Содржина

Вовед....................................................................................................................31.
Историски осврт..............................................................................................42. Начин на
функционирање..............................................................................6
2.1 Билатерална соработка..............................................................................6
2.2 Регионална, соседска и прекугранична соработка.................................7
2.3 Поддршка на граѓанското општество......................................................7
3. Земји и региони...............................................................................................7
3.1 Јужното соседство...................................................................................8
3.1.1 Регионална соработка со медитеранските партнери........................9
3.1.2 Програми за соработка во соседство...............................................10
3.1.3 Прекугранична соработка.................................................................10
3.2 Источно партнерство...............................................................................12
4. Цели на Европската соседска политика.....................................................14
5. Медитеранска унија......................................................................................15
Заклучок.............................................................................................................21
Библиографија...................................................................................................22
Листа на акроними:ЕСП – Европска соседска политика
ЕИС – Европски инструмент за соседство
ПС – Прекуграничната соработка
УФМ – Медитеранска униј
Вовед
Европската соседска политика (ЕСП) е инструмент за надворешни односи
наЕвропската унија (ЕУ) кој има за цел да ги врзува тие земји на исток и јужно
одевропската територија на ЕУ во Унијата. Овие земји, првенствено земјите во
развој,вклучуваат некои кои сакаат еден ден да станат членка на Европската унија
илипоблиску да се интегрираат со Европската унија.1Европската соседска политика
(ЕСП) беше дизајнирана, во раните 2000-тигодини, да обезбеди доследна
институционална рамка со инструменти за ЕУ дапреговара за нејзините односи со
земјите партнери во источниот дел на соседството(Белорусија, Украина и Молдавија, а
потоа Грузија, Ерменија и Азербејџан по 2005година) и во јужните соседски делоови на
европските држави (Алжир, Египет, Израел,Палестина*,Јордан, Либан, Либија,
Мароко, Сирија и Тунис).2Имаше голем број реформи на ЕНП, во постојано менување
на животнатасредина, како одговор на “Револуциите во боја” во Грузија и Украина во
2003 и 2004година, револуциите во Арапската пролет во 2011 година, а на прагот на ЕУ
денесконфликти во Либија, Сирија и Украина.3Реформите главно служеа за
воспоставување или зајакнување на регионалнитеиницијативи (Унија за Медитеранот,
Црноморската синергија, Источнотопартнерство); тие, исто така, доведоа до
воспоставување на специфични финансискиинструменти (ЕНПИ, а подоцна и на ЕИС)
и алатки како што се Европската фондацијаза демократија4ЕСП е започнато во 2003
година и се развиваше во текот на 2004 година, со целда се избегне појавата на нови
поделби меѓу проширената ЕУ и нејзините соседи инаместо тоа да се зајакне
просперитетот, стабилноста и безбедноста на сите. Таа себазира на вредностите на
демократијата, владеењето на правото и почитувањето начовековите права.51 European
Neighbourhood Policy (ENP). Htps://eeas.europa.eu/headquarers/headquarers-
homepage2 Philippe Perchoc,The European Neighbourhood Policy IN-DEPTH ANALYSIS,(
6 стр ), December 2016,Marseille, France3 Ibid.4 European Endowmen for Democracy
(EED).5 Dimiris Bouris, Tobias Schumacher,The Revised European Neighbourhood
Policy: Contnuiy and Change inEU Foreign Policy,( 23 стр ), 2018, Unied Kingdom of
Grea Briain and Norhern Ireland

1. Историскиосврт
Н е у с п е хо т н а Д о г о в о р о т од А м с т е р д а м з а р е ш а в а њ е н а и н с т и т у ц и о н а
л н ат а с т р у к т у р а н а Е У в о о ч е к у в а њ е н а п р о ш и р у в а њ е т о з н а ч е ш
е д е к а д о п о л н и т е л н а меѓувладина конференција е неизбежна и
бешеповиканаво 1999 година,
самодвамесециоткакоДоговоротодАмстердамстапинасила,
за дасеодговоринасоставот наКомисијата, тежинатанагласовитевоСоветот и
продолжувањетонагласањето
сок в а л и ф и к у в а н о м н о з и н с т в о к а к о и н а т а м о ш н и о т п л а н з а п р о
ш и р у в а њ е н а Е У . Договорот одНицабешесклученводекември 2000 година,
послеедендостатензиќенсамитнаЕвропскиотсовет
6
Какоштовидовме, движечкатасилазадДоговоротодНицабешедаги
направиинституционалните промени неопходни за натамошно проширување.
Особено бешеважно затоаштопроширувањетово 2004
годинадонесеуштедесетдржавиво
ЕУ: Чешка, Естонија, Кипар, Латвија, Литванија, Унгарија, Малта, Полска, Словенија и
С л о в ач к а . Бу г а р и ј а и Ро м а н и ј а с е п р и к л у ч и ј а н а Е У в о 2 0 0 7 год и н а ,
с о ш т о с т а н а а дваесет и седумдржави. ПреговоритесевотексоХрватска и Турција
7
П о л и т и к ат а н а у с л о в н о с т з н ач и д е к а од з е м ј и т е - к а н д и д ат и с е б а р а л о
д а г и приспособат своитезакони и
институцииназначајниначинипреддасепоставибилок а ко вд ат у м з а п р и с т а п ,
в о в р е м е ко г ат и е н е м а л е м а л к у и л и н и к а к в о в л и ј а н и е
в р з е в р о п с к и т е з а к о н и и п о л и т и к и . Д а с е у с о гл а с ат с о " ко п е н х а ш к и т е
к р и т е р и у м и " утврдени одстрананаЕвропскиотсоветво 1993 година и
дагоприфататцелокупнотоправонаЗаедницата,
претставувашезначителентоварзаовиеземји.
8
ТаабешезамисленапопроширувањетонаЕвропскатаУнијаво 2004 година со10
новиземји-членки, соцелдасеизбегнесоздавањеновиграницивоЕвропа.
Тааеи с т о т а к а д и з а ј н и р а н а д а с п р еч и п о ј а в а н а н о в и п од е л б и м е ѓ у п р о ш и р е н
ат а Е У и нејзинитесоседи. Визијата е онаанасоздавањенацелпрстенназемјиоколу
државитеч л е н к и н а Е У , в л е ч е н и в о п о н а т а м о ш н а и н т е г р а ц и ј
а, но без нужно да станат

K Bradley Kluwer Law Inernaonal,

Instutonal Design in he Treay of Nice, ( 37 стр), 2001,

Neherlands.
7

Paul Craig and Grinne De Brca,

EU law : ex, cases, and maerials, FOURTH EDITION

( 30 стр ), 2008,Oxford, England

Paul Craig and Grinne De Brca,

EU law : ex, cases, and maerials, FIFTH EDITION,

( 21 стр ),2011, Oxford ,England

Полноправни членки на Европската унија. Политиката првично беше нагласена

одЕвропската комисија во март 2003 година.9Во земјите опфатени се Алжир, Мароко,
Египет, Израел, Јордан, Либан, Либија,Сирија, Тунис на југот и Ерменија, Азербејџан,
Белорусија, Грузија, Молдавија,Украина на исток. Русија има посебен статус со
заедничките простори ЕУ-Русија,наместо учество на ЕНП.10На 25 мај 2011 година,
Европската комисија го започна она што го опиша каконова и амбициозна Европска
соседска политика, поддржана од повеќе од 1,2 милијардиевра во новото финансирање,
со што вкупниот износ изнесува речиси 7 милијардиевра. Главните приоритети и
насоки за ревитализирана стратегија за ЕСП се наведениво заедничкото соопштение од
Европската комисија и високиот претставник занадворешни работи, насловен како
“Нов одговор на промена на соседството”. Таа сеобидува да ги зајакне индивидуалните
и регионалните односи меѓу ЕУ и земјите вонејзиното соседство преку “повеќе
средства за повеќе реформски” пристап – со што ќесе направат дополнителни
дополнителни средства, но со повеќе взаемна одговорност11На југот, првата сеопфатна
политика за регионот беше Евро-медитеранскотопартнерство (или Барселонскиот
процес) со широка рамка на политички, економски исоцијални односи меѓу земјите-
членки на ЕУ и земјите од Јужниот Медитеран. Таабеше иницирана на 27-28 ноември
1995 година преку конференција на министри занадворешни работи, што се одржа во
Барселона. Покрај 28 земји-членки на Европскатаунија, останатите “Медитерански
партнери” се сите други медитерански земји,вклучувајќи ја и Либија (која имаше
статус на набљудувачи од 1999 до 2012 година).12На исток, Источното партнерство
(ИАП) е иницијатива за политика која започнана Самитот во Прага во мај 2009 година,
чија цел е да ги приближи 6-те источнисоседи – Ерменија, Азербејџан, Белорусија,
Грузија, Република Молдавија и Украина -поблиску до ЕУ. Таа ја претставува источната
димензија на ЕСП и ги зајакнувабилатералните односи помеѓу ЕУ и нејзините
партнери.139 Consulaon: “Towards a new European Neighbourhood
Policyhtp://ec.europa.eu/enlargemen/neighbourhood/consulaon/index_en.hm10
Ibid.11 European Neighbourhood Policy (ENP).
Htps://eeas.europa.eu/headquarers/headquarers-homepage12 Ibid.13 Ibid

Во март 2015 година Европската комисија започна преглед на принципите врзкои се

заснова политиката, како и нејзиниот опсег и како треба да се користатнејзините
инструменти. Консултацијата следи четири приоритети: диференцијација;фокус;
флексибилност; сопственост и видливост.142. Начин на функционирање15ЕУ јасно го
моделираше ЕСП со процесот на проширување. Цртеж на богатомултидисциплинарно
тело на работа за учење политика и организациска адаптациј,како зависноста од патот,
концептуализацијата на улогите и проширувањето наинституционалните домени ја
натераа Комисијата да ја прилагоди политиката напроширување кон ЕСП. Преку
анализа на примарните документи и интервјуа сопретставници на Комисијата,
претставници на земјите од ЕСП и експерти за човековиправа.16Прегледот на ЕСП
предлага ревидирани заеднички приоритети за соработка,кои се посоодветни за
предизвиците на нашето време и се прилагодени на регионалните еволуции. Покрај
доброто владеење, демократијата, владеењето направото и човековите права,
идентификувани се уште три групи на заедничкиприоритети, од кои секоја опфаќа
широк спектар на сектори за соработка: 1) економски развој за стабилизација; 2)
безбедносната димензија и 3) миграцијата и мобилноста.2.1 Билатерална
соработкаОгромното мнозинство од средствата на ЕИС се користат за
билатералнасоработка, прилагодена на секоја земја-партнер на соседството. Клучен
елемент во овојконтекст е билатералните акциони планови (АП), кои се меѓусебно
договорени помеѓуЕУ и секоја земја-партнерка. АП ја поставува агендата за политички
и економски14 Consulaon: “Towards a new European Neighbourhood
Policyhtp://ec.europa.eu/enlargemen/neighbourhood/consulaon/index_en.hm15
Текстот е преземен од
htps://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargemen/neighbourhood/overview_en16 Judih
Kelley, Duke Universiy,New Wine in Old Wineskins: Promotng Politcal Reforms hrough
he NewEuropean Neighbourhood Policy,( 30 стр ), Durham, Norh Carolina, U.S.A,
Реформи со краткорочни и среднорочни приоритети и служи како политичка рамка
занасочување на приоритетите за соработка.2.2 Регионална, соседска и прекугранична
соработкаОсвен билатералната соработка, финансирањето на ЕИС исто така
поддржувапрограми за регионална, сеопфатна и прекугранична соработка (ПС). Овие
програми седизајнирани да ги надополнат програмите за билатерална соработка.2.3
Поддршка на граѓанското општествоКлучниот елемент на ЕСП е да ја зајакне и
промовира улогата на актерите награѓанското општество во реформите и
демократските промени што се случуваат воземјите на соседството. Особено се
зајакнуваат локалните организации на граѓанскотоопштество и нивниот капацитет да се
вклучат со јавните власти.Покрај билатералната и регионалната соработка во рамки на
ЕНС, разнидополнителни иницијативи и програми на ЕУ, исто така, го поддржуваат
граѓанскотоопштество во регионот, како што е Европскиот инструмент за демократија
и човековиправа (ЕИДХР), тематската програма за недржавни актери и локални власти
( НСА-ЛА) и Инструментот за граѓанско општество на ЕИС.3. Земји и
региониЕвропската политика за соседство (ЕНП) главно е билатерална политика
помеѓуЕУ и секоја земја-партнер и ги регулира односите на ЕУ со 16 нејзини источно и
јужнисоседи: Алжир, Египет, Израел, Јордан, Либан, Либија, Мароко, Палестина17,
Сирија иТунис и на исток: Ерменија, Азербејџан, Белорусија, Грузија, Молдавија и
Украина.Таа е составена од два региони: Јужното соседство и Источно партнерство.17
Оваа ознака не вклучува никакво признавање на Палестина како држава и не е во
спротивност сопозициите за признавање на Палестина како држава. Секоја
понатамошна ознака со*насочува наоваа фуснота

3.1 Јужното соседствоСоработката на ЕУ со Јужното соседство се одвива во рамките

на Европскатасоседска политика (ЕСП) и вклучува десет земји-партнери: Алжир,
Египет, Израел,Јордан, Либан, Либија, Мароко, Палестина *, Сирија и Тунис.Во
регионот на јужното соседство, ЕСП се спроведува преку билатерални (засекој посебно
договорени), регионални, соседски и прекугранични програми засоработка.Овие разни
програми на ЕУ за соработка опфаќаат широк спектар на сектори;вклучувајќи го и
демократскиот развој, владеењето на правото и доброто владеење;зграда на државата;
економски развој; социјална заштита; и миграција.Регионалната соработка во регионот
на јужното соседство, исто така, вклучуваактивности финансирани преку
“Регионалниот фонд на ЕУ во одговор на сирискатакриза” и прозорецот на Северна
Африка на “Фондот за вонредни состојби застабилност и решавање на основните
причини за нерегуларната миграција и раселените лица во Африка “.18Најголемиот дел
од финансирањето за спроведување на Европската политика засоседство произлегува
од Европскиот инструмент за соседство (ЕИС), кој го наследуваЕвропскиот инструмент
за соседство и партнерство (ENPI – период на финансирање2007-2013).19Индикативна
распределба помеѓу 7,5 и 9,2 милијарди евра е предвидена за регионот на Јужното
соседство за 2014-2020 година според ЕНИ. Во текот на 2007-2013 година, ЕУ обезбеди
вкупно 9 милијарди евра за Јужниот соседски регион (ENPIфондови2018 Текстот е
преземен од
htps://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargemen/neighbourhood/overview_en19 Eurosa,
he sascal oce of he European Union,Basic gures on he European
Neighbourhood Policy-Souh counries 2018 editon,htps://ec.europa.eu/eurosa20 Ibid

3.1.1 Регионална соработка со медитеранските партнериРегионалната соработка во

Европското соседство ги надополнува националнитепрограми за помош, адресира
регионални предизвици, промовира соработка меѓупартнерите и гради мостови. Ја
поттикнува соработката меѓу Југ и Северна и Југ-Југ ипромовира дијалог, размена на
мислења и споделување знаење.Регионалната соработка обично ги вклучува сите земји
во јужниот сосед, ноисто така може да се одвива и на подрегионално ниво. Се
фокусира на активностикаде:-регионот се соочува со заеднички предизвици и на тој
начин, каде штозаеднички приоди се најефикасни;-се работи за заеднички ресурс за кој
треба да се презема заедничкаодговорност, како што е Средоземното Море;-партнерите
бараат заеднички да се придвижат кон поинтегрирани економиии треба да работат
координирано на такви прашања како што сетранспортните мрежи или преносот на
електрична енергија.21Поголемиот дел од активностите за регионална соработка ги
поддржуваатприоритетите договорени заеднички од страна на партнерите на
министерскитесостаноци кои го покриваат регионот.Регионалната соработка нуди
единствена можност луѓето да седат околу истата маса ида бидат дел од дијалогот. Како
што луѓето работат заедно, искуствата се делат,изградени врски, создадени мрежи и
извршени заеднички активности. Додека големброј од овие проекти вклучуваат
технички дијалог со владите на партнерите,граѓанското општество и другите локални
засегнати страни исто така се дел од овојнапор.22Регионалната соработка главно се
финансира преку финансиската рака на Европскатасоседска политика (ЕСП),
Европскиот инструмент за соседство (ЕИС).2321 Malgorzaa McKenzie, David Dyker,
Kaarzyna Sidlo, and Chrisopher A. Harwell,Commitee of he Regions,New Approach
o he European Neighbourhood Policy, ( 11 стр ), 2016, Poland22 Judih Kelley, Duke
Universiy,New Wine in Old Wineskins: Promotng Politcal Reforms hrough he
NewEuropean Neighbourhood Policy,( 36 стр ), , Durham, Norh Carolina, U.S.A, 200623
Текстот е преземен од
htps://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargemen/neighbourhood/overview_en
3.1.2 Програми за соработка во соседствоПовеќето помош што им се дава на
Европскиот соседски регион се канализирапреку билатерални и регионални програми
за соработка. Меѓутоа, за да се надополнатовие програми, беа воспоставени програми
за соработка во соседството, бидејќи некоиактивности за помош може да се управуваат
поефикасно и флексибилно намеѓурегионално ниво.Програми за соработка во
соседството, на пример, може да ја зголемивидливоста на одредени активности и да
доведе до покохерентно спроведување намеханизмите за поддршка.Меѓусебната
соработка е особено корисна за:-активности од мал дел, каде што е потребен брз и
флексибилен одговор,-некои активности спроведени од меѓународни организации,-
програми кои се нови во регионот, каде што е тешко да се предвидипобарувачката или
да се алоцираат средства помеѓу земјите.24Програмите за соработка во соседството
вклучуваат:-Промовирање административни реформи и градење на институциите-
Промовирање на високото образование-Промовирање на меѓурегионален дијалог-
Промовирање на инвестиции преку Инвестициониот фонд за соседство(ИФС)253.1.3
Прекугранична соработкаПрекуграничната соработка (ПС) е клучен елемент на
политиката на ЕУ коннејзините соседи. Таа го поддржува одржливиот развој долж
надворешните граници наЕУ, помага во намалувањето на разликите во животниот
стандард и решавањето назаедничките предизвици низ овие граници. Таа беше за
првпат признаена како таква во24 Malgorzaa McKenzie, David Dyker, Kaarzyna Sidlo,
and Chrisopher A. Harwell,Commitee of he Regions,New Approach o he European
Neighbourhood Policy, ( 67 стр ), Poland, 201625 Текстот е преземен од
htps://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargemen/neighbourhood/overview_en

Регулативата за европско соседство и партнерство (ENPI) за периодот 2007-2013.

Овабеше потврдено за периодот 2014-2020 година во Регулативата за европско
соседство(ENI).26ПС ја промовира соработката помеѓу земјите на ЕУ и соседните
земји коисподелуваат копнена граница или морски премин. Финансирањето исто така
може дасе обезбеди за програма помеѓу неколку ЕУ и соседните земји кои, на пример,
се делод истиот морски слив.27ПС е дизајниран врз принципите на моделот за
територијална соработка на ЕУ,но прилагоден на специфичностите на надворешната
соработка на ЕУ. Она што гикарактеризира програмите за прекугранична соработка и
ги прави уникатен механизамза соработка е силната посветеност и сопственост на
земјите учеснички врз основа на:-избалансирано партнерство меѓу земјите-учеснички
на двете страни награницата: земјите-членки и соседните земји имаат еднаков став
вопрограмските одлуки и проектите добиваат финансирање само ако сеспроведуваат од
страна на партнери од двете страни;-управување доверено на локален или национален
орган во земја членка,заеднички избран од сите земји кои учествуваат во програмата;-
заедничка правна рамка и правила за спроведување: За идниот период наЕИН,
правилата утврдени за ПС за ENPI се поедноставени и прилагодениврз основа на
претходното искуство. Погледнете го ENPISearch за достапнипреводи на претходната
врска и ENISearch за достапни преводи напретходниот линк Програми за ПГС
програми и ENPISearch за достапнипреводи на претходниот линк и ENI ПС
Спроведување на правила.28ПСЦ има три главни цели:-промовирање на економскиот и
социјалниот развој во пограничните области-решавање на заеднички предизвици
(животна средина, јавното здравство,безбедност и сигурност)-воспоставувајќи подобри
услови за лица, стоки и мобилност на капиталот2926 Ibid.27 Judih Kelley, Duke
Universiy,New Wine in Old Wineskins: Promotng Politcal Reforms hrough he
NewEuropean Neighbourhood Policy,( 145 стр ) , Durham, Norh Carolina, U.S.A, 200628
Sieglinde Gsöhl, Simon Schunz,Theorizing he European Neighbourhood Policy,( 52
стр ), Rouledge, 2017.29 Текстот е преземен од htps://ec.europa.eu/neighbourhood-
enlargemen/neighbourhood/overview_en

План на ЕИС ПС за периодот 2014-2020 година останува приближно на истониво како

и буџетот на ПС за ЕНПИ 2007-2013 со вкупен износ од 1.052 милијардиевра. Буџетот
на ПС доаѓа од два различни извори: ЕИС и придонеси од Европскиотфонд за
регионален развој (ERDF). Од 16-те програми за ПГС ЕИС идентификувани
воДокументот за програмирање на ЕИП ПС 2014-2020.Пребарување на
достапнитепреводи на претходниот линк 13 програми беа усвоени во декември 2015
година, ауште две беа усвоени во декември 2016 година (Средниот Атлантик е
сеуштеисчезнати). Треба да се напомене дека програмата Балтичко Море останува
програмаINTERREG со која управува ГД “Регионална и урбана политика” и беше
усвоена веќево 2014 година.30Новиот проект за техничка помош, односно “Техничка
поддршка заимплементација и управување со програмите за ЕИС ПС (ТЕСИМ)”, ги
заменувапретходните проекти за регионален и капацитет за градење на капацитет
(RCBI) иENPI Interact. Целта на овој проект е да продолжи да дава поддршка на
програмите заПГС и на ниво на програма и на проект, фокусирајќи се на подобрување
накапацитетот на земјите партнери да учествуваат во програмите.313.2 Источно
партнерствоИсточното партнерство (ЕАП) е заедничка иницијатива за политика која
има зацел да ги продлабочи и зајакне односите меѓу Европската унија (ЕУ), нејзините
земји-членки и нејзините шест источните соседи: Ерменија, Азербејџан, Белорусија,
Грузија,Молдавија и Украина.Во оваа рамка, насочувањето на односите на ЕУ со
соседите е Глобалнатастратегија на ЕУ и ревидираната европска политика за соседство,
која повикува напотребата да се фокусира на зголемување на стабилизацијата и
отпорноста наисточните соседи на ЕУ.3230 Eurosa, he sascal oce of he
European Union,Basic gures on he European Neighbourhood Policy-Souh counries
2018 editon,htps://ec.europa.eu/eurosa31 Текстот е преземен од
htps://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargemen/neighbourhood/overview_en32 Tobias
Schumacher, Andreas Marche, Thomas Demmelhuber,The Rouledge Handbook on he
EuropeanNeighbourhood Policy ,( 263 стр ), Rouledge, 2017
 Во рамките на оваа рамка, постои заедничка заложба за да се обезбедатопипливи
резултати за граѓаните од целиот регион. За поддршка на пристапоториентиран кон
резултати кон Источното партнерство, Европската комисија иЕвропската служба за
надворешни работи идентификуваа 20 клучни резултати за 2020година. Овој
амбициозен работен план беше одобрен на Самитот за Источнопартнерство, кој се
одржа во Брисел во ноември 2017 година. Овие обврски од странана ЕУ, нејзините
земји-членки и шесте земји-партнери ги покриваат четирите главниприоритетни
области на Источното партнерство:-Посилна економија (економски развој и пазарни
можности);-Посилно управување (зајакнување на институциите и добро владеење);-
Посилна поврзаност (поврзување, енергетска ефикасност, животна средина иклиматски
промени);-Посилно општество (мобилност и контакти меѓу луѓето).33Исто така, се
спроведува и структурен ангажман со поширок спектар наорганизации на граѓанското
општество, кој ја поддржува родовата рамноправност инедискриминација, како и
појасни и понапредни стратешки комуникации како и восите области34.Во септември
2018 година, беше спроведено внатрешно следење од страна наЕвропската комисија и
ЕЕАС за да се разгледа напредокот постигнат според 20испорачани резултати за 2020
година.35Во поширок контекст, EaP исто така ја поддржува испораката на клучните
целина глобалната политика утврдени со целите на одржливиот развој на ОН 2030
иПарискиот договор за климатски промени.36Целокупната рамка за насочување на
односите меѓу ЕУ и нејзините шестИсточни партнери е обезбедена од релевантните
билатерални договори, како што сеДоговорите за асоцијација, како и агендата за
асоцијации и Приоритетите за33 Текстот е преземен од
htps://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargemen/neighbourhood/overview_en34 Judih
Kelley, Duke Universiy,New Wine in Old Wineskins: Promotng Politcal Reforms hrough
he NewEuropean Neighbourhood Policy,( 173 стр ), Durham, Norh Carolina, U.S.A,
200635 20 Deliverables for 2020: Sae of play in 2018htps://ec.europa.eu/neighbourhood
enlargemen/sies/near/les/eap_generic_facshee_eng_web.pdf 36 Текстот е
преземен од htps://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargemen/neighbourhood/overview_en

Партнерство и резултатите од Договорот за стабилизација и асоцијација за 2020

година,усогласени по четирите клучни приоритети области.37За да се обезбеди широко
рационализиран пристап, новите повеќегодишни рамки за помош за периодот 2017 /
2018-2020 се дизајнирани на инклузивен начинпомеѓу ЕУ, нејзините земји-членки и
шесте земји-партнери да делуваат како работнипланови за насочување на активностите
до 2020 година, поддршка за доставување во рамките на постоечките обврски, и
овозможувајќи полесен мониторинг на напредокот.Поддршката на сеопфатен пристап
на ЕУ кон нејзините партнери во ИсточнаЕвропа е Европскиот инструмент за
соседство, кој е клучен финансиски инструмент наЕУ за соработка со земјите-партнери
во периодот 2014-2020 година.Соработката потоа се одвива и на билатерален (со
индивидуални партнери:Ерменија, Азербејџан, Белорусија, Грузија, Молдавија и
Украина) и на регионалнониво, во зависност од природата на акцијата.Ова потоа се
поддржува преку релевантните дијалози, како на билатералнониво, како што е Советот
за асоцијација, така и на мултилатерално ниво прекутематски платформи и панели на
Источното партнерство.Источните соседи, исто така, учествуваат во иницијативи
отворени за ситесоседски земји – како што се Еразмус +, ТАИЕКС, Твинингот, СИГМА
иИнвестициониот фонд за соседство – и во програмите за прекугранична
соработка.384. Цели на Европската соседска политикаКако најзначајни цели на ЕСП
можат да се набројат:-стабилизирање на соседните земји преку економски развој,
вработливост имлади, транспорт и енергетска поврзаност, миграција, мобилност
ибезбедност-промовирање на клучните интереси на ЕУ за добро владеење,
демократија,владеење на правото и човекови права37 Sieglinde Gsöhl, Simon Schunz,
Theorizing he European Neighbourhood Policy, ( 226 стр ), Rouledge, 201738 Текстот е
преземен од htps://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargemen/neighbourhood/overview_en

-олеснување на соработката на регионално ниво: Источно партнерство, Унијаза

Медитеранот395. Медитеранска унијаМедитеранската унија ( УФМ ) е форум за
дискусија за регионалните стратешкипрашања и за градење на принципите на
сосопственост, донесување на ко-одлучувањеи заедничка одговорност меѓу двете
брегови на Медитеранот. Нејзината главна цел еда се зголеми интеграцијата Север-Југ
и Југ-Југ во медитеранскиот регион со цел да сеподдржи социо-економскиот развој на
земјите и да се обезбеди стабилност во регионот. Преку своите активности УФМ се
фокусира на два основни столба:поттикнување на човечкиот развој и промовирање на
одржлив развој. УФМидентификува проекти од регионален интерес и учествува во нив
врз основа наконсензусната одлука на сите 43 земји-членки. Овие проекти и
иницијативи сефокусираат на шест деловни сектори кои се мандатни од страна на УФМ
земја-членка:Развој на бизнисот и вработувањето, високото образование и
истражување, граѓански исоцијални работи, енергетика и климатска акција, транспорт
и урбан развој и вода,животна средина и сина економија.40Унијата за Медитеранот
промовира економска интеграција низ 15 соседи на југот на ЕУ во Северна Африка,
Блискиот Исток и Балканот.Порано позната како Барселонски процес, соработката
повторно бешелансирана во 2008 година како Унија за Медитеранот. Тоа беше можност
да сенаправат односите повеќе оперативни со започнување на нови регионални
исубрегионални проекти кои се од значење за оние што живеат во регионот.
Проектитеги опфаќаат областите како што се економијата, животната средина,
енергијата,здравството, миграцијата, образованието и социјалните прашања.41 Членови
на Унијата на Медитеранот се следниве:Од страна на Европската унија:39 Review of
he European Neighbourhood Policy , ( 21 стр ), Brussels, 18.11.201540 Federica Bicchi,
Richard Gillespie,The Union for he Medierranean,( 32 стр), Rouledge, 201141
htps://eeas.europa.eu/diplomac-nework/union-medierranean-ufm/329/union-for-he-
medierranean-ufm_en15

-28 земји-членки на Европската унија (оние на Медитеранот задебеленибукви):

Австрија, Белгија, Бугарија, Хрватска, Кипар, Чешка, Данска,Естонија, Финска,
Франција, Германија, Грција, Унгарија, Ирска, Италија,Латвија, Литванија ,
Луксембург, Малта, Холандија, Полска, Португалија,Романија, Словачка, Словенија,
Шпанија, Шведска и Обединетото Кралство.-Европската комисија.Од страната на
земјите од медитеранскиот партнер:-15 земји-членки: Албанија, Алжир, Босна и
Херцеговина, Египет, Израел,Јордан, Либан, Мавританија, Монако, Црна Гора, Мароко,
Палестина*,Сирија (суспендирани од членството на 1 декември 2011 година), Тунис
иТурција.-Либија како држава набљудувач. УфМ изрази желба Либија да му
дадеполноправно членство, а министерот за надворешни работи на Либија,Мохамед
Абделазиз, изјави дека неговата земја е “отворена” запристапување.-Арапската
лига42Нема развој без безбедност и нема безбедност без развој. Од суштинско
значењее да се зајакне врската за развој на безбедноста со цел да се создаде соодветна
срединакоја ќе придонесе за социо-економски развој и на сеопфатно и избалансирано
решавање на предизвиците на регионот. Поради нејзиниот географски
состав,институционално управување и методологија на работа, УФ е идеална
организација заземање предвид на приоритетите и на ЕУ – како што се гледа во
разгледаната ЕНП иГлобалната стратегија за надворешна и безбедносна политика – и
Јужна и ИсточнаМедитерански земји.43Унијата има за цел унапредување на
стабилноста и интеграцијата во целиотмедитерански регион. Тоа е форум за дискусија
за регионалните стратешки прашања,базирани на принципите на заедничка
сопственост, заедничко донесување одлуки изаедничка одговорност помеѓу двете
брегови на Медитеранот. Неговата главна цел е даги зголеми интеграцијата Север-Југ и
Југ-Југ во медитеранскиот регион, со цел да гоподдржи социо-економскиот развој на
земјите и да обезбеди стабилност во регионот.42 Union for he Medierranean,
htps://ufmsecrearia.org/who-we-are/member-saes/43 Union for he Medierranean,
htps://ufmsecrearia.org/who-we-are/

Институцијата, преку своите активности, се фокусира на два главни

столба:поттикнување на човечкиот развој и промовирање на одржлив развој. За таа цел,
гиидентификува и поддржува регионалните проекти и иницијативи од
различниголемини, на кои ја дава својата етикета, по консензуална одлука меѓу
четириесет итри земји.Овие проекти и иницијативи се фокусираат на 6 сектори на
активност, како штое назначено од земјите-членки на УfM:-Бизнис развој и
вработување-Високо образование и истражување-Социјални и цивилни прашања-
Енергија и климатска акција-Транспорт и урбан развој-Вода, животна средина и сина
економија44Во 2012 година, во контекст на настаните во Јужниот Медитеран и
арапскиотсвет, Советот на ЕУ (Заклучоци на КВП од февруари 2012 година)
одлучи:Високиот претставник ќе го преземе северното претседавање со Унијата
заМедитеранот во форма на состаноци на министрите за надворешни
работи;Комисијата ќе го преземе северното претседавање со Унијата за Медитеранот
заминистерски состаноци кои само се однесуваат на прашањата што се однесуваат
наобластите на ексклузивна надлежност на Унијата:Службата за надворешна акција на
ЕУ ќе го преземе северното претседателствона Унијата за Медитеранот за високи
официјални средби.До денес формата обезбедена од двомесечните состаноци на
високифункционери / амбасадори е уникатна, особено со Израел и Палестина*, Турција
иКипар, земјите од Балканот и ЕУ, земји од северните и јужните брегови со
коипретседаваат ЕУ и Јордан.На јужната страна беше одлучено дека Јордан ќе го
преземе од Египет за да гопреземе претседателството, како што го предложи Арапската
група. Првиот Високи44 Federica Bicchi, Richard Gillespie,The Union for he
Medierranean,( 72 стр), Rouledge, 2011

Официјален состанок со кој претседаваше овој договор беше одржан во Брисел

восептември 2012 година.УФМ е сега клучен форум за регионални размени, како што е
илустрирано соуспехот на неодамнешните министерски состаноци (Жени – септември
2013; Транспорт- Октомври 2013; Енергија – Декември 2013; Индустрија во февруари
2014; Животнасредина и климатски промени – мај 2014; Економија – Септември 2014,
Сина економија- Ноември 2015).45Неформалниот состанок на министрите за
надворешни работи кои ко-претседаваја заедно со г-ѓа Федерика Могерини, Високиот
претставник на Европскатаунија за надворешни работи и безбедносна политика /
потпретседател на Комисијата наЕУ и Х.Е. Г-дин Насер Јудех, заменик премиер и
министер за надворешни работи ииселеници на Хашемитското Кралство Јордан во
Барселона на 26 ноември 2015 година,прв од ваков вид од 2008 година.46УФМ има
голем број на клучни проекти со кои управува Генералниотсекретаријат на УФМ, со
седиште во Барселона, на својата агенда:-де-загадување на Средоземното Море,
вклучувајќи крајбрежни и заштитениморски површини;-воспоставување на поморски и
копнени патишта кои ги поврзуваатпристаништата и подобрување на железничките
врски со цел да се олеснидвижењето на луѓето и стоките;-заедничка програма за
цивилна заштита за превенција, подготовка и одговорна природни и вештачки
катастрофи;-неколку проекти кои истражуваат можности за развој на
алтернативниизвори на енергија во регионот, како што се ветерната фарма “Тафила”
воЈордан и Медитеранскиот соларен план-Евро-медитерански универзитет,
инаугуриран во Словенија во јуни 2008година, а еден во Фез да започне во 2015/2016
година.45 Union for he Medierranean, htps://eeas.europa.eu/diplomac-nework/union-
medierranean-ufm/329/union-for-he-medierranean-ufm_en46 Union for he
Medierranean,
htps://eeas.europa.eu/headquarers/headquarers-homepage/19061/opening-remarks-high-
represenave-vice-presiden-european-commission-federica-mogherini_en18

-Иницијативата за развој на медитеранскиот бизнис, која ги поддржувамалите бизниси

кои работат во регионот, прво ги проценуваат нивнитепотреби, а потоа обезбедуваат
техничка помош и пристап до финансии.47ЕУ обезбедува значителна поддршка за
секретаријатот на УфМ и придонесуваза над 50% од својот буџет.48Во Париската
декларација се наведува дека придонесите за Унијата заМедитеранот ќе треба да го
развијат капацитетот за привлекување финансискисредства од “учеството на
приватниот сектор, придонесите од буџетот на ЕУ и ситепартнери, придонесите од
други земји, меѓународните финансиски институции и регионалните субјекти; Евро-
медитерански инвестициски и партнерски фонд(ФЕМПИ), ЕНПИ “, меѓу другите
можни инструменти.49Европската комисија придонесува кон Унијата за Медитеранот
преку Инструментот заевропска соседска политика (ЕНПИ). Во јули 2009 година
ЕНПИ издвои 72 милиониевра за следните проекти на Унијата за Медитеранот во текот
на 2009-2010 година:50-Де-загадување на Медитеранот (22 милиони евра).-Поморски и
копнени патишта (7,5 милиони евра).-Алтернативни енергии: Медитеранскиот соларен
план (5 милиони евра).-Евро-медитерански универзитет на Словенија (1 милион евра)-
Европскиот инструмент за соседство (ЕИС ) стапи во сила во 2014 година.Тоа е
финансиска рака на Европската соседска политика, надворешнатаполитика на ЕУ кон
нејзините соседи на исток и на југ. Таа има буџет од15,4 милијарди евра и ќе обезбеди
поголем дел од финансирањето прекуголем број програми. ЕИС, во сила од 2014 до
2020 година, го заменуваЕвропскиот инструмент за соседство и партнерство – познат
како ЕНПИ.-Европската инвестициона банка придонесува кон Унијата за
Медитеранотпреку својата евро-медитеранска инвестиција и партнерство
(ФЕМИП).Поконкретно, ФЕМИП беше назначен од евро-медитеранските министри
за47 Union for he Medierranean, htps://eeas.europa.eu/diplomac-nework/union-
medierranean-ufm/329/union-for-he-medierranean-ufm_en48 Union for he
Medierranean, htps://ufmsecrearia.org/faq/49 Join Declaraton of he Paris Summi
for he Medierranean, ( 12 стр ), France, 13 July 2008,htp://www.ue2008.fr/50 Union for
he Medierranean: Commission increases is conributon o prioriy projecs,( 16
стр ), 29 Ocober2010

Финансии во 2008 година за поддршка на три од шесте конкретни

проекти:дегазацијата на Медитеранот; алтернативни енергии; и поморските
икопнените патишта51. По состанокот во јуни 2012 година, ЕИБ објави декаќе даде 500
милиони евра за поддршка на проекти за УФМ.-Инфрацрвениот инфраструктурен фонд
е основан во јуни 2010 година од петфинансиски субјекти: францускиот Caisse des
Dépôts, Мароканскиот Caissede Depot et de Gestion, египетскиот ЕФГ Хермес,
италијанскиот CassaDepositi e Prestiti и Европската инвестициона банка. Во почетната
фаза,Фондот ќе додели 385 милиони евра за проектите на Секретаријатот
заинфраструктура.-Светската банка издвои 750 милиони долари за проектот за
обновливаенергија преку Фондот за чиста технологија
ЗаклучокАко Европа еднаш се обедини во споделувањето на нејзиното
заедничконаследство, нема да има ограничување на среќата, просперитетот и славата
што ќе ги51 FEMIP and he Union for he Medierranean, 29 Ocober 2010

Уживаат нејзините 300 милиони или 400 милиони луѓе. Ние мора да изградиме
еденвид на Соединетите Држави на Европа.52ЕУ јасно го моделираше ЕСП со
процесот на проширување. ЕСП е јасно напорда се прошири, или дури и да се имитира,
успехот на проширувањето. Всушност, какошто рече еден официјален претставник,
ЕСП е “разредена верзија на политиката напроширување”. Но, соседите не се
кандидати за членство, а малкумина имаатпотенцијал да станат такви. Прилагодениот
шаблон за проширување може да не работи. Меѓутоа, додека една од опасностите на
континуитетот на персоналот одпроширувањето кон ЕСП е неоправдан приод “една
големина, одговара на сите”,предноста што може да се надомести е истата способност
на таквите службеници да гопоттикнат институционалното учење. Навистина,
официјалните претставници ги ценатнекои од разликите. Сепак, јасно е дека
оптимизмот е дека подобрата референтна точказа ЕСП ќе биде проширувањето, а не
минатото на другите напори за унапредување надемократијата во ЕУ.Ако целта е
политички реформи во земјите од ЕСП слични на оние постигнативо последните земји-
членки, важно е да се земат предвид значително понискитепојдовни точки за земјите од
ЕСП во однос на заедничките вредности. Овие разлики севажни, не само затоа што се
однесуваат на вредностите на ЕУ, туку и поради тоа штовклучуваат важни услови за
демократизација.ЕУ јасно ја прилагоди политиката на ЕСП од искуството на
проширувањето. Но,како што исто така покажа, земјите од ЕСП се јасно многу
различен предизвик во однос нанивните појдовни точки и нивните неодамнешни
интеракции со ЕУ. Така, колку што ЕУмора да им понуди на соседните држави,
отсуството на стимулации за членство воповеќето земји треба да бара значително
приспособување, а не само адаптација, настратегијата за проширување.
Расположливите алатки за политики се послаби, додеказадачите во однос на
политичките реформи се поретки. Останува на Европската Унијаповеќе да се
прилагоди и да ги подобри своите политики кон соседските држави во иднина

БиблиографијаКниги и трудови52 Winson Churchill, speech delivered a he

Universiy of Zurich, 19 Sepember 1946htps://rm.coe.in/16806981f3

1. Paul Craig and Grinne De Brca, EU law : text, cases, and materials, FOURTH
EDITION , 2008, Oxford, England2.Paul Craig and Grinne De Brca, EU law : text,
 cases, and materials, FIFTH EDITION ,2011, Oxford , England3.Philippe Perchoc, The
European Neighbourhood Policy IN-DEPTH ANALYSIS,December 2016, Marseille,
France4.Dimitris Bouris, Tobias Schumacher,The Revised European Neighbourhood
Policy:Continuity and Change in EU Foreign Policy, 2018, United Kingdom of Great
Britainand Northern Ireland5.K Bradley Kluwer Law International, Institutional Design
in the Treaty of Nice, 2001, Netherlands.6.Judith Kelley, Duke University, New Wine in
Old Wineskins: Promoting Political Reforms through the New European Neighbourhood
Policy,Durham, North Carolina,U.S.A,
2006htps://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/j.1468-5965.2006.00613.x
7.European Neighbourhood Policy
(ENP).https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage 8.European
Neighbourhood Policy And Enlargement
Negotiationshtps://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargemen/neighbourhood/
overview_en 9.Malgorzata McKenzie, David Dyker, Katarzyna Sidlo, and Christopher
A.Hartwell,Committee of the Regions, New Approach to the European Neighbourhood
Policy, 2016, Poland10.Consultation: “Towards a new European Neighbourhood
Policyhttp://ec.europa.eu/enlargement/neighbourhood/consultation/index_en.htm11.Euro
pean Endowment for Democracy (EED).12.Eurostat, the statistical office of the European
Union, Basic figures on the European Neighbourhood Policy-South countries 2018
edition,https://ec.europa.eu/eurostat13.Sieglinde Gstöhl, Simon Schunz,Theorizing the
European Neighbourhood Policy,Routledge, 2017.14.Tobias Schumacher, Andreas
Marchetti, Thomas Demmelhuber, The RoutledgeHandbook on the European
Neighbourhood Policy, Routledge, 2017.15.20 Deliverables for 2020: State of play in
2018
https://ec.europa.eu/neighbourhoodenlargement/sites/near/files/
eap_generic_factsheet_eng_web.pdf 16. Review of the European Neighbourhood Policy,
Brussels, 18.11.201517.Federica Bicchi, Richard Gillespie, The Union for the
Mediterranean,Routledge, 201118.European External Action
Servicehttps://eeas.europa.eu/diplomatic-network/union-mediterranean-ufm/329/union-for-
the-mediterranean-ufm_en 19.Union for the Mediterranean,https://ufmsecretariat.org/who-
we-are/member-states/ 20.Union for the Mediterranean,https://eeas.europa.eu/diplomatic-
network/union-mediterranean-ufm/329/union-for-the-mediterranean-ufm_en 21.Union for the
Mediterranean,https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage/19061/opening-
remarks-high-representative-vice-president-european-commission-federica-mogherini_en 22.
Joint Declaration of the Paris Summit for the Mediterranean,
France, 13 July 2008,http://www.ue2008.fr/ 23.Union for the Mediterranean: Commission
increases its contribution to priority projects, 29 October 201024.FEMIP and the Union for
the Mediterranean, 29 October 201025.Winston Churchill, speech delivered at the University
of Zurich, 19 September 1946https://rm.coe.int/16806981f3