Przewrót majowy

12 maja 2024 roku minęła 98. rocznica przewrotu majowego.

Zamach stanu dokonany przez Józefa Piłsudskiego i wierne mu oddziały nadal budzi
kontrowersje oraz dyskusje wśród historyków. W ostatnich latach można zauważyć wzrost
publikacji naukowych i popularno-naukowych poświęconych problematyce zamachu
majowego. Ocena wydarzeń z 12-15 maja 1926 r. w publikacjach i opracowaniach jest
odmienna. Opinie są skrajne. Skutkiem wypadków majowych były liczne ofiary. W jego
wyniku życie straciło 379 osób, a około 920 zostało rannych. Z drugiej strony przewrót
majowy spowodował istotne zmiany systemowe i prawne. W wyniku zamachu do władzy
doszła sanacja, której naczelnym hasłem stało się „uzdrowienie państwa”.
Przewrót majowy stanowi jedno z najważniejszych wydarzeń w okresie Drugiej
Rzeczypospolitej. Zamach kończył okres demokracji parlamentarnej, a wprowadzał ustrój
autorytarny. Zbrojny czyn Piłsudskiego podzielił scenę polityczną w Polsce, gdyż stosunek
poszczególnych partii do zaistniałych wydarzeń z maja 1926 r. miał różny kształt.
Zamach poparły Polska Partia Socjalistyczna, Stronnictwo Chłopskie, Polskie
Stronnictwo Ludowe „Wyzwolenie”, Komunistyczna Partia Polski i partie mniejszości
narodowych. Działania Piłsudskiego zanegowały Związek Ludowo-Narodowy,
Chrześcijańska Demokracja oraz PSL „Piast”.
Przewrót majowy i bezpośrednio rozgrywające się po nim wydarzenia spotkały się z
zainteresowaniem ówczesnej prasy. Dziennikarze relacjonowali nie tylko najważniejsze
informacje dotyczące przebiegu walk, ale też dokonywali interpretacji oraz oceny wypadków
majowych. Poszczególne gazety krytycznie odnosiły się do zamachu stanu, natomiast inne
oceniały go pozytywnie. Część opinii przybrała charakter subiektywny, ponieważ publicyści
oceniali wydarzenia z własnego punktu widzenia i również z perspektywy sił politycznych.
Należy podkreślić, że tytuły prasowe reprezentowały określone ugrupowania polityczne.
W tym przypadku ocena przewrotu majowego i jego konsekwencji różniła się diametralnie od
siebie.
Bibliografia
Garlicki A., Przewrót majowy, Warszawa 1987.
Witkowski Cz., Majowy zamach stanu. Wojskowy rokosz Piłsudskiego, Warszawa
2016.
Sumara T., Przewrót majowy w świetle wybranych tytułów prasy prawicowej II RP,
„Przemyskie Zapiski Historyczne” 2016, t. 20.
 Sumara T., Wypadki majowe 1926 r. w świetle wybranych tytułów prasy II
Rzeczypospolitej , „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” 2019, t. 20, z. 2.

Szwoleżerowie podczas strzelania z karabinów w okopach na jednej z ulic Warszawy

Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe, sygn. 1-P-2703.