KADINLARIN SOSYAL HAYATTAKİ YERİ

Kadınların sosyal hayattaki yeri, toplumun yapı taşlarından biridir ve çeşitli rollerde belirgin bir
şekilde yer alırlar. Bu roller, aile içi, iş hayatı, eğitim, kültür, sanat, siyaset ve daha birçok alanda
kendini gösterir.

Aile içinde kadın, geleneksel olarak ana rolünü üstlenir. Bu rol, çocuk bakımı, ev işleri, aile
bütçesinin yönetimi ve aile içi ilişkilerin düzenlenmesini kapsar. Kadınlar, ailedeki birçok kararın
alınmasında etkin bir rol oynarlar ve ailenin birlik ve uyumunu sağlamak için çaba gösterirler. Ancak,
modern toplumlarda, kadınların iş gücüne katılımı artmıştır ve bu da aile içi rolleriyle iş hayatı
arasında denge kurmalarını gerektirir.

İş hayatında kadınlar, giderek daha fazla liderlik pozisyonlarına yükselmekte ve ekonomik olarak
daha bağımsız hale gelmektedirler. Kadınlar, çeşitli sektörlerde yönetici, CEO, girişimci, uzman veya
profesyonel rollerde yer almakta ve şirketlerin karar alma süreçlerine katılmaktadırlar. Bu, kadınların
ekonomik güçlerini artırırken, toplumda da daha etkin bir konuma gelmelerini sağlar.

Kadınların eğitim seviyelerinin artması, onların sosyal hayattaki yerlerini güçlendirmektedir.

Kadınlar artık erkeklerle eşit düzeyde eğitim alma fırsatına sahiptirler ve bu da kariyer olanaklarını
genişletir. Eğitim, kadınların kendilerini geliştirmelerine, bilgi ve becerilerini artırmalarına olanak tanır
ve toplumsal katılımlarını güçlendirir. Kadınların sosyal hayattaki etkinliği sadece aile ve işle sınırlı
değildir. Kültür, sanat, siyaset ve diğer alanlarda da önemli roller üstlenirler. Kadınlar, sanat eserleri
yaratır, kültürel etkinliklere katılır, politik arenada liderlik yapar ve toplumsal değişim için mücadele
ederler. Bu alanlarda kadınların varlığı, toplumsal çeşitliliği artırır ve farklı perspektiflerin dikkate
alınmasını sağlar.

Biraz daha açacak olursak eğer şu şekilde listeleyebiliriz;

1. Aile İçi Rol: Kadınlar genellikle aile içinde bakım veren, ev işlerini yöneten ve çocuklarıyla ilgilenen
rolleri üstlenirler. Ancak modern toplumlarda bu rol daha esnek hale gelmiş ve kadınlar kariyer ve aile
yaşamı arasında denge kurmaya çalışırlar.

2. Eğitim ve İstihdam: Kadınların eğitim seviyeleri ve iş gücüne katılımı artmıştır. Artık birçok kadın
eğitimli ve profesyonel kariyer sahibidir. Ancak bazı toplumlarda cinsiyet ayrımcılığı ve erkek egemen
iş kültürü hala mevcut olabilir.

3. Toplumsal Aktivizm ve Siyaset: Kadınlar tarih boyunca sosyal değişim için önemli aktörler
olmuşlardır. Kadın hakları, eşitlik ve cinsiyet rolleri konularında mücadele vermişlerdir. Günümüzde
birçok ülkede kadınlar siyasi rollerde ve toplumsal aktivizmde etkin bir şekilde yer almaktadır.

4. Sanat ve Kültür: Kadınlar sanat, edebiyat, müzik gibi alanlarda da etkili olmuşlardır ve günümüzde
de önemli sanatçılar, yazarlar, müzisyenler arasında yer almaktadırlar.

5. Teknoloji ve Bilim: Kadınların teknoloji ve bilim alanındaki varlığı giderek artmaktadır. Özellikle
STEM alanlarında (bilim, teknoloji, mühendislik, matematik) kadınların sayısının artması ve bu alanda
başarılı kariyerler yapmaları teşvik edilmektedir.
TÜRK TOPLUMUNDA KADIN

Türk toplumunda kadının saygın bir yeri vardır. Orta Asya’da kurulan ilk Türk devletlerinde
kadınların ve erkeklerin eşit hakları sahip olduğu tarihçiler tarafından benimsenmektedir. Devlet
yönetiminde, hakanların yanında hatun adı verilen eşleri de söz sahibiydi. Kadınlar ata binip ok atar,
top oynar, güreş gibi ağır sporlar yapar savaşlara katılırlardı.

Milli Mücadele yıllarında, erkeği cepheye giden Türk kadını, çocuğunu yetiştirmiş ve evinin
geçimini sağlamıştır. Hatta silah ve cephane taşıyarak savaşa katılmıştır. Bu hareketi ile Türk kadını,
toplumdaki yerinin önemini bir defa daha göstermiştir.

KADIN TOPLUM BİLİMCİLER-SOSYOLOGLAR

Mübeccel Belik Kıray:

1923 yılında İzmir’de doğdu. 1940'ta İzmir Kız Lisesi’nden, 1944'te Ankara Üniversitesi’nden mezun
oldu. 1946'da Ankara Üniversitesi'nden antropoloji doktora derecesi aldı. 1960'ta doçent, 1966'da
profesör oldu. 1959 yılından 1973 yılına kadar Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler
Bölümünün gelişmesine emek verdi. 1973'te ODTÜ'den ayrılarak "Morris Ginsberg Fellow" olarak
Londra Ekonomi Okulu’na gitti. Dönüşünde önce İstanbul Teknik Üniversitesi’nde 1982'den sonra
da Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi'nde çalıştı. Bu arada bir yıl, Austin'deki
Teksas Üniversitesi'nde (University of Texas) ders verdi. 1989'da emekli oldu. 2007'de İstanbul’da
yaşamını yitirdi.

Çalıştığı süre içerisinde Norveç Bergen Üniversitesi, Kahire Amerikan Üniversitesi, ABD Berkley
Üniversitesi ve Zürih Teknik Üniversitesi'nde seri konferanslar verdi. ODTÜ Mustafa Parlar Ödülü
Eskişehir Anadolu Üniversitesi Fahri Doktor unvanı ve Aydınlanma Kadınları Ödülünü aldı. 1994'te
Kıray Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) şeref üyeliğine seçildi. Türkiye'de sosyolojinin üniversitelerde
kurumsallaşmasında önemli rol oynayan ve toplumsal değişmeyi ele alma tarzı ile bir ekol oluşturan
Mübeccel Kıray'ın en çok referans verilen eserleri Ereğli-Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil
Kasabası, Gelişimde Bir Engel Olarak Sosyal Tabakalaşma ve Örgütleşemeyen Kent isimli kitaplarıdır.
Makaleleri arasında Migrani İşçileri Ailesi, Patronaj Kalıplarını Değiştirme ile Köylülerin Şehirde
Hayatta Kalma Stratejileri en çok bilinenleridir.

Ereğli-Ağır Sanayiden Önce Bir Sahil Kasabası adlı eserinde belirlediği özgün kavramlardan biri
“tampon kurum” kavramıdır. Kıray’a göre tampon kurumlar ve ilişkileri göreli olarak daha hızlı ve
daha kapsamlı değişme hallerinde oluşur ve toplumsal bütünleşmeyi olanaklı kılar. Tampon kurumlar
toplumsal değişmenin olumsuz etkilerini azaltır ve toplumsal çözülmenin önüne geçer. Kıray,
Ereğli’de yaptığı araştırmalar sırasında fark ettiği tampon kurumları, toplumsal gerçeğin bir parçası
olarak gözlemlemiştir. Örneğin köylü ve tüccar ilişkilerinin yüz yüze olması, borç vererek kredi açma,
çeşitli işlerde yardımcı olma gibi toplumsal ilişkiler, hızlı toplumsal değişimin olumsuz etkilerini
azaltma işlevi görmüştür. Bu araştırmada tampon kurumlara bir diğer örnek ise ailedir. Kıray’a göre
bir yandan aile içinde kadının önem arz etmesi diğer yandan da geniş ailenin varlığı toplumsal
değişimin olumsuz etkilerini azaltıcı işlevler görmüştür.

Mübeccel Belik Kıray, Türk sosyolojisinde sosyolojik kuramlar geliştirmenin ve alan araştırması
yapmanın zor olduğu görüşünü yıkan önemli ve öncü bir sosyologdur. Kıray, kuramsal donanımının
yanı sıra olguları kavramsallaştırma, kuram ile veriyi birleştirme, bulguları tartışmaya açma ve
toplumun yapı ve süreçlerini dikkate alarak yorumlama gibi çok önemli yöntemsel ilkeleri hayata
geçiren ilk Türk sosyoloğu olmuştur.
Harriet Martineau:

İngiliz sosyal kuramcı ve ilk kadın sosyolog olarak görülmektedir. Sosyolojik, bütüncül, dini ve kadınsı
bir bakış açısıyla yazmış, Auguste Comte’un eserlerini tercüme etmiş ve o zamanlar bir kadın yazar
için nadiren geçimini sağlayacak kadar kazanmıştır. Martineau, “temel siyasi, dini ve sosyal kurumlar
da dahil olmak üzere toplumun tüm yönlerine odaklanmayı” tavsiye etmiş ve kadınların erkekler
altındaki statüsüne kapsamlı bir analiz uygulamıştır.

1831 gibi erken bir tarihte, Martineau “Ekonomi Politik” konusunda yazmıştır. Amacı, orijinal
teorileştirme iddiasında bulunmasa da, Laissez faire (bırakınız yapsınlar) kapitalizminin ilkelerini
popülerleştirmek ve örneklendirmekti.

Harriet Martineau, 1831 yılında Üniteryenizmden koptu ve taraftarlarının otorite figürlerinin,

geleneğin veya dini dogmanın emirlerine göre gerçeği akıl, mantık ve deneyciliğe dayalı olarak arayan
felsefi serbest düşünme biçimini savunmaya başladı. Bu değişim, August
Comte’un pozitivist sosyolojisine duyduğu saygı ve ilerlemeye olan inancıyla vurgulanıyordu.

İngiliz sosyal kuramcı ve ilk kadın sosyolog olarak görülmektedir. Sosyolojik, bütüncül, dini ve kadınsı
bir bakış açısıyla yazmış, Auguste Comte'un eserlerini tercüme etmiş ve o zamanlar bir kadın yazar
için nadiren geçimini sağlayacak kadar kazanmıştır. Martineau, "temel siyasi, dini ve sosyal kurumlar
da dahil olmak üzere toplumun tüm yönlerine odaklanmayı" tavsiye etmiş ve kadınların erkekler
altındaki statüsüne kapsamlı bir analiz uygulamıştır.
MÜBECCEL BELİK KIRAY
KAYNAKÇA
https://tr.wikipedia.org/wiki/Harriet_Martineau

https://www.newayajin.net/ilk-kadin-sosyolog-harriet-martineau%EF%BB%BF/

https://tr.wikipedia.org/wiki/Mübeccel_Kıray

https://kdzereglifutbol.blogspot.com/2007/11/mbeccel-kiray-vefat-etti.html

-11. Sınıf Milli Eğitim Bakanlığı Sosyoloji Kitabı-