05/11/2007 - Μικρός... καταστροφέας!

Να πώς πρέπει να το χειριστείτε

Στο πέρασμά του σκίζει βιβλία, αποκεφαλίζει κούκλες, ξεχαρβαλώνει

καρέκλες, μπλοκάρει υπολογιστές… Υπάρχει τρόπος να βάλετε μέτρο
στην απόλυτη καταστροφή; Ναι, με τακτικές προσαρμοσμένες στις
ανάγκες του!
Της Φλώρας Κασσαβέτη με τη συνεργασία της Αλεξάνδρα
Αποστολοπούλου, παιδοψυχιάτρου
«Πω πω», ακούω τη φίλη μου τη Χριστίνα να φωνάζει απ’ την άλλη άκρη της
γραμμής του τηλεφώνου. «Πρέπει να κλείσω... Ο Αντώνης πασάλειψε με
οδοντόκρεμα τους καναπέδες!»
Όμως κάπως έτσι συνήθως λήγουν τα εννιά στα δέκα τηλεφωνήματα. Πότε
γιατί ο Αντώνης γέμισε με ζάχαρη τα παπούτσια του, πότε γιατί έσκισε τους
λογαριασμούς (σε αυτό δεν έχει κι άδικο) και πότε γιατί αποφάσισε να
βαφτίσει το κινητό του μπαμπά του μέσα στο φλιτζάνι με τον καφέ της μαμάς
του!
Μερικά παιδιά πραγματικά αγαπούν τα πασαλείμματα! Αρκεί να γυρίσεις λίγα
δευτερόλεπτα το κεφάλι κι έχουν απλώς σπείρει την καταστροφή!
Όλα ξεκινούν από την ανάγκη τους να εξερευνήσουν. Με αυτό τον τρόπο τα
μικρά παιδιά αντιλαμβάνονται και κατανοούν τον κόσμο γύρω τους και
ταυτόχρονα συνειδητοποιούν τις ικανότητές τους. Πιάνοντας με τα χέρια τα
πράγματα και καθώς τα επεξεργάζονται όχι μόνο τα αποκωδικοποιούν
μαθαίνοντας περί τίνος πρόκειται αλλά και πειραματίζονται βελτιώνοντας τη
λεπτή κινητικότητα.
«Γι’ αυτό δεν υπάρχουν τα παιχνίδια;», θα μας πείτε. Κι όμως, η πραγματική
λαχτάρα των μικρών παιδιών είναι να πιάσουν στα χέρια τους οτιδήποτε δεν
είναι παιχνίδι.
Οποιοδήποτε αντικείμενο απ’ τον πραγματικό κόσμο είναι αυτό που
πραγματικά τα συναρπάζει. Όσα παιδικά τηλέφωνα και να αγοράσετε, το
μικρό σας δεν πρόκειται να ξεπεράσει τον έρωτά του για την πραγματική
συσκευή τηλεφώνου! Το αληθινό είναι αυτό που μετράει! Το αληθινό είναι
αυτό που αξίζει!
Το αληθινό, εξάλλου, είναι αυτό που του δίνει στα μικρά παιδιά την ευκαιρία
να επιδοθούν στο αγαπημένο τους παιχνίδι: τη μίμηση! Ο πλασματικός
κόσμος που προσπαθούμε να οριοθετήσουμε με τα παιχνίδια μπορεί να είναι
φιλικός και ασφαλής, όμως, τα παιδιά από πολύ μικρά καταλαβαίνουν ότι δεν
είναι κάτι που χρησιμοποιούν οι μεγάλοι. Στην πραγματικότητα, η προσπάθεια
του μικρού να μάθει πώς δουλεύει το τηλεκοντρόλ συμπίπτει μ’ ένα βασικό
εξελεγκτικό στάδιο.
Όσο για την καταστροφή, είναι μέσα στο πρόγραμμα, αφού το παιδί δεν έχει
ανάγκη μόνο να αγγίξει αλλά και να πειραματιστεί ακόμα και βάζοντας στη
σχισμή του βίντεο κέρματα απ’ το πορτοφόλι σας!
Η καταστροφική μανία πολλές φορές ξεσπά και πάνω στα ίδια τα παιχνίδια
τους. Είναι αρκετά τυπικό σε αυτή την ηλικία να δείτε τη μικρή σας να
μουτζουρώνει με το στυλό το πρόσωπο της κούκλας της. Και η αλήθεια είναι
ότι δεν ωφελεί ιδιαίτερα να φωνάξετε γι’ αυτό. Σε αυτή τη φάση, το παιχνίδι
του παιδιού συνδέεται άμεσα με την καταστροφικότητα για έναν πολύ απλό
λόγο. Το παιδί δεν αντιλαμβάνεται ότι καταστρέφει. Αισθάνεται ότι
πειραματίζεται, δοκιμάζει και εφαρμόζει. Δεχτείτε, λοιπόν, ότι τα
κατεστραμμένα παιχνίδια είναι στο πρόγραμμα βάζοντας όρια σε
σημαντικότερα θέματα. Μην ξεχνάτε, ωστόσο, να πετάτε τα κομμάτια από τα
σπασμένα παιχνίδια γιατί σύμφωνα με το Κέντρο Πρόληψης Παιδικών
Ατυχημάτων μπορεί να αποδειχθούν επικίνδυνα.
Έμμεσος... δράση!
Η διαφορά ανάμεσα σ’ ένα γεμάτο περιέργεια μικρό κι ένα που καταστρέφει τα
πάντα σε 60 δεύτερα είναι το ταμπεραμέντο. Μερικά παιδιά απλώς αγαπούν
να καταστρέφουν χωρίς αυτό να σημαίνει κάτι. Το κάνουν γιατί παρασύρονται
από την έξαψη να ανακαλύψουν πώς λειτουργεί κάτι και να πειραματιστούν με
αυτό χωρίς να τα νοιάζει το αποτέλεσμα. Άλλα πάλι το κάνουν σ’ ένα
ξέσπασμα θυμού ή με στόχο να προκαλέσουν.
Και παρόλο που χρειάζεται να ξεκινήσετε από νωρίς την κουβεντούλα
εξηγώντας τα όρια, συνήθως το κήρυγμα στις μικρές ηλικίες αργεί να έχει
αποτέλεσμα. Μέχρι τότε...
 Φροντίστε το περιβάλλον να είναι φιλικό. Τα μικρά έχουν ανάγκη να
αγγίζουν τα πάντα. Το σπίτι πρέπει να είναι ασφαλές από κινδύνους,
πράγμα που σημαίνει ότι είναι καλύτερο να αποσυρθούν πράγματα
που σπάνε, χαλάνε ή λερώνουν αν πέσουν στα χέρια του παιδιού.
 Μη λέτε συνέχεια «μη» και «όχι». Φανείτε προνοητικοί. Δεν έχει
νόημα να το πείσετε ότι δεν πρέπει να πατάει το κουμπί που ανοίγει
τον υπολογιστή. Απλά φροντίστε να τοποθετήσετε τη μονάδα σε
σημείο που το παιδί δε φτάνει.
 Επιδιώξτε να βγαίνει το μικρό συχνά έξω. Το παιχνίδι έξω από το
σπίτι εκτονώνει το παιδί, καθώς ικανοποιεί την ανάγκη του για δράση
και εξερεύνηση.
 Εξασφαλίστε ευκαιρίες για ασφαλή δράση. Μπορείτε να του
επιτρέψετε να επεξεργαστεί κάτι που θέλει παρακολουθώντας το και
φροντίζοντας να επέμβετε την κατάλληλη στιγμή. Αφήνοντάς το να έχει
ελεγχόμενη πρόσβαση στα πράγματά σας θα τα απομυθοποιήσει πιο
γρήγορα.
 Ξεκινήστε τη βασική εκπαίδευση. Σηκώνοντας, για παράδειγμα, το
παιδάκι για να πατήσει το play στο στερεοφωνικό. Αν πάλι χτυπάει τα
έπιπλα με το πλαστικό του σφυράκι, εξηγήστε ήρεμα (ναι,
καταλαβαίνουμε τη φρίκη σας) ότι δεν πρέπει να χτυπάει το τραπέζι
γιατί χαλάει αλλά μπορεί να χτυπήσει κάτι άλλο που θα του εμφανίσετε,
π.χ., μια πλαστική λεκάνη.
 Δώστε έμφαση στο αποτέλεσμα. Όταν το παιδάκι καταστρέφει ένα
παιχνίδι, μη φωνάζετε. Βοηθήστε το να καταλάβει το αποτέλεσμα της
ενέργειάς του εξηγώντας του ότι πολλές φορές τα πράγματα που
χαλάνε δεν επιδιορθώνονται. Πείτε για παράδειγμα: «Έβγαλε τις ρόδες
από το αυτοκίνητο; Τώρα, όμως, δε θα προχωράει.»

Οάσεις εκτόνωσης
Επιδιώξετε στο χώρο να υπάρχουν ασφαλή αληθινά αντικείμενα με τα οποία
το παιδί μπορεί να παίξει και να πειραματιστεί. Γι’ αυτό:
 Αφήστε ένα χαμηλό ντουλάπι στην κουζίνα να ανοίγει κι ας έχετε
ασφαλίσει τα υπόλοιπα. Βάλτε εκεί μέσα πλαστικά τάπερ, πλαστικά
πιατάκια και ποτηράκια και γενικά αντικείμενα που είναι ελαφριά και
δεν εγκυμονούν κίνδυνο στη χρήση, επιτρέποντας στο παιδί να το
ανοίγει και να βγάζει από μέσα τα πράγματα για να παίξει.
  Τοποθετήστε σ’ ένα χαμηλό ράφι ή μέσα σ’ ένα καλάθι παλιά βιβλία και
περιοδικά τα οποία δε σας απασχολεί η αξία τους επιτρέποντας στο
παιδί να τα σκίσει ή να μουτζουρώσει όποτε θέλει.
 Παλιά CD που δεν παίζουν ή δε θέλετε πια μπορεί να αποτελέσουν
πόλο έλξης για το μικρό.
 Αφήστε στο χώρο παλιά τηλεκοντρόλ ή τηλέφωνα που δε λειτουργούν
επιτρέποντας στο παιδί να παίζει με αυτά (αρκεί να έχετε βγάλει τις
μπαταρίες).
 Φροντίστε να υπάρχει χώρος μέσα στο σπίτι για δραστηριότητες που
λερώνουν. Μια γωνιά όπου δεν υπάρχει στρωμένο χαλί είναι
απαραίτητη για να ασχοληθεί το παιδί με νερομπογιές,
δακτυλομπογιές, πλαστελίνες, πηλό ή υλικά για μαγειρική
ικανοποιώντας την ανάγκη του να λερωθεί.

Πότε πρέπει να ανησυχήσουμε;

Η καταστροφικότητα του παιδιού κάποιες φορές μπορεί να μας προβληματίσει
όταν συνοδεύεται και από άλλα συμπτώματα, όπως πρόβλημα επικοινωνίας,
επιθετικότητα, προκλητική συμπεριφορά, διαταραχές ύπνου και όρεξης κ.ά.
Κάποιες φορές μπορεί η αντισυμβατική αυτή συμπεριφορά να απορρέει από
κάποιες δραστικές αλλαγές στη ζωή του μικρού παιδιού, όπως αλλαγή
κατοικίας, διαζύγιο, ζήλια για το μικρότερο αδερφάκι. Σε κάθε περίπτωση,
εφόσον τα γενικευμένα συμπτώματα επιμένουν για αρκετό καιρό (δηλαδή για
ένα εξάμηνο τουλάχιστον) η συμβουλή του ειδικού κρίνεται απαραίτητη.
Tip
Μέχρι τη ηλικία των 3 ετών, προτιμήστε να αγοράζετε στο μικρό σας παιδικά
βιβλία με εξώφυλλο και σελίδες από χαρτόνι γιατί δε... σκίζονται!