Professional Documents
Culture Documents
@BioVideoFullSyllubus Unit 11 Part 4
@BioVideoFullSyllubus Unit 11 Part 4
PHYSICS Unit - 11
Part - IV
mod¾: yd úlsrK
MATTER & RADIATION ieliqu (- iñ; r;akdhl
wia:dhs mrudKql kHIaáka iajhxisoaOj úlsrK msg lrñka ia:dhs ;;ajhg m;a ùu úlsrKYs, CIh ùu fyj;a
mD:lalrKh ( disintegration ) f,i ye¢kafõ' yd CIh ùï j,§ kj uq, øjH iEfoa'
úlsrKYS, CIh ùu iajdNdúl yd lD;su hk fohdldrhlska isÿúh yelsh'
• úlsrKYS, CIhùu kHIaál l%shdj,shla neúka ta u; WIaK;ajh" mSvkh yd mßir ;;a;aj n, fkdmdhs'
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
----------------------------------------------------------------------------
Note
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
il%sh;dj ( Activity )
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
SI tallh fnlr,a ( Bq ) fõ'
1 Bq = ;;amrhg mD:lalrK tlla
SI tallhg fmr il%sh;dj uksk ,oafoa lshqß ( Ci ) tallfhks'
1 Ci = ;;amrhg mD:lalrK 3.7 × 1010
1 Ci = 3.7 × 1010 Bq = 37 GBq
• il%sh;dj uq,a w.fhka yß wvla ùug .;jk ld,ho w¾O wdhq ld,hls'
• 60
27
Co , 226
88
Ra , 137
55
Cs ms<sld ffi, úkdY lsÍug fhdod .kq ,efí'
• úlsrKYS,S CIh ùu ksid wvqjk 146C m%udKh jdhqf.da,h ;=, ksrka;rfhka iEfok 146C u.ska wdikak
jYfhka ix;=,kh flfrk ksid jdhqf.da,fha 14C / 12C wkqmd;h ksh;j mj;S'
• iÔú YdL u.ska m%NdixYaf,aIKfha§ ,nd .kakd CO2 jdhqfõo fuu wkqmd;h ksh;j mj;S' YdL wdydrhg
.kakd i;ajhka ;=<o" YdL yd i;=ka wdydrhg .kakd i;ajhka ;=<o fuu wkqmd;h ksh;j mj;S'
• tfy;a YdLh fyda i;ajhd u< miq ldnka mßfNdackh k;r jk ksid 14C CIh ùu fya;=fjka uereKq Ôúhd
;=, 14C / 12C wkqmd;h ld,h iuÕ wvq fõ'
• 14C CIh jkafka"
14
6
C 14
7
N + 0–1 + e iólrKhg wkqjh
• C ys w¾O wdhq ld,h jir 5730 la muK jk w;r fm!rdKsl YdL fyda i;aj fldgil 14C / 12C
14
6
wkqmd;h iÔù YdLhl fyda i;ajhl=f.a tu wkqmd;h yd iei£fuka tys jhi ks¾Kh l, yelsh'
* b;du;a merKs jia;=jl wvx.= 14C m%udKh b;d l=vd ksid tys il%h
s ;dj mÍCIKd;aulj uekSu wmyiq fõ'
tu ksid C Èkehqfuka jhi ksudKh l, yelafla wjqreÿ 30"000 ;rï jhila we;s jia;=j, muKs'
14
md,kh lrk ,o ud;%djla iys; lsrKj,g Ndckh lsÍfuka w," ÆKq yd OdkH j¾. jeä l,la krla fkdù
;nd .; yelsh' ukao tuÕska nelaàßhd j¾. myiqfjka úkdYl, yels neúks'
• úlsrKYs,s 3215P iuia:dkslh Ndú;fhka tla tla YdL j¾. jvd fyd¢ka wjfYdaIKh lrk fmdfydr
j¾.;a" ta ta YdL fldgia tajd wjfYdaIKh lrk wdldrh;a wOHhkh l, yelsh'
• - lsrK Ndú;fhka me<Eá yd i;ajhkaf.a cdk úm¾hdi we;s fldg kj m%fNaok ^M,odj jeä $ frda.j,g
Tfrd;a;= Èh yels& ìys lrkq ,efí'
• jdyk yd fjk;a hka;% iq;% tkaðkaj, f.ù hdï b;d ixfõ§ f,i úlsrKYS,s iuia:dksl u.ska ueksh yel'
• frÈ fidaok l=vq yd oshrj, ld¾hCIu;dj fiùug 32P fhdod .kq ,efí'
• f,day ;yvq ksIamdokfha§ tajdfha >klu b;d ksjerÈj úlsrK u.ska uek.; yel'
wEÿï Odß;%lh
úlsrK
j¾Olh yd
.Klhg
uhsld mg,h
lef;davh
.hs.¾ .Klfha úlsrK wkdjrKh lsÍfï uq, O¾uh jkafka úlsrK u.ska we;s lrk whKslrK l%shdj,shhs'
.hs.¾ .Klfha ngh wvq mSvkhlska hq;a ye,ck ( Cl2 / Br2 ) jdIam ñY%s; wd.ka jdhqfjka mqrjd we;'
.hs.¾ .Klfha f,day ngh N+.; lr we;s w;r wefkdavh Wia Ok úNjhl ( + 1000 V ) mj;ajd .kq ,efí'
wefkdavfha fl<jr f,day mn¿jla we;af;a lïìfha fl<jr we;sjk by< úoaHq;a lafIa;% ksid tu fl<jr yd
lef;davh w;r úoaH;
q a mq<sÕ= mekSu kej;aùu i|ydh'
úlsrKhla uhsld ljq¿fjka we;=¿ jQ úg tu.ska wd.ka mrudKq whKslrKh ù e yd Ok wdfrdams; wd.ka whk we;s
fõ' iDK wdfrdams; e fõ.fhka wefkdavh lrd wefok w;r ialkaOfhka jeä wd.ka whk fiñka lef;davh fj;
.uka lrhs' e wefkdavhg iñmj;au jeä jeäfhka ;ajrKh ùu ksid fõ. jeäfõ' fuu wêfõ.S e u.ska ^.eàfuka&
;j;a jdhq mrudKq whKSlrKh fõ' fuúg e iuqyhla tl jr wefkdavhg ,Õd jk w;r tajd wefkdavhg meñKs úg
tuÕska úoaH;
q a Odrd iamkaokhla ndysr mßm:hg ,nd foa' fuh tla úlsrKhlg wh;a .sku
S la ( count ) f,i ie,fla'
úlsrKfha ud;%dj ^hï øjHhla fyda Ôj jia;=jla u.ska wjfYdaIKh lrkq ,nk úlsrK m%udKh& uekSfï SI tallh
f.%a (Gy) fõ'
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
1 Gy = 1 J kg–1
f.%a tallhg fmr ud;%dj uekSu i|yd Ndú; jQfha rad (radiation dose hkak flá lr ±laùuls& keue;s tallhhs'
øjH 1 kg la úlsrK u.ska wjfYdaIKh lr .kq ,nk Yla;sh 10–2 J kï th 1 rad ud;%djls'
• wjfYdaIl ud;%dj (rad fyda Gy) idudkHfhka m%ldY lrkq ,nkafka ñksfil=f.a iïmQ¾K isrer i|yd .Kkh
l, idudkH w.hla fyda isref¾ hïlsis wjhjhla i|yd .Kkh l, idudkH w.hla f,ih'
úlsrK u.ska we;s l, yels Ôj úoHd;aul ydksh ^fi!LH wjodku&" ud;%dj u; muKla fkdj úlsrK j¾.h yd
úlsrK wjfYdaIKh lrkq ,nk wjhjh u;;a r|d mj;S' fuu lreKq ie,ls,a,g f.k úlsrKfha fi!LH wjodku
uekSug Ndú; jk iM, ud;%dj" iSj¾Ü (Sv) keue;s SI tallh u.ska ukskq ,efí'
Sv tallhg fmr fï i|yd Ndú; jQfha rem (rad equivalent in man hkak flá lr ±laùuls & keue;s tallhhs'
1 Sv = 100 rem
iM, ud;%dj Sv fyda rem j,ska ,nd .ekSu i|yd wod, Gy fyda rad j,ska we;s ud;%dj —.=K idOlhlska˜ (quality
factor-QF) jeä l, hq;=h' .=K idOlh" —idfmaCI Ôj úoHd;aul iM,;d idOlh˜ ( Relative Biological Effective-
ness Factor - RBE idOlh& f,io ye¢kafõ'
iM, ud;%dj ( Sv j,ska & } ud;%dj (Gy j,sk)a × QF
iM, ud;%dj (rem j,ska & } ud;%dj (rad j,sk)a × QF
QF w.hhkao wod< úlsrKfha Yla;sh u; r|d mj;sk w;r my; olajd we;af;a tajdfha wdikak idfmaCI w.hhkah'
j¾.h QF
x, - lsrK ~1
^bf,lafg%dk a & ~2
,eis (slow) kshf q g%dak ~5
wêfõ.S kshf q g%dak yd fm%df
a gdak ~10
- wxY= yd ner whk ~20
úlsrK úYd, ud;%djlg ( 1 Sv ) flá ld,hla ( < meh lsysmhla & ;=, ksrdjrKh jqjfyd;a iu r;a meye .ekSu" iqÿ
reêrdKq ffi, wvqùu" lEu wreÑh" lrleú,a," jukh" úvdj" w;Sidrh" WK jeks frda. ,CIK we;s úh yelsh'
l,lg miq j|Ndjh" wefia iqo" ms<sld we;sùu' m%;sYla;sh wvqùu" r;= reêrdKq wvq ùu jeks oE isÿ úh yelsh' tneúka
úlsrKYS,s øjH Ndú;fha§ iEu úgu wdrCIl mQ¾fjdamdhhka wkq.ukh l, hq;=h'
1' úlsrKYS,s m%Njh lsis úfgl;a w;ska iam¾Y fkdl< hq;=h' mßyrKfha§ iEu úgu veys w~qjla (forceps) Ndú;
l, hq;=h'
4' úlsrK m%Nj mßyrKfhka miq inka .d fyd¢ka w;a fidaod .; hq;=h' ^mßyrKfha§ ma,diaála fyda rn¾j,ska iEÿ
wiajeiqï Ndú; lsÍu jvd WÑ;h'&
5' úlsrKYS,s m%Nj wvx.= Ndck ksjerÈj kï fldg wdrCIl wdjrK ^Bhï$fldkal%SÜ& ;=, .nvd l, hq;=h'
• úlsrKYs,s m%Nj .nvd lr we;s ia:dk yd úlsrK Ndú; lrk mÍCIKd.dr yd x - lsrK hka;% we;s ia:dkj,
úlsrKYS,s;dj ksrEmKh lsÍu i|yd my; ±lafjk wka;¾cd;sl ixfla;h Ndú; flf¾'
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
fuu jl%h 8.8 MeV ;rï jk Wmßuhla lrd <.dù ( 6228Ni g wod<j ) B<.g l%ufhka iaj,am jYfhka wvq fõ' 23892U
§ fuh 7.6 MeV muK fõ' kHIaáhl wvx.= kshl
q a,sfhdak A m%udKhlska tlla" wfkl=;a ish¨u (A-1) m%udKhla jk
a sfhdak ixLHdjla iu. kHIaál nkaOk we;s lr .kafka kï iEÈh hq;= nkaOk ixLHdj A (A-1) la fõ' tfia
kshql,
2
(A-1)
jQfha kï kHIaáhl nkaOk Yla;sh (B), A 2 g iudkqmd;sl úh hq;=h' tkï B ,A g iudkqmd;sl úh hq;=h'
A
kuq;a by; rEmfhka ±lafjkafka A = 30 isg bÈßhg B/A ys w.h idudkHfhka t;rï fjkia fkdjk njhs' fuhska
wmg ks.ukh l< yelafla kshqla,sfhdak wka;¾ in|;d mj;ajd .kafka ióm kshqla,sfhdak iuÕ muKla njhs'
fuhg fya;= jkafka kshqla,sfhdak tlg ne| ;nd .kakd kHIaál n,h flá ÿrl§ muKla l%shd;aul jk (ukao
mrdi - short range) n,hla ùuhs'
nkaOk Yla;shg wkqrEm m%i:a drfhka fmkS hkafka A w.h jeä kHIaá ì| oud uOHia: A w.hla we;s kHIaá iEÈh
yels kï tu.ska Yla;h
s uqla; jk njhs'
hï wxY=jla fyda ;j;a kHIaáhla fyda u.ska myr§ mrudKql kHIaáhla fldgia lsym
s hlg leãu kHIaál úLKavkhhs'
• úLKavkfha§ iEfok fndfyda kshqfg%dak idïm,fhka bj;g hhs' tfy;a idïm,fha ialkaOh lsishï wju
ialkaOhlg ( wjê ialkaOh - critical mass ) jvd jeä kï msgjk kshqfg%dak u.ska ;j;a kHIaá úLKavkh
flfrk neúka fuh iajhxOr odu m%;sl%shdjla (self-sustaining chain reaction) f,i mj;ajd .; yelsh'
nkaOk Yla;shg wkqrEm m%ia:drfhka fmkS hkafka ieye,a¨ kHIaákaf.a tla kshqla,sfhdakhlg wkqrEm nkaOk
Yla;sh" uOHia: kHIaákaf.a (A = 50 isg 100) wkqrEm w.hg jvd l=vd njhs' tu ksid ieye,a¨ kHIaá tl;= ù úYd,
kHIaá idok úg tu ieye,a¨ kHIaákaf.a ialkaOj, tl;=j" iEfok úYd, kHIaáfha ialkaOhg jvd jeä neúka tu
ialkaO fjkig wkqrEmj Yla;sh úfudapkh fõ' ieye,a¨ kHIaá tla ù úYd, kHIaá ^ner kHIaá& iE§u kHIaál
ú,hkhhs'
kHIaá folla ú,hkh ùug kï tajd w;r we;s l+f,daï úl¾IKh uev meje;aúh hq;=h' fï i|yd b;d wêl
WIaK;ajhla (108 K muK& wjYH fõ'
1
1
H + 11H 2
1
H + e+ + ve + 0.42 MeV ................... (1)
m%:ufhka yhsv%cka mrudKq folla ú,hkh ù ähqàßhï (21H) mrudKqjla idohs' tfia iEfok 21H mrudKqj ;j;a
1
1
H mrudKqjla iuÕ ú,hkh ù 32He mrudKqjla idohs'
2
1
H + 11H 3
2
He + + 5.49 MeV ................... (2)
3
2
H + 32He 4
2
He + 11H+ 11H + 12.86 MeV ............... (3)
fuh fm%dafgdak-fm%dafgdak jl%h (proton-proton cycle) f,iska y÷kajkq ,efí' fuu wkql%ufha (sequence) iM,
M,h (net effect) jkafka yhsv%cka mrudKq i;rla ú,hkh ù yS,shï mrudKqjla" fmdisfg%dak folla" kshqá%fkda
folla yd .eud lsrK folla iE§uh'
1 4
4 1
H 2
He + 2e+ + 2ve + 2 + 24.7 MeV
^1& iólrKh yd ^2& jk iólrKh foflka .=K lr tajdys ftlHh" ^3& iólrKh iuÕ tl;= lsÍfuka by; iM,
m%;slsh
% dj ,nd .; yel'
by; m%;sl%shdfõ fmdisfg%dak folla iEfok ksid tajd hq.au WÉfþokh ù ,efnk Yla;sh 2.04 MeV (2×1.02) fõ'
tneúka by; ú,hk m%;slsh % dfjka ,efnk uq¿ Yla;sh 26.7 MeV muK fõ'
wmf.a iQ¾hhdf.a uOH WIaK;ajhg;a jvd jeä WIaK;ajhla we;s ;rejl kHIaál ú,hkh 42He j,ska fkdkj;S'
yS,shï kHIaá folla w;r mj;sk l+f,daï úl¾IKh wNsnjd hEug ;rï WIaK;ajhla we;akï my; m%;sl%shd isÿfõ'
4
2
He + 42 He 8
4
Be +
4
2
He + 84 Be 12
6
C+
4
2
He + 126 C 16
8
O+
16
8
O + 168 O 28
14
Si + 42 He
ú,hk m%;sl%shdjla isÿ l< yels kï thska ,efnk Yla;sfhka úÿ,sh ksIamdokh l< yel' úLKavk m%;sl%shdjl§
fuka wk;=reodhl úlsrKYS,s øjH lsisjla ú,hkfha§ fkdiEfoa' ,efnk yS,hs ï úlsrKYS,s fkdjk ksIalh %S jdhqjls'
idudkHfhka wm Yla;sh ,nd .kakd ãi,a" .,a wÕ=re oykfha§ uql;
a jk CO2, CO, SO2 jeks jdhq yd fkd±jqkq ldnka
ú,hkfha§ we;s fkdfjhs' tu ksid ksHIaál ú,hkh mßir ñ;=re (enviourment friendly) m%;sl%shdjls' ;jo § we;s
ialkaOhlg ú,hkfhka ,efnk Yla;sh úLKavkfhka ,nd .; yels Yla;shg jvd úYd, fõ' 235U úLKavkfha§
200
tla mrudKql ialkaO tallhlg ,efnkafka MeV Yla;shla kuq;a
236
27
ú,hkfha§ tla mrudKql ialkaO tallhlg MeV Yla;shla ,efí' ^yhsv%cka mrudKq 4la iyNd.S jk ksid&
4
238
+
90
A B C D E
9 2 U iuia:dkslh wxY= 8 la yd bf,lafg%dak 6 la úfudapkh lrñka Pb njg CIh fõ' 1u = 931.5 MeV kï
238
M ( 238 U ) = 238.050786 u
M ( Pb ) = 205.9744550 u
M() = 4.002603 u
M(e) = 5.486 × 10–4 u
232 231 1
i. U U + n
232 231 1
ii. U Pa + p
239 235 4
iii. Pu U + He
1
H + 1H 2
He + 10 n
2 3
1
H – 3.345 × 10–27 kg 1
H – 5.008 × 10–27 kg
4 1
2
He – 6.647 × 10–27 kg 0
n – 1.675 × 10–27 kg
my; i|yka fþoh mßiaifuka lshjd wid we;s m%Yakj,g ms<s;=re imhkak'
ish¨u mrudKqj, kHIaàka ia:dhs fkdfõ' wia:dhs kHIaá wxY=k"a wxY=ka iy lsrKhka iajhxúfudapkh
lsÍu u.ska fjk;a kHIaàka njg mßj¾;kh fõ' fujeks wia:dhs kHIaàka úlsrKYS,s kHIaá f,i y÷kajkq
,efí' fuu ixisoaêh 1896 § fidhd .kakd ,oafoa m%xY cd;sl úoHd{hl= jk fykaß fnlr,a úisks'
§ we;s úlsrKYS, kshe¢hl laIhùfï YS>%;dj tys il%sh;dj (A)f,i y÷kajkq ,nk w;r th" tys we;s
wia:dhs kHIaàka ixLHdj (N) g wkqf,dau j iudkqmd;sl fõ' fuu úlsrKYS,;d kshuh A = N hk
wdldrfhka m%ldY l< yels fõ' fuys = ( 0.693/T ) hkq laIh ksh;h jk w;r T hkq w¾O wdhq ld,h fõ'
fmdis,hkaf.a jhi ks¾Kh lsÍu i|yd Ndú; lrkq ,nk ;dlaIKsl l%uhla jk úlsrKYS, ldnka ld,
ks¾Khkh" úlsrKYS,;djfha tla jeo.;a fhÿuls'
jd;fha we;s 147N khsg%cka mrudKqjla iy wka;ÍlaI lsrKj, we;s kshqfg%dk a hla" fm%dafgdakhla ksl;
= a lrñka
isÿjk kHIaál m%;slh %s dfõ m%;sM,hla jYfhka ika;;sl f,i mDÓú jdhqf.da,h ;=< úlsrKYS, ldnka
14
6
C ksm ofõ' wk;=
r ej fuu 146C mrudKqjla wjqreÿ 5730 (= 1.8 × 1011 s) l w¾O wdhqld,hla iys;j
wxY=jla úfudapkh lrñka khsg%cka njg laIhfõ' fï l%shdj,s fol ksid jdhqf.da,h ;=< 146C ksmojk
YS>; % djh iy laIh jk YS>; % djh w;r iu;=,;
s ;djhla mj;S' miq.h
s oyia jir lsym s h ;=< mDÓú jdhqf.da,fha
ixhq;sh iy wka;ÍlaI lsrK i%djfha ie,lsh hq;= fjkila isÿfkdjq ksid jdhqf.da,Sh ldnkavfhdlaihsâ
iÔù Ydl iy i;=ka jdhqf.da,fhka ldnka ,nd.kakd neúka Tjqka Ôj;a jk ;dla l,a Tjqka ;=< we;s 146C
m%;sY;h ksh;j mj;S' Ydl iy i;=ka ñh .sh miq 146C ;jÿrg;a kej; ,nd.ekSulska f;drj laIh fõ' fï
fya;f= jka 146C m%;sY;h ld,h iuÕ wvq fõ'
úlsrKYS, ldnka ld, ks¾Khkfha§" § we;s WIaK;ajhl iy mSvkhl mj;sk jdhqf.da,Sh CO2 ksh;
mßudjla hïlsis ld,dka;rhl§ msg lrkq ,nk wxY= ixLHdj wxY= .Kskhla (counter) Ndú;fhka m<uqj
uek .kq ,efí' t khska jdhqf.da,h
S CO2 mßudfõ we;s 146C ys il%Sh;dj .Kkh l< yelsh' miqj" fmdis,fha
l=vd fldgila oykh lr by; i|yka iudk ;;ajh hgf;a iudk CO2 mßudjla idod .kq ,efí' tu
mßudfjka ksl;
= ajk wxY= ixLHdj uek .ekSfuka tu fmdis, idïm,fha 146C ys il%h
s ;djh .Kkh l<
yelsh' by; o;a; Ndú;fhka fmdis,fha jhi ks¾Kh l< yelsh'
i. ksYap,j mj;sk úlsrKYS,s 210Po ^fmdf,dakshï& mrudKqjla" 206Pb ^Bhï& ÿys;D mrudKqjlg iy
4
- wxY=jlg laIh ùu i,lkak'
210
Po 206 Pb + 4+ Yla;sh (E)
fuys E hkq laIh ùfï§ uqodyßk Yla;h s fõ'
210
Po iy 206Pb ys mrudKql ialkaO ms<f
s j,ska 348.571554×10–27 kg iy 341.917595×10–27 kg o"
wxY=fõ ialkaOh 6.644625×10–27 kg iy wdf,dalfha fõ.h (c) 3.0×108 m s–1 o fõ'
a) 206
Pb mrudKqfõ iy wxY=fõ ialkaOj, tl;=j .Kkh lrkak'
b) laIhùfï§ ydks jQ ialkaOh (m)fidhkak'
c) E hkq laIhùfï§ ydks jQ ialkaOh (m) ksid ks¾udKh jk Yla;h s hs' E .Kkh lrkak'
(E = mc2 f,i .kak'&
d) wxY=j x ÈYdj Tiafia p kï .uH;djhlska úfudapkh fõ kï ÿys;D mrudKqfõ .uH;djfha
úYd,;ajh iy ÈYdj l=ulao @
my; fldgiaj, .Kkhka i|yd ,>Q .Kl j.= Ndú; l< yelsh'
Ad
e) úfudapkh jQ - wxY=fõ pd,l Yla;sh K, fokq ,nkafka K = A +A E u.sks' fuys Ad iy
d
ii. úlsrKYS,s idïm,hl fmdf,dakshï (210Po) 1 g m%udKhla we;' by; (i) ys laIh ùu i|yd 210Po ys
laIh ksh;h = 5.6×10–8 s–1 fõ'
my; i|yka oE fidhkak'
a) idïm,fha wdrïNl 210Po mrudKq ixLHdj (N) ^wej.dâfrda ksh;h = 6×1023 ujq,–1 f,i
.kak'&
b) idïm,fha wdrïNl il%Sh;dj (A) (A = N)
c) wdrïNfha§ wxY= úfudapkh jk iS>%;dj
d) idïm,fhka Yla;sh uqodyeÍfï wdrïNl iS>%;dj
e) ^1& 210
Po ys w¾O wdhq ld,h T Èkj,ska
0.7
(T = iy 1 s = 1.16×10–5 Èk f,i .kak'&
^2& § we;s 210Po idïm,hl il%Sh;dj jir 2 la ;=<§ wdikak jYfhka ljr Nd.hlska wvq
fõo @ (2006A/L)
ñksia isref¾ reêr mßudj uekSfï tla l%uhla reêrhg tla lrkq ,nk úlsrKYS,S uQ,øjHhl il%Sh;dj
uekSu u; mdol fõ' fuu l%ufha§ okakd mßudjlska hq;= reêr idïm,hla isrefrka ,nd .kakd w;r l,ska
ksYaph lrk ,o úlsrKYS,s uQ,øjH m%udKhla thg tla lrkq ,efí' ±ka fuu idïm,h kej;;a ñksia isrer
;=,g tkak;a lrkq ,efí' úlsrKYS,s øjHh reêr mßudj ;=< taldldrj jHdma; ùug m%udKj;a lsishï
ld,hlg miqj fojk reêr idïm,hla ,ndf.k tys úlsrKYS,s;dj ukskq ,efí' ksÍlaIs; il%Sh;djfha
wvqùu u.ska reêr mßudj .Kkh lsÍug yelsh'
úYsIag il%h
s ;dj ^tkï talSh ialkaOhl il%h
s ;dj& = 3.5×1015 Bq g–1, ujq,l
s ialkaOh = 51 g mol–1
Tng my; ±lafjk ksh;h iy iólrK o § we;'
0.7
wej.dâfrda wxlh = 6×1023 mol–1; T1/2 = ; A(t) = n(t)
fuys T1/2 w¾O wdhq ld,h" = laIh ksh;h" N(t) = ld,h t jk úg mj;sk úlsrKYS,S kHIaá ixLHdj" A(t)
ld,h t jk úg il%sh;dj
a. 51
Cr kHIaáfha we;s fm%df
a gdak ixLHdj iy kshqfgdak ixLHdj ,shkak'
b. 51
Cr ys laIh ksh;h d–1 ^Èklg& tallfhka fidhkak'
c. 70 kg l ialkaOhlska hq;a frda.shl=f.a reêr mßudj ks¾Kh lsÍu i|yd isÿ lrkq ,enQ mÍlaIKhl§
frda.shdf.ka 10 ml l reêr idïm,hla ,nd .;a w;r thg 51Cr tla lrk ,§' fuu 51Cr tla lrk
,o reêr idïm,h kej;;a frda.shdg tkak;a l< miqj frda.h s d ;=< il%sh;dj YÍr ialkaOfha
lsf,da.a?uhlg 6.0×10 Bq w.hg iSud l< hq;= kï 10 ml reêr idïm,hg tla l< yels Wmßu 51Cr
4
d. Cr ys 1.53×10–10 g ialkaOhla 10 ml reêr idïm,hg tla lrk ,§' idïm,hg tla lrk ,o
51
Cr kHIaá ixLHdj iy idïm,fha il%sh;dj Bq j,ska .Kkh lrkak' ^Tfí .Kkh lsÍï i|yd
51
e. by; (d) fldgfia úia;r lrk ,o reêr idïm,h kej;;a frda.shdg tkak;a lrk ,§' m%udKj;a
ld,hla .;ùfuka miqj 10 ml l ;j;a reêr idïm,hla ,nd .; w;r tu idïm,fha uksk ,o
il%sh;dj 1000 Bq nj fidhd.kakd ,§' reêr idïm,hg tla lrk ,o 51Cr frda.shdf.a reêr mßudj
;=< taldldr f,i jHdma; jkafka hehs Wml,amkh lrñka iy fuu ld,h ;=< laIh jk 51Cr kHIaá
ixLHdj fkdi,ld yßñka frda.shdf.a YÍrfha reêr mßudj .Kkh lrkak'
f. Cr ys laIh ùu fkdi,ld fkdyeßhfyd;a by; (e) ys .Kkh lrk ,o reêr mßudj ienE reêr
51
mßudjg jvd iq¿ jYfhka jeä jkafkao @ ke;fyd;a wvq jkafkao @ Tfí ms<;
s =r meyeÈ,s lrkak'
1
g. frda.shd ;=< 51Cr ys il%sh;dj tys uq,a w.fhka la ùu i|yd .;jk ld,h fidhkak'
64
mDÓúfha mj;sk ish¨u Ôj wjia:d mj;ajd .ekSu i|yd wjYH Yla;sh imhk iQ¾hhd wmf.a ukaodlsKsfha
we;s ;drldjls' j¾;udkfha§" ialkaOh wkqj iQ¾hhdf.a 74] la yhsârckao" 24] la yS,shïo jk w;r b;sß 2]
ys" jvd nßka hq;= iuyr uQ,øjH wvx.= fõ' fuu ish¨ uQ,øjH ma,diaud wjia:djla f,io ye¢kafjk"
iïmQ¾Kfhka whkSlrKh jQ jdhq wjia:dfõ we;' ia:r ;=klska iukaú; iQ¾hhdf.a jdhqf.da,fha my;u
ia:rh m%ldY f.da,h jk w;r thg lDIaK jia;= j¾Kdj,shla we;' iQ¾hhdf.ka jeäu oDYH wdf,dalh
meñfKkafka idfmalaIj l=vd >klula we;s fuu m%ldY f.da,fhks' m%ldY f.da,hg <Õsku a by<ska we;af;a
wvq ;Sj;
% djla iys; j¾Kf.da,h f,i ye¢kafj" >k;ajfhka wvq jdhq ia:rhls' iQ¾h jdhq f.da,fha msg;skau
we;s m%foaYh jk /ia j<,a, ^fldfrdakdj& j¾Kf.da,fha isg lsf,daógr ñ,shk lsysmhla ÿrg me;sf¾' /ia
j<,a, iQ¾hhdf.a jdhqf.da,fha msysá iQ¾h mDIaGhg wE;skau msysá m%foaYh ksid tu m%foaYfha WIaK;ajh wvqu
úh hq;= hehs wfmaCId flf¾' kuq;a 1.5×106 K muK jk iQ¾h jdhq f.da,fha jeäu WIaK;ajh /ia j<,a,
m%foaYfha we;s nj fidhdf.k we;' /ia j<,af,a fuu wkfmaCIs; WIaK;ajfha jeä ùu" iQ¾hhdf.a mj;sk
ixlS¾K pqïNl lafIa;% u.ska iQ¾hhdf.a wNHka;rfhka Yla;sh f.k f.dia uqod yeÍu ksid isÿjk njg
;drld fN!;sl úoHd{hka úiska fhdackd lr we;'
m%ldY f.da,hg my<ska we;s m%foaYh iQ¾hhdf.a wNHka;rh f,i ie,flk w;r thg iQ¾h wrh f,i i,lk
R0 = 7×108 m l wrhlao" M0 = 2×1030 kg jk ialkaOhlao we;' iQ¾hhdf.a flakaøhg wdikak" WIaK;ajh yd
mSvkh b;d wêl m%foaYh iQ¾hhdf.a uOHh f,i ye¢kafõ' b;d wêl WIaK;ajh yd mSvkh ksid iQ¾hhdf.a
uOHfha§ yhsârcka kHIaá ú,hkh ùu isÿfõ' fuu yhsârcka ú,hk m%;sl%shdj my; ±lafjk f,i ,súh
yelsh'
4H He + 2e+ + kshqá%fkda + Yla;sh
fuf,i ckkh jk Yla;sh iQ¾h mDIaGh lrd .uka lr iQ¾h mDIaGhka uqod yef¾'
my; m%Yk
a j,g ms<s;=re iemhSfï§ ùka ksh;h 3×10–3 m K f,i .kak'
a. mod¾:fha ma,diaud wjia:dj hkqfjka woyia flfrkafka l=ulao @
b. iQ¾h jdhq f.da,fha mj;sk l,dm ;=k fudkjdo @
c. jeäu WIaK;ajhla we;af;a iQ¾h jdhq f.da,fha l=uk l,dmhgo @ tu l,dmh jeäu WIaK;ajhlska
mej;Sug fya;j = la fokak'
d. /ia j<,af,ka ksl; = a flfrk úlsrKfha Wmßu ;Sj;% djg wod< ;rx. wdhduh .Kkh lrkak' fuu
úlsrKh úoHq;a pqïNl j¾Kdj,sfha l=uk fmfoilg wh;ao @
e. m%ldY f.da,fhka ksl=;a flfrk wdf,dalfha Wmßu ;Sj%;djhg wkqrEm ;rx. wdhduh 500 nm kï
m%ldY f.da,fha ^tkï iQ¾hhdf.a mDIaGfha& WIaK;ajh l=ulao @
f. iQ¾hhdf.a §ma;h s f,io ye+¢kafjk" iQ¾h mDIaGfhka ;;amrhl§ uqod yßkq ,nk Yla;sh L0 fidhkak'
iafg*dka ksh;h = 10–8 W m–2 K–4 iy iQ¾h mDIaGfha úfudapl;dj 1 f,i .kak'
g. i. yhsârcka kHIaáhl ialkaOh 1.67×10–27 kg iy yS,h s ï kHIaáhl ialkaOh 6.65×10–27 kg kï
yhsârcka kHIaá y;rla iy yS,shï kHIaáhla w;r ialkaO fjki (m) .Kkh lrkak'
tkhska tla ú,hk m%;l s h
%s djl§ ksl; = a flfrk Yla;sh E = (m)c2 Ndú;fhka .Kkh
lrkak' fmdisfg%dak (e ) iy kshá
+
q f
% kdaj,g fkdi,ld yeßh yels ialkaO we;s nj Wml,amkh
lrkak' fuys c = 3×108 ms–1
ii. Tn by; (f) ys ,nd .kakd ,o iQ¾h §ma;shg iQ¾hhdf.a uOHfha§ ksl=;a lrk ,o Yla;sh
iïmQ¾Kfhakau odhl jkafka kï" ;;amrhl§ iQ¾hhdf.a udOHfha§ yS,shï njg yrjkq ,nk
yhsârcka kHIaá ixLHdj .Kkh lrkak'
iii. j¾;udkfha we;s YS>%;djfhkau yhsârcka yS,h s ï njg m;ajkafka hehs Wml,amkh l< úg
iQ¾hhd ;=< we;s iïmQ¾K yhsârcka ialkaOh yS,shï njg m;a ùug fldmuK ld,hla
.;fõo @
^m%Yk
a fha fuu fldgi i|yd yhsârcka kHIaáhl ialkaOh 2×10–27 kg f,i .kak'&
(2009 A/L)
fmdisfg%dak úfudapk fgdfuda.%e*s (Positron Emission Tomograpy - PET) kï jQ ffjoH m%;sìïn Ys,amSh
l%ufha§ frda.shdg fmdisfg%dak (+ fyda e+) úfudapkh lrñka laIh jk úlsrKYS,S iuia:dkslhla reêr
kd,hlg tkak;a lrkq ,efí' bkamiq" frda.shd jgd ;nk ,o wkdjrl u.ska YÍrfhka msg;g meñfKk
úlsrK wkdjrKh lr.kq ,efí' fuu f;dr;=re Ndú; lr" YÍrfha fjkia m%foaYj, tu iuia:dkslfha
idkaøKh fmkajk m%;ì s ïnhla mß.Klhla u.ska ks¾udKh lrkq ,efí'
frda.sfhl=g 15O - c,h (16O - mrudKq" fjkqjg 15O mrudKq fhdod ieliQ c,h& msflda .%Eï 20 la tkak;a
lrk ,oafoa
( )
hehs is;kak' 15O mrudKq" ñks;a;= 2 l w¾O wdhq ld,hla T 12 iys;j fmdisfg%dak úfudapkh lrñka laIh
fõ'
^msflda .%Eï 1 = .%Eï 10–12)
0.7 N
a. i. mrudKq N .Kkla we;s úlsrKYS,S ksheÈhl il%Sh;dj A = hk iólrKh u.ska fokq
T1
,efí' 2
tkak;a lrk ,o 15O - c, m%udKfha tkak;a l< wjia:dfõ§ il%Sh;dj (Bq j,sk&a .Kkh
lrkak' ^tla 15O - c, wKqjl ialkaOh 2.8×10–26 kg f,i .kak'&
ii. tkak;a lsÍfuka ñks;a;= 2 lg miq fud<h ;=< 15O laIh ùu ksid jQ il%Sh;dj (Bq j,ska&
.Kkh lrkak' ^tkak;a lrk ,o c,fhka 10] la tu ld,h ;=<§ frda.shdf.a fud<hg <Õd
fõ hehs Wml,amkh lrkak'&
iii. iajdNdúlj YÍrfha we;s úlsrKYS,S iuia:dksl (14C jeks& ksid idudkH mqoa.,hl=f.a YÍrh
;=< 104 Bq muK il%sh;djla mj;shs' by; tkak; §fuka ñks;; a = 40 lg miq" frda.h
s df.a YÍrh
;=< O laIh ùu ksid jQ il%Sh;dj" iajNdúlj mj;sk il%sh;djg jvd wvqjk nj fmkajkak'
15
iv. b;d l=vd w¾O wdhq ld,hla we;s iuia:dkslhla Ndú; lsÍfï jdish l=ulao @
b. YÍrh ;=<§ laIh jk 15O - mrudKq u.ska úfudapkh jk fmdisfg%dak" YÍrfha we;s bf,lafg%dak iu.
wka;¾ l%shd lr e+ + e– 2 m%;sl%shdjg wkqj .eud lsrK folla idohs' YÍrhg msg;ska ;nk ,o
wkdjrl u.ska fuu .eud lsrK wkdjrKh lr.; yel'
i. fmdisfg%dak (+) úfudapl iuia:dkslhla fjkqjg bf,lafg%dak (–) úfudapl iuia:dkslhla
Ndú; l< fyd;a frda.shdf.a YÍrfhka msg;g úlsrK fkdmeñfKkq we;af;a wehs±Zhs meyeÈ,s
lrkak'
ii. .eud lsrKhlg E Yla;shla we;akï" tys .uHd;djfha p úYd,;ajh p = E/c u.ska fokq ,efí'
fuys c hkq wdf,dalfha fõ.hhs' .uH;d ixiaÓ;s kshuh Ndú; lr" by; m%;sl%shdfõ .eud
lsrK folgu tlu Yla;h s la we;s nj;a" tajd m%;súreoaO ÈYdj,g .uka lrkq we;s nj;a
fmkajkak'
^e+ iy e– foflysu .uH;d Y=kH heZhs Wml,amkh lrkak'&
iii. e+ iy e– folgu tlu ialkaOhla we;' Yla;s tallj,ska tu ialkaOh 511 keV fõ' by;
m%;sl%shdfõ tla .eud lsrKhl Yla;sh flduKo @
c. frda.sfhl=g 15O - c,h tkak;lska ,eìh yels Wmßu úlsrK ud;%dj" ksmojkq ,nk .eud lsrK
ish,a, frda.hs df.a YÍrh u.ska wjfYdaIKh lr.kakd nj Wml,amkh lsÍfuka .Kkh l< yelsh'
by; i|yka frda.h s df.a nr 51.1 kg kï" Tyqg 20 msflda .%Eï 15O tkakf;ka ,eîug bv we;s fuu
Wmßu úlsrK ud;%dj Gy j,ska ^YÍrh mqrd .;a idudkHhla f,i& .Kkh lrkak'
( 1 keV = 1.6 × 10–16 J iy 1 Gy = 1 J kg–1 ) (2011 A/L)
(2015 A/L)
wNHjldY hdkd" pkaøsld wdÈfhys úÿ,sh ksmoùu i|yd úlsrKYS,s iuia:dksl ;dm úoaH; q a ckl
(Radioisotope Thermoelectric Generators (RTGs)) Ndú;d lrkq ,nhs' RTG hla WmmoaO;s follska iukaú;h'
1. ;dm m%Njh (
fuh we,a*d wxY= msg lrk úlsrKYS,s m%Njhla wvx.= Ndckhls' msg lrkq ,nk ish¨u we,a*d wxY=ka
u.ska ksmojk pd,l Yla;sh ;dm Yla;sh njg fmr<kq ,nk w;r th Ndckh u.ska wjfYdaIKh
lr .kq ,efí'
Pu, maÆfgdakshï Tlaihsâ (PuO2) wdldrhg úlsrKYS,s m%Njhla f,i Ndú; lrk tla;rd wNHjldY
238
hdkhla i;= RTG hla i,lkak' wNHdjldY hdkfha .uk wdrïNfha § úlsrKYS,s m%Njfhys PuO2
2.38 kg la wvx.= jk w;r PuO2 ys Nd.hla f,i 238Pu we;af;a 0.9 ls' tla 238Pu úlsrKYS,s laIhùul
w;r" fuys hkak" § we;s Yla;sfha § wod< - lsrK i`oyd § we;s øjHhg ksh;hla fõ' my; § we;s
ish¨ u o;a; 2 MeV - lsrK i`oyd fõ' 2 MeV - lsrKj,g Bhï i`oyd ys w.h 51.8 m–1 f,i
.kak'
(i) by; - lsrKj, ;Sj%;dj w¾Ohlska wvq lsÍu i`oyd wjYH jk Bhïj, >klu .Kkh
lrkak'
2.5 × 106 mSv fõ' Wmßu wkqo;a ud;%dj blaujd fkdhk mßos úlsrK fiajlhl=g ksrdjrKh
úh yels" by; lsrK loïnfha Wmßu ;Sj%;dj ks¾Kh lrkak'
(iii) frday,l frda.Skag m%;sldr lsÍu i`oyd 2 MeV - lsrK m%Njhla ia:dms; lr we;s úlsrK
Ñls;ail ldurhla i,lkak' úlsrK fiajlfhda hdno ldurfha jev lghq;= lr;s' ldur fol
Bhï ì;a;shlska fjka lr we;' hï fyhlska m%Njfhys úlsrK ldkaÿùula we;s jqjfyd;a Bhï
ì;a;shg ,ïnlj m;kh jk - lsrKj, Wmßu ;Sj%;dj 2.56 × 106 m–2 s–1 fõ' úlsrK
fiajlhkag ldurh ;=< wdrlaIs; j jev lsÍu i`oyd Bhï ì;a;shg ;sìh hq;= wju >klu
ks¾Kh lrkak' (2017 A/L)
01. úlsrKYS,s kshe¢hl wvx.= A uq,øjHhl kHIaá ia:dhs B uq,øjHhl kHIaá njg laIh fõ' ld,h
(t) iuÕ iEfok B ys mrudKq ixLHdfõ (N) úp,kh jvd;a u fyd¢ka ksrEmKh jkafka"
(1998 - AL)
by; m%ldYj,ska"
1' A muKla i;H fõ' 2' B muKla i;H fõ'
3' C muKla i;H fõ' 4' A iy B muKla i;H fõ'
5' A , B iy C hk ish,a, u i;H fõ' (2000 - AL)
03. ldnka - 14 Èkehqu wdOdrfhka fmdis,hl jhi wjqreÿ 72000 nj fidhd .kakd ,È' 14 C ys w¾O - wdhq ld,h
wjqreÿ 6000 kï"
14
fmdis,fha wvx.= jk C m%udKh
hk wkqmd;h iudk jkqfha"
14
Ôj;ajk mglhkaf.a mj;sk C m%udKh
1' 1 2' 1 3' 1 4' 1 5' 1
2 23 25 2 12 2 16
(2001 - AL)
04. úlsrKYS, idïm,hl ialkaOh fo.=K l<fyd;a my; i|yka tajdhska l=ula" tys il%sh;dj iy w¾O-wdhq
ld,h iïnkaOfhka i;H fõo @
05. mqrdúoHd{hl= úiska merKs ,S wdhqOhlska ldnka 100 mg ksiaidrKh lrk ,o w;r" th iÔú .ilska
ksiia drKh lrk ,o ldnka 100 mg fuka ¼ la úlsrKYS,s nj fidhd.kakd ,§ ldnka-14 ys w¾O -wdhq ld,h
wjqreÿ 5730 ls' ,S wdhqOh fldmuK
merKs o @
1' wjqreÿ 1432'5 2' wjqreÿ 5730 3' wjqreÿ 10162'5 4' wjqreÿ 11460 5' wjqreÿ 22920
(2007 - AL)
07. úlsrKYS,s øjHhlg ñks;a;= 60 l w¾O wdhq ld,hla we;' meh 3 l ld,hla ;=< øjHfha laIh jQ Nd.h
m%;Y
s ;hla jYfhka"
1' 8'75] la fõ' 2' 12'5] la fõ' 3' 66'6] la fõ' 4' 78'3] la fõ' 5' 87'5] la fõ'
(2014 - AL)
08. kHIaá lsysmhl n|k Yla;Ska my; ±lafjk j.=fjka fmkakqï lrhs'
4 20 40 60 23 8
kHIaáh He Ne Ca Ni 92
U
2 10 20 28
20 40 60 23 8
1' 4 He 2' Ne 3' Ca 4' Ni 5' 92
U
2 10 20 28
(2015 - AL)
09. úlsrKYS,s m%Njhl il%sh;dj uekSug Ndú;d lrkq ,nk SI tallh jkqfha"
1' Bq 2' Gy 3' J Bq1 4' Bq1 5' Sv
(2016 - AL)
01. fm%dafgdakhl yd wxY=jl ã-fn%da.a,S ;rx. wdhdu w;r wkqmd;h 1 : 2 ls' tajdfha"
1' pd,l Yla;s w;r wkqmd;h 1 : 8 ls' 2' pd,l Yla;s w;r wkqmd;h 8 : 1 ls'
3' m%fõ. w;r wkqmd;h 1 : 8 ls' 4' m%fõ. w;r wkqmd;h 8 : 1 ls'
5' m%fõ. w;r wkqmd;h 1 : 4 ls'
03. X - lsrK k,hlska uqod yßk X - lsrK j, wju ;rx. wdhduh r|d mj;skafka"
1' iQ;s%ldj ;=<ska .,k úÿ,s Odrdj u;' 2' k,hg fhdokq ,nk úNj wka;rh u;'
3' k,h ;=< jQ jdhqfõ iajNdjh u;' 4' b,lal f,i fhdok uQ, øjHfha mrudKql l%udxlh u;
5' by; lsisjla u; fkdfõ'
04. X - lsrK k,hla 20000 V úNj wka;rhlska l%shd lrhs' X - lsrK j¾Kdj,sfha" my; l=uk ;rx. wdhduh
±lsh fkdyelso @
1' 0.50 A 2' 0.750 A 3' 10 A 4' 1.50 A 5' 20 A
05. iy hk wxY= iy lsrK iïnkaOfhka my; l=uk j.ka;sh ksjerÈ fõo@
1' wxY=jl wdfrdamKh" wxY=jl wdfrdamKh fuka fo.=Khls'
2' wxY=jl whkSldrl yelshdj" wxY=jl whkSldrl yelshdjg jvd wvqh'
3' wxY= j,g" lsrK j,g jvd jeä úksúohdfï yelshdjla we;'
4' lsrK j,g wxY= j,g jvd wvq fõ.hla we;'
5' wxY= j, idudkH fõ.h" wxY= j, idudkH fõ.hg jvd wvqh'
1' 2' 3' 4' 5'
23 2 20 8
07. 90
Th laIhùfï§ ,efnk wjidk M,h 82
Pb fõ' fuys§ uqodyeß yd wxY= ixLHd ms<sfj,ska"
08. lsishï uQ,øjH kHIaáhl nkaOk Yla;sh E jk w;r kHIaáh" kshqla,sfhdak u.ska ks¾udKh ùfï§ isÿ jk
ialkaO ydksh m fõ' ksoyia wjldYh ;=< úoaHq;a pqïnl ;rx. j, fõ.h ,efnkafka my; i|yka l=ulskao @
1' Em 2' E/m 3' Em2 4' (E/m)2 5' (E/m)1/2
10. úlsrKYS,s øjH folla jk A yd B ys w¾O wdhq ld, ms<sfj,ska T yd 2T fõ' wdrïNfha§ fuu øjH fofla
idïm, foll iudk kHIaá ixLHdjla wka;¾.; fõ' 4T ld,hlg miq A yd B ys b;sß kHIaá ixLHd w;r
wkqmd;h jkafka"
1' 1 : 1 2' 1 : 4 3' 1 : 2 4' 2 : 1 5' 4 : 1
ms<s;=re
iv. tu kHIaá ^fyda mrudKq& wia:dhs jk ksid – – – 01 ^iE§u yd CIhùfï YS>%;d w;r iu;=,s;;djla ;sîu
ksid hkakg ,l=Kq ke;'& – – – 01
14 14
v. 7
N+n 6
C+p – – – 01
14
ix. 6
C ys w¾O wdhq ld,h (T) = 1.8×1011 s
14 14 1
^fyda 7
N+n 6
C+ 1
H
0.693
14 1 14 1 CIh ksh;h () = s–1
fyda 7
N + 0n 6
C + 1 H) 1.8×1011
14 14 = 3.85×10–12 s–1
vi. C N + – + e – – – 01 – – – 02
6 7 (3.8–3.9)
^tla ,l=Kla tallh i|ydh&
e i|yka lsÍu wjYH ke;' – i|yd –1
0
fyda e–
Ndú; l< yel'&
14 0.693
C ys CIh ksh;h () = y–1
6 5730
= 1.2×10 –4 y–1
– – – 02
^tla ,l=Kla tallh i|ydh&]
tla mehla ;=<§ tl;= jk .sKSï ixLHdj iii. m%lsrKh j<lajd .ekSu $ wju lr.ekSu i|yd
= 0.1925×60×60 fyda
.egqï j<lajd .ekSu $ wju lr.ekSu
= 693 .sKSï – – – 01
fyda
(680–700)
bf,lafg%dak b,lalh lrd ,Õd lrùu i|yd
fyda
xi. fmdis,fha 1 g la mehl§ .sKSï 347 ,nd fok ksid
bf,lafg%dakj, Yla;s ydksh j<lajd .ekSu $
fmdis, ksheÈfha il%sh;djh Ôj;ajk Ydlhl we;s wju lr.ekSu i|yd
il%sh;djfhka yß wvlg ^wdikakj& iudkh' fyda
– – – 01
jdhq wKq whkSlrKh ùu je<elaùu i|yd
– – – 01
il%h
s ;dj hï w.hhlska yß wvla ùug .;jk ld,h
w¾O wdhq ld,hg iudk ksid iv. iemhqï fjda,aàh;dj = 100 kV
fmdis,fha jhi = 5730 wjqreÿ – – – 01 ^tallh jerÈ kï ,l=K ke;&
hc
693
^fuu ,l=K ,nd.ekSug 347 = nj ta;a;= v. ;rx. wdhduh" = E – – – 01
2
f.dia ;sìh hq;=h'& (6.6×10–34)×(3×10 8)
=
100×103×1.6×10–19
= 0.12×10–10 m = 0.12
– – – 01
vi. a. jd¾Isl iM, miqìï ud;%dj = 2 mSv
= 0.57×(9.4×108)×(0.1)×(0.027)Sv hr–1
– – – 01 b. ydks jQ ialkaOh (m)
8 –1
= 1.45×10 Sv hr = 348.571554×10–27 – 348.562220×10–27
= 0.009334 × 10–27 kg – – – 01
X lsrK ksid ,nd.kakd ud;%dj
c. ks¾udKh jQ Yla;sh (E)
= 1.45×106 Sv = (0.009334×10–27) × (3.0×108)2
0.1
3600 – – – 01 = 8.4×10–13 J – – – 01
= 40 Sv
(38–42)
d. úYd,;ajh = p iy ÈYdj –x fyda –p)
– – – 01
^2& 1 kg ialkaOhla u.ska ,nd.kakd ud;%dj Ad
= 40 Sv e. K = A + A E
d
= 40×10–6 Sv 206
= × (8.4×10–13) – – – 01
206+4
1 kg ialkaOhla u.ska wjfYdaIKh lrk E i|yd jerÈ w.hla (i) (c) j,§ ,enqko fuu
Yla;hs ,l=K fokak'
= 40×10–6 J = 8.2×10–13 (8.2 – 8.3)10–13 J – – – 01
– – – 01
^fuu ,l=K ,efnkafka Sv, Jkg–1 j,g
Ad
yerùu i|ydh' jerÈ ixLHd;aul w.hhka fyda [K=A + A E
iys; jQjdg lula ke;'& d
341.917595
5 kg ialkaOhla u.ska wjfYdaIKh lrk = × (8.4×10–13)
Yla;hs – – – 01 341.917595+6.644625 – – – 01
–6
= 5×40×10 J = 8.2×10–13 J – – – 01]
^fuu ,l=K ,efnkafka ialkaOfhka .=K
lsÍu i|ydh'& 6.0×1023
ii. a. N =
= 2.0×10–4 J 210
= 2.86×1021 (2.8 – 2.9)×1021 – – – 01
X lsrK fmdafgdakhl Yla;sh
= 100 keV
b. A = n
= 100×103×1.6×10–19 J – – – 01 (2.86×1021) × (5.6×10–8)
= 1.6×10–14 J
= (1.6×1014 Bq) (1.5 – 1.7)×1014 Bq
– – – 02
tuksid wjfYdaIKh lrkq ,nk X lsrK
^jerÈ tall i|yd fyda tall fkdue;s ms<s;=re i|yd
,l=Kq 1 la wvq lrkak'&
– – – 01
3×10 –3 3×10 –3
= (100
74
) 2×10
2×10
–27
fyda
74
(100 ) 1.67×10 –27
max = = – – – 01
T 1.5×106 = 7.4×1056 fyda 8.86×1056
ish¨u H kHIaá ú,hkh ùug .;jk ld,h
= 2×10–9 m = 2nm – – – 01
7.4×1056 8.86×1056
;rx. wdhduh wê Yla;s mdrcïnq, fmfoig fyda = s fyda = s
7.1×10 38 7.1×1038 – – – 01
wvq Yla;s X lsrK fmfoig – – – 01
= 1.04×10 s fyda = 1.25×10 s
18 18
– – – 01
e. ùkaf.a úia;dmk kshufhka (1.0–1.4) × 1018 s
3×10 –3 3×10 –3
T = = g (iii) i|yd úl,am l%uh
max 500×10–9
22
= 6×10–8 ×(6×103)4 × 4× × (7×108)2
7
wjfYdaIl ud;%dj
( 10% .ekSu i|yd 01 ; yß w¾Ohla .ekSu i|yd
01 ) = 2.1 × 108 Bq 10 12 1
8
= 2× × 511 × 1.6 × 10–16 ×
( 2.08 – 2.10 ) × 10 – – – 01 1.4 51.1
– – – 01
^51'1 fn§ui|yd&
iii. 40 ñks;a;= } 20 w¾O Ôj ld,
= 2.3 × 10–6 Gy
tu ksid ñks;a;= 40 lg miq il%sh;dj
( 2.28 – 2.30 ) – – – 01
9
A 4.2 × 10
= = 35.
2 20 10 6
a. 1 u g ;=,H Yla;sh = (1.66×10–27) × (3×108)2
3
= 4.2 × 10 Bq = 1.494 × 10–10 J – – – 01
fuh iajNdúl il%sh;dj jk 10 Bq g jvd 4
1.494×10–10
wvqh' =
1.6×10 –13
iv. b;d blaukska iEfyk úlsrKYS,s;djhla = 933.7 MeV (933 MeV – 934 MeV)
YÍrfhka bj;a fõ' – – – 01
fyda b. i. m%;sl%shdjg fmr ialkaOh
l=vd úlsrKYS,s øjH m%udKhlska YÍrfhka b;d = 1.0087 + 235.0440 u = 236.0527 u
by, il%sh;djla ,nd .ekSug yelshdj we;' m%;sl%shdjg miq ialkaOh
– – – 01
= 95.9343+137.9110+2×1.0087u = 235.8625 u
b. i. YÍr mglj,ska lsrK wjfYdaIKh fõ'
fyda ialkaO ydksh
lsrKj,g lsrK ^fyda fjk;a úlsrK& = (1.0087+235.0440 u) – (95.9343 + 137.9110
YÍrh ;=< ksmoùfï yelshdjla ke;' – – – 01 + 2×1.0087 u) – – – 01
ialkaO ydksh = 0.19 u – – – 01
= 1.24 × 1015 Bq – – – 01
d. wjYH 2% iqfmdaIs; hqf¾kshï bkaOk m%udKh
= (1.24×103) / 2% iv. .uka wjidkfha § RTG uÕska ksmojk cjh
–1
= 62,000 kg y – – – 01 7
= 1.24 × 1015 × (5.5 × 1.6 × 10–13) ×
100
e. ldnka mrudKqjla oykfhka ksmojk Yla;sh A 83.2 × 1.24 × 1015
fyda 83.2 = – – – 01
= 4 eV = 4 × (1.6×10–19) A0 135 × 1015
= 6.4 × 10–19 J
= 76.4 W (76.3 – 76.5) W – – – 01
ldnka mßfNdack YS>%;dj
= 3200×106 / 6.4×10–19 – – – 01 v. .uka wjidkfha oS cjh wvq ùfï m%;sY;h
27 –1
= 5.0×10 atoms s
83.2 – 76.4
= × 100
12 83.2
ldnka mrudKqjl ialkaOh =
6.0×1023 = 8% (8% – 8.2%) – – – 01
– – – 01
= 2.0×10–23 g = 2.0 × 10–26 kg
vi. 1' iQ¾hdf,dalh fkdmj;sk wjia:djl RTG Ndú;
l< yels h'
jd¾Isl ldnka mßfNdackh
2' wfkl=;a úoHq;a m%Nj iu`. iei`ÿ úg È.= ld,
= (5.0×1027) × (2.0×10–26) × (3600×24×365)
mrdihla ;=< úÿ,s cjh ,nd.; yel'
= 3.2 × 109 kg y–1 – – – 01
3' kv;a;= lsÍulska f;drj Ndú; l< yel'
by; ´kEu tlla – – – 01
Samitha Ratnayake - 32 - Innovative Physics
37. log(2)
a. (i) A - wefkdavh $ b,lalh t =
0.434×51.8
B - lef;davh $ iQ;%sldj $ ;dmlh
(A, B folu ksjerÈ kï& – – – 01
t = 1.339×10–2 m
[(1.33 – 1.34) × 10–2 ] m
– – – 01
t' = 6.70 × 10 –2 m [(6.69 – 6.70) × 10–2] m
hc
(iii) E' = (´kEu wdldrhlg ksjerÈ
iólrKhla& fyda
6.6×10 –34×3×10 8
= – – – 01
50×103×1.6×10 –19
= 2.48 × 10–11 m
[(2.47 – 2.48) × 10–11] m – – – 01
I0
c. (i) I =
2
– – – 01
log ( )
I0
I0/2
= 0.434 (51.8) t
(ksjerÈ wdfoaYhg& – – – 01
MCQ