Kominy wolnostojące

Część 2 - Kominy betonowe

PN – EN 13084 - 2
 Kominy wolnostojące Część 2 Kominy betonowe 2
EN 13084-2:2007
Norma ma 25 stron, składa się z następujących rozdziałów (części):

Przedmowa – str. 4
1. Przedmiot normy – str. 5
2. Powołania normatywne – str. 5
3. Określenia i definicje – str. 5
4. Materiały – str. 6
5. Właściwości materiałów – str. 7
6. Projektowanie konstrukcji – str. 8
7. Szczegóły zbrojenia – str. 15
8. Wykonywanie kominów – str. 19
9. Kontrola jakości – str. 19

Załączniki
A. (normatywny) Analiza naprężeń wywołanych obciążeniami termicznymi i innymi – str. 20
B. (normatywny) Ograniczenie szerokości zarysowania – str. 25
Rozdział 1: Zakres normy 3
Norma dotyczy betonowych kominów monolitycznych, wznoszonych na placu budowy, jak i EN 13084-2:2007
prefabrykowanych. Do projektowania ma zastosowanie norma EN 1992-1-1

Rozdział 2: Powołania normatywne

Normy powiązane to m.in:

EN 206-1 Beton: Wymagania, właściwości, produkcja i zgodność; EN1520 (norma

dotycząca betonu lekkiego);
EN1990, EN1992-1-1,
EN1992-1-2 oraz PN-12446 „Chimneys – Components – Concrete outer wall elements”
PN-EN 12446:2011 Kominy - Części składowe - Obudowy betonowe (oryg.)

Zakres normy: Określono właściwości materiałów, wymiary oraz wymagania eksploatacyjne

fabrycznie wykonanych betonowych zewnętrznych elementów ściennych. Opisano elementy
mające do czterech kanałów przeznaczonych do podłączenia kilku przewodów kominowych
i/lub przewodów powietrznych. Podano warunki oznakowania znakiem CE.
Rozdział 3: Terminy i definicje 4
EN 13084-2:2007
Tylko dwie definicje – element prefabrykowany i „kanał dla zbrojenia” reinforcement ducts

Rozdział 4: Materiały
dla kominów monolitycznych powinno stosować się klasy betonu zgodne z EN 206, ale
nie niższe niż C25/30

Uwaga! Klasy betonu wyższe niż C25/30 należy stosować wyłącznie jeśli wymagają tego
uwarunkowania środowiskowe, specjalne wymagania dotyczące korozji czy wysoka
agresywność chemiczna.

kominy prefabrykowane, kominy z betonu lekkiego, zaprawy do wypełnień (dotyczy

kominów prefabrykowanych), stal zbrojeniowa (zgodna z EN 1992-1-1)
Rozdział 5: Właściwości materiałów 5
właściwości betonu i stali powinno się wyznaczać zgodnie z EN 1992-1-1 i EN 1520, z EN 13084-2:2007
wyjątkiem średniej wytrzymałości na rozciąganie fctm [MPa]. Wpływ wysokiej temperatury
na właściwości betonu i stali należy wyznaczać zgodnie z EN 1992-1-2:

fctm = cc ⋅ cβ ⋅ cv ⋅ cη ⋅ fcm
0,67
f cm = f ck + 8
cc – współczynnik uwzględniający gęstość betonu (ρ = 2200 kg/m3 dla betonu zwykłego):
ρ
cc = 0,4 + 0,6
2200
cβ – współczynnik wytrzymałości betonu: cβ = 0,45
cv – współczynnik wstępnego uszkodzenia: cv = 0,85 − 0,2 ⋅ t
t – grubość trzonu w [m]
cη – współczynnik uwzględniający mimośród przyłożenia siły:
0,6 + 6 ⋅ ct ⋅η M
cη = η=
1,0 + 6 ⋅η N ⋅t
ct – współczynnik uwzględniający grubość trzonu:
2,6 + 24 ⋅ t
ct =
1,0 + 40 ⋅ t
Rozdział 6: Projektowanie konstrukcji 6
EN 13084-2:2007
oddziaływania zgodnie z EN 13084-1 oraz EN 1990
należy uwzględniać efekty drugiego rzędu (2nd order effects), zarówno w przekrojach
pionowych, jak i poziomych
trzon komina można traktować jak belkę obciążoną siłą osiową, momentem zginającym i
wpływami termicznymi
pełzanie, skurcz i zarysowanie powinny być uwzględniane w obliczeniach, jeśli mają
wpływ na stateczność komina
częściowe współczynniki bezpieczeństwa
- obciążenia stałe wpływ niekorzystny γG = 1,35; wpływ korzystny γG = 1,00
- działanie wiatru γw = 1,5
- obciążenia termiczne γT = 1,5
- oddziaływanie sejsmiczne γE = 1,00
przy wyznaczaniu efektów II rzędu można brać średnie wartości materiałowe
naprężenia w strefie ściskanej betonu można obliczać ze wzoru: σ = Ecm ⋅ ε
Rozdział 6: Projektowanie konstrukcji 7
w strefie rozciąganej betonu można uwzględniać efekty usztywnienia, pod warunkiem, że
EN 13084-2:2007
zbrojenie pionowe jest ciągłe
metoda uproszczona obliczania momentów drugiego rzędu (dla kominów z ciągłym
zbrojeniem pionowym) – można ją stosować przy założeniu, że:
• jest pełne wykorzystanie przekroju poprzecznego z uwagi na lokalną nośność
• uwzględnia się efekt usztywnienia betonu w strefie rozciąganej
• wysokość komina jest mniejsza niż 300m
• wzór nie uwzględnia odkształceń wynikłych z imperfekcji oraz obrotu fundamentu
• jest stała średnica i grubość komina lub jest zmienność liniowa tych wielkości na
wysokości komina
(85 − 0,14 ⋅ h) ⋅ α 
2 2, 4
z  z
M II ( z) = M I ( z) + M I (0) ⋅ ⋅ 1 + 2,4 ⋅  ⋅ 1 − 
100  h  h
gdzie: z – wysokość komina od góry fundamentu (wg PN-B jest to z )
h – wysokość komina od góry fundamentu (wg PN-B jest to H0)
N t
α = h⋅ I = π ⋅ dm3 ⋅
Ecm ⋅ I 8
dm - średnica płaszcza w miejscu połączenia z fundamentem
t – grubość płaszcza w miejscu połączenia z fundamentem
Rozdział 6: Projektowanie konstrukcji 8
obrót fundamentu powoduje powstawanie momentów drugiego rzędu w płaszczu
komina; EN 13084-2:2007
Kąt obrotu θ można wyznaczyć z równania – dla kołowej płyty fundamentowej
przy braku odrywania:
1 −ν 2
θ = M ⋅ 0,54 ⋅
II

Esoil ⋅ R3
gdzie: MII – moment drugiego rzędu na spodzie płyty fundamentowej
R – promień płyty
Esoil – moduł sprężystości gruntu
ν - współczynnik Poissona; ν = 0,5
superpozycja oddziaływań termicznych z innymi oddziaływaniami
superpozycja naprężeń termicznych i naprężeń od innych oddziaływań jest
szczególnie trudna do wyznaczania z uwagi na nieliniowość materiału; metoda
określania momentu zginającego od tych oddziaływań oraz ilości zbrojenia podana jest
w załączniku A; należy uwzględnić również wpływ działania słońca na komin
obliczeń można nie wykonywać dla kominów prefabrykowanych, jeśli:
- temperatura gazów T ≤ 300°C
- grubość izolacji termicznej wewnętrznej jest ≥ 80mm oraz jej
przewodność termiczna λ ≤ 0,058 [W/mK]
- grubość ściany komina prefabrykowanego jest ≤ 200mm
- wysokość komina H≤ 30m
Rozdział 6: Projektowanie konstrukcji 9
wymiarowanie należy przeprowadzać zgodnie z normami:
EN 13084-2:2007
dla betonu zwykłego – zgodnie z EN 1992-1-1
dla lekkiego betonu kruszywowego o zamkniętej strukturze – zgodnie z EN 1992-1-1
dla porowatego betonu kruszywowego – zgodnie z EN 1520
Otwory
do obliczania naprężeń wokół otworów można stosować teorię powłok
podstawowa teoria belkowa Naviera nie ma zastosowania, ale można ją zastosować do
obliczania przekrojów poziomych, pod warunkiem powiększenia otworów do rozmiarów
wirtualnych zgodnie z rysunkiem 1 oraz jeśli poniższe warunki są spełnione:
szerokość żadnego z wirtualnych otworów jest nie większa niż 1,2xpromień
dla każdego z wirtualnych przekrojów poziomych, w którym znajdują się więcej niż dwa
otwory, odległość liczona po obwodzie „a” pomiędzy dwoma sąsiednimi otworami o
szerokościach b1 i b2 będzie spełniała nierówność a ≥ 0,25⋅(b1 + b2); w przeciwnym wypadku
otwory należy traktować jako jeden otwór z pominięciem ściany między nimi
do wyznaczania równań równowagi, dla otworów w strefie ściskanej, stopień zbrojenia
pionowego ρv, znajdującego się w odległościach po 0,5b od krawędzi otworu, należy
zmniejszyć o 0,005 w stosunku do rzeczywistego;
ρv = Ac As
gdzie: Ac – pole przekroju betonu; As – pole zbrojenia
całkowita wysokość wirtualnego otworu nie może być większa niż średnica
Rozdział 6: Projektowanie konstrukcji 10
EN 13084-2:2007

Rys. 1 Zależność między otworami rzeczywistymi (linia ciągła) a otworami wirtualnymi

(linia przerywana)
Rozdział 6: Projektowanie konstrukcji 11
jeśli wysokość wirtualnego otworu będzie większa od średnicy, należy sprawdzić EN 13084-2:2007
wyboczenie pionowych krawędzi otworu
całkowitą siłę rozciągającą w kierunku poziomym dla przekrojów tuż nad i pod otworem
można wyznaczyć ze wzoru: F = 0,15 ⋅ b ⋅ t ⋅ (σ + ρ ⋅ σ )
1 c v s

gdzie: b – szerokość otworu w świetle

t – grubość ściany
σc – pionowe naprężenie ściskające w betonie dla przekroju nieosłabionego
σs – pionowe naprężenie ściskające w stali dla przekroju nieosłabionego
ρv – stopień zbrojenia pionowego
stany graniczne użytkowalności
rysy
- dopuszczalna szerokość rys zależy od klasy ekspozycji
- należy przyjmować inną klasę ekspozycji dla zewnętrznej i wewnętrznej powłoki komina
- graniczne wartości wk,max = 0,2 mm dla klas XA2, XA, XD3, XS1
- graniczne wartości wk,max = 0,3 mm dla pozostałych klas
ugięcie komina
- sprawdza się jedynie względne ugięcie pomiędzy płaszczem a wykładziną; ograniczenia
podane są w normie EN 13084-4
Rozdział 7: Zbrojenie 12
Kominy monolityczne EN 13084-2:2007
minimalny stopień zbrojenia pionowego to 0,3%
zbrojenie pionowe należy umieszczać w dwóch warstwach, po zewnętrznej i
wewnętrznej stronie płaszcza, przy czym po stronie zewnętrznej powinno być
przynajmniej 0,5 lecz nie więcej niż 2/3 całkowitej powierzchni zbrojenia w przekroju
zbrojenie poziome należy umieszczać po zewnętrznej i wewnętrznej stronie komina,
przy czym zbrojenie po wewnętrznej stronie powinno być nie mniejsze niż 1/3
wymaganego całkowitego poziomego zbrojenia
minimalny stopień zbrojenia poziomego w każdej warstwie wynosi min 0,15%
zbrojenie wokół otworów
należy zastosować ilość wynikającą z obliczeń, lecz nie mniej niż po dodatkowe 50%
zbrojenia pionowego, które znajdowałoby się w otworze; należy je rozmieścić z obu stron
otworu jak najbliżej krawędzi
zbrojenie poziome – należy umieścić ilość zbrojenia wynikającą z obliczeń (wzór na siłę
F1); należy je rozmieścić w warstwach poniżej i powyżej otworu, tak jak pokazano na
rysunku 2; zakotwienie zbrojenia poza krawędziami z obu stron otworu powinno być nie
mniejsze niż 60% szerokości otworu w świetle, ale nie mniej niż długość zakotwienia
wynikająca z normy EN 1992-1-1
dodatkowo należy umieścić pionowe strzemiona nad otworem […]
Rozdział 7: Zbrojenie 13
EN 13084-2:2007

Rys. 2 Rozmieszczenie zbrojenia poziomego powyżej i poniżej otworu

Rozdział 7: Zbrojenie 14
odległość między prętami
EN 13084-2:2007
maksymalny rozstaw prętów pionowych to 300mm
maksymalny rozstaw prętów poziomych to 200mm
otulina zbrojenia
minimalna otulina cmin = 30mm
minimalna otulina dla klasy ekspozycji XA3 cmin = 40mm
nominalna otulina obliczana jest dla ∆cdev = 10mm
minimalna grubość ściany komina monolitycznego wynosi 200mm
połączenia prętów na zakład
wielkości zakładów obliczone zgodnie z EN 1992-1-1 należy zwiększyć o 200mm
ilość łączonych prętów w jednym przekroju poprzecznym nie może być większa niż 50% i
zakłady należy rozmieścić równomiernie na obwodzie komina
Kominy prefabrykowane
Na dalszych stronach normy podane się zasady dotyczące rozmieszczania i łączenia
zbrojenia w kominach prefabrykowanych

Rozdział 8: Wykonywanie kominów

Rozdział 9: Kontrola jakości
Zał. A – analiza naprężeń termicznych i od innych oddziaływań 15
EN 13084-2:2007
Zależność moment – krzywizna
Naprężenia powstające od odkształceń w przekrojach poziomych i pionowych wskutek
różnicy temperatur pomiędzy zewnętrzną i wewnętrzną powierzchnią ściany komina oraz
wskutek innych oddziaływań mogą być określane przy zastosowaniu zależności moment-
krzywizna pokazanej na rysunku A.1

Rys.A1 Zależność Moment - krzywizna

Zał. A – analiza naprężeń termicznych i od innych oddziaływań 16
Zależność ta uwzględnia efekt usztywniania (tension stiffening effect) w strefie rozciąganej EN 13084-2:2007
betonu pomiędzy powstałymi rysami. Do celów obliczeń można przyjąć średnie właściwości
zastosowanych materiałów oraz założenie, że schematem obliczeniowym jest pręt o stałej
sile osiowej i stałym momencie zginającym.
Wyróżnia się trzy zakresy:
Zakres a, dla którego: M +M < M
∆T L cr

- brak zarysowania
Zakres b, dla którego: M ∆T + M L = M cr
- w zakresie tym powstają pojedyncze rysy, a całkowity moment zginający od różnicy
temperatur M∆T oraz od innych oddziaływań ML, równy jest wartości momentu rysującego Mcr
Zakres c, dla którego: M ∆T + M L > M cr
- początek tego zakresu to obszar, w którym obszary zarysowań zaczynają do siebie przylegać
(faza ustabilizowanego zarysowania); jeśli moment będzie wzrastał, naprężenia w stali (w
przekroju przez rysę) będą wzrastać także, ale pomiędzy rysami, dzięki przyczepności stali
do betonu, naprężenia w stali będą stałe – stąd lina na wykresie dla zakresu c jest równoległa
do linii dla II fazy pracy