Giản Đồ Pourbaix

Trần Lê Thành Nam

 Nội Dung
• Giản đồ Pourbaix là gì?
• Cách xây dựng giản đồ Pourbaix
• Nước thiên nhiên
 Giản đồ Pourbaix là gì?
• Giản đồ Pourbaix là giản đồ biểu thị các điều kiện về pH
và điện thế mà tại đó sẽ biết được tiểu phân bền hay
không trong môi trường nước.
• Phụ thuộc vào nhiệt độ,áp suất và nồng độ.
• Các giản đồ thường được xét ở nhiệt độ phòng (25oc),áp
suất khí quyển (1 bar) và nồng độ tiểu phân là 10-6 M.
Giản đồ Pourbaix là gì?
 Cách xây dựng giản đồ Pourbaix
Đường Ngang Đường Dọc
• Gồm: Đường chéo
Miền

Trục Tung

Đường thẳng biểu

diễn phản ứng
oxh-khử của H2O

Trục Hoành
 Trục hoành và Trục tung
• Trục hoành biểu diễn các điều kiện pH
• Trục tung biểu diễn các giá trị điện thế so với điện cực SHE,tăng
dần từ dưới lên tức tăng dần tính oxh.
 Đường ngang,đường dọc và đường chéo

Đường ngang (màu xanh ) : tương ứng

với phản ứng oxh-k bình thường ,những
phản ứng này không phụ thuộc vào pH
Vd: Fe3+ + e -> Fe2+ E=+ 0,77 V

Đường dọc (màu đỏ ): tương ứng với

phản ứng acid-base,không phụ vào điện
thế
Vd: 2Fe3+ + H2O-> Fe2O3 + 6H+

Đường chéo (màu xanh lá ):tương ứng

với phản ứng vừa acid-base và oxh-k
(hệ số góc= -0,0592 . nH+/me-= V/pH)
Vd: 2Fe2+ + 3H2O-> Fe2O3 + 6H+ + 2e
6
Hệ số gốc = -0,0592.2 =-0,178 V/pH
 Đường thẳng biểu diễn
phản ứng oxh-khử của H2O
• Ở đường thẳng thứ 1 biểu diễn
sự oxi hóa H2O thành O2
• H2O ⇌ O2 + 4H+ + 4e
E= 1,223-0,0591pH
• Nếu như cặp oxh-khử có E lớn
hơn giá trị E tại 1 điều kiện pH
xác định thì có thể nói rằng tại
đó O2 bền hơn so với H2O nên
ở điều kiện đó thì H2O sẽ bị oxi
hóa thành O2
 Đường thẳng biểu diễn
phản ứng oxh-khử của H2O
• Ở đường thẳng thứ 2 biểu diễn
sự khử H2O thành H2
• 2H2O + 2e ⇌ H2 + 2OH-
E=-0,0591pH
• Nếu như cặp oxh-k có E bé
hơn E tại điều kiện pH xác định
thì có thể nói rằng tại đó H2
bền hơn so với H2O nên ở điều
kiện đó thì H2O sẽ bị khử thành
H2
• Còn ở vùng giữa 2 đường
thẳng thì H2O sẽ bền so với H2
và O2
 Đường thẳng biểu diễn
phản ứng oxh-khử của H2O
• Kết Luận:
• Cặp oxh-k nào có E dương hơn đường thẳng 1 sẽ
oxi hóa nước thành O2
• Cặp oxh-k nào có E âm hơn đường thẳng 2 sẽ
khử nước thành H2
 Miền
• Các vùng trống trên giản đồ được gọi là miền.
• Mỗi miền sẽ tương ứng với các điều kiện điện thế và pH khác nhau
và tại đó sẽ thể hiện các điều kiện bền của chỉ 1 tiểu phân.
• Ví dụ: ở miền Fe3+ thì tại đó điều kiện phù hợp để chỉ Fe3+ bền
,nếu Fe2+ ở điều kiện đó thì Fe2+ kém bền .
• Gồm 3 loại:
• Passivation (vùng thụ động)
• Corrison ( vùng ăn mòn)
• Protection/Immunity (vùng miễn dịch)
 Vùng thụ động
Passivation

• Là vùng tồn tại của các

loại kết tủa như Fe2O3
,Fe3O4,…
• Vì các kết tủa này sẽ
ảnh hưởng đến khả
năng hoạt động của
điện cực nhờ vào bám
lên bề mặt điện
cực,ngăn ko cho nó
tiếp xúc với dung dịch.
 Vùng ăn mòn
Corrison

• Là vùng tồn tại của các

ion như Fe2+,Fe3+,…
• Vì đây là vùng cho các
sản phẩm từ sự ăn mòn
của kim loại.
 Vùng miễn dịch
Protection/Immunity
• Là vùng tồn tại của
các kim loại.
• Vì đây là vùng bền
của kim loại.
 Miền
• Càng lên cao thì điện
cực anode càng xảy ra
sự thụ động do có sự
tạo thành các kết tủa.
• Vd:
2Fe2++3H2O⟶Fe2O3
+ 6H+ +2e−
• Càng xuống thấp thì
điện cực cathode càng
khó bị ăn mòn,được bảo
vệ.
 Xây dựng giản đồ Pourbaix
• Để xây dựng được giản đồ,ta cần phải biết cách tính toán về các
đường ngang,đường dọc,và chéo để khi đó ta có thể vẽ được các miền
của từng cấu tử.
• Các Bước để làm :
1. Xác định,tính toán các số liệu cần thiết,như:thế điện cực, tích số
tan,nồng độ tiểu phân,..
2. Tính pH bắt đầu kết tủa và lập biểu thức tính nồng độ tiểu phân tại các
pH khác nhau khi kết tủa xuất hiện
3. Xét từng cặp oxh/khử
4. Lập phương trình Nernst từ bán phản ứng
5. Xác định các vùng pH cần xét
6. Tính thế điện cực tại các vùng pH
7. Lập giao điểm giữa trục tung (E) và trục hoành (pH),sau đó kẻ các
đường thẳng
8. Làm tiếp tục với các cặp oxh/khử khác,kết thúc thì vẽ 2 đường chéo
giới hạn miền bền của H2O.
 Nước thiên nhiên
• Trong tự nhiên,nước không tồn tại ở dạng tinh khiết và luôn có các
tạp chất khác nhau.
 Ở từng môi trường khác nhau thì hàm lượng các chất,pH và E của
nước sẽ khác nhau
• Để biểu diễn điều kiện pH của nước thiên nhiên và thế khử của các
cặp oxh-k,ta có giản đồ pourbaix:
 Nước thiên nhiên
• Khi ta ứng dụng đồ thị nước thiên nhiên vào sắt,ta được đồ thị sau:
 Nước thiên nhiên
• Nhận xét:
• Fe3+ tồn tại trong môi trường có tính oxi hóa ( nhiều O2 và pH thấp hơn
3).
• Khi pH tăng thì Fe2+ chỉ có thể hình thành khi có chất khử mạnh.
• Quan sát đồ thị bên phải,Fe sẽ bị oxh thành Fe2+ ở nước đầm lầy(bog
water) và đất đầm lầy giàu chất hữu cơ(Organic-rich waterlogged soils)
(điều kiện pH gần 4,5 và E gần +0,03V và -0,1)
• 1. Use the Pourbaix Diagram and identify which chemical species is stable
under the following conditions(sử dụng đồ thị Pourbaix của nước tự nhiên):
a) organic-rich waterlogged soils (pH = 4.5, Eh = -0.10 V)
(b) organic-rich salt water (pH = 9.0, Eh = -0.35 V)
(c) oceans, lakes, streams near the surface of the water (pH = 7.0, Eh = 0.55
V)
(d) streams and lakes contaminated by acid mine drainage pH = 3.0, Eh = 0.80
V
2 Which of the species shown in the Pourbaix diagram will react with water at
all pH values to generate H2?
• Tài liệu tham khảo:
• Construction of a Pourbaix Diagram (doitpoms.ac.uk)
• 4.12: Pourbaix Diagrams - Chemistry LibreTexts
• https://youtu.be/Twlj4Zun44k?si=U2Q3NriYGu6XSF7r
• https://youtu.be/P31WK-lYIdc?si=G4KN8hrU1G64BQWX
• CHEM 2P32 Assignment 8 Hints (brocku.ca)
• https://youtu.be/g5rRPi8TwjE?si=QVtWSRHgFNAz4mNj
• Solved Answer the following questions about the Pourbaix |
Chegg.com
• https://youtu.be/7QCu9IE-7sM?si=4sXxzKJj9f_7WdXl
• https://chem.libretexts.org/Courses/Northern_Michigan_University/C
H_215%3A_Chemistry_of_the_Elements_Fall_2023/04%3A_Reacti
vity-_Redox_Chemistry/4.12%3A_Pourbaix_Diagrams
• https://edisciplinas.usp.br/pluginfile.php/7940313/mod_resource/con
tent/1/Shriver%20%20Atkins%20-
%20Inorganic%20Chemistry%205th.pdf
• https://en.wikipedia.org/wiki/Pourbaix_diagram
• Cơ-sở-lý-thuyết-các-phản-ứng-hóa-học-Trần-Thị-Đà-Đặng-Trần-
Phách