Download as docx, pdf, or txt
Download as docx, pdf, or txt
You are on page 1of 4

Köl Tigin Güney Yüzü’nden:

Teŋri teg teŋride bolmış Türk Bilge ḳaġan bu ödke olurtum. Sabımın tüketi
eşidgil. Ulayu ini yigünüm oġlanım biriki oġuşum budunum biriye şadpıt begler
yırıya tarḳat buyruḳ begler Otuz Tatar, Toḳuz Oġuz begleri budunu sabımın
edgüti eşid ḳatıġdı tıŋla: İlgerü kün toḳsıḳḳa birigerü kün ortusıŋaru ḳurıġaru
kün batsıḳıŋa yırıġaru tün ortusıŋaru anda içreki budun ḳop maŋa körür. Bunça
budun ḳop itdim. Ol amtı anyıg yoḳ. Türk ḳaġan Ötüken yış olursar ilte buŋ yoḳ.
İlgerü Şantuŋ yazıḳa tegi süledim, taluyḳa kiçig tegmedim. Birigerü Toḳuz
Ersinke tegi süledim, Tüpütke kiçig tegmedim.

Doğu Yüzü’nden:

Üze kök teŋri asra yagız yir kılındukda ikin ara kişi oglı kılınmış. Kişi oglınta
üze Eçüm apam Bumın Kagan İstemi Kagan olurmış. Olurupan Türk bodunuŋ
ilin törüsin Tuta birmiş iti birmiş. Tört buluŋ kop yagı ermiş.Sü sülepen tört
buluŋdakı bodunug Kop almış kop baz kılmış. Başlıgıg yükündürmiş tizligig
sökürmişİlgerü Kadırkan yışka tegi, Kirü TemirKapıgka tegi konturmış. İkin ara
idi oksuz Kök Türk ençe olurur ermiş. Bilge kagan ermiş alp kagan ermiş.
Buyrukı yime bilge ermiş erinç alp ermiş erinç. Begleri yime bodunı yime tüz
ermiş. Anı üçün ilig ençe tutmış erinç. İlig tutup törüg itmiş. Özi ence kergek
bolmış. Yogçı sıgıtçı öŋre kün togsıkda Bökli Çöllüg il, Tabgaç, Töpüt, Par, Apa
Urum, Kırkız, Üç Kurıkan Otuz Tatar Kıtay Tatabı, Bunça bodun kelipen
sıgtamış yoglamış. Antag külüg kagan ermiş.

Yukarıda mavi gök, aşağıda kara yer yaratıldığında, İkisi arasında kişi oğlu
yaratılmış. Kişi oğlu üzerine Atalarım Bumın Kağan İstemi Kağan hükümdar
olmuş Oturarak Türk milletinin ilini, töresini Tutmuş, düzenlemiş. Dört yan hep
yağı (düşman) imiş. Ordu yürütüp dört yandaki milletleri hep almış, hep tutsak
kılmış . Başlıyı eğdirmiş, dizliyi çökertmiş. Doğuda Kadırkan ormanına dek,
Batıda Demir Kapı'ya dek kondurmuş. İkisi arasında tam bağımsız Köktürk
huzur içinde otururmuş. Bilge (çok bilgili) kağan imiş, yiğit kağan imiş.
Vezirleri de elbette bilge imiş, yiğit imiş. Beyleri de milleti de düz (dürüst, âdil)
imiş. Tabiî onun için ülkeyi (devleti) rahatça tutmuş (muhafaza etmiş). Ülkeyi
tutup töreyi (teşkilât ve kanunları) düzenlemiş. Kendisi huzur içinde şahin gibi
uçmuş (vefat etmiş). Yoğcu, ağlayıcı olarak gün doğusundan Kore ili, Çin,
Tibet, İran, Büyük Roma (Bizans), Kırgız, Üç Kurıkan, Otuz Tatar, Hıtay,
Tatabı, Bunca millet gelerek ağlamış, yoğ yapmış. O kadar ünlü kağan imiş. (KT
D 1-4).

Aprın Çor Tigin’in şiirinden:

Tan Tanrı

Taŋ teŋri kelti,


Taŋ teŋri özi kelti;
Taŋ teŋri kelti,
Taŋ teŋri özi kelti.
Turuŋlar kamag begler kadaşlar,
Taŋ teŋrig ögelim.

Tan Tanrı geldi,


Tan Tanrı kendisi geldi;
Tan Tanrı geldi,
Tan Tanrı kendisi geldi.
Kalkınız, bütün beyler, kardeşler,
Tan Tanrı'yı övelim!
Uygur Hukuk Belgelerinden:

takıgu yıl ikinti ay on yaŋıka maŋa bay temürke kepez tarıgu yir kergek bolup
temiçiniŋ bu suvtakı uturu borlukın on teŋ kepez yakaka tuttum. bu on teŋ
kepezni küz yaŋıda başı taşı birle birür men. bu borluknıŋ negü kim kalanı kavıtı
bolsar men temiçi bilür men. bay temür bilmez. tanuk: nom kulı, tanuk: bulat. bu
nişan men temiçiniŋ ol. men temiçi ök bitidim.

“Tavuk yılının ikinci ayının onuncu gününde bana, Bay Temür’e pamuk ekimi
için arazi gerek oldu. Temiçi’nin bu suyun karşısındaki bahçesini on denk
pamuk (karşılığı) kiraya tuttum. Bu on denk pamuğu sonbaharda bütünüyle
vereceğim. Bu bahçenin ne kadar kalanı ve kavutu (vergisi) olursa olsun ben
Temiçi bilirim (sorumluyum). Bay Temür bilmez (sorumlu değildir). Tanık:
Nom Kulı, Tanık: Bulat. Bu nişan ben Temiçi’nindir. Ben Temiçi (bu
sözleşmeyi) kendim yazdım”

KB’den

baka kör kitābnı bu tirgen kişi

hünerlig er ermiş kişiler başı

(bak da gör kitabı yazan kişi)

(hünerli er imiş, kişiler başı.)

bu türlüg fezāyil ukuşlar bile

arāste ol ermiş yorımış küle

(o, türlü erdemler, akıllar ile)

(bezenmiş imiş, yaşamış sevinçle)


bütünlük me hurmet bu zuhdlıg üze

sakınuk biliglig arıglıg oza

(güvenilir ve saygın zühdü ile,)

(müttaki, bilgili, temiz evvelā.)

bu tegi turuglag kuz ordu ili

tüp aslı nesebdin yorımış tili

(yaşadığı yer kuz ordu ili,)

(asil kök ve nesepten gelmiş dili).

You might also like