Kapitel 1

Michael Kuppisch woont aan het kortere einde van de Sonnenallee (nummer 379), die verdeeld
is in twee stukken door de Berlijnse muur: het kortere eind ligt in Oost-Berlijn en het langere eind
in West-Berlijn. Hij denkt dat het komt dat de straat in tweeën is verdeeld, omdat Stalin deze
straat met zo’n mooie naam niet aan de Amerikanen (Truman) wilde afstaan. Churchill zou de
beslissing nemen. Hij wilde net de straat aan de Amerikanen geven, als hij erachter komt dat zijn
sigaret uit was. Stalin gaf hem een vuur en om hem daarvoor te bedanken, gaf Churchill hem 60
meter (van de 4+ km) van de Sonnenallee.

Kapitel 2
Micha en zijn vrienden Mario, Wuschel, Brille en der Dicke hangen vaak rond op een speelplaats
en luisteren dan graag naar verboden muziek, zoals ‘Hiroshima’, ‘Je t’aime’, de Rolling Stones en
‘Moscow, Moscow’. Maar terwijl ze dat doen, staat de ABV opeens achter hen. Mario roept dan:
‘Dat is verboden! Totaal verboden!’ Waarop de ABV vraagt: ‘Wat is verboden?’ Dan proberen de
vrienden hem te overtuigen dat jongeren dat woord gebruiken om hun enthousiasme uit te
drukken. Maar de ABV denkt dat ze het hadden over het feit dat het verboden is, om het paspoort
die een burger van de Bondsrepubliek heeft verloren, niet af te geven. Micha noemt hem
‘Wachtmeister’, waarop de ABV hem erop aanwijst dat hij ‘Obermeister’ is en volgende week
‘Unterleutnant’ wordt. Hij schijnt vergeten te zijn waarom hij hier ook al weer was en zegt dan dat
als ze een paspoort van ene Helene Rumpel vinden, het naar hem moeten brengen. Dan wilt de
ABV de cd van ‘Moscow, Moscow’ meenemen om het aan zijn collega’s te laten horen, met als
resultaat dat hij een week later gedegradeerd wordt naar ‘Meister’. Daarom begint hij Micha een
beetje te pesten: iedere keer als hij hem tegenkomt, vraagt hij hem om zijn persoonsbewijs.

Kapitel 3
Micha is verliefd op Miriam, het mooiste meisje van de school. Niet alleen hij, maar iedereen is
dol op haar. Niemand kent haar goed en niemand weet hoe haar verstandshouding tegenover
jongens is. Ze wordt wel vaak achterop een motor gezien. Ook weet niemand dat ze een onwettig
kind is, omdat haar vader te vroeg was afgeslagen in Berlijn en daarom opeens op de
grensovergang stond. Hij wist überhaupt niet dat er een grensovergang bestond en werd boos.
Hij had een afspraak bij de burgerlijke stand, waar hij met Miriams moeder had afgesproken.
Maar hij werd zo lang verhoord, dat hij die afspraak had gemist en voordat hij een nieuwe
afspraak had gemaakt, werd Miriam geboren. Toen haar broertje werd geboren, gingen haar
ouders uit elkaar. Iedereen die verliefd is op Miriam, probeert haar broertje om te kopen met
modelauto’s om zo aan informatie over haar te komen.
Micha neemt de schuld op zich als Mario van de spreuk “Die Partei ist die Vorhut der
Arbeitersklasse”, “Die Partei ist die Vorhaut der Arbeitersklasse” maakt, omdat hij graag bekend
wilt staan als iemand die een moedige daad heeft gepleegd. Maar ze wisten beiden niet dat de
spreuk terugsloeg op Lenin. En wie Lenin beledigt, beledigt ook de partij en de DDR. Daarom
wordt Micha veroordeeld tot een discussiebijdrage door Erdmute Löffeling, de directrice. Hij
heeft twee weken de tijd, en tijdens die twee weken is ook de schooldisco. Micha verzamelt al
zijn moed en vraagt Miriam om met hem te dansen. Maar dan komt hij erachter dat er net op dat
moment een ‘Ostsong’ speelt. Miriam negeert hem. Even later gaat ze dansen met een West-
Berlijner. Als de directrice dan opeens binnenkomt, wordt Miriam dus ook veroordeeld tot een
discussiebijdrage,

Kapitel 5
Op de dag van de speeches komt Miriam te laat. Ze zegt tegen Micha dat zij hem wil laten zien
hoe de Westerlingen kussen. Maar precies op dat moment wordt Miriam voor de lessenaar
geroepen. Ze belooft hem dat ze het hem ooit nog zou laten zien. Ze houdt een speech over dat
ze haar vriend trouw zal blijven als hij voor 3 jaar het leger in moet. Micha ziet dat Miriam haar
vingers achter haar rug gekruist houdt.

Micha was door die bijna-kus zo enthousiast, dat hij niet meer wist waar zijn speech ook al weer
over ging. Hij begint zijn speech te houden over dat de ideeën van de theoretici uit liefde
voorkomen.

Kapitel 6
Micha’s moeder, Doris werkt in een winkel. Zijn broer heeft Bernd en zit bij het leger. Zijn vader,
Horst, is een trambestuurder en heeft onregelmatige werktijden. Zijn zus heet Sabine, die zo
vaak een ander vriendje heeft, dat hij

het niet meer kan bijhouden. Daarom noemt hij ze ‘Sabines Aktueller’.

Doris wilt dat Horst het ‘Neue Deutschland’ gaat lezen in plaats van de ‘Berliner Zeitung’, omdat
de buren dat ook doen, maar Horst wil dat niet. Hij denkt dat de buren bij de Stasi zitten. Hij wil
een ‘Eingabe’ schrijven (maar doet dat uiteindelijk toch niet). Hij beweert dat dat het enige is
waar de regering bang voor is. Doris wil niet dat hij dat doet, omdat men in de DDR geen klachten
over de regering horen te hebben.
Kapitel 7
Micha’s oom, Heinz, voelt zich schuldig, omdat hij in West-Berlijn, aan de langere kant van de
Sonnenallee, woont.

Daarom smokkelt hij altijd dingen mee, zoals chocolade, die niet eens illegaal zijn. Micha wil dat
hij platen meeneemt, maar dat vindt Heinz te gevaarlijk. Als hij wordt gesnapt, moet hij 25 jaar
naar Siberië.

Elke keer als hij plaats neemt in de enorme fauteuil in de kleine woning, klaagt hij over het
‘Asbest’ dat achter de verwarming ligt, wat volgens hem longkanker veroorzaakt.

Zijn moeder wil graag dat Micha in Moskou gaat studeren, maar van Micha hoeft dat niet per se.
Om in Moskou te kunnen studeren, moet hij naar het ‘Rote Kloster’ gaan, waarvoor hij een
uitstekende leerling moet zijn.

Wanneer er een toeristenbus uit het westen over de grens rijdt, rennen Mario en Micha eropaf,
steken hun handen bedelend uit en roepen: ‘Honger, honger!’ voor de grap. De toeristen zijn
geschokt over de situatie in het oosten en maken foto’s.

Kapitel 8
Na de bijna-kus zijn Micha en Miriam elkaar nog een keer tegengekomen. Van haar broertje komt
Micha erachter dat Miriam zich voor een dansschool heeft aangemeld. Micha gaat daar kijken en
besluit om zich ook aan te melden.

Als de lerares aan de heren vraagt om een meisje ten dans te vragen, gaat iedereen meteen naar
Miriam. Micha is het eerst bij haar. Maar Micha kan helemaal niet dansen en trapt steeds op haar
voeten.

Hij heeft een tactiek bedacht waardoor hij iedere dansles de laatste dans met Miriam krijgt: voor
de les telt hij alle platen, zodat hij weet hoeveel nummers er worden gespeeld. Dan telt hij,
beginnend bij Miriam, de stoelen van de dames, zodat hij weet met wie hij moet beginnen, om bij
Miriam te eindigen. Na de laatste dansles vraagt Miriam zelfs aan hem of hij met haar naar het
schoolfeest wil.

Kapitel 9
Wuschel ging niet naar de dansschool. Hij interesseert zich voor iets anders, namelijk muziek
van de Rolling Stones. Hij wil heel graag hun dubbelalbum ‘Exile on Main Street’ hebben. Hij
krijgt een adres van een hippie, die dit album zou bezitten. Maar de hippie zegt dat hij het album
heeft uitgewisseld met ene Bergmann, een angstig type dat bang is voor huisdoorzoekingen. Hij
heeft de platen in een ‘Cover’ (platenomslag). Om de ‘Exile’ te verstoppen, heeft hij twee platen
van een Russisch legerkoor gekocht. Toen ging hij bij het leger. Voortdurend werden zijn
vakanties geannuleerd and hij moest een keer zelfs 10 dagen naar de gevangenis. Zijn vriendin
wachtte op hem voor zijn huis, maar in plaats Bergmann, kwam de telegramboodschapper. Ze
was zo van streek, dat ze de legerplaten kapotsloeg. Maar doordat er tranen in haar ogen
stonden, zag ze niet wat ze eigenlijk sloeg: namelijk het ‘Exile’ album.

De grensbewaker vraagt aan Heinz: ‘Weet u wat denk van iemand die hier zo vaak komt?’ Heinz
denkt dat hij wordt gearresteerd, maar de grensbewaker zegt dat zo’n persoon juist een vriend
van hun ordelijkheid is en laat hem een inbeslaggenomen Japanse stereo-installatie zien. Hij
zegt dat die radio veel te gecompliceerd is en de oosterse radio dus beter is. Heinz zou natuurlijk
niet willen ruilen met de familie Kuppisch, maar wat hij iedere keer moet meemaken bij de
grenskruising, vindt hij oneerlijk.

Kapitel 10
Doris heeft het paspoort van die Helene Rumpel gevonden. Sindsdien wil ze er zo uit zien als
haar: ze draagt kleren en schoenen uit het westen, ze maakt zich zo op, zodat ze er 20 jaar ouder
uit ziet en kopieert haar handtekening. Op een avond wil ze als Helene Rumpel door de
grenscontrole komen. Maar als ze een jong paar ziet terugkeren naar West-Berlijn en hoe
zelfbewust en losjes ze zijn, realiseert ze zich dat ze nooit zoals zij kan worden en daarom geen
kans heeft om over de grens te komen. Ze keert terug naar huis.

Als Heinz weer op bezoek komt, is hij niet te herkennen: hij is enorm afgevallen, omdat hij een
pak voor Micha (voor de dansschool) mee wilde smokkelen, dat hij onder zijn eigen pak aan
heeft.

Op het schoolfeest danst Micha de hele tijd met Miriam. Maar dan komt iemand op een motor
haar ophalen.

Een paar dagen later vindt Micha een brief in de brievenbus afgeplakt met een hartje, maar
zonder afzender. Als hij naar huis gaat, botst hij tegen de ABV op, waardoor de brief uit zijn
handen vloog – in het Niemandsland.

Kapitel 11
Micha wil niet aan Miriam vragen of de brief afkomstig is van haar, want dan zou hij moeten
toegeven dat de brief in het Niemandsland ligt en dat vindt hij een belediging. Mario en Micha
gaan hengelen naar de brief met een hengel en een spiegel. Aan de hengel hadden ze een
zelfklevend rubberen gummetje vastgemaakt. Ondertussen vertelt Mario dat hij een vrouw heeft
ontmoet, die een ‘Existentialistin’ (filosofische en literaire stroming die individuele vrijheid,
verantwoordelijkheid en subjectiviteit vooropstelt) is. Mario was zo moe, dat hij in de spiegel een
plasticzakje voor de brief vasthield. De Westerse scholen zien dat via de uitkijktoren en lachen
hem uit.
Kapitel 12
Micha en Mario moeten drie weken later bij de directrice melden. Daar aangekomen zit er
iemand die zij niet kennen. De schooldirecteur bladert in een West-tijdschrift. De vreemdeling
zegt dat dat bij de plichten van een secretaresse van de SED hoort. Mario zegt dat dat de harde
kanten zijn van een mooi beroep. Dan wordt er een krant gepresenteerd aan Micha en Mario met
een foto van hun en als kop ‘Die Not im Osten - wie lange hält das Volk noch still?’ Micha redde
zich eruit door te zeggen dat het Westen blijkbaar die leugen nodig had als propaganda, maar hij
werd alsnog veroordeeld tot een discussiebijdrage. Mario verpestte het toen voor zichzelf,
doordat hij zei dat de honger naar vrijheid is groter dan de honger naar brood. Hij noemde illegale
woorden, zoals mensenrechten en vrijheid. Mario wordt van school gestuurd en Micha denkt dat
voor Mario nu de mooiste tijd van zijn leven begon: hij kan zoveel slapen als hij wil, hij heeft een
vriendin en er is niemand die regels voor hem opstelt.

Kapitel 13
Micha en Miriam nemen vaak dezelfde weg naar huis. Miriam vertelt hem dat ze de jongen op de
motor niet meer zou zien, want hij gaat voor 3 jaar in het leger. Miriam zou in de vakantie naar het
deel van het land gaan waar Micha vorig jaar geweest was en andersom. Op de avond van de
laatste schooldag zegt Micha tegen Miriam dat zij hem wat beloofd had. Miriam zegt dat ze het
‘ooit’ gezegd had. Micha wil niet eeuwig wachten, maar Miriam vindt dat hij dan iets heeft om
naar uit te kijken. Micha denkt dat hij volwassen moest worden om de kus te krijgen.

Op een avond krijgt de familie Kuppisch een telefoon. Ze zijn er erg trots op maar ook een beetje
bang voor, omdat ze niet goed weten hoe het werkt. Dan Miriam belt hen op. Micha neemt de
telefoon op, maar omdat zijn familie meeluistert, hangt hij maar weer op en gaat snel, zonder
jas, naar de telefooncel buiten om haar op te bellen. Miriam vraagt vier keer of hij langs wilt
komen. Als hij uit de telefooncel rent, komt hij de ABV tegen die zijn paspoort wil zien, maar die
zat nog in zijn jas. Het ging de ABV natuurlijk niet om hoe hij heette, maar omdat hij geen
‘Unterleutnant’ geworden is. Pas de volgende ochtend mag Micha naar huis. Ze staan dan weer
quitte.

Kapitel 14

Micha heeft zijn eerste en ook meteen zijn laatste dag in het ‘Rote Kloster’, want hij komt te laat.
De scholieren en de directrice kijken naar een poster van de schaakclub met een koning. De
directrice is boos op de leerling die de poster had opgehangen, want de uitvinder van schaken
zou hebben gedacht dat een boer minder waard is dan een koning. Daarnaast zijn symbolische
dingen van het christendom op die school ook verboden (de koning is een kruis). Dan komt
Micha binnenstormen, maar wordt meteen weer weggestuurd, omdat hij te laat is. Zijn moeder is
erg verdrietig, want ze had alles geprobeerd om Micha in Rusland te kunnen laten studeren: op
alle feestdagen de vlag buiten hangen, twee gasten van de FDJ opgenomen, lid geworden van de
ouderengroep, geabonneerd op de ND en ze had Heinz’ plastictasjes omgedraaid, zodat ze geen
Westers reclame zou maken. Zijn vader ging dit keer echt een klacht indienen. Na twee weken is
er antwoord: Micha mag terug naar het ‘Rote Kloster’, maar hij wilt het zelf niet en maakt zichzelf
slordig. Hij zegt, wat hij van Heinz heeft gehoord en loopt dan het kamertje uit. Zijn moeder is
uiteindelijk toch wel blij, want fatsoenlijke ouders horen hun kind niet op zo’n school te doen.

Kapitel 15
Miriam heeft Micha genegeerd in de afgelopen weken, omdat hij niet was komen opdagen op
hun afspraak. Ze gaat maar weer met Westerse jongens afspreken. Elke week staat er een
andere auto bij haar voor de deur. Haar broertje vertelt Micha dat het steeds dezelfde jongen is.
Micha denkt dat hij de sjeik van Berlijn was. In de werkelijkheid is hij de parkeerwachter van een
hotel. Als de gasten in het hotel zijn, kan hij hun auto gebruiken. Op een dag gaat het mis: hij
neemt een Lamborghini mee, maar bij de grensbewaking komt hij erachter dat er vier
machinegeweren in de kofferbak liggen. De auto blijkt van een maffia te zijn. Hierdoor wordt hij
dagenlang verhoord door de Stasi. Als hij wordt vrijgelaten, ziet hij bij de grensovergang dat de
maffia hem daar opwacht. Hij is bang, keert terug en smeekt of hij burger mag worden van de
DDR. Uiteindelijk mag het, maar tussen hem en Miriam is het voorbij.

Kapitel 16
Mensen die bij de muur wonen, vinden het niet meer zo speciaal: het is een deel van hun
dagelijkse leven. Aangezien Micha niks kon doen tegen de relatie tussen Miriam en de ‘sjeik’, ging
hij maar weer op zoek naar de liefdesbrief. Micha krijgt het idee zich aan te melden bij het leger,
zodat hij vanaf de wachttoren met een verrekijker en een telescoop de brief kan lezen. Op een
avond, wanneer het volle maan is, komt hij Wuschel tegen. Hij vertelt hem over de liefdesbrief.
Wuschel heeft het idee om met een verlengsnoer en een stofzuigerslang de brief te pakken te
krijgen.
Kapitel 17
De ‘Existentialistin’ zegt tegen Mario dat iedereen wil vluchten en dat de laatste het licht uit doet.
Precies op dat moment valt de stroom uit in het grensgebied. Mario komt erachter dat hij vader
wordt. De stroomuitval was veroorzaakt doordat de grensbewaker de stereo aansloot op het
Oost-Duitse stroomnet, waardoor kortsluiting ontstond.

Er worden als waarschuwing kogels met licht in de lucht geschoten. De stofzuiger was
uitgevallen voordat ze de brief gevonden hadden. De grenssoldaten zien hen als ze de slang
terugtrekken. Door de lichtkogels kwamen er schaduwen op de muur, waardoor ze op terroristen
leken. Wuschel wordt neergeschoten en iedereen die bij de grens woont, komt kijken. Maar
opeens komt Wuschel overeind. Het blijkt dat de kogel niet zijn hart, maar het dubbelalbum
‘Exile’ heeft geraakt, waardoor zijn leven is gered. Wuschel is echter enorm verdrietig, omdat het
album kapot is. Dan valt een luchtkogel op de brief en hij vliegt in de brand. Door de hitte stijgt
de brief op en vliegt weer over de muur. Miriam ziet ook hoe de brief verbrandt en toen had ze
door dat het schoot ook iets met haar te maken had.

Kapitel 18
Miriam en Micha komen elkaar tegen op straat. Als Miriam haar hart lucht, durft Micha niet van
zijn ijsje te eten, omdat hij dat niet netjes vindt. Miriam voelt zich schuldig tegenover Micha over
wat ze deed met de Westerse jongens. Ze legt uit dat ze dat deed, omdat ze dan het gevoel had
dat de schooldirectrice niet alle macht over haar had. Micha vroeg of Miriam met hem naar de
bioscoop wilde (‘In achtzig Tagen um die Welt’). Als ze uit de bioscoop komen, zien ze een
militair vliegtuig voorbijvliegen, die aan het oefenen was voor de parade. Miriam raakt zo van
streek door het contrast van de kleurrijke en lichte film en het vliegtuig, dat ze dagenlang in bed
blijft liggen.

Micha wenst om Miriam te redden. Hij zegt dat hij zich ook vaak zo voelt en dat dan opschrijft in
dagboeken. Hij belooft dat hij ze morgen aan haar gaat voorlezen. Maar hij heeft helemaal geen
dagboeken, dus hij schrijft ze allemaal die nacht. Uit zijn eerste dagboek leest hij voor hoe hij op
school de ‘ß’ leerde schrijven en daarom eindelijk een heel belangrijk woord, namelijk ‘Scheiße’,
kon schrijven. Miriam lacht daarom en kust hem dan eindelijk.

Micha wenst om Miriam te redden. Hij zegt dat hij zich ook vaak zo voelt en dat dan opschrijft in
dagboeken. Hij belooft dat hij ze morgen aan haar gaat voorlezen. Maar hij heeft helemaal geen
dagboeken, dus hij schrijft ze allemaal die nacht. Uit zijn eerste dagboek leest hij voor hoe hij op
school de ‘ß’ leerde schrijven en daarom eindelijk een heel belangrijk woord, namelijk ‘Scheiße’,
kon schrijven. Miriam lacht daarom en kust hem dan eindelijk.
Kapitel 19
Als Micha thuiskomt, meldt zijn moeder dat Heinz dood is. De buurman komt het lijk halen, die
begrafenisondernemer blijkt te zijn. Micha denkt dat Heinz ooit een goede smokkelaar had
kunnen worden, maar dat hij daarvoor illegale spullen had moeten smokkelen. Doris mag naar
West-Berlijn voor de begrafenis van Heinz. Ze smokkelt een koffiedoosje mee terug, waar de as
van Heinz in blijkt te zitten. Die avond wordt Heinz begraven onder een boom. Horst zegt dat ze
gelukkig naar de stembus waren gegaan, anders had Doris niet over de grens gemogen.

Kapitel 20
Mario en de ‘Existentialistin’ hebben een oude, kapotte Trabi gekocht, maar zolang Mario geen 18
is en geen rijbewijs heeft, mag hij er niet in rijden. Daarom gaat hij de Trabi maar repareren. Op
een regenachtige dag beginnen de weeën en ze rijden met de Trabi naar het ziekenhuis. Maar als
de straat uit zijn, verliest de auto zijn uitlaat. Ze moeten de auto uitzetten, omdat er Russische
gasten langs moeten en haalt de andere auto’s in. Maar dan stopt de motor ermee. Maar dan
worden ze geholpen door een Rus, die ervoor zorgt dat de regen stopt, dat de auto weer werkt en
dat het kind ter wereld werd gebracht.

Belangrijke zin: “Glückliche Menschen haben ein schlechtes Gedächtnis und reiche
Erinnerungen” = Gelukkige mensen hebben een slecht geheugen en goede herinneringen, omdat
gelukkige mensen alleen de goede herinneringen onthouden en de slechte vergeten.