Ενότητα 6η

Χρονικές και υποθετικές προτάσεις

Ασκήσεις:
1. Στις παρακάτω περιόδους, να υπογραμμίσετε τις χρονικές προτάσεις και να σημειώσετε αν αυτές
δηλώνουν το ταυτόχρονο, το προτερόχρονο ή το υστερόχρονο:
α. Έγινε διακοπή ρεύματος την ώρα που μαγείρευα.
β. Όταν δουλεύω, θέλω απόλυτη ησυχία.
γ. Όταν οι άνθρωποι πάψουν να σκέφτονται μόνο τον εαυτό τους, τότε ο κόσμος θα γίνει καλύτερος.
δ. Πριν φύγει, ήρθε να με αποχαιρετήσει.
ε. Όταν σε γνωρίσουν καλύτερα, θα σε συμπαθήσουν.
στ. Μου φάνηκε ότι πέρασε μια αιωνιότητα, ώσπου να καταφέρω να ξεφύγω από το συνωστισμένο
πλήθος.
ζ. Ενώ κοιμόταν, ακούστηκε ένας εκκωφαντικός που τον σήκωσε από το κρεβάτι.

2. Να αντικαταστήσετε τις χρονικές προτάσεις με άλλους προσδιορισμούς που να δηλώνουν χρόνο

(προθετικές φράσεις, επιρρήματα, πλάγιες πτώσεις ως προσδιορισμοί, επιρρηματικές μετοχές, … ),
χωρίς να αλλοιωθεί το νόημα:
α. Όταν τελείωσε η παράσταση, συναντηθήκαμε στην είσοδο του θεάτρου.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
β. Όταν βράδιαζε, όλη η παρέα βρισκόμασταν στο καφενεδάκι της πλατείας.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
γ. Όταν έφτασαν στο σπίτι τους, βρήκαν την πόρτα παραβιασμένη.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
δ. Όσο διαρκεί το παιχνίδι οι παίκτες είναι πλήρως προσηλωμένοι στην οθόνη του υπολογιστή τους.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
ε. Μόλις τελειώσει το δελτίο ακολουθούν διαφημίσεις.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
στ. Όσο ζούσε δεν είχε συναντήσει ξανά τόσο απαιτητικό άνθρωπο.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
ζ. Καθώς ξεφύλλιζε το περιοδικό, το μάτι του έπεσε σε μια πολύ παράξενη είδηση.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
η. Ενώ πήγαινα στη δουλειά, συνάντησα έναν παλιό μου συμμαθητή.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
3. Να σημειώσετε ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι καθαρά χρονικές και ποιες
χρονικουποθετικές:
α. Άμα έχεις δικά σου χρήματα, δεν έχεις ανάγκη κανέναν:
…………………………………………………………………………
β. Όταν του μίλησα για το πρόβλημά μου, δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον:
…………………………………………………..
γ. Όταν τον ακούσεις να μιλάει στον κόσμο, καταλαβαίνεις πόσο χαρισματικός είναι:
………………………………….
δ. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος, η πείνα άρχισε να θερίζει τους ανθρώπους:
……………………………………………………...

4. Στις παρακάτω περιόδους, να βρείτε το είδος των υποθετικών λόγων:

α. Θα σε βοηθούσα, αν δεν είχα ο ίδιος τόσα πολλά πράγματα να κάνω.
β. Αν μας είχες ακούσει, τώρα δεν θα ήσουν σε αυτήν τη θέση.
γ. Αν βρεθείς στην Αθήνα, να επισκεφθείς οπωσδήποτε το Μουσείο της Ακρόπολης.
δ. Αν διαβάζατε περισσότερο, θα είχατε και καλύτερους βαθμούς.
ε. Αν συγκεντρώσουμε τα απαραίτητα χρήματα, θα μπορέσουμε να βοηθήσουμε τις οικογένειες που
έχουν ανάγκη.
στ. Αν είχες κάνει την επένδυση που σου είχα προτείνει, θα είχες κερδίσει πολλά χρήματα.

5. Να μετατρέψετε τους παρακάτω υποθετικούς λόγους στο άλλο είδος από αυτό που βρίσκονται:
α. Αν ενισχυθεί ο θεσμός των μαθητικών κοινοτήτων, μπορεί να συμβάλει στην κοινωνική ενεργοποίηση
των μαθητών: ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
β. Αν δούλευε λιγότερο, θα είχε περισσότερο χρόνο να ασχοληθεί με την οικογένειά του.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
γ. Αν πιστεύεις όσα λέγονται για μένα, τότε δεν είσαι πραγματικός φίλος.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
δ. Αν είχες αδιαφορήσει για το πρόβλημά του, τότε αυτός δεν θα βρισκόταν σήμερα μεταξύ μας.
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

6. Να βρείτε τι δηλώνουν οι υποθετικές προτάσεις (έντονη αντίθεση, απειλή, αιτία, αποτέλεσμα,

αναλογία-παρομοίωση, ευγένεια,… ):
α. Αν σήμερα έχει τόσο υψηλή θέση στην εταιρεία, δούλεψε πολύ σκληρά.
β. Αν φαίνεται μεγάλη, αυτή αισθάνεται πάντα νέα.
γ. Αν έκανες λάθος εσύ, έκανα κι εγώ.
δ. Αν τολμήσεις να μου ξαναμιλήσεις έτσι, αλίμονό σου.
ε. Αν κατάφερε να εξελιχθεί σήμερα, αυτό το χρωστάει στις γνωριμίες του.
στ. Δε στενοχωρήθηκε, αν οι άλλοι θύμωσαν μαζί του, γιατί πίστευε πως είχε πράξει το σωστό.
7. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις που εισάγονται με το αν είναι επιρρηματικές και ποιες
ονοματικές; Ποιο είναι το είδος τους και η συντακτική τους λειτουργία;
α. Δεν ξέρω αν είναι η κατάλληλη στιγμή να αρχίσουμε αυτήν τη συζήτηση.
β. Είναι ζήτημα αν έφαγε δυο μπουκιές φαγητό.
γ. Με διαβεβαίωσε ότι θα με ειδοποιήσει αν χρειαστεί κάτι.
δ. Αν γίνεις εθελοντής, έχεις μια ευκαιρία να βοηθήσεις τον κόσμο.
ε. Ρώτησε αν ενδιαφέρεται κανείς για την εκδρομή.
στ. Αν έχει καλή μέρα αύριο, θα πάμε για μπάνιο.

8. Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με αυτές από τη στήλη Β΄ στις οποίες είναι υπώνυμα:

Α΄ Β΄
1. πνευμονολόγος α. μέρη του λόγου
2. τριανταφυλλιά β. μέταλλα
3. μαρούλι γ. ρούχα
4. μαθηματικά δ. μέσα μαζικής ενημέρωσης
5. χαλκός ε. ιατρός
6. φιλόλογος στ. χρώμα
7. τηλεόραση ζ. λουλούδι
8. παντελόνι η. χρώμα
9. πράσινο θ. μαθήματα
10. ρήμα ι. καθηγητής