BÀI 5: XÁC SUẤT CỦA BIẾN CỐ (TIẾT 1)

I. MỤC TIÊU:

1. Kiến thức: Học xong bài này, HS đạt các yêu cầu sau:

 Nhận biết được một số khái niệm về xác suất cổ điển: phép thử ngẫu nhiên;
không gian mẫu; biến cố; biến cố đối; định nghĩa cổ điển của xác suất, nguyên
lí xác suất bé.
 Tính được xác suất của biến cố trong một số bài toán đơn giản bằng phương
pháp tổ hợp (trường hợp xác suất phân bố đều).
 Mô tả được các tính chất cơ bản của xác suất.
 Tính được xác suất của biến cố đối.

2. Năng lực

- Năng lực chung:

 Năng lực tự chủ và tự học: Tự giải quyết các bài tập.

 Năng lực giao tiếp và hợp tác: Tiếp thu kiến thức trao đổi học hỏi bạn bè thông
qua hoạt động nhóm; có thái độ tôn trọng, lắng nghe, có phản ứng tích cực
trong giao tiếp.

Năng lực riêng:

 Năng lực tư duy và lập luận toán học: Thông qua các hoạt động nhận biết khái
niệm liên quan đến nhận biết khái niệm liên quan đến biến cố, chứng minh tính
chất của biến cố.

 Năng lực giao tiếp toán học: Thông qua các hoạt động thảo luận, trao đổi chia
sẻ với GV và các bạn.

 Năng lực giải quyết vấn đề toán học: Thông qua hoạt động tính xác suất biến
cố
3. Phẩm chất

 Nhân ái: Có ý thức tôn trọng ý kiến của các thành viên trong nhóm khi hợp tác.
 Chăm chỉ: Tích cực phát biểu xây dựng bài và tham gia vào các hoạt động.
 Trách nhiệm: Có ý thức hỗ trợ, hợp tác với các thành viên trong nhóm để hoàn
thành nhiệm vụ.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với GV: SGK, Tài liệu giảng dạy, giáo án, đồ dùng dạy học, hình ảnh liên
quan đến xúc xắc, đồng xu để minh hoạ cho bài học.

2. Đối với HS: SGK, SBT, vở ghi, giấy nháp, đồ dùng học tập (bút, thước...), bảng
nhóm, bút viết bảng nhóm.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG (MỞ ĐẦU)

a) Mục tiêu: Gợi sự hứng thú, sẵn sàng tìm hiểu nội dung bài học mới của HS.

b) Nội dung: HS quan sát xúc xắc, mô tả các mặt của con xúc xắc và gieo xúc xắc hai
lần; đọc tình huống mở đầu trong SGK, suy nghĩ trả lời câu hỏi.

c) Sản phẩm: HS có dự đoán về câu hỏi mở đầu.

d) Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV yêu cầu HS đọc tình huống mở đầu:

Gieo một xúc xắc hai lần liên tiếp. Xét biến cố “Có ít nhất một lần xuất hiện mặt 6
chấm”.
 Làm thế nào để tính được xác suất của biến cố nói trên?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: HS quan sát và chú ý lắng nghe, suy nghĩ về câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận: HS theo dõi, đưa ra dự đoán của mình.

Bước 4: Kết luận, nhận định: GV đánh giá kết quả của HS, trên cơ sở đó dẫn dắt HS
vào bài học mới: “Bài học ngày hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu công thức tính
xác suất của biến cố nói trên. Chúng ta cùng vào Bài 5: Xác suất của biến cố"

B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

Hoạt động 1: Một số khái niệm về xác xuất.

a) Mục tiêu:

- HS ghi nhớ khái niệm: Phép thử ngẫu nhiên, không gian mẫu, biến cố đối, định
nghĩa cổ điển của xác xuất.

- Tính được xác suất của biến cố trong một số bài toán đơn giản bằng phương pháp tổ
hợp (trường hợp xác suất phân bố đều).

- Tính được xác suất trong một số thí nghiệm lặp bằng cách sử dụng sơ đồ hình cây.

b) Nội dung: Học sinh thực hiện nhiệm vụ và rút ra định nghĩa.

1. Phép thử ngẫu nhiên và không gian mẫu

Trong toán học phổ thông, ta chỉ xét những phép thử có thể xác định được tất cả các
kết quả có thể xảy ra của phép thử đó và tập hợp này là hữu hạn. Ví dụ: Tung một
đồng xu, ta biết được mặt xuất hiện của đồng xu là sấp hoặc ngửa.
Nhiệm vụ 1: Lấy 3 ví dụ về phép thử.

Định nghĩa: Phép thử ngẫu nhiên là một thí nghiệm hay hành động mà:

- Kết quả của nó không đoán trước được.

- Có thể xác định được tập hợp tất cả các kết quả có thể xảy ra của phép thử đó.

Nhiệm vụ 2: Xét phép thử: “Gieo một xúc xắc cân đối đồng chất 3 lần liên tiếp”. Viết
tập hợp các kết quả có thể xảy ra.

Định nghĩa: Tập hợp các kết quả có thể xảy ra của một phép thử được gọi là không
gian mẫu của phép thử đó.

Nhiệm vụ 3: Xác định không gian mẫu trong các phép thử sau

a) Gieo xúc xắc cân đối đồng chất 1 lần.

b) Gieo xúc xắc cân đối đồng chất 2 lần liên tiếp.
c) Lần 1 gieo đồng xu, lần 2 gieo xúc xắc.

2. Biến cố:

Nhiệm vụ 4: Xét phép thử T: “Tung đồng xu 3 lần liên tiếp”

a) Xét sự kiện “Kết quả của 3 lần gieo là giống nhau” tương ứng với tập con A
nào của tập hợp ?

b) Phát biểu tập con của không gian mẫu dưới

dạng mệnh đề nêu sự kiện.

c) Phát biểu tập con của không gian mẫu dưới dạng mệnh
đề nêu sự kiện.

Nhận xét:

- Mỗi sự kiện liên quan đến phép thử T tương ứng với một và chỉ một tập con A của
không gian mẫu.
- Ngược lại, mỗi tập con của không gian mẫu ta có thể phát biểu dưới dạng mệnh đề
nêu sự kiện liên quan đến phép thử T.

- Vì sự kiện chỉ ra một tính chất đặc trưng của một biến cố nên ta gọi sự kiện là biến
cố.

Định nghĩa: Biến cố ngẫu nhiên (biến cố) là một tập con của không gian mẫu.

Nhiệm vụ 5: Xét phép thử: “Gieo một xúc xắc 2 lần liên tiếp”.

a) Xét biến cố: A “Tổng của 2 lần gieo là số chia hết cho 5”. Liệt kê các phần tử
của biến cố A.
b) Xét biến cố: B “Tích của 2 lần gieo là số chia hết cho 3”. Tính số phần tử của
biến cố B.

c) Phát biểu biến cố dưới dạng mệnh đề nêu sự

kiện.

3. Biến cố không, biến cố chắc chắn.

Xét phép thử T với không gian mẫu . Mỗi biến cố là một tập con của không gian
mẫu. Tập rỗng cũng là một biến cố gọi là biến cố không thể (biến cố không). Tập
là một biến cố gọi là biến cố chắc chắn.

Nhiệm vụ 6: Lấy ví dụ về biến cố không và biến cố chắc chắn.

4. Biến cố đối.

Xét phép thử T với không gian mẫu . Giả sử A là một biến cố, suy ra A là một tập
con của . Ta xét tập con là phần bù của A trong .

Định nghĩa: Tập con xác định một biến cố, gọi là biến cố đối của biến cố A.

Kí hiệu: .

Nhiệm vụ 7: Xét phép thử gieo một xúc xắc, xác định biến cố đối và biến cố đối dưới
dạng mệnh đề nêu sự kiện trong các trường hợp sau:
 a)

b)

c)

c) Sản phẩm:

1. Phép thử ngẫu nhiên và không gian mẫu

Nhiệm vụ 1:

Nhiệm vụ 2:

Tập hợp các kết quả có thể xảy ra là:

Nhiệm vụ 3:

a)

b)

c)

2. Biến cố

Nhiệm vụ 4:

a)
b) Sự kiện ứng với biến cố B là: “Kết quả của 3 lần gieo là khác nhau”
c) Sự kiện ứng với biến cố C là: “Kết quả tung được mặt sấp ở lần gieo thứ nhất”

Nhiệm vụ 5:

a) .

b)
c) Biến cố D “Lần đầu tung được mặt 1 chấm”
3. Biến cố không, biến cố chắc chắn.

Nhiệm vụ 6: Khi gieo một con xúc xắc

Biến cố: “Xuất hiện mặt 10 chấm” là biến cố không thể.

Biến cố: “ Xuất hiện mặt có số chấm > 0” là biến cố chắc chắn.

d) Tổ chức thực hiện:

- HS theo dõi SGK, chú ý nghe, tiếp nhận kiến thức, hoàn thành các yêu cầu.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ.

- HS giơ tay phát biểu, trình bày bài.

- Đại diện HS trình bày các câu trả lời, các HS kiểm tra chéo.

- HS lắng nghe, nhận xét.

: GV tổng quát lưu ý lại kiến thức trọng tâm và yêu cầu HS ghi chép đầy đủ vào vở,
nhấn mạnh các ý chính của bài về: phép thử ngẫu nhiên, không gian mẫu, biến cố, xác
suất của biến cố.