‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺛﺮ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ و اﻟﻜﻠﻲ ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان ﺑﺮ ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰاي ﻏﺬاﻳﻲ‬

‫ﺣﺴﻦ ﮔﻨﺪﻣﻲ ﻧﺼﺮآﺑﺎدي‪ ،1‬ﻟﻴﻼ اﻋﻈﻤﻲ ﺳﺎروﻛﻼﻳﻲ‪ ،2‬ﻋﻠﻲ ﻣﻴﺜﺎﻗﻲ‪ ،3‬ﺳﭙﻴﺪه ﻋﺒﺎسزاده‪ ،4‬ﻧﺒﻲ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲﻓﺮ‪ ،*5‬ﻧﺴﺮﻳﻦ‬
‫‪6‬‬
‫ﻃﻴﺎر ﻫﺸﺘﺠﻴﻦ‬

‫‪ -1‬اﺳﺘﺎدﻳﺎر‪ ،‬ﮔﺮوه ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه داﻣﭙﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫‪ -2‬داﻧﺸﺠﻮي داﻣﭙﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه داﻣﭙﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫‪ -3‬داﻧﺸﻴﺎر‪ ،‬ﮔﺮوه ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه داﻣﭙﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫‪ -4‬ﻣﺮﺑﻲ‪ ،‬ﮔﺮوه ﺗﻐﺬﻳﻪ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ﺑﻬﺪاﺷﺖ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻘﻴﻪاﷲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫‪ -5‬دﻛﺘﺮاي ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻏﺬا و داروي داﻧﺸﮕﺎه ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫‪ -6‬ﻛﺎرﺷﻨﺎس‪ ،‬ﮔﺮوه ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه داﻣﭙﺰﺷﻜﻲ‪ ،‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬
‫*آدرس ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ‪ :‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻗﺪس‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻏﺬا و دارو‪ ،‬ﺗﻠﻔﻦ و ﻧﻤﺎﺑﺮ‪(021) 66482492 :‬‬
‫ﭘﺴﺖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ‪nshariatifar@ut.ac.ir :‬‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺼﻮﻳﺐ‪90/3/29 :‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ درﻳﺎﻓﺖ‪89/9/15 :‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ درﺧﺼﻮص ﻋﻮارض ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﺎﻗـﺪ‬
‫ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻳﺎ در آﻧﻬﺎ از ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺜﻞ اﺳﺎﻧﺲﻫﺎ و ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺪف‪ :‬در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺛﺮ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﻋﺼﺎره آﺑﻲ‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان ﺑﺮ ﺑـﺎﻛﺘﺮيﻫـﺎي اﺳـﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس اورﺋـﻮس‪،‬‬
‫ﺳﺎﻟﻤﻮﻧﻼ ﺗﻴﻔﻲ ﻣﻮرﻳﻮم‪ ،‬اي ﻛﻮﻻي ‪ ،O157:H7‬ﻟﻴﺴﺘﺮﻳﺎ ﻣﻮﻧﻮﺳﺎﻳﺘﻮژﻧﺰ و ﺑﺎﺳﻴﻠﻮس ﺳﺮﺋﻮس ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫روش ﺑﺮرﺳﻲ‪ :‬در آزﻣﺎﻳﺶ ﻏﺮﺑﺎﻟﮕﺮي ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ روش اﻧﺘﺸﺎر دﻳـﺴﻚ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﺪ‪ .‬ﺣـﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈـﺖ‬
‫ﺑﺎزدارﻧﺪه )‪ (MIC‬ﺑﻪ روش آﮔﺎر داﻳﻠﻮﺷﻦ و ﺑﺮاث ﻣﻴﻜﺮوداﻳﻠﻮﺷﻦ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ‪ :‬در روش اﻧﺘﺸﺎر دﻳﺴﻚ ﺳﺎﻟﻤﻮﻧﻼﺗﻴﻔﻲ ﻣﻮرﻳﻮم ﺣﺴﺎسﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮي و اﺳـﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس اورﺋـﻮس و اي ﻛـﻮﻻي ﻣﻘـﺎومﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎزدارﻧﺪه ﻫﺮ ﺳﻪ ﻋﺼﺎره ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻣﻮرد ﺗﻤﺎم ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫـﺎي ﺗﺤـﺖ آزﻣـﺎﻳﺶ در روش آﮔـﺎر‬
‫داﻳﻠﻮﺷﻦ ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣـﺪه ﻣﻴـﺰان ‪ MIC‬ﻋـﺼﺎرهﻫـﺎي آﺑـﻲ و ﻣﺘـﺎﻧﻮﻟﻲ در روش‬
‫ﻣﻴﻜﺮوداﻳﻠﻮﺷﻦ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻓﻮق ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷـﺪ‪ ،‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ‪ MIC‬ﻋـﺼﺎره اﺗـﺎﻧﻮﻟﻲ در ﻣـﻮرد‬
‫اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس اورﺋﻮس‪ ،‬ﺑﺎﺳﻴﻠﻮس ﺳﺮﺋﻮس و ﻟﻴﺴﺘﺮﻳﺎ ﻣﻮﻧﻮﺳﺎﻳﺘﻮژن ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ و ﺑـﺮاي ﺑـﺎﻛﺘﺮيﻫـﺎي ﺳـﺎﻟﻤﻮﻧﻼﺗﻴﻔﻲ‬
‫ﻣﻮرﻳﻮم و اي ﻛﻮﻻي ‪ O157:H7‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮي‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺮ ﺿﺪ ﺑـﺎﻛﺘﺮيﻫـﺎي ﻓـﻮق‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻋﺼﺎرهﻫﺎ را در ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻞ واژﮔﺎن‪ :‬زﻋﻔﺮان‪ ،‬ﮔﻠﺒﺮگ‪ ،‬ﻋﺼﺎره‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‬

‫‪189‬‬
‫ﺳﺎل ﻳﺎزدﻫﻢ‪ ،‬دوره دوم‪ ،‬ﺷﻤﺎره ﻣﺴﻠﺴﻞ ﭼﻬﻞ و دوم‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1391‬‬

‫وﺳﻴﻊ ﻛﺸﺖ آن در اﻳﺮان ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﺮان ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻗﻄﺐﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ زﻋﻔﺮان در دﻧﻴﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ‬
‫ارزش ﺻﺎدرات زﻋﻔﺮان اﻳﺮان از ﻣﺮز ‪ 300‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد رﻳﺎل در ﺳﺎل‬
‫ﻣﻲﮔﺬرد‪ .‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ زﻋﻔﺮان از ﻗﺴﻤﺖ ﻛﻼﻟﻪ و ﺧﺎﻣﻪ ﮔﻞ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻋﻔﺮان ﺗﺠﺎرﺗﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي‬
‫ﮔﻞ از ﺟﻤﻠﻪ ﮔﻠﺒﺮگﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺿﺎﻳﻌﺎت دور رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫از ﺣﺠﻢ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ‬
‫رﻗﻤﻲ ﻣﻌﺎدل ‪ 7257625‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﻧﺪ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد در ﺳﺎلﻫﺎي آﻳﻨﺪه ﺣﺘﻲ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻫﻢ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ ]‪ .[4‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻦ راه ﺣﻠﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ اﻳﻦ‬
‫ﺣﺠﻢ ﻋﻈﻴﻢ ﺿﺎﻳﻌﺎت از اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ‬
‫از اﻳﻦ راه ﺣﻞﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻳﻚ ﻣﺎده ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﺧﺼﻮص اﺛﺮات ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ زﻋﻔﺮان و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آن ﺗﺎﻛﻨﻮن‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ اﻣﺎ اﺛﺮ ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان‬
‫ﺑﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰاي ﻏﺬاﻳﻲ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺪف از اﻳﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﺛﺮ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻠﺒﺮگ‬
‫زﻋﻔﺮان ﺑﺮ روي ﺗﻌﺪادي از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰاي ﻏﺬاﻳﻲ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و در ﺻﻮرت داﺷﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ اﺛﺮي ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺮآورده ﻛﺮدن‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻋﻤﺮ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ و ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺳﻄﺢ اﻳﻤﻨﻲ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ از‬
‫ﻫﺪر رﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫)‪ (Crocus sativus L.‬اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪ .‬زﻋﻔﺮان ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻛﻮﭼﻚ و‬
‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ از ﺧﺎﻧﻮاده زﻧﺒﻖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻼﻟﻪي ﺧﺸﻚ ﺷﺪهي ﮔﻞ‬
‫ﻣﻮاد و روشﻫﺎ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان‬
‫ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ از ﻣﺰرﻋﻪاي واﻗﻊ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن‬
‫ﮔﻨﺎﺑﺎد ﺟﻤﻊآوري و ﺧﺸﻚ ﺷﺪ‪ .‬ﺟﻬﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪،‬‬
‫اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ‪ 50 ،‬ﮔﺮم از ﮔﻠﺒﺮگ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه ﺑﺎ ‪450‬‬
‫ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ آب ﻣﻘﻄﺮ در ﻣﻮرد ﻋﺼﺎره آﺑﻲ و اﻟﻜﻞ ‪ 80‬درﺻﺪ در‬
‫ﻣﻮرد ﻋﺼﺎرهﻫﺎي اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﻴﻜﺮ ﺑﻪ ﻣﺪت‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺛﺮ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ‪...‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺼﺮف ﻏﺬاﻫﺎي آﻟﻮده ﺑﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰا از اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮاواﻧﻲ در ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده‬
‫و ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺧﺴﺎرات ﻣﺎﻟﻲ و ﺟﺎﻧﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ را ﺑﻪ ﺟﻮاﻣﻊ ﺗﺤﻤﻴﻞ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎ در ﻣﻮاد‬
‫ﻏﺬاﻳﻲ ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ ﺑﻬﺪاﺷﺖ و‬
‫ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﻓﺮاوان اﺳﺖ ]‪ .[1‬ﻳﻜﻲ از راهﻫﺎي‬
‫ﻛﻨﺘﺮل رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰا در ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎ و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻓﺰودن ﻣﻮاد‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از رﺷﺪ ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ و ﻳﺎ ﻛﺸﺘﻦ و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن‬
‫ﮔﺮوهﻫﺎﻳﻲ از ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎي ﻣﻀﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﮕﺮاﻧﻲﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ در ﺧﺼﻮص ﻋﻮارض ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎي‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه‬
‫ﺑﻮده و ﻳﺎ در آﻧﻬﺎ از ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻳﺎدي ﭘﻴﺮاﻣﻮن‬
‫ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎ اﺳﺎﻧﺲﻫﺎ و ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺼﺎرهﻫﺎ و‬
‫اﺳﺎﻧﺲﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ و اﺟﺰاي ﺗﺸﻜﻴﻞدﻫﻨﺪه آﻧﻬﺎ داراي‬
‫اﺛﺮات ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ]‪ .[2‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي زﻳﺎد‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻨﺘﺮل رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰاي ﻏﺬاﻳﻲ و ﻳﺎ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﻓﺴﺎد ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎي‬
‫ﻏﺬاﻳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ زﻋﻔﺮان‬
‫اﻳﻦ ﮔﻴﺎه ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻋﻔﺮان در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ادوﻳﻪ‬
‫ﻣﻌﻄﺮ و ﺑﺮاي رﻧﮕﻴﻦ ﻛﺮدن ﻏﺬا( و ﺻﻨﻌﺖ داروﻳﻲ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫آراﻣﺒﺨﺶ و ﻣﺴﻜﻦ ﺑﻴﻤﺎري آﺳﻢ‪ ،‬ﺳﻴﺎه ﺳﺮﻓﻪ و اﻟﺘﻬﺎب( ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد ]‪ .[3‬از زﻣﺎنﻫﺎي ﻗﺪﻳﻢ زﻋﻔﺮان ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫وﺳﻴﻌﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دارو در درﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ و ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋه در ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ و ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ آﺳﻴﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻋﻔﺮان در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻧﻴﺎ ﻛﺸﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫‪190‬‬
‫ﮔﻨﺪﻣﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫ﺷﻤﺎرش ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﻪ روش ﻛﺸﺖ ﺳﻄﺤﻲ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‬
‫ﺗﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺟﺬب ﻧﻮري ‪0/1‬‬
‫داراي ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻛﺘﺮي در ﻫﺮ ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺮاﺣﻞ‬
‫ﺑﻌﺪي ﺑﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺟﺬب ﻧﻮري ‪ 0/1‬و‬
‫رﻗﻴﻖﺳﺎزي ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه دوز ﺗﻠﻘﻴﺢ ﻣﻮردﻧﻈﺮ آﻣﺎده‬
‫ﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪،‬‬
‫اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان ﺑﻪ روش اﻧﺘﺸﺎر دﻳﺴﻚ‬
‫اﺑﺘﺪا ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ از ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺟﺬب ﻧﻮري ‪ 0/1‬ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻮ آب ﺳﻄﺢ‬
‫ﭘﻠﻴﺖﻫﺎي ﺣﺎوي ﻣﺤﻴﻂ آﮔﺎر ‪ BHI‬ﺑﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻄﺢ ﭘﻠﻴﺖ ﺧﺸﻚ ﺷﺪ‪ ،‬دﻳﺴﻚﻫﺎي‬
‫ﻛﺎﻏﺬي ‪ 6‬ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮي ﺣﺎوي ‪ 60‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم از ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﭘﻠﻴﺖ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﮔﺮﻣﺨﺎﻧﻪﮔﺬاري ﺷﺪ و ﺑﻌﺪ از ﮔﺮﻣﺨﺎﻧﻪﮔﺬاري ﻗﻄﺮ ﻫﺎﻟﻪ ﻣﻬﺎر‬
‫رﺷﺪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎزدارﻧﺪه رﺷﺪ )‪ (MIC‬ﺑﻪ روش آﮔﺎرداﻳﻠﻮﺷﻦ‬
‫اﺑﺘﺪا ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ آﮔﺎر ‪ BHI‬را آﻣﺎده ﻧﻤﻮده و ﺣﺠﻢﻫﺎي‬
‫‪ 19‬ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮي از ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﺣﺎوي ‪ 10‬درﺻﺪ ديﻣﺘﻴﻞ‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻮﻛﺴﺎﻳﺪ را در ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﻳﻮﻧﻴﻮرﺳﺎل ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از‬
‫اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻧﻤﻮدن ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ و ﺳﺮد ﺷﺪن ﻣﺤﻴﻂ ﺗﺎ دﻣﺎي‬
‫‪ 50‬درﺟﻪ‪ 1 ،‬ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ از ﻣﺤﻠﻮل ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻓﻴﻠﺘﺮ‬
‫‪ 0/45‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ را اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ورﺗﻜﺲ ﺑﻪ ﻣﺪت‬
‫‪ 10‬ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮده و در ﭘﻠﻴﺖ ﭘﺨﺶ ﺷﺪ‪) .‬ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ‪ 20 ،10 ،‬و‬
‫‪ 40‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﺑﻮد(‪ .‬ﭘﻠﻴﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﺣﺎوي ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﺣﺎوي ‪ 10‬درﺻﺪ ديﻣﺘﻴﻞ ﺳﻮﻟﻔﻮﻛﺴﺎﻳﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻌﺪ‬
‫از ﭘﺨﺶ ﻛﺮدن ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﭘﻠﻴﺖﻫﺎ زﻳﺮ ﻫﻮد ﻣﻴﻜﺮوﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻚ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 30 - 20‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺧﺸﻚ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻘﺪار‬
‫‪ 5‬ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮ از ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺳﻤﭙﻠﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﻄﻪاي ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺷﺪ )ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ در ﻫﺮ‬
‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺎل ﻳﺎزدﻫﻢ‪ ،‬دوره دوم‪،‬‬
‫‪191‬‬
‫ﺷﻤﺎره ﻣﺴﻠﺴﻞ ﭼﻬﻞ و دوم‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1391‬‬
‫‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﻋﺼﺎرهﮔﻴﺮي ﺷﺪ‪ .‬ﻋﺼﺎره اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫روﺗﺎري اواﭘﻮراﺗﻮر ﺗﻐﻠﻴﻆ و در ﻓﻮر ‪ 40‬درﺟﻪ ﺧﺸﻚ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﻋﺼﺎرهﻫﺎ ﺟﻬﺖ ﺧﺸﻚ ﺷﺪن ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻟﻴﻮﻓﻠﻴﺰه ﺷﺪ‪ .‬ﻋﺼﺎره ﺧﺸﻚ‬
‫ﺷﺪه ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺼﺮف در ﺷﻴﺸﻪﻫﺎي رﻧﮕﻲ و در ﻳﺨﭽﺎل‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ‪S. typhimurium ،E. coli O157:H7‬‬
‫‪ATCC 19118 ،S. aureus ATCC 6538 ،phagetype II‬‬
‫‪ L. monocytogenes‬و ‪ B. cereus ATCC 11778‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﻛﺸﺖﻫﺎي ﻟﻴﻮﻓﻴﻠﻴﺰه در ﻣﺤﻴﻂ آﺑﮕﻮﺷﺖ ‪ BHI‬در ‪ 37‬درﺟﻪ‬
‫ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد ﺑﻪ ﻣﺪت ‪16 - 18‬ﺳﺎﻋﺖ ﺣﺪاﻗﻞ دوﺑﺎر ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺗﺠﺪﻳﺪ‬
‫ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ از ﻛﺸﺖ دوم ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ‪ 5‬ﺑﻪ ‪ 1‬ﺑﺎ ﮔﻠﻴﺴﻴﺮﻳﻦ‬
‫اﺳﺘﺮﻳﻞ ﻣﺨﻠﻮط و در ﺣﺠﻢﻫﺎي ‪ 500‬ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮي در‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺗﻴﻮبﻫﺎي اﭘﻨﺪرف در ‪ -20‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫ﺷ ﺪ‪.‬‬
‫آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻛﺸﺖﻫﺎي ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ‬
‫اﺑﺘﺪا ﻛﺸﺖﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪه در ‪ -20‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﻴﻂ آﺑﮕﻮﺷﺖ ‪ BHI‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه و ‪ 18 - 16‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﺠﺪﻳﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﺷﻴﺐدار ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺷﺪه و ﺟﻬﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده در ﻃﻮل آزﻣﺎﻳﺶ در ﻳﺨﭽﺎل ‪ 4‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ دوز ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎ از روش ﺳﻨﺠﺶ‬
‫ﺟﺬب ﻧﻮري ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﭙﻜﺘﻮﻓﺘﻮﻣﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎ‬
‫از ﻛﺸﺖ ﺷﻴﺐدار ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺑﺮاث ﻣﻨﺘﻘﻞ و ﺑﻪ ﻣﺪت ‪18 - 16‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﮔﺮﻣﺨﺎﻧﻪﮔﺬاري ﺷﺪ‪ .‬از ﺑﺎﻛﺘﺮي ﮔﺮﻣﺨﺎﻧﻪﮔﺬاري ﺷﺪه‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﺑﺎ ﺟﺬب ﻧﻮري ‪ 0/1‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬اﺑﺘﺪا‬
‫دﺳﺘﮕﺎه اﺳﭙﻜﺘﻮﻓﺘﻮﻣﺘﺮ در ﻃﻮل ﻣﻮج ‪ 600‬ﻧﺎﻧﻮﻣﺘﺮ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه و‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺷﺎﻫﺪ ﺣﺎوي ‪ BHI‬اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺟﺬب ﻧﻮري را ﺻﻔﺮ‬
‫ﻧﻤﻮده و ﺑﻌﺪ ﻣﻘﺪار ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﻛﺸﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻛﻮوت‬
‫ﺣﺎوي ‪ 4‬ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﻴﻂ آﺑﮕﻮﺷﺖ ‪ BHI‬اﺳﺘﺮﻳﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮده و‬
‫ﺟﺬب ﻧﻮري را ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ اﻓﺰودن ﺑﺎﻛﺘﺮي اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫را ﺗﺎ ﺣﺪي اداﻣﻪ داده ﺗﺎ ﺑﻪ ﺟﺬب ﻧﻮري ‪ 0/1‬ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬

‫‪ 35‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد ﮔﺮﻣﺨﺎﻧﻪﮔﺬاري ﺷﺪه و ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم‬
‫ﮔﺮﻣﺨﺎﻧﻪﮔﺬاري ﻛﺪورت ﻳﺎ ﻋﺪم ﻛﺪورت در ﭼﺎﻫﻚﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﭼﺸﻤﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪،‬‬
‫اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان ﺑﻪ روش اﻧﺘﺸﺎر دﻳﺴﻚ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ اﺛﺮ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس اورﺋﻮس‪ ،‬ﺳﺎﻟﻤﻮﻧﻼﺗﻴﻔﻲ‬
‫ﻣﻮرﻳﻮم‪ ،‬اي ﻛﻮﻻي ‪ ،O157:H7‬ﻟﻴﺴﺘﺮﻳﺎ ﻣﻮﻧﻮﺳﺎﻳﺘﻮژﻧﺰ و‬
‫ﺑﺎﺳﻴﻠﻮس ﺳﺮﺋﻮس در روش اﻧﺘﺸﺎر دﻳﺴﻚ در ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺳﺎﻟﻤﻮﻧﻼﺗﻴﻔﻲ ﻣﻮرﻳﻮم ﻫﺮ ﺳﻪ ﻋﺼﺎره ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﻬﺎر رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﮔﺮدﻳﺪه و ﻗﻄﺮ ﻫﺎﻟﻪ رﺷﺪ‬
‫درﺧﺼﻮص ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪،21‬‬
‫‪ 20‬و ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﺎﺳﻴﻠﻮس‬
‫ﺳﺮﺋﻮس ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺼﺎره ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻫﺎﻟﻪ ﻣﻬﺎر رﺷﺪ ﺑﺎ ﻗﻄﺮ‬
‫‪ 16‬ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺷﺪ و در ﻣﻮرد ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ و اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ ﻣﻬﺎر رﺷﺪ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس اورﺋﻮس و‬
‫اي ﻛﻮﻻي ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ رﺷﺪ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮي را ﻣﻬﺎر ﻛﻨﺪ و در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻟﻴﺴﺘﺮﻳﺎ ﻣﻮﻧﻮﺳﻴﺘﻮژن‬
‫ﻫﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺼﺎره ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻬﺎر رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺑﺎ ﻗﻄﺮ ﻫﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﻬﺎر رﺷﺪي ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 13‬ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ -1‬ﻗﻄﺮ ﻫﺎﻟﻪ ﻣﻬﺎر رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان‬
‫ﻗﻄﺮ ﻫﺎﻟﻪ ﻣﻬﺎر رﺷﺪ )ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ(‬
‫ﺑﺎﺳﻴﻠﻮس ﺳﺮﺋﻮس‬ ‫ﻟﻴﺴﺘﺮﻳﺎ ﻣﻮﻧﻮﺳﻴﺘﻮژﻧﺰ‬ ‫اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس اورﺋﻮس‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪13‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺛﺮ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ‪...‬‬
‫‪ 5‬ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 103‬ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﻠﻴﺖﻫﺎ در‬
‫اﻧﻜﻮﺑﺎﺗﻮر ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﮔﺮﻣﺨﺎﻧﻪﮔﺬاري ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻠﻈﺖﻫﺎﻳﻲ از ﻋﺼﺎرهﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 99‬درﺻﺪ ﺳﺒﺐ‬
‫ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ از رﺷﺪ ﺷﻮد ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ‪ MIC‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎزدارﻧﺪه رﺷﺪ )‪ (MIC‬ﺑﻪ روش ﺑﺮاث‬
‫ﻣﻴﻜﺮوداﻳﻠﻮﺷﻦ‬
‫در اﻳﻦ روش از ﭘﻠﻴﺖﻫﺎي ‪ 96‬ﭼﺎﻫﻜﻲ ﺗﻪ ﮔﺮد ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ‪300‬‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻋﺼﺎرهﻫﺎي‬
‫آﺑﻲ‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ‪ 20 ،10 ،5 ،‬و‬
‫‪ 40‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻣﻘﺪار ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ از ﻋﺼﺎرهﻫﺎ در‬
‫ﻣﺤﻠﻮل ﺣﺎوي ‪ 40‬درﺻﺪ اﺗﺎﻧﻮل و ‪ 10‬درﺻﺪ ديﻣﺘﻴﻞ‬
‫ﺳﻮﻟﻔﻮﻛﺴﺎﻳﺪ ﺣﻞ ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻴﻠﺘﺮ ‪ 0/45‬ﻣﻴﻜﺮوﻣﺘﺮ‬
‫اﺳﺘﺮﻳﻞ ﺷﺪ و ﺑﻌﺪ ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻻزم از آن ﺗﻮﺳﻂ آﺑﮕﻮﺷﺖ ‪BHI‬‬
‫ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪ )ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ اﺗﺎﻧﻮل در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ‪ 1‬درﺻﺪ و‬
‫ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ديﻣﺘﻴﻞ ﺳﻮﻟﻔﻮﻛﺴﺎﻳﺪ ‪ 5‬درﺻﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ(‪200 .‬‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮ از ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و‬
‫ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﺎﻫﻚ اﻧﺘﻘﺎل داده ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﺎﻫﻚ ‪20‬‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮ از ﺳﻮﺳﭙﺎﻧﺴﻴﻮن ﺑﺎﻛﺘﺮي اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮي در ﻫﺮ ﭼﺎﻫﻚ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 104 CFU/ml‬ﺑﻮد )ﺗﻌﺪاد دﻗﻴﻖ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮي از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺸﺖ ﺳﻄﺤﻲ و ﺷﻤﺎرش ﻛﻠﻮﻧﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪ(‪ .‬در‬
‫ﭼﺎﻫﻚ ﻛﻨﺘﺮل رﺷﺪ ‪ 200‬ﻣﻴﻜﺮوﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﺣﺎوي‬
‫‪ 5‬درﺻﺪ ديﻣﺘﻴﻞ ﺳﻮﻟﻔﻮﻛﺴﺎﻳﺪ و ‪ 1‬درﺻﺪ اﺗﺎﻧﻮل ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮي ﺗﻠﻘﻴﺢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت ﻫﺮ ﭼﺎﻫﻚ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 2‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﻠﻴﺖ‬
‫ﺷﻴﻜﺮ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪ‪ .‬ﭘﻠﻴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺪت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ در دﻣﺎي‬
‫ﻋﺼﺎرهﻫﺎ‬
‫ايﻛﻮﻻي ‪O157:H7‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻤﻮﻧﻼﺗﻴﻔﻲ ﻣﻮرﻳﻮم‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪20‬‬ ‫آﺑﻲ‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪21‬‬ ‫اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪20‬‬ ‫ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ‬
‫‪192‬‬
‫ﮔﻨﺪﻣﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ و ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي‪ 20‬و ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﺳﺒﺐ‬ ‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎزدارﻧﺪه رﺷﺪ )‪ (MIC‬ﺑﻪ روش‬
‫ﻣﻬﺎر رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎ ﻧﺸﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫آﮔﺎرداﻳﻠﻮﺷﻦ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ MIC‬ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎزدارﻧﺪه رﺷﺪ )‪ (MIC‬ﺑﻪ روش ﺑﺮاث‬ ‫ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس اورﺋﻮس‪،‬‬
‫ﻣﻴﻜﺮوداﻳﻠﻮﺷﻦ‬ ‫ﻟﻴﺴﺘﺮﻳﺎ‬ ‫‪،O157:H7‬‬ ‫ايﻛﻮﻻي‬ ‫ﻣﻮرﻳﻮم‪،‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻤﻮﻧﻼﺗﻴﻔﻲ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ‪ MIC‬ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻠﺒﺮگ‬ ‫ﻣﻮﻧﻮﺳﺎﻳﺘﻮژﻧﺰ و ﺑﺎﺳﻴﻠﻮس ﺳﺮﺋﻮس در روش آﮔﺎر داﻳﻠﻮﺷﻦ در‬
‫اورﺋﻮس‪،‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس‬ ‫ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ‬ ‫زﻋﻔﺮان‬ ‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ 2‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﻴﺰان‬
‫ﻟﻴﺴﺘﺮﻳﺎ‬ ‫‪،O157:H7‬‬ ‫ايﻛﻮﻻي‬ ‫ﻣﻮرﻳﻮم‪،‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻤﻮﻧﻼﺗﻴﻔﻲ‬ ‫‪ MIC‬ﻋﺼﺎره آﺑﻲ در اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻓﻮق‬
‫ﻣﻮﻧﻮﺳﺎﻳﺘﻮژﻧﺰ و ﺑﺎﺳﻴﻠﻮس ﺳﺮﺋﻮس در روش ﻣﻴﻜﺮوداﻳﻠﻮﺷﻦ در‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‬
‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ 3‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﻳﻌﻨﻲ ‪ 20‬و ‪ 10‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در‬
‫ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ اﺛﺮي ﺑﺮ رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻓﻮق ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ‪MIC‬‬
‫ﻋﺼﺎرهﻫﺎي اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﻧﻴﺰ ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ‬

‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ -2‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎزدارﻧﺪه ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ روش آﮔﺎرداﻳﻠﻮﺷﻦ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎزدارﻧﺪه رﺷﺪ )ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ(‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﻋﺼﺎره ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ‬ ‫ﻋﺼﺎره اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ‬ ‫ﻋﺼﺎره آﺑﻲ‬

‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻤﻮﻧﻼﺗﻴﻔﻲ ﻣﻮرﻳﻮم‬

‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫اي ﻛﻮﻻي ‪O157:H7‬‬

‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس اورﺋﻮس‬

‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫ﻟﻴﺴﺘﺮﻳﺎ ﻣﻮﻧﻮﺳﻴﺘﻮژﻧﺰ‬

‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫ﺑﺎﺳﻴﻠﻮس ﺳﺮﺋﻮس‬

‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ -3‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎزدارﻧﺪه رﺷﺪ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‪ ،‬اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ روش ﻣﻴﻜﺮوداﻳﻠﻮﺷﻦ‬
‫ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﺑﺎزدارﻧﺪه رﺷﺪ )ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ(‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﻋﺼﺎره ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ‬ ‫ﻋﺼﺎره اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ‬ ‫ﻋﺼﺎره آﺑﻲ‬

‫‪40‬‬ ‫>‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫ﺳﺎﻟﻤﻮﻧﻼﺗﻴﻔﻲ ﻣﻮرﻳﻮم‬

‫‪40‬‬ ‫>‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫ايﻛﻮﻻي ‪O157:H7‬‬

‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس اورﺋﻮس‬

‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫ﻟﻴﺴﺘﺮﻳﺎ ﻣﻮﻧﻮﺳﻴﺘﻮژﻧﺰ‬

‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪40‬‬ ‫ﺑﺎﺳﻴﻠﻮس ﺳﺮﺋﻮس‬

‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺎل ﻳﺎزدﻫﻢ‪ ،‬دوره دوم‪،‬‬

‫‪193‬‬
‫ﺷﻤﺎره ﻣﺴﻠﺴﻞ ﭼﻬﻞ و دوم‪ ،‬ﺑﻬﺎر ‪1391‬‬

‫اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس اورﺋﻮس و اي ﻛﻮﻻي را ﺑﻪ روش اﻧﺘﺸﺎر‬
‫دﻳﺴﻚ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﺳﻴﻠﻮس ﺣﺴﺎسﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮي و ايﻛﻮﻻي‬
‫ﻣﻘﺎومﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ]‪ .[11‬در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي ﺗﻮﺳﻂ رزاﻗﻲ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران اﺛﺮات ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻛﻼﻟﻪ زﻋﻔﺮان ﺑﺮوي ﺳﻪ ﺳﻮﻳﻪ‬
‫ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ايﻛﻮﻻي‪ ،‬اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس اورﺋﻮس و ﺳﻮدوﻣﻮﻧﺎس‬
‫آﺋﺮوژﻳﻨﻮزا ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻧﺸﺎن‬
‫داد ﺳﺎﻓﺮاﻧﺎل ﻣﻮﺟﻮد در زﻋﻔﺮان ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺎزدارﻧﺪﮔﻲ رﺷﺪ‬
‫ﺳﻮﻳﻪﻫﺎي ايﻛﻮﻻي و اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس اورﺋﻮس ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫]‪ .[12‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺛﺮ ﺿﺪﻫﻠﻴﻜﻮﺑﺎﻛﺘﺮي زﻋﻔﺮان ﻫﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﻧﺨﻌﻲ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران ﮔﺰارش ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ MIC‬ﻋﺼﺎره‬
‫ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ‪ 677‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن‬
‫داد ﻛﻪ زﻋﻔﺮان اﺛﺮات ﺿﺪﻫﻠﻴﻜﻮ ﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ﻣﺘﻮﺳﻄﻲ دارد ]‪.[13‬‬
‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي روي اﺛﺮات ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان‬
‫ﺻﻮرت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ ﺗﻔﺎوت در ﻣﻴﺰان ‪ MIC‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺧﺘﻼف ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻋﺼﺎرهﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت‬
‫ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻳﻚ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎي ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬ﻓﺼﻞ ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﺳﻦ ﮔﻴﺎه‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪ رﺷﺪ و روش‬
‫ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن و اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﺪ ]‪ .[14‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت‬
‫ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﮔﻴﺎه ﺧﺎص‬
‫ﻧﻴﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺳﻼم و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2008‬ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي‬
‫ﮔﻴﺎﻫﺎن ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﮔﺮم ﻣﺜﺒﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﮔﺮم‬
‫ﻣﻨﻔﻲ ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ ]‪ .[15‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﻫﻢ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ اﺛﺮ‬
‫ﻋﺼﺎره اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ ﺑﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﮔﺮم ﻣﺜﺒﺖ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬
‫ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﮔﺮم ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ .(3‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎي‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در روشﻫﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻮاص ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ‬
‫ﻋﺼﺎرهﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺘﻔﺎوت در ﻣﻴﺰان ‪ MIC‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﺷﺪه در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻮد ]‪ ،[16‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ روش اﻧﺘﺸﺎر دﻳﺴﻚ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ‪ MIC‬ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬روش اﻧﺘﺸﺎر دﻳﺴﻚ ﻳﻚ روش ﻏﺮﺑﺎﻟﮕﺮي‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﻣﻴﻜﺮوارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺑﺎزدارﻧﺪه‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺛﺮ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ ‪...‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻋﺼﺎره آﺑﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﺗﺎ ﻏﻠﻈﺖ ‪ 20‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در‬
‫ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﻋﺼﺎره‪ ،‬در ﺗﻤﺎم ﭼﺎﻫﻚﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎ‬
‫ﻛﺪورت ﺣﺎﺻﻞ از رﺷﺪ ﺑﺎﻛﺘﺮي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺑﻮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫در ﭼﺎﻫﻚﻫﺎي ﺣﺎوي ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﻋﺼﺎره در ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻤﺎم ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎ ﻫﻴﭻ ﻛﺪورﺗﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﺸﺪ و ‪ MIC‬ﻫﺮ دو‬
‫ﻋﺼﺎره در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در‬
‫ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﻣﻴﺰان ‪MIC‬‬
‫ﻋﺼﺎره اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ در اﻳﻦ روش ﺑﺮاي ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﺑﺎﺳﻴﻠﻮس‬
‫ﺳﺮﺋﻮس‪ ،‬اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس اورﺋﻮس و ﻟﻴﺴﺘﺮﻳﺎ ﻣﻮﺳﻴﺘﻮژن‬
‫‪ 40‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﺳﺎﻟﻤﻮﻧﻼﺗﻴﻔﻲ‬
‫ﻣﻮرﻳﻮم و ايﻛﻮﻻي ‪ O157:H7‬در اﻳﻦ ﻏﻠﻈﺖ ﻣﻬﺎر ﻧﺸﺪﻧﺪ و‬
‫‪ MIC‬آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ‪ 40‬ﻣﻴﻠﻲﮔﺮم در ﻣﻴﻠﻲﻟﻴﺘﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺤﺚ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن ﺑﻬﺪاﺷﺘﻲ در‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻣﻀﺮات آﻧﻬﺎ‪ ،‬در‬
‫ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺛﺮ اﺳﺎﻧﺲﻫﺎ و ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺑﺮ روي ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰاي ﺑﺎ ﻣﻨﺸﺄ ﻏﺬاﻳﻲ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ و‬
‫ﻏﺬا اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ ]‪ .[5،6،7،8،9‬درﺧﺼﻮص اﺛﺮات‬
‫ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ زﻋﻔﺮان و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آن ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ وﺣﻴﺪي و ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2002‬اﺛﺮات ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ‬
‫ﻋﺼﺎره ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻋﻔﺮان از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮگﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎدﮔﻲ و‬
‫ﻛﺮوﻻ را ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي اي ﻛﻮﻻي‪ ،‬اﺳﺘﺎﻓﻴﻠﻮﻛﻮﻛﻮس‬
‫اﭘﻴﺪرﻣﻴﺲ‪ ،‬ﻣﻴﻜﺮوﻛﻮﻛﻮس و ﻗﺎرچﻫﺎ ﺑﺮرﺳﻲ و اﺛﺮات‬
‫ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ آﻧﻬﺎ را ﮔﺰارش ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ MIC .‬ﻋﺼﺎرهﻫﺎي ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻛﺴﺐ ﺷﺪه ﻧﺸﺎن از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﺎﻻي‬
‫ﻋﺼﺎره اﺗﻴﻞ اﺳﺘﺎﺗﻲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﮔﻴﺎه‬
‫ﺑﻪ ﺟﺰ ﺑﺮگﻫﺎ ﻋﻠﻴﻪ ارﮔﺎﻧﻴﺴﻢﻫﺎي ﻓﻮق ﺑﻮد ]‪ .[10‬اﺣﻤﺪ و‬
‫ﻫﻤﻜﺎران )‪ (2007‬ﻫﻢ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي اﺛﺮات ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ زﻋﻔﺮان‬
‫ﺑﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﺑﻴﻤﺎرﻳﺰاي ﻏﺬاﻳﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎﺳﻴﻠﻮس ﺳﻮﺑﺘﻠﻴﺲ‪،‬‬
‫‪194‬‬
‫ﮔﻨﺪﻣﻲ و ﻫﻤﻜﺎران‬
‫ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‬،‫زﻋﻔﺮان ﺑﺮ ﺑﺎﻛﺘﺮيﻫﺎي ﻣﻮردﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬
‫ از‬.‫اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻋﺼﺎره در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻏﺬاﻳﻲ وﺟﻮد دارد‬
‫ﻃﺮﻓﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻃﻌﻢ و ﻋﻄﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﮔﻠﺒﺮگ زﻋﻔﺮان اﻣﻜﺎن‬
‫ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬.‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻏﻠﻈﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ وﺟﻮد دارد‬
‫ﮔﻠﺒﺮگ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺎﻧﺒﻲ در ﺗﻮﻟﻴﺪ زﻋﻔﺮان ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺿﺎﻳﻌﺎت دور رﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻤﻮدن اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻣﺎده در ﺻﻨﻌﺖ ﻏﺬاﻳﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻋﻼوهﺑﺮ ﺑﺮآورده ﻛﺮدن ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮاي‬
‫ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪهﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤﺮ ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ و‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺳﻄﺢ اﻳﻤﻨﻲ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ از ﻫﺪر رﻓﺘﻦ ﻳﻚ ﻣﺤﺼﻮل‬
.‫ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد‬
1. Brunelle S. Electroimmunoassay technology for
food born pathogen detection. IVD Technol. 200;
16: 13 - 34.
2. Canillac N, Mourey A. Antibacterial activity for
the essential oil of picea excelsa on Listeria,
Staphylococcus aureus and colifom bacteria. Food
Microbiol. 2001; 18: 261 - 8.
3. Mirheidar H. Herbal information, 2nd edition,
Volume 2, Bureau of Islamic culture publication,
Iran. 1375.
4. Hemmati Kakhki A, Rahimi SK, Extraction of
anthocyanin from petals of saffron (Crocus sativus
L.) and its stability in a model beverage. Iran. Res.
Org. Sci. Technol. 1994.
5. Arques JL, Rodriquez E, Gaya P, Medina M,
Nunez M. Effect of combinations of high pressure
treatment and bacteriocin producing lactic acid
bacteria on the survival of Listeria monocytogenes
in raw milk cheese. Int. Dairy J. 2005; 15: 893 -
900.
6. Singh B, Bernadette FM, Adams MR.
Synergistic inhibition of Listeria monocytogenes
،‫ دوره دوم‬،‫ ﺳﺎل ﻳﺎزدﻫﻢ‬،‫ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ‬
195
1391 ‫ ﺑﻬﺎر‬،‫ﺷﻤﺎره ﻣﺴﻠﺴﻞ ﭼﻬﻞ و دوم‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ روش ﺗﺤﺖ اﺛﺮ ﻣﻴﺰان و ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﺸﺎر ﻣﻮاد‬
‫ﺑﺎزدارﻧﺪه در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺸﺖ ﻗﺮار دارد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬.[17] ‫دﻗﻴﻖ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‬
‫ ﺑﻪ روش آﮔﺎر‬MIC ‫ﺣﺎﺿﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫داﻳﻠﻮﺷﻦ ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻣﻮرد ﻋﺼﺎره اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﻴﻜﺮوداﻳﻠﻮﺷﻦ‬
‫ روش آﮔﺎر داﻳﻠﻮﺷﻦ روش ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ در‬.‫ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ دارد‬
‫ﺗﺴﺖﻫﺎي ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤﺎدي را ﺑﻪ‬
‫ روش ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ در‬،‫ﻫﻤﺮاه دارد اﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﺨﺘﻲ روش‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ روش ﺑﺮاث داﻳﻠﻮﺷﻦ ﻣﻮرد‬
‫ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه‬.‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‬
‫ اﺗﺎﻧﻮﻟﻲ و ﻣﺘﺎﻧﻮﻟﻲ ﮔﻠﺒﺮگ‬،‫اﺛﺮ ﺿﺪﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ ﻋﺼﺎرهﻫﺎي آﺑﻲ‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
by nisin and garlic exteract. Food Microbiol. 2001;
18: 133 - 9.
7. Erturk O. Antibacterial and antifungal activity
of ethanolic extracts from eleven spice plants.
Section Cell. Mol. Biol. 2006; 61 (3): 275 - 8.
8. Zhang CY, Yam KL, Chikindas ML. Effective
control of Listeria monocytogenes by combination
of nisin formulated and slowly released into a
broth system. Int. J. Food Microbiol. 2004; 90: 15
- 22.
9. Ozkan G, Ozcan M, Karahan AG, Sagdic O.
Effect of some spice extracts on bacterial
inhibition. Food Sci. Technol. Int. 2003; 9 (5): 353
- 8.
10. Vahidi H, Kamalinejad M, Sedaghati N.
Antimicrobial Properties of Croccus sativus L.
Iran. J. Pharm. Res. 2002; 1: 33 - 5.
11. Tayel AA, El-Tras WF. Possibility of fighting
food borne bacteria by Egyptian folk medicinal
herbs and spices extracts. J. Egypt Public Health
Assoc. 2009; 84 (1): 21 - 32.
12. Razzaghi R, Nourbakhsh R, Hemmati Kakhaki

A, Saberi Najafi M. Antimicrobial effect of
saffron. 3rd national congress on saffron, Iran,
1382.
13. Oussalah M, Caillet S, Saucier L, Lacroix M.
Inhibitory effects of selected plant essential oils on
the growth of four pathogenic bacteria: E. coli
O157:H7, Salmonella typhimurium,
Staphylococcus aureus and Listeria
monocytogenes. Food Control 2007; 18: 414 - 20.
14. Mazutti M, Mossi AJ, Cansian RL, Corazza
ML, Dariva C, Oliveira JV. Chemical profile and
antimicrobial activity of Boldo (peumus boldus
Molina) extracts obtained by compressed carbon
dioxide extraction. Braz. J. Chem. Eng. 2008; 25
(2): 427 – 34.
... ‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺛﺮ ﺿﺪﺑﺎﻛﺘﺮﻳﺎﻳﻲ‬
15. Lee S, Musa N, Wendy W, Musa N, song CT.
Antimicrobial property of 12 spieces and methanol
extract of Oramental sea anmon against
Edwarsiella agent and other bacteria. Adv. Biol.
Res. 2007; 1 (5 - 6): 164 - 6.
16. Singh G, Marimuthu P, Heluani CS, Catalan C.
Chemical constituents and antimicrobial and
antioxidant potentials of essential oil and acetone
extract of Nigella sativa seeds. J. Sci. Food Agric.
2005; 85: 2297 – 306.
17. Almedia AAP, Farah A, Silva DAM, Nunan
EA, Beatriz MAG. Antibacterial activity of coffee
extracts and selected coffee chemical compounds
against Enterobacteria. J. Agric. Food Chem. 2006;
54: 8738 - 43.
267
269
265
196