Chuong 2 - Cac Linh Kien Ban Dan Cong Suat

HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG
CHƯƠNG 2
CÁC LINH KIỆN

ĐIỆN TỬ
CÔNG SUẤT
GIẢNG VIÊN: THS. NGUYỄN TRỌNG HUÂN

2022
BÀI GIẢNG MÔN
ĐIỆN TỬ CÔNG SUẤT
NỘI DUNG
2.1. Các thông số cơ bản của các linh kiện bán dẫn công
suất
2.2. Diode
2.3. Transistor
2.4. Thyristor
2.5. Triac
2.6. GTO, IGBT, MCT
2.7. Tổn hao công suất trên các linh kiện bán dẫn công
suất
2.8. Vấn đề làm mát các linh kiện bán dẫn công suất.
Trang: 2
GIẢNG VIÊN: THS. Nguyễn Trọng Huân
BÀI GIẢNG MÔN
2.1. Các thông số cơ bản của các linh kiện điện

tử công suất.
• Dßng ®iÖn lµm viÖc: ph¶i lín h¬n dßng t¶i.
• §iÖn ¸p ngưîc chÞu ®ưîc.
• Thêi gian dÉn, thêi gian t¾t.
• §iÖn ¸p rơi trªn phÇn tö c«ng suÊt khi dÉn.
• Tæn hao c«ng suÊt.
Trang: 3
BÀI GIẢNG MÔN
2.2. Diode c«ng suÊt

Nguyªn lÝ cÊu t¹o S¬ ®å cÊu tróc
• Gåm hai lớp b¸n dÉn p, n
tạo thµnh mét mèi nèi J J
(mối nối PN). A K
p n
• UAK> 0, dßng ®iÖn IAK#0
• UAK< 0, dßng IAK =0
Trang: 4
BÀI GIẢNG MÔN
Ph©n cùc cho mèi nèi p-n

p n p n
Etx Engoµi Etx

p n +
a)
b)
Etx
Engoµi
+
c)
Trang: 5
BÀI GIẢNG MÔN
Th«ng sè cña diode:

• I®m - dßng ®iÖn ®Þnh møc, cã thÓ tíi 7000A
• U - sôt ¸p thuËn, trong kho¶ng (0,7 - 2)V
• P - tæn hao c«ng suÊt
P = U.I (®Õn hµng kW)
• Tcp - nhiÖt ®é lµm viÖc cho phÐp; tíi kho¶ng 2000°C
• UN - ®iÖn ¸p ngưîc, trong kho¶ng (50-4000)V
• Irß - dßng ®iÖn rß, tíi vµi tr¨m mA.
Trang: 6
BÀI GIẢNG MÔN
Trang: 7
BÀI GIẢNG MÔN
• Kiểm tra Diode công suất

Dïng VOM ®o diode.
 0  0
Rx100 Rx100
_ ®á _ ®á
+ +
®en ®en
a) b)
Trang: 8
BÀI GIẢNG MÔN
2.3. Transistor lưỡng cùc BJT - Bibolar Junction
Transistor
a. Nguyªn lÝ, cÊu t¹o.
b. §Æc tÝnh, th«ng sè
c. §Æc ®iÓm cÊu t¹o
d. Sơ đồ darlington
Trang: 9
BÀI GIẢNG MÔN
a. Nguyªn lÝ cÊu t¹o BJT
• CÊu t¹o cña transistor BJT
C
E C
Emitter Colector B
p n p
E B
Base
Emitter a) e)
c)
C
Colector E C
n B
n p
Base E B
b) d)
f)
Trang: 10
BÀI GIẢNG MÔN
• Ho¹t ®éng cña transistor BJT.

Dßng h¹t ®a sè Dßng h¹t thiÓu sè
E p n p C E p C
n p
Vïng hiÕm B Vïng hiÕm B
a. b.
Dßng h¹t Dßng h¹t
®a sè thiÓu sè
E n p C
p
IE IB B IC
c.
Nguyªn lý ho¹t ®éng cña tranzitor
Trang: 11
BÀI GIẢNG MÔN
• Khi BC kh«ng ®ưîc ph©n cùc, BE ph©n cùc thuËn. §é

réng vïng hiÕm (vùng nghèo) sÏ bÞ gi¶m, møc gi¶m tuú
theo ®iÖn ¸p ph©n cùc, kÕt qu¶ lµ dßng cña çc h¹t ®a sè
(çc lç trèng) khuÕch t¸n tõ miÒn b¸n dÉn p (cùc E) sang
miÒn b¸n dÉn n (cùc B).
• Khi BE kh«ng ®ưîc ph©n cùc, BC ph©n cùc ngưîc,
kh«ng cã dßng cña çc h¹t ®a sè (®iÖn tö ë b¸n dÉn n)
chØ cã dßng cña çc h¹t thiÓu sè (lç trèng ë b¸n dÉn n).
Trang: 12
BÀI GIẢNG MÔN
• Khi BE ph©n cùc thuËn, BC ph©n cùc ngưîc:
➢ Khi BE ph©n cùc thuËn, çc h¹t ®a sè khuÕch t¸n qua
mèi nèi tíi miÒn cùc B t¹o nªn dßng IE.
➢ T¹i cùc B çc h¹t ®a sè nµy l¹i chuyÓn thµnh çc h¹t
thiÓu sè, mét phÇn bÞ t¸i hîp víi çc ®iÖn tö t¹o thµnh
dßng IB, phÇn cßn l¹i do ®é réng cña miÒn cùc B rÊt
máng, BC ph©n cùc ngược nªn çc lç trèng ë cùc B bÞ
cuèn sang miÒn cùc C t¹o nªn dßng Ic.
➢ Dßng Ic nµy ®ưîc t¹o bëi hai thµnh phÇn: dßng cña çc
h¹t ®a sè tõ miÒn E, vµ dßng cña çc h¹t thiÓu sè (lç
trèng ë miÒn B khi cã sù khuÕch t¸n tõ E sang).
Trang: 13
BÀI GIẢNG MÔN
b. §Æc ®iÓm cÊu trúc

• Dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn Ib : Ib = IC/.
• Trong ®iÖn tö c«ng suÊt, dßng ®iÖn rất lín nªn khi
transistor lµm viÖc ë chÕ ®é ®ãng c¾t, khi dẫn ph¶i tho¶
m·n ®iÒu kiÖn:
–Ib = kbh. IC/  (kbh = 1,2  1,5 - hÖ sè b·o hoµ),
–®iÖn ¸p b·o hoµ VCEsat kho¶ng 1-1,5V.
• Do cÇn hÖ sè khuÕch ®¹i lín nªn BJT thưêng được sử
dụng d¹ng darlington
Trang: 14
BÀI GIẢNG MÔN
S¬ ®å cÊu tróc BJT
• Thªm mét líp b¸n dÉn n- , lµ vïng cã trë kh¸ng cao
B E B E
p p p n n n
n n p p
p- n-
p n
C C
Trang: 15
BÀI GIẢNG MÔN
Ho¹t ®éng
• p - n- lµ vïng cã trë kh¸ng cao, do ®ã transistor cã ®iÖn
¸p cao hay thÊp phô thuéc ®é dày miÒn n- .
• Ở chÕ ®é b·o hoµ, dßng ®iÖn IB lín, çc ®iÖn tö ®ưîc
®ưa dư thõa vµo vïng p, çc ®iÖn tÝch trung gian kh«ng
trung hoµ hÕt  vïng base cã ®iÖn trë nhá  cã dßng
®iÖn ch¹y qua. Do tèc ®é trung hoµ ®iÖn tÝch kh«ng kÞp,
transistor kh«ng cßn kh¶ n¨ng khèng chÕ dßng ®iÖn.
Trang: 16
BÀI GIẢNG MÔN
c. §Æc tÝnh vµo ra cña BJT

• Mét sè nhËn xÐt:
IC =IC/  IB UCE=200V
• Cïng mét IC muèn cã UCE=20V
UCE nhá th× IB ph¶i lín IB
UCE=5V
• HÖ sè khuÕch ®¹i cña
transistor c«ng suÊt nhá IC
UCE=0,5V
(cì vài chôc lần) UCE=0,2V
IB
Trang: 17
BÀI GIẢNG MÔN
§Æc tÝnh ra
• UCB0 - ®iÖn ¸p ®¸nh thñng CB khi hë E
• UCE0 - ®iÖn ¸p ®¸nh thñng CE khi hë B
IC
IB t¨ng IB=0
Hë Emit¬
UCE
UCT UCB0 UCE0
Trang: 18
BÀI GIẢNG MÔN
§Æc tÝnh ®ãng
ub
c¾t của BJT
Un
uBE
CBC
C iB
ub B
E uCE
CBE
iC
1 2 3 4 5 6 7 8
Trang: 19
BÀI GIẢNG MÔN
§Æc tÝnh ®ãng c¾t ®iÓn h×nh cã thÓ chia thµnh 8 vïng:
• Transistor ®ang kho¸.
• Thêi gian trÔ cña Transistor khi dẫn.
• Qu¸ tr×nh t¨ng dßng IC do sù tÝch luü ®iÖn tÝch trong miền base.
• Vµo vïng b·o hoµ.
• ChÕ ®é lµm viÖc b·o hoµ.
• Thêi gian trÔ khi ngắt do mËt ®é ®iÖn tÝch lín kh«ng gi¶m
nhanh ®ược.
• Dßng colector gi¶m vÒ 0.
• Tô BE ®ược n¹p víi -UBE ®¶m b¶o cho Transistor ngắt.
• Transistor ngắt hoµn toµn.
Trang: 20
BÀI GIẢNG MÔN
Các thông số của BJT
• IC - dßng ®iÖn ®Þnh møc, (lên tíi 1000A).
•  - hÖ sè khuÕch ®¹i dßng ®iÖn.
• IB = IC/  - dßng ®iÖn cực base lên đến vài mA.
• U - sôt ¸p thuËn, kho¶ng (0,7 - 2)V.
• P - tæn hao c«ng suÊt sinh nhiÖt (®Õn hµng kW).
• Tcp - nhiÖt ®é lµm viÖc cho phÐp, t¹i líp tiÕp gi¸p
kho¶ng 2000°C.
• UCE - ®iÖn ¸p CE, kho¶ng (50-1500)V.
• UBE - ®iÖn ¸p BE (hµng volt).
Trang: 21
BÀI GIẢNG MÔN
d. S¬ ®å ghép darlington
• Tõ ®Æc tÝnh tÜnh ë trªn thÊy r»ng hÖ sè khuÕch ®¹i

dßng ®iÖn cña çc transistor c«ng suÊt nhá chØ kho¶ng
hµng chôc. Do ®ã cÇn m¾c hai transistor nèi tiÕp nhau
như h×nh vÏ
• HÖ sè khuÕch ®ại:  = 1.2 iC1 iC
iC2
iB = iB1
iE1 = iB2
Trang: 22
BÀI GIẢNG MÔN
Một số hình ảnh thực tế BJT
Trang: 23
BÀI GIẢNG MÔN
2.4. TRANSISTOR TRƯỜNG (FET)
a. Giới thiệu chung

b. Cấu tạo và đặc tính của JFET
c. MOSFET
Trang: 24
BÀI GIẢNG MÔN
a. Giới thiệu chung
• Khác với BJT dòng điện chủ yếu là do cả hai loại
hạt dẫn (điện tử và lỗ trống) tạo nên, thì FET hoạt
động dựa trên nguyên lý hiệu ứng trường.
• Độ dẫn điện của kênh dẫn được điều khiển nhờ
tác dụng của một điện trường ngoài.
• Dòng điện trong FET chỉ do một loại hạt dẫn tạo
nên.
Trang: 25
BÀI GIẢNG MÔN
• FET gồm có hai loại chính:
– FET điều khiển bằng cực cổng tiếp xúc p-n (viết tắt
là JFET – Junction FET).
– FET có cực cổng cách ly: Metal Oxide
Semiconductor FET (MOSFET hay MOS).
MOSFET lại được chia làm hai loại:
• MOS có kênh liên tục (kênh đặt sẵn)
• MOS có kênh gián đoạn (kênh cảm ứng).
Trang: 26
BÀI GIẢNG MÔN
b. Cấu tạo và đặc tính của JFET
Vùng Vùng Vùng

nghèo D nghèo D D
IDS nghèo IDS
UDS UDS
G G G
n p p p p p
p N N
UGS
S S S
a. b. c.
Trang: 27
BÀI GIẢNG MÔN
Hoạt động
• Khi cực G hở (UGS = 0V): Dòng điện đi từ cực dương
của nguồn vào cực D và ra ở cực S để trở về âm
nguồn UDS, kênh có tác dụng như một điện trở.
• Khi cực G có điện áp âm (UGS<0V): Mối nối P - N bị
phân cực ngược, điện tử trong chất bán dẫn của kênh
N bị đẩy vào làm thu hẹp tiết diện kênh, nên điện trở
kênh dẫn tăng lên, dòng ID giảm xuống.
Trang: 28
BÀI GIẢNG MÔN
c. MOSFET
• MOSFET được chia làm hai loại:
– MOSFET kênh liên tục
– MOSFET kênh gián đoạn.
• Mỗi loại kênh liên tục hay gián đoạn đều có phân loại
theo chất bán dẫn là kênh N hay P.
Trang: 29
BÀI GIẢNG MÔN
➢ MOSFET kênh liên tục
• Cấu tạo
SiO2 kênh N
cực máng D
D
N
UDS G
cực cổng S
Đế
G N nền P
UGS D
N
cực nguồn G
S S
a. b.
Trang: 30
BÀI GIẢNG MÔN
Đặc tính
ID(mA) ID
10,9 UGS=+1V
UGS= 0V
8 IDSS
UGS= -1V
4 IDSS/2
UGS= -2V
2 IDSS/4 UGS= UP/2= -
3V
UGS -6 -3 -2 0 0 UDS
UP
UP/2 0,3UP
Trang: 31
BÀI GIẢNG MÔN
➢ MOSFET kênh gián đoạn

• Cấu tạo SiO2 kªnh N
D
cực máng D
N
G
UDS cực cổng G §Õ S
nÒn P
p
UGS D
N
cực nguồn S
G
S
b)
a)
Trang: 32
BÀI GIẢNG MÔN
Hoạt động
• Khi UGS>0V, các điện trường dương ở cực G sẽ hút các
điện tử của nền P về phía giữa của hai vùng bán dẫn N.
• Khi lực hút đủ lớn thì số điện tử bị hút nhiều hơn, đủ để
nối liền hai vùng bán dẫn N thì kênh dẫn được hình
thành.
• Dòng điện ID đi từ D sang S, điện áp phân cực cho cực
G càng tăng thì dòng ID càng lớn.
• Điện áp UGS đủ lớn để tạo thành kênh dẫn điện gọi là
điện áp ngưỡng UGS(T) hay UT.
• Khi UGS<UT thì dòng cực máng ID = 0
Trang: 33
BÀI GIẢNG MÔN
Đặc tính
ID(mA) ID
UGS = 7V
UGS = 6V
UGS = 5V
UGS = 4V
UGS = 3V
0 UGS 0 UDS
c)
Trang: 34
BÀI GIẢNG MÔN
Một số hình ảnh thực tế FET
Trang: 35
BÀI GIẢNG MÔN
2.5. Thyristor (SCR)
a. Nguyªn lÝ cÊu t¹o

c. Më thyristor
d. Khãa thyristor
e. KiÓm tra
Trang: 36
BÀI GIẢNG MÔN
a. CÊu t¹o cña thyristor
J1 J2 J3
A K
p1 n1 p2 n2
• CÊu t¹o tõ bèn lớp b¸n dÉn ®Æt liªn tiÕp nhau.
• NÕu ®Æt ®iÖn ¸p ngoµi vµo sẽ xuất hiện mét tiÕp gi¸p
ngược
UAK > 0 cã J2 ngược
UAK< 0 cã J1, J3 ngược
• C¶ hai trường hîp nµy ®Òu kh«ng dßng ®iÖn.
• Muèn cã dßng ®iÖn ch¹y qua cÇn cã dßng ®iÒu khiÓn
Trang: 37
BÀI GIẢNG MÔN
Nguyªn lÝ lµm viÖc lo¹i ®iÒu khiÓn Anode

J1 J2 J3 iAK
A p1 n1 p2 n2 K
iAG G- a)
• §ặt thªm mét cùc G (gate) vµo n1
• Khi cã UAK> 0, cã dßng ®iÖn iAG thì p1n1 ph©n cùc thuËn,
dßng tõ A qua p2, khi ®ã xuÊt hiÖn dßng iAK
• Khi ®· cã dßng iAK, dßng iAG kh«ng cßn ý nghÜa n÷a.
Trang: 38
BÀI GIẢNG MÔN
Nguyªn lÝ lµm viÖc lo¹i ®iÒu khiÓn Cathode
J1 J2 J3 iAK n1 n2 K
+
A p1 n1 p2 n2 K_ T2
T1
p1 p2
iGK A G
a) G c)
+ b)
• §ặt thªm mét cùc G (gate) vµo p2
• Khi UAK>0, cã iGK th× p2-n2 ph©n cùc thuËn, khi ®ã K
coi như ®ược nèi vµo n1, nªn xuÊt hiÖn dßng iAK
• Khi ®· cã dßng iAK, dßng iGK kh«ng cßn ý nghÜa n÷a.
Trang: 39
BÀI GIẢNG MÔN
1
b. §Æc tÝnh vµ th«ng sè I + _
• Cã çc th«ng sè như diode

2 IG3>IG2>IG1 > 0
• Çc th«ng sè cña thyristor ITG 4
UN U
• ITG - dßng ®iÖn tù gi÷;
UAK UBO
3
• tm, tk - thêi gian më, khãa _ +
thyristor, tCM = tm + tK
• U®k, i®k - ®iÖn ¸p vµ dßng ®iÖn
®iÒu khiÓn
• dU/dt, di/dt - giíi h¹n tèc ®é
biÕn thiªn ®iÖn ¸p vµ dßng
®iÖn
Trang: 40
BÀI GIẢNG MÔN
So s¸nh thyristor víi çc linh kiÖn b¸n dÉn

c«ng suÊt kh¸c
• ¦u ®iÓm chÝnh cña thyristor lµ cã mËt ®é dßng
®iÖn cao, tæn hao nhá
• Nhưîc ®iÓm: tèc ®é chuyÓn m¹ch chËm, tÇn sè
lµm viÖc thÊp
Trang: 41
BÀI GIẢNG MÔN
Thyristor trong thực tế
Trang: 42
BÀI GIẢNG MÔN
c. Më thyristor
§iÒu kiÖn cã dßng ®iÖn ch¹y qua thyristor
• Muèn cã dßng ®iÖn ch¹y qua thyristor ph¶i ®¸p øng hai
®iÒu kiÖn:
• Cã ®iÖn ¸p UAK > 0;
• Cã dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn iGK  0
Trang: 43
BÀI GIẢNG MÔN
K K
U1 U1 U1
Up M§K
a) b) c)
U,i U,i
U,i
t
t t
Më b»ng ®iÖn Më b»ng §iÒu khiÓn b»ng

¸p anode nguån phô m¹ch §K
Trang: 44
BÀI GIẢNG MÔN
d. Kho¸ thyristor
• §iÒu kiÖn ®Ó kho¸ thyristor lµ ph¶i ®ể dßng
®iÖn ch¹y qua nã vÒ 0.
• Cã thÓ hiÓu vÒ ®iÒu kiÖn nµy lµ ®Æt mét ®iÖn ¸p
ngưîc trùc tiÕp trªn hai ®Çu UAK<0, thyristor
®ưîc kho¸.
• ViÖc ®Æt ®iÖn ¸p ngưîc như thÕ kh«ng ph¶i khi
nµo còng thuËn tiÖn, do ®ã cã mét sè çch kho¸
như sau:
Trang: 45
BÀI GIẢNG MÔN
Mét sè s¬ ®å kho¸ thyristor trong m¹ch mét chiÒu
• Trong m¹ch ®iÖn xoay chiÒu thyristor tù kho¸ khi
dßng ®iÖn tù ®éng ®æi chiÒu theo ®iÖn ¸p
• Mét sè s¬ ®å kho¸ thyristor trong m¹ch mét chiÒu
IT
IN
a) Hë m¹ch b) Ng¾n m¹ch c) T¹o dßng ch¹y ngîc

dßng ®iÖn IT +IN=0
Trang: 46
BÀI GIẢNG MÔN
• Mét sè s¬ ®å m¹ch kho¸ thyristor b»ng m¹ch

®iÖn phô
T1 T1 T1 L
+ C Id
L C C
Ud U1 Id U Ud Z
U1 Ud 1
L D0 d
D0 D0 Zd
Trang: 47
BÀI GIẢNG MÔN
T1
IT
+ A
+ IN Id
C T2
D0
B
U1 D1 Zd
L Ud
Trang: 48
BÀI GIẢNG MÔN
e. Kiểm tra thyristor

Bưíc 1: KiÓm tra b»ng VOM xác định A, K và G
• §Ó thang ®iÖn trë ®o lín nhÊt:
•  A víi  K (®æi ®Çu que ®o) cã ®iÖn trë  
•  A víi G (®æi ®Çu que ®o) cã ®iÖn trë  .
•  K víi G (®æi ®Çu que ®o) cã ®iÖn trë (5 - 20) 
Bưíc 2. KiÓm tra ®iÒu khiÓn
• Dïng çc m¹ch a, b ë môc c ®Ó kiÓm tra thyristor
Trang: 49
BÀI GIẢNG MÔN
VÝ dô m¹ch kiÓm tra
Thyristor ®ưîc m¾c vµo mạng ®iÖn xoay chiÒu như çc
h×nh vÏ bên dưíi.
• §iÒu kiÖn m¾c thyristor vµo m¹ch: UN>2. 2 U~
• Khi kho¸ K hë thyristor kho¸ ®Ìn kh«ng s¸ng.
• Khi kho¸ K ®ãng thyristor dÉn ®Ìn s¸ng 1/4 c«ng suÊt.
K
K
U~ U~ §
§ Up
Trang: 50
BÀI GIẢNG MÔN
2.6. Diode Shockley
• Diode Shockley cã cÊu t¹o gồm bèn lớp b¸n dÉn như
thyristor nhưng kh«ng cã cæng ®iÒu khiÓn.
• Cã ®Ønh ®Æc tÝnh phi tuyÕn ë gãc phÇn tư thø nhÊt nhá.
Linh kiÖn nµy gièng diode lµ chóng cho dßng ®iÖn ch¹y
qua khi ®iÖn ¸p vưît mét ngưìng nµo ®ã. Khi cã dßng ®iÖn
ch¹y qua råi, diode shockley cã sôt ¸p b»ng 0.
J1 J2 J3 I + -
A K
p1 n1 p2 n2
UN U
+ - UBO
Trang: 51
BÀI GIẢNG MÔN
2.7. Triac

c. Më triac
d. KiÓm tra
Trang: 52
BÀI GIẢNG MÔN
T1 T
U1 Z U1 Z
T2
U U
T¶
 t
i §iÒu khiÓn ®èi xøng

hai thyristor
a
U UT¶
i 2 t §iÒu khiÓn mÊt ®èi
1
xøng hai thyristor
b
Trang: 53
BÀI GIẢNG MÔN
MT2 MT2
MT2
P MT2
N1 MT2 N MT2
P1
N P
G G
N2 G P G N G
G
MT1 MT1
P2
N3 N4 MT1 N P
MT1 MT1
MT1
a) b) c)
Trang: 54
BÀI GIẢNG MÔN
Çc trưêng hîp ®iÒu khiÓn triac

• Theo cÊu t¹o cña triac ®· nªu ë trªn, triac sÏ ®ưîc
kÝch më cho dßng ®iÖn ch¹y qua khi ®iÖn ¸p MT2 vµ
G ®ång dÊu, nghÜa lµ:
• MT2 dư¬ng vµ G dư¬ng so víi MT1.
• MT2 ©m vµ G ©m so víi MT1.
MT2 MT1
Trang: 55
BÀI GIẢNG MÔN
Ngoµi ra MT2 vµ G tr¸i dÊu triac còng cã thÓ kÝch më

®ưîc:
• MT2 dư¬ng vµ G ©m so víi MT1, cã dßng ®iÖn
• MT2 ©m vµ G dư¬ng so víi MT1, MT 2
MT 1
kh«ng dßng ®iÖn.

G
Lo¹i nµy gäi lµ lo¹i ®iÒu khiÓn tr¸i dÊu ©m
Mét sè cách điều khiển khác:
• MT2 dư¬ng vµ G ©m so víi MT1, kh«ng dßng ®iÖn.
• MT2 ©m vµ G dư¬ng so víi MT1 cã dßng ®iÖn
Lo¹i nµy gäi lµ lo¹i ®iÒu khiÓn tr¸i dÊu dư¬ng
Trang: 56
BÀI GIẢNG MÔN
b. §Æc tÝnh vµ th«ng sè

• Gåm hai ®Æc tÝnh của 2 thyristor ®èi xøng nhau
qua gèc to¹ ®é
I
• Th«ng sè như cña thyristor
IG3>IG2>IG1 > 0
U
UBO
0 < IG1<IG2<IG3
Trang: 57
BÀI GIẢNG MÔN
Triac trong thực tế

Hoµn toµn gièng như thyristor
MT1 MT2
MT2
MT1
G
G
Trang: 58
BÀI GIẢNG MÔN
c. S¬ ®å më triac
MT1 MT2 MT1
MT2
K
K G
U~ Up
U~
a) b)
MT2 MT1
U~ M§K c)
Trang: 59
BÀI GIẢNG MÔN
d. KiÓm tra, ph©n biÖt triac víi thyristor
• Bưíc 1: KiÓm tra xác định chân như kiÓm tra

thyristor
MT1 MT2 MT1
MT2
G
G
Trang: 60
BÀI GIẢNG MÔN
Bưíc 2: KiÓm tra ®iÒu khiÓn b»ng s¬ ®å sau

• Hë K ®Ìn kh«ng s¸ng
• §ãng K:
1 - §Ìn kh«ng s¸ng - lµ MT1
MT2
thyrisor
Up K
2 - §Ìn s¸ng hÕt c«ng suÊt -
lµ triac ®iÒu khiÓn tr¸i dÊu ©m U~
3 - §Ìn s¸ng 1/4 c«ng suÊt - §
lµ triac ®iÒu khiÓn tr¸i dÊu
dư¬ng
Trang: 61
BÀI GIẢNG MÔN
2.8. Diac
• Diac cã cÊu t¹o b¸n dÉn như triac nhưng kh«ng cã cæng
®iÒu khiÓn.
• DIAC cã ®Ønh ®Æc tÝnh phi tuyÕn nhá. Nã gièng diode
Shockley lµ chóng cho dßng ®iÖn ch¹y qua khi ®iÖn ¸p
vưît mét ngưìng nµo ®ã. Diac cho dßng ®iÖn ch¹y qua
c¶ hai chiÒu. MT I
2
N P
U
N UBO
N P
N
Trang: 62
BÀI GIẢNG MÔN
Ứng dông ®iÓn h×nh cña diac U

U2
t
R1
UC
AT
T UC
UDA t
DA C
VR UDA
R2
U1 U2
Z
UT
Trang: 63
BÀI GIẢNG MÔN
Trang: 64
BÀI GIẢNG MÔN
2.9. Contactor ®iÖn tö (SSR - Solid state

relay)

b. So s¸nh ưu nhưîc ®iÓm.
c. Sử dụng trong trưêng hîp nguån ba pha
d. Ph¹m vi øng dông ®iÓn h×nh
Trang: 65
BÀI GIẢNG MÔN
T1
a. Nguyªn lý ho¹t ®éng
A1 D1 K R D2 A2
➢ S¬ ®å nguyªn lÝ gồm hai thyristor
U1 Z
• Kho¸ K hë, hai thyristor kh«ng T2
được ®iÒu khiÓn nên ®Òu kho¸
• Kho¸ K ®ãng:
–§iÖn thÕ A1 dư¬ng, cã dßng ®iÖn i1 (màu ®á) lµm cho T1
cã dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn, T1 dÉn, cã dßng ®iÖn t¶i theo
chiÒu trªn xuèng
–§iÖn thÕ A2 dư¬ng, cã dßng ®iÖn i2 (màu xanh) lµm cho
T2 cã dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn, T2 dÉn, cã dßng ®iÖn t¶i theo
chiÒu dưíi lªn
Trang: 66
BÀI GIẢNG MÔN
T
➢ S¬ ®å nguyªn lÝ sử dụng triac A1 A2
K R
Z
U1
• Kho¸ K hë, triac kh«ng được ®iÒu khiÓn nên bị kho¸

• Kho¸ K ®ãng:
–§iÖn thÕ A1 dư¬ng, cã dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn i1 (màu ®á) lµm
cho T dÉn, cã dßng ®iÖn t¶i theo chiÒu trªn xuèng
–§iÖn thÕ A2 dư¬ng, cã dßng ®iÖn ®iÒu khiÓn theo chiÒu ngưîc
l¹i lµm cho T dÉn, cã dßng ®iÖn t¶i theo chiÒu dưíi lªn
Trang: 67
BÀI GIẢNG MÔN
b. So s¸nh ưu, nhưîc ®iÓm cña contactor ®iÖn tö
Contactor cã tiÕp ®iÓm Contactor ®iÖn tö
¦u ®iÓm: ¦u ®iÓm:
• §¬n gi¶n, tin cËy • Kh«ng hå quang
• An toµn khi c¾t ®iÖn • Kh«ng bÞ ¶nh hưëng trong m«i
• Cã kh¶ n¨ng qu¸ t¶i lín trưêng nhiÒu bôi
• Tæn hao sinh nhiÖt nhá • TÇn sè vµ sè lÇn ®ãng c¾t kh«ng giíi
• Lµm viÖc víi mäi d¹ng dßng ®iÖn h¹n
Nhưîc ®iÓm: Nhược ®iÓm:
• Cã hå quang nªn dÔ ch¸y • Kh«ng an toµn khi c¾t ®iÖn
• Mau háng khi nhiÒu bôi • Kh«ng kh¶ n¨ng qu¸ t¶i
• TÇn sè vµ sè lÇn ®ãng c¾t giíi h¹n • Tæn hao sinh nhiÖt lín
• Lùc ®ãng c¾t lín • ChØ lµm viÖc ë dßng ®iÖn xoay chiÒu
Trang: 68
BÀI GIẢNG MÔN
Contactor ®iÖn tö ®iÓn h×nh trong c«ng nghiÖp
A1 A2 A1 A2
LDR
+ (3-30)V + (3-30)V
Lo¹i dïng diac Lo¹i dïng quang ®iÖn trë
Trang: 69
BÀI GIẢNG MÔN
c. Sử dụng trong trưêng hîp nguån ba pha

A B C
A B C
K K
ZA ZB ZC
ZA ZB ZC
Trang: 70
BÀI GIẢNG MÔN
d. Ph¹m vi øng dông ®iÓn h×nh
• Trong ®iÒu kiÖn m«i trưêng dÔ ch¸y: çc má than, s¶n

xuÊt vµ kinh doanh x¨ng dÇu ....
• Trong ®iÒu kiÖn m«i trưêng nhiÒu bôi: çc nhµ m¸y
xi m¨ng, xay x¸t, b¸nh kÑo ....
• Khi tÇn sè vµ sè lÇn ®ãng c¾t lín: ®iÒu khiÓn nhiÖt ®é
cña çc lß nhiÖt.
Trang: 71
BÀI GIẢNG MÔN
2.10. Transistor lưìng cùc cã cùc cæng çch

li (IGBT - Isolated Gate Bibolar transistor)
• CÊu tróc
• Th«ng sè ®Æc trưng
• Yªu cÇu ®èi víi m¹ch ®iÒu khiÓn
Trang: 72
BÀI GIẢNG MÔN
• S¬ ®å cÊu tróc cña IGBT.
E G E Çch ®iÖn
E
n n n n n
p p
S npn
n- G
p+ D pnp
C C
Trang: 73
BÀI GIẢNG MÔN
Về cấu trúc có thể coi IGBT như hai transistor NPN,

PNP và một MOSFET
S npn
G
D pnp
Kí hiệu
C
Trang: 74
BÀI GIẢNG MÔN
§Æc tÝnh ®ãng c¾t
UG -Nguån ®iÒu khiÓn

D0
CGE, CGC - Tô kÝ sinh
CGC Udc
RG
D
CGE
UG
Trang: 75
BÀI GIẢNG MÔN
• §Æc tÝnh
§iÒu kiÖn ®Ó IGBT dÉn
• UCE>0; UGE>Ung
iC
• Khi ®ã xuÊt hiÖn kªnh dÉn.
Nhê çc ®iÖn tö ch¹y qua
kªnh dÉn, b¬m thªm vµo N-
lµm ®iÖn thÕ cña nã gi¶m, UCE
kÐo theo P+N- dÉn UGE>Ung
• IC chØ kh¸c 0 khi UCE
UCE>UCEng
Trang: 76
BÀI GIẢNG MÔN
Khãa IGBT
• Do dÉn b»ng h¹t thiÓu sè • Qu¸ tr×nh khãa

nªn thêi gian khãa dµi h¬n, UGE
tÇn sè thÊp h¬n.
• Hai giai ®o¹n khãa (như t
h×nh vÏ)
1. Çc kªnh biÕn mÊt, iC
MOS khãa nhanh chãng
2. Çc h¹t dẫn cña N- t
t¸i hîp dÇn vµ iC gi¶m chËm
Trang: 77
BÀI GIẢNG MÔN
UG
• Qu¸ tr×nh khãa
t
t
Trang: 78
BÀI GIẢNG MÔN
Th«ng sè IGBT
• UCES - §iÖn ¸p cùc ®¹i CE khi GE ng¾n m¹ch.
• UGES - §iÖn ¸p GE cùc ®¹i cho phÐp khi CE ng¾n m¹ch.
• IC- Dßng ®iÖn mét chiều cùc ®¹i
• ICmax - Dßng ®iÖn ®Ønh cña colector;
• Pm - C«ng suÊt tæn hao cùc ®¹i;
• TCP - NhiÖt ®é cho phÐp;
• IL - Dßng ®iÖn t¶i c¶m cùc ®¹i;
• Ir - Dßng ®iÖn rß
• UGEng - §iÖn ¸p ngưìng GE
Trang: 79
BÀI GIẢNG MÔN
2.11. GTO, IGCT, MCT
a. GTO (Gate Turn Off Thyristor)
Trang: 80
BÀI GIẢNG MÔN
• GTO có thêm cổng kích ngắt mắc song song với
cổng kích dẫn.
• Để GTO dẫn thì dòng kích dẫn phải được duy trì
khi nó dẫn.
• Khi dòng kích vượt quá giá trị cho phép thì GTO
sẽ không kích ngắt được
• GTO được sử dụng cho các mạch công suất lớn
có thể lên tới 6000- 7000A
Trang: 81
BÀI GIẢNG MÔN
b. IGCT – Integrated Gate Commutated Thyristor.
• Là linh kiện có khả năng kéo xung dòng lớn bằng
dòng định mức qua cathode để tắt nhanh
• Là loại GTO có thêm một số mạch hỗ trợ
Trang: 82
BÀI GIẢNG MÔN
• Để IGCT đóng cần đưa xung dòng tới cực cổng

giống GTO
• Để kích ngắt cung cấp nguồn điện áp ngược
chiều làm toàn bộ dòng Kathode bị đẩy nhanh
qua cực cổng
• Việc tăng dòng cực cổng rất nhanh 4kA/µsec
nên cần xung ngắt rất ngắn giảm công suất tổn
hao trên cực cổng
• IGCT có khả năng chịu áp cao tới 6 – 10 kV
• Được sử dụng trong các thiết bị điện công suất
cực cao có thể lên tới 100 MW
Trang: 83
BÀI GIẢNG MÔN
c. MCT – MOS CONTROLLED TRANSISTOR
Trang: 84
BÀI GIẢNG MÔN
• MOS FET thêm vào để đóng ngắt linh kiện

• Mở MCT bằng xung âm đưa vào cực cổng
• Để tắt cấp điện áp gate – anode giá trị dương
• Tốc độ đóng ngắt của MCT nhanh hơn GTO, độ
sụt áp thấp hơn nên tổn hao ít hơn.
• Nhưng khả năng chịu dòng điện của MCT thấp
hơn GTO
Trang: 85
BÀI GIẢNG MÔN
2.12. MTO và ETO
• MTO (Mos Turn Off Thyristor) và ETO (Emmiter

Turn Off Thyristor) là linh kiện được phát triển
dựa trên công nghệ GTO và MOSFET có khả
năng chịu điện áp cao (3 – 10kV), dòng điện lớn
4000A, khả năng đóng cắt rất nhanh có thể sử
dụng cho cả lưới AC và DC.
Trang: 86
BÀI GIẢNG MÔN
2.13. Tæn hao c«ng suÊt

- Tæn hao ë chÕ ®é tÜnh
- Tæn hao chuyÓn m¹ch
Trang: 87
BÀI GIẢNG MÔN
a. Tæn hao ë chÕ ®é tÜnh

• Khi van b¸n dÉn lµm viÖc, trªn nã tån t¹i mét tæn
hao c«ng suÊt:
• PT = UT.IT + UN.Irß
• Trong ®ã:
UT - sôt ¸p thuËn trªn van kho¶ng mét vµi v«n.
IT - dßng ®iÖn thuËn khi van dÉn
UN - ®iÖn ¸p ngưîc ®ặt lªn van,
Irß - dßng ®iÖn rß ch¹y ngưîc van b¸n dÉn thưêng rÊt
nhá hay bá qua.
Trang: 88
BÀI GIẢNG MÔN
b. Tæn hao chuyÓn m¹ch
➢ Tæn hao chuyển mạch cã thÓ bá qua nÕu tÇn sè lµm viÖc thÊp. Tuy
nhiªn, ë tÇn sè cao tæn hao nµy ®¸ng kÓ kh«ng thÓ bá qua ®ược.
➢ Tæn hao do thêi gian më vµ kho¸ van:
• Khi më vµ kho¸ van dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p trªn van thay ®æi dưíi
d¹ng vÝ dô (h×nh trang sau)
• N¨ng lưîng tæn hao trªn van khi më: Wmë = 0,5.UCE.IC.tmë
• N¨ng lưîng tæn hao trªn van khi kho¸: Wkho¸ = 0,5.UCE.IC.tkho¸
• Tæng tæn hao n¨ng lưîng khi chuyÓn m¹ch lµ Wmë +Wkho¸
• C«ng suÊt tæn hao chuyÓn m¹ch ®ưîc tÝnh
• PCM = (Wmë +Wkho¸)/T = (Wmë +Wkho¸).f
• Trong ®ã f = 1/T - tÇn sè chuyÓn m¹ch van
Trang: 89
BÀI GIẢNG MÔN
ub
Un
uBE
CBC
C
ub B iB
E
CBE uCE
iC
t
tmë tkho¸
Trang: 90
BÀI GIẢNG MÔN
2.14. B¶o vÖ qu¸ nhiÖt
• Çc tæn hao trªn sinh nhiÖt lµm thiÕt bÞ nãng lªn qu¸ møc cho
phÐp.
• CÇn cã biÖn ph¸p gi¶m nhiÖt cho van b¸n dÉn.
• Cã hai çch lµm m¸t thưêng gÆp nhÊt
➢Lµm m¸t b»ng kh«ng khÝ cã hay kh«ng có çnh to¶ nhiÖt
➢Lµm m¸t b»ng nưíc
b)
a)
Trang: 91
BÀI GIẢNG MÔN
a. Lµm m¸t b»ng kh«ng khÝ
• NhiÖt lưîng tõ chÊt b¸n dÉn truyÒn ra vá råi truyÒn tíi çnh to¶
nhiÖt truyÒn nhiÖt ra kh«ng khÝ.
• TruyÒn nhiÖt b»ng bøc x¹ yÕu, v× nhiÖt ®é cho phÐp cña vá thÊp.
Do ®ã, t¶n nhiÖt chñ yÕu lµm b»ng ®èi lưu gi÷a çnh to¶ nhiÖt vµ
kh«ng khÝ.
• Qu¸ tr×nh dÉn nhiÖt cã thÓ m« t¶ như h×nh vÏ
Rpn RV Rtn
NhiÖt ®é NhiÖt ®é NhiÖt ®é çnh NhiÖt ®é kh«ng

cña pn Tpn cña vá TV to¶ nhiÖt Ttn khÝ TKK
Trang: 92
BÀI GIẢNG MÔN
• NhiÖt lưîng truyÒn tõ vïng nãng sang vïng l¹nh.

C«ng suÊt to¶ nhiÖt tØ lÖ thuËn víi ®é chªnh nhiÖt ®é,
tØ lÖ nghÞch víi trë nhiÖt R
T1 + T2
P =
R
• Trë nhiÖt tæng cña m¹ch nèi tiÕp:
R = Rpn + RV + Rtn
• Khi tÝnh to¸n lµm m¸t lµ chóng ta tÝnh chän çnh to¶
nhiÖt vµ qu¹t.
• Çc th«ng sè ®ưîc cho trong bµi to¸n nµy lµ tæn hao
P [W], Tpn, TKK, trë nhiÖt Rpn, RV [0C/W]
Trang: 93
BÀI GIẢNG MÔN
b. Lµm m¸t b»ng nưíc
• S¬ ®å cÊu tróc cña lµm m¸t b»ng nưíc như trªn h×nh vÏ.
• §iÒu kiÖn lµm m¸t b»ng nưíc lµ nưíc ph¶i cã nguån v« tËn ®Ó
nhiÖt ®é nưíc vµo lµ nhiÖt ®é m«i trưêng,
• VÊn ®Ò quan träng trong lµm m¸t b»ng nưíc lµ ph¶i xö lÝ nưíc
kh«ng dÉn ®iÖn. NghÜa lµ ®iÖn trë nưíc ph¶i lín (R = ℓ/S)
§êng èng Thanh
dÉn nưíc çi
Van b¸n Çnh to¶

dÉn nhiÖt
Trang: 94

Chuong 2 - Cac Linh Kien Ban Dan Cong Suat

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong 2 - Cac Linh Kien Ban Dan Cong Suat

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƯU CHÍNH VIỄN THÔNG

CÁC LINH KIỆN

GIẢNG VIÊN: THS. NGUYỄN TRỌNG HUÂN

2.1. Các thông số cơ bản của các linh kiện điện

2.2. Diode c«ng suÊt

Ph©n cùc cho mèi nèi p-n

Etx Engoµi Etx

Th«ng sè cña diode:

• Kiểm tra Diode công suất

• Ho¹t ®éng cña transistor BJT.

Vïng hiÕm B Vïng hiÕm B

• Khi BC kh«ng ®ưîc ph©n cùc, BE ph©n cùc thuËn. §é

b. §Æc ®iÓm cÊu trúc

c. §Æc tÝnh vµo ra cña BJT

• Tõ ®Æc tÝnh tÜnh ë trªn thÊy r»ng hÖ sè khuÕch ®¹i

Một số hình ảnh thực tế BJT

2.4. TRANSISTOR TRƯỜNG (FET)

a. Giới thiệu chung

Vùng Vùng Vùng

➢ MOSFET kênh gián đoạn

2.5. Thyristor (SCR)

a. Nguyªn lÝ cÊu t¹o

Nguyªn lÝ lµm viÖc lo¹i ®iÒu khiÓn Anode

• Cã c¸c th«ng sè như diode

So s¸nh thyristor víi c¸c linh kiÖn b¸n dÉn

Thyristor trong thực tế

Më b»ng ®iÖn Më b»ng §iÒu khiÓn b»ng

a) Hë m¹ch b) Ng¾n m¹ch c) T¹o dßng ch¹y ngîc

• Mét sè s¬ ®å m¹ch kho¸ thyristor b»ng m¹ch

e. Kiểm tra thyristor

a. Nguyªn lÝ cÊu t¹o

C¸c trưêng hîp ®iÒu khiÓn triac

Ngoµi ra MT2 vµ G tr¸i dÊu triac còng cã thÓ kÝch më

kh«ng dßng ®iÖn.

b. §Æc tÝnh vµ th«ng sè

Triac trong thực tế

• Bưíc 1: KiÓm tra xác định chân như kiÓm tra

Bưíc 2: KiÓm tra ®iÒu khiÓn b»ng s¬ ®å sau

Ứng dông ®iÓn h×nh cña diac U

2.9. Contactor ®iÖn tö (SSR - Solid state

a. Nguyªn lÝ cÊu t¹o

• Kho¸ K hë, triac kh«ng được ®iÒu khiÓn nên bị kho¸

c. Sử dụng trong trưêng hîp nguån ba pha

d. Ph¹m vi øng dông ®iÓn h×nh

• Trong ®iÒu kiÖn m«i trưêng dÔ ch¸y: c¸c má than, s¶n

2.10. Transistor lưìng cùc cã cùc cæng c¸ch

Về cấu trúc có thể coi IGBT như hai transistor NPN,

UG -Nguån ®iÒu khiÓn

• Do dÉn b»ng h¹t thiÓu sè • Qu¸ tr×nh khãa

b. IGCT – Integrated Gate Commutated Thyristor.

• Để IGCT đóng cần đưa xung dòng tới cực cổng

• MOS FET thêm vào để đóng ngắt linh kiện

2.12. MTO và ETO

• MTO (Mos Turn Off Thyristor) và ETO (Emmiter

2.13. Tæn hao c«ng suÊt

a. Tæn hao ë chÕ ®é tÜnh

NhiÖt ®é NhiÖt ®é NhiÖt ®é c¸nh NhiÖt ®é kh«ng

• NhiÖt lưîng truyÒn tõ vïng nãng sang vïng l¹nh.

Van b¸n C¸nh to¶

You might also like