Dazai Osamu – Tài hoa được sinh ra từ một đời thương đau

Dazai Osamu (19/06/1909 - 13/06/1948) là một nhà văn Nhật Bản tiêu biểu cho
thời kỳ vừa chấm dứt Thế chiến thứ Hai ở Nhật. Dazai sống và viết cùng một nghĩa
như nhau, thành thực mà bi đát. Dazai dùng lối viết giản dị như câu nói thường ngày.
Ông được biết đến bởi cuộc đời nhiều bi kịch và phong cách văn chương thấm đẫm
nỗi sầu muộn, với nhiều tác phẩm miêu tả sự tuyệt vọng của con người trước cuộc
sống khắc nghiệt và thường được nhắc tới như một thành viên tiêu biểu trong văn
phái Buraiha (Vô Lại Phái) của Nhật Bản.

Những tác phẩm nổi tiếng của ông đều dựa vào những sự việc xảy ra trong cuộc
đời mình nên ông được xếp vào tự truyện và tiểu thuyết tự thuật. Tác phẩm của
Dazai hàm chứa nỗi bi quan sâu đậm, điều không có gì lạ ở một người nhiều lần thực
hiện hành vi tự tử. Các nhân vật tiểu thuyết của ông cũng quan niệm chuyện tự tử
như cách duy nhất để thay thế cho đời sống địa ngục của họ, nhưng thường thất bại
trong việc tự tử chính vì thái độ khinh bạc đối với sự sống hay chết.

1. Tiểu sử:
Tuổi thiếu niên
Dazai Osamu tên thật là Tsushima Shuuji, là đứa con thứ 8 trong một gia đình đại
địa chủ có mười một người con, có cha là một chính trị gia, địa chủ ở Tsugaru, tỉnh
Aomori. Vì cha làm chính trị, thường xuyên xa nhà và mẹ bị bệnh kinh niên sau khi
sinh đến 11 người con nên ông được những người hầu trong gia đình và dì Kiye nuôi
nấng.

Thời trung học, ông là một học sinh giỏi, những năm
cấp ba đã cùng bạn bè viết văn làm báo. Cuộc đời của
ông chỉ thay đổi khi thần tượng văn học của ông lúc đó
là nhà văn Akutagawa Ryunosuke tự tử năm 1927. Ông
bắt đầu lơ là việc học, phung phí chi tiêu của mình vào
áo quần, rượu chè và gái mại dâm. Ông còn tiếp cận
với phe cánh tả đang bị chính quyền đàn áp lúc đó.
Năm 1929, đêm trước kỳ thi tốt nghiệp mà ông không hi
vọng qua được, ông tự tử bằng cách uống thuốc ngủ
quá liều nhưng được cứu sống và tốt nghiệp năm sau
đó.
Năm 1930, ông ghi danh vào Đại học Đế quốc Tokyo,
chuyên ngành Văn chương Pháp, bắt đầu tham gia
hoạt động chính trị cánh tả. Tháng Mười, ông chạy trốn
cùng geisha Oyama Hatsuyo và bị gia đình từ mặt. Vài
ngày sau khi bị từ mặt, ông tự tử với một cô gái khác là Tanabe Shimeko. Shimeko
chết, nhưng Shuuji đã sống, đã được cứu bởi một chiếc thuyền đánh cá, để lại anh với
một ý thức mạnh mẽ của tội lỗi. Gia đình ông hoảng sợ và đồng ý để ông kết hôn với
Hatsuyo.
Không lâu sau đó, ông bị bắt vì có hoạt động chính trị liên quan đến Đảng bị cấm
lúc đó là Đảng Cộng sản Nhật Bản. Anh ông đã can thiệp với điều kiện phải chuyên
chú vào học tập và tốt nghiệp. Ông đã nhận lời.

Sự nghiệp văn học ban đầu

Một điều bất ngờ với mọi người lúc đó, Dazai đã giữ
lời hứa của mình. Nhờ sự giúp đỡ của một người cộng
sự Ibuse Masuji, các tác phẩm của ông được xuất bản
và ông bắt đầu gây dựng được danh tiếng.
Vài năm sau, ông bắt đầu sáng tác mạnh mẽ với bút
danh Dazai Osamu kể từ truyện ngắn Ressha (Đoàn
tàu, 1933) với phong cách lần đầu thử nghiệm là lối viết
tự thuật, sau này đã trở thành sở trường và đặc tài của
ông. Tuy nhiên vào năm 1935, ông không tốt nghiệp
được và thi rớt trong kỳ thi vào một tòa báo ở Tokyo.
Ông treo cổ và lại được cứu. Ba tuần sau, ông bị sưng
ruột thừa phải vào bệnh viện cấp cứu, và sau đó lại bị
nghiện thuốc giảm đau có ma túy đến nỗi phải vào
bệnh viện tâm thần điều trị một tháng. Trở về, ông
phát giác vợ ông ngoại tình nên nhanh chóng ly dị và lấy một giáo viên trung học tên
là Ishihara Michiko. Hai người có tổng cộng bốn người con với đứa con gái đầu tiên
của họ tên là Sonoko, sinh tháng 6 năm 1941.

Những năm tháng chiến tranh

Những tưởng đã có cuộc sống yên bình thì chiến tranh ập tới. Nhật Bản tham gia
Chiến tranh Thái Bình Dương vào tháng 12 năm 1941, nhưng Dazai được miễn đi lính
do đau phổi (ông được chẩn đoán là mắc bệnh Lao). Việc kiểm duyệt thời đó rất gắt
gao song ông vẫn tìm cách xuất bản được nhiều tác phẩm của mình. Nhà của ông bị
dội bom 2 lần trong cuộc không kích Mỹ vào Tokyo, gia đình Dazai Osamu chỉ còn lại
ông và 2 người con may mắn thoát chết với đó là con trai cả Masaki (sinh năm 1944)
và con gái thứ ba Satoko (sinh năm 1947), người sau này trở thành nhà văn nổi tiếng
với bút danh Tsushima Yuuko.

Sau chiến tranh

Hàng loạt bi kịch dồn dập đó đã tác động rất lớn tới nhà văn cũng như phong cách
sáng tác của ông. Sau chiến tranh, Osamu đã đạt tới đỉnh cao trong sự nghiệp viết
văn của mình. Tháng 7 năm 1947, ông xuất bản tác phẩm Shayo - Tà dương, tác
phẩm đưa ông lên hàng tác gia danh tiếng nhất đương thời, bên cạnh đó còn có thể
kể đến Nữ sinh (1939). Tác phẩm Tà dương dựa trên nhật ký của Ota Shizuko. Ông
gặp cô lần đầu năm 1941 và cô sinh cho ông một người con gái tên là Haruko vào
năm 1947.
Vốn ưa uống rượu, ông trở nên nghiện ngập và sức khỏe dần giảm sút. Sau đó, ông
gặp được Yamazaki Tomie, một cô gái góa chồng sau 10 ngày kết hôn, ông đã bỏ vợ
con theo Tomie và viết tiểu thuyết tự thuật Ningen Shikkaku - Thất Lạc Cõi Người
hay Nhân Gian Thất Cách sau đó một năm, ở nơi nghỉ mát có suối nước nóng Atami.
Thất Lạc Cõi Người là tác phẩm cuối cùng của Dazai Osamu, trước khi chết, một cái
chết tự thân khi Dazai cùng người tình Tomie trầm mình xuống hồ nước Tamagawa vì
lý do đầy đau khổ trong lời trăng trối “Tôi không viết được nữa” của ông.

Thi thể của Dazai và Tomie được tìm thấy vào năm 1948
Mùa xuân năm 1948, ông đang làm việc cho
Asahi Shimbun trong một truyện ngắn có tên
Guddo Bai - Giã biệt. Vào ngày 13/06/1948,
ông cùng Tomie tự tử ở hồ nước ngọt của sông
Tamagawa. Các cơ quan chức năng không hề
tìm thấy thi thể cho đến ngày 19 tháng 6, điều
trùng hợp là đúng sinh nhật lần thứ 39 của ông.
Mộ của ông được đặt tại chùa Zenrin, Mitaka,
Tokyo.

2. Phong cách văn chương thành thật và chứa đựng nhiều bi kịch:
Giọng văn thành thật
Xuyên suốt sự nghiệp sáng tác của mình, Osamu đã thể hiện một quan điểm mạnh
mẽ và khác biệt về con người trong cuộc đời, rằng mỗi cá thể sinh ra vì tình yêu và
cách mạng, đồng thời mỗi người đều phải đấu tranh cho cuộc đời và sự phát triển. Tư
tưởng ấy được nhen nhóm trong nhà văn bởi những bất mãn về cuộc chiến tranh thất
bại của mẫu quốc, cộng hưởng bởi những nỗi đau từ cuộc sống riêng và con đường
văn học nhiều trắc trở của nhà văn.
Ông luôn lấy cảm hứng văn chương từ thực tại tàn khốc và coi việc viết nên những
nỗi niềm đó như một phương cách để tạm quên lãng cuộc đời đáng buồn của bản
thân. Cũng chính vì vậy, không ít nhân vật và cốt truyện trong các tác phẩm của ông
được lấy nguyên mẫu từ chính Osamu hay những người thân cận với nhà văn. Từ đó,
vẻ đẹp và sắc thái tâm hồn của một bộ phận người dân Nhật Bản đương thời dần
được soi chiếu qua ngòi bút của Dazai Osamu. Bi kịch trong sáng tác của ông là hệ
quả của sự cự tuyệt và buông bỏ thế tục, đồng thời cũng thức tỉnh niềm khao khát
được yêu thương, sống một đời tự do.
Không giống như Kawabata và Mishima – hai nhà văn đã quen thuộc với độc giả
phương Tây, Dazai không viết những câu chuyện biểu lộ thái độ chủ nghĩa dân tộc
cực đoan, đồng tính nữ, hay người thầy tu thất trí vì vương vấn tình cảm với một cô
geisha hoặc viết về một người đàn ông lớn tuổi nhưng thích ngắm nhìn các cô gái
đẹp ngủ mê. Dazai viết về những con người rất thực, đang cố gắng hiểu và làm thế
nào đó để hòa hợp với thế giới, có thể yêu thương người khác và không làm họ bị tổn
thương. Dazai thực sự có nhiều điểm tương đồng với hai nhà văn nổi tiếng của Mỹ là
J.D.Salinger và F.Scott Fitzgerald.
Đặc biệt, ở hầu hết các tác phẩm của mình, Osamu đã thể hiện nỗi tuyệt vọng và
sự khốn đốn của của thế hệ thanh niên trí thức sinh ra trong những gia đình quý tộc
suy tàn sau thế chiến. Nhà văn viết về những cá nhân lạc lõng hay các gia đình quý
tộc thất thế như một phép hoán dụ về sự sụp đổ của xã hội Nhật Bản.

Văn chương của Dazai Osamu ẩn chứa nhiều bi kịch

Bao trùm lên các tác phẩm của Osamu
thường là một vẻ sầu muộn, nhức nhối, thể
hiện nỗi bất lực trước thời loạn, khi nhà văn
cũng như các nhân vật của ông vừa muốn
vùng lên khỏi thực tại, thế nhưng họ lại vừa lạc
lõng không biết phải bước tiếp ra sao. Cũng vì
vậy mà trong nhiều tiểu thuyết, các nhân vật
đã chọn cách kết thúc cuộc đời như chính nhà
văn Dazai Osamu.
Cho dù chấp nhận hiện thực chưa bao giờ là
điều dễ dàng với một tâm hồn cô độc như
Osamu, ông vẫn không ngừng đem đến cho
độc giả cái nhìn thấu thị về xã hội Nhật Bản,
cùng với đó là ý chí phản kháng mạnh mẽ và
niềm khao khát tự do được giãi bày qua những
dòng văn ủy mị.
Cái gốc của tư tưởng tự do chính là tinh thần
phản kháng, là tư tưởng phá hủy tất cả, là
chống lại sự áp chế và ràng buộc đồng thời với sự ra đời của tư tưởng đấu tranh.
Cho dù đã trải qua những năm tháng đau thương trong suốt cuộc đời, thế nhưng
độc giả vẫn có thể thấy trong những tác phẩm của ông niềm khao khát được tự do
và giải phóng cá tính. Qua việc phản ánh thế giới tinh thần đầy mâu thuẫn của các
nhân vật, Osamu đã đưa vào sáng tác của mình vẻ đẹp của niềm tin chưa bao giờ bị
dập tắt.

Vẻ đẹp cùng niềm hy vọng vào tương lai

Không khó để nhận ra Dazai Osamu có lối viết chân thực đến ám ảnh và những
dòng văn của ông luôn chứa đựng nỗi cô đơn, buồn bã. Thế nhưng, bên cạnh không
khí sầu bi độc giả vẫn thấy được bước chuyển mình trong tư tưởng của các nhân vật,
từ đó nhen nhóm lên niềm hy vọng vào cuộc đời qua các sáng tác của Dazai.
Chiếc hộp Pandora được sáng tác vào năm 1944 là một cuốn sách bộc lộ rõ tinh
thần lạc quan đó. Cũng giống như nhiều tác phẩm khác của ông, Chiếc hộp Pandora
mở đầu với không khí ảm đạm khi nhân vật chính Koshiba bị mắc bệnh lao phổi và
phải đi chữa trị tại một viện điều dưỡng.
Ở đây, anh viết thư gửi cho một người bạn thân kể về cuộc sống ngày trước và
những thay đổi từ khi nhập viện. Koshiba từng là một anh chàng luôn chán ghét cuộc
sống, không tìm được bất kì ý nghĩa nào trong đời và cho rằng sinh mệnh của bản
thân sẽ thật ngắn ngủi.
Thế nhưng từ khi tiếp nhận điều trị, anh ngày càng trở nên tích cực, trân quý cuộc
sống của bản thân. Bệnh viện trở thành nơi chốn đặc biệt và những con người tại đó
không chỉ trị khỏi căn bệnh phổi của anh mà còn chữa lành tâm hồn Koshiba. Những
gam màu tươi sáng dần được xuất hiện trong tác phẩm như báo hiệu về hành trình
hồi phục của người thanh niên trẻ, đồng thời cũng thể hiện niềm khao khát sự sống.
Koshiba và những người bạn tại bệnh viện của anh là đại diện cho một thế hệ người
Nhật Bản đang được tái sinh và trở lại đầy mạnh mẽ, lạc quan sau những biến cố khó
khăn của xã hội.
Một tác phẩm xuất sắc khác của Osamu là Tà dương cũng đã bộc lộ được niềm hy
vọng của nhà văn vào một tương lai tươi sáng hơn của xứ Phù Tang, khi nỗi đau qua
đi và con người học cách tiến về phía trước. Cuốn tiểu thuyết này đã khắc họa tình
cảnh của một gia đình quý tộc suy tàn sau thế chiến.
Đặc biệt, nhân vật trung tâm Kazuko được tác giả miêu tả là một người phụ nữ
mạnh mẽ và có nghị lực sống. Gia đình rơi vào cảnh túng quẫn, thế nhưng Kazuko
vẫn không ngừng lao động, đọc sách và không phó mặc bản thân cho số phận.
Cho đến bây giờ, những người lớn trong thế gian này đã dạy tôi tình yêu và
cách mạng, hai thứ đáng sợ và ghê tởm nhất mà trong thời chiến tranh tôi đã
nghĩ như vậy. Nhưng sau chiến bại, chúng tôi không còn tin vào lời thế gian và
cảm thấy con đường sống thực sự của mình là phản kháng tất cả những lời
thuyết giáo đó. Tôi cho rằng, vì tình yêu và cách mạng thực sự là hai điều đẹp
đẽ, tuyệt vời nhất của cuộc đời này nên những kẻ thế gian mới ác ý nói dối với
 chúng tôi rằng đó là những trái nho xanh. Tôi muốn xác thực điều này. Con
người được sinh ra vì tình yêu và cách mạng.
- Tà dương, 1947

Những diễn biến tâm lý của Kazuko xuyên suốt tác phẩm vừa là sự thức tỉnh của
một cá nhân trước thời cuộc vừa là những tâm tư tràn đầy tinh thần lạc quan mà nhà
văn ký thác vào đó.
Cái kết của Tà dương đã phần nào gợi mở một tương lai mới tốt đẹp hơn sau sự
suy tàn của một đế chế xưa cũ. Từ đó, độc giả được thấy một khía cạnh khác trong
ngòi bút của Osamu, khi sự buồn bã vẫn có thể hòa quyện với vẻ đẹp của lòng tin và
khát vọng.

Khả năng miêu tả tâm lí nhân vật xuất sắc của Dazai Osamu
Nổi bật trong các sáng tác của Dazai Osamu phải kể
đến cách miêu tả tâm lí tài tình và sâu sắc. Sở dĩ những
câu chuyện được nhà văn khắc họa đều bắt nguồn từ đời
thực, từ cuộc sống của chính ông và những người xung
quanh nên Dazai có đầy đủ những tư liệu chân thật để
khắc họa các nhân vật.
Thất Lạc Cõi Người, tác phẩm được coi là thành công
nhất của Dazai Osamu, xoay quanh nhân vật chính Yozo.
Xuyên suốt tác phẩm, nhà văn đã miêu tả nỗi buồn và cô
độc của Oba Yozo trong suốt hành trình cuộc đời.
Anh luôn sống trong nỗi lo âu và cảm thấy bản thân bị
tách biệt khỏi thế giới, cùng với đó là những biến cố
mang màu sắc bi kịch đã đẩy Oba Yozo vào sự suy kiệt và tuyệt vọng. Tác giả đã
không ngần ngại phản ánh nỗi đau cùng sự khốn cùng của nhân vật, đồng thời tạo
nên những trăn trở cho số phận con người.
Đó là hành động tìm kiếm tình yêu cuối cùng của tôi đối với con người. Dù sợ
hãi con người đến cùng cực nhưng tôi dường như không thể nào dứt bỏ được
con người. Vì vậy tối gắng nối kết với con người bằng một sợi dây mong manh
của chú hề. Bề ngoài thì cười liên miên bất tuyệt còn bên trong luôn toát mồ
hôi vì thập phần nguy hiểm có thể nói đến mức thử ngàn lần mà không biết
chắc có lần nào thành công hay không.
- Thất Lạc Cõi Người, 1948
Không chỉ vậy, tác phẩm còn được coi là một dạng tiểu thuyết tự truyện, bởi có
nhiều sự tương đồng giữa nhân vật chính Yozo và nhà văn Dazai Osamu. Cũng chính
vì vậy mà ở Thất Lạc Cõi Người, Osamu đã rất thành công trong việc miêu tả tâm lí
nhân vật bằng nghệ thuật ngôn từ cuốn hút.
Bên cạnh đó, ngòi bút của Dazai Osamu cũng vô cùng tinh tế khi miêu tả tâm lí
phái nữ. Bởi sinh ra và lớn lên trong một gia đình quý tộc, được chứng kiến sự phân
biệt tầng lớp hà khắc nên nhà văn vẫn luôn hướng về phái yếu, những người cần
được bảo vệ.
Chính vì thế, Osamu đặc biệt trân trọng và quan tâm đến phụ nữ, những người
thường phải chịu bất công trong xã hội Nhật Bản xưa. Nhà văn đã dùng tài hoa và sự
tinh tế của mình để khắc họa nên hình ảnh người con gái, với những suy tư. Trong số
những tác phẩm mà nhà văn viết về phải nữ, chắc chắn phải kể đến Nữ sinh.
Được đăng tải lần đầu tiên trên tạp chí vào năm 1939, Nữ sinh là truyện ngắn dựa
theo cuốn nhật ký của một độc giả có tên Ariake Shizu. Qua đó, Osamu đã viết nên
một tác phẩm xuất sắc ghi lại những biến chuyển nội tâm của một nữ sinh mười bốn
tuổi chỉ trong vòng một ngày từ khi bình minh đến lúc đi ngủ.
Sau khi được phát hành, tác phẩm nhanh chóng nhận được sự tán dương của giới
văn chương bởi văn phong uyển chuyển và khả năng miêu tả tâm lí nhân vật tài tình.
Nhờ vậy, Osamu đã từng bước chứng minh được tài năng cũng như định hình nên
phong cách nghệ thuật của bản thân.

Chính lối viết tài hoa ẩn mình đầy tinh tế trong nỗi sầu muộn đã khiến Osamu trở
nên khác biệt so với những nhà văn khác. Qua những tác phẩm của ông, độc giả đã
có được cái nhìn sâu sắc về nhiều khía cạnh trong cuộc sống, đồng thời nuôi dưỡng
hy vọng qua từng trang viết thấm đẫm tinh thần tự do và phóng khoáng.
Bên cạnh đó, khả năng dẫn dắt câu chuyện tài tình cùng nghệ thuật xây dựng
ngôn từ điêu luyện, mềm mại mà không hoa mỹ cũng đã cuốn hút nhiều người tìm
đến các sáng tác của nhà văn.
Dazai Osamu cũng là một trong số những nhà văn Nhật Bản có sức ảnh hưởng lớn
tới bạn đọc trên toàn thế giới. Nhiều thập kỷ đã qua đi, thế nhưng Dazai và những
tác phẩm của ông vẫn luôn vẹn nguyên giá trị, đồng hành cùng không ít người yêu
văn chương trên con đường thức tỉnh và sống thành thật với bản thân.