Professional Documents
Culture Documents
Γλώσσα Στ΄ Δημοτικού (Αριστεύω) - Θεωρία, Ασκήσεις
Γλώσσα Στ΄ Δημοτικού (Αριστεύω) - Θεωρία, Ασκήσεις
ΣΤ΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ
Λυμπεροπούλου Βασιλική
2015
Έκδοση taexeiola
Αντί προλόγου
Το βιβλίο αυτό αποτελεί ολοκληρωμένο βοήθημα στο μάθημα της Γλώσσας Στ΄ Δημο-
τικού. Παρουσιάζει με αναλυτικό τρόπο την Θεωρία (Γραμματική – Συντακτικό - Ορ-
θογραφία - Ανάπτυξη Λόγου) παραθέτοντας Παραδείγματα και Ασκήσεις. Περιλαμβά-
νει Ασκήσεις και Επαναληπτικά Διαγωνίσματα για κάθε ενότητα. Για την διευκόλυνση
των μαθητών παρέχονται και οι απαντήσεις των Ασκήσεων και των Επαναληπτικών
διαγωνισμάτων στο τέλος κάθε ενότητας. Το βοήθημα διαρκώς ανανεώνεται, γίνονται
προσθήκες και βελτιώσεις, οπότε σιγουρευτείτε πως διαθέτετε την τελευταία έκδοση.
Η συγγραφέας
Ο εκδότης
© 2015 taexeiola
Έκδοση: taexeiola
e-mail: taexeiola@gmail.com
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Τεύχος α΄
Ενότητα 1 (ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα) ..........................................................12
Γραμματική: Οι χρόνοι των ρημάτων – Θεωρία και Ασκήσεις ..................................13
Συντακτικό: Χρονικοί προσδιορισμοί – Θεωρία και Ασκήσεις ..................................19
Ορθογραφία:
A) Όμοια σύμφωνα – Θεωρία...................................................................................23
B) Επίθετα σε –ικος –η –ο – Θεωρία ........................................................................22
Ασκήσεις ...................................................................................................................25
Ανάπτυξη Λόγου:
Περιγραφή πράγματος - Θεωρία και Έκθεση ..........................................................29
Αφήγηση ιστορίας - Θεωρία και Έκθεση .................................................................32
Περίληψη - Θεωρία και Έκθεση ...............................................................................38
Ανακοίνωση - Θεωρία και Έκθεση ...........................................................................42
Επαναληπτικό Διαγώνισμα της 1ης Ενότητας ..........................................................44
Λύσεις ασκήσεων 1ης Ενότητας ...............................................................................48
Ανάπτυξη Λόγου:
Με ποιον τρόπο προσπαθούμε να πείσουμε κάποιον – Θεωρία και Έκθεση ..... 261
Πώς δίνουμε πληροφορίες για μια χώρα – Θεωρία και Ανάπτυξη Λόγου ........... 265
Πώς δίνουμε πληροφορίες για έναν τόπο που έχουμε επισκεφθεί –
Θεωρία και Ανάπτυξη Λόγου ............................................................................ 268
Επαναληπτικό Διαγώνισμα της 6ης Ενότητας ....................................................... 273
Λύσεις ασκήσεων 6ης Ενότητας ............................................................................. 276
Τεύχος β΄
Ενότητα 7 (η ζωή έξω από την πόλη) ..................................................................... 296
Γραμματική:
Πώς κλίνονται τα επίθετα σε -ης, -ης, -ες - Θεωρία και Ασκήσεις ....................... 297
Πώς χρησιμοποιούνται οι κλιτές μετοχές σε -μένος, -μένη, -μένο –
Θεωρία και Ασκήσεις ....................................................................................... 300
Πώς χρησιμοποιούμε τον Ενεστώτα και τον Αόριστο – Θεωρία και Ασκήσεις ... 303
Συντακτικό:
Πώς μετατρέπουμε τις ονοματικές σε ρηματικές φράσεις και αντίστροφα –
Θεωρία και Ασκήσεις ........................................................................................ 307
Πώς ξεχωρίζουμε μια απλή από μια επαυξημένη πρόταση –
Θεωρία και Ασκήσεις ........................................................................................ 311
Ορθογραφία:
Επαναληπτικές ασκήσεις ...................................................................................... 315
Ανάπτυξη Λόγου:
Πώς παρουσιάζουμε πληροφορίες για ένα γεγονός που συνέβη –
Θεωρία και Έκθεση ............................................................................................ 316
Πώς περιγράφουμε χώρους που μας κάνουν να νιώθουμε έντονα
συναισθήματα - Θεωρία και Έκθεση ................................................................ 320
Πώς μιλάμε κυριολεκτικά ή μεταφορικά για κάτι – Θεωρία και Ασκήσεις ......... 323
Πώς περιγράφουμε μια σειρά από πράξεις – Θεωρία και Έκθεση ...................... 326
Πώς κάνουμε μία περίληψη- Θεωρία και Περίληψη ........................................... 329
Επαναληπτικό Διαγώνισμα της 7ης Ενότητας ....................................................... 332
Λύσεις ασκήσεων 7ης Ενότητας ............................................................................. 336
Τεύχος γ΄
Ενότητα 13 (τρόποι ζωής και επαγγέλματα) .......................................................... 617
Γραμματική: Σχηματισμός επιθέτων όπως στα αρχαία – Θεωρία και Ασκήσεις ... 618
Συντακτικό:
Πώς μετατρέπουμε τον ευθύ σε πλάγιο λόγο – Θεωρία και Ασκήσεις ............... 624
Πώς ενώνονται οι προτάσεις μεταξύ τους – Θεωρία και Ασκήσεις ..................... 628
Ορθογραφία: Σχηματισμός επιθέτων όπως στα αρχαία ....................................... 633
Ανάπτυξη Λόγου:
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Θεωρία:
*Το ποιόν της ενέργειας δείχνει τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται η ενέργεια
(αν είναι ολοκληρωμένη, εξελισσόμενη ή μοναδικό γεγονός)
Ασκήσεις:
Αλλά ήρθε η στιγμή που ο μικρός πρίγκιπας, αφού περπάτησε πολύ στην άμμο,
στους βράχους και στα χιόνια, ανακάλυψε επιτέλους ένα δρόμο. Κι όλοι οι δρόμοι
οδηγούν στους ανθρώπους. «Καλημέρα», είπε. Ήταν ένας ανθισμένος κήπος με τρι-
αντάφυλλα. «Καλημέρα», είπαν τα τριαντάφυλλα. Ο μικρός πρίγκιπας τα κοίταξε.
Έμοιαζαν όλα στο λουλούδι του. «Τι είστε;», τα ρώτησε έκπληκτος. «Είμαστε τρια-
ντάφυλλα», είπαν τα τριαντάφυλλα. «Α!» έκανε ο μικρός πρίγκιπας... Κι αισθάνθηκε
πολύ δυστυχισμένος. Το λουλούδι του τού 'χε πει, πως ήταν το μοναδικό στο σύ-
μπαν. Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ, Ο μικρός πρίγκιπας.
Ενεστώτας
Παρατατικός
Αόριστος
Εξ. Μέλλοντας
Συνοπτικός Μέλλοντας
Παρακείμενος
Υπερσυντέλικος
Συντελεσμένος Μέλλο-
ντας
Ενεστώτας
Παρατατικός
Αόριστος
Εξ. Μέλλοντας
Συνοπτικός Μέλλοντας
Παρακείμενος
Υπερσυντέλικος
Συντελεσμένος Μέλλο-
ντας
Χθες πήγαμε εκδρομή στο Ναύπλιο. Ήρθαν μαζί μας και τα ξαδέρφια μου με
τους γονείς τους. Φτάσαμε περίπου στις 10 η ώρα και μέχρι τις 2 η ώρα περπατού-
σαμε για να δούμε την πόλη. Το μεσημέρι πήγαμε στην παραλία. Ο αδερφός μου κι
εγώ φτιάχναμε πύργους στην άμμο, ενώ τα ξαδέρφια μου έπαιζαν με την μπάλα. Οι
γονείς μας, αφού κολύμπησαν, έκατσαν κάτω από την ομπρέλα και συζητούσαν.
Πριν βραδιάσει είχαμε γυρίσει στην Αθήνα και είχαμε ήδη πέσει για ύπνο. Ήμαστε
τόσο κουρασμένοι!
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Θεωρία:
Για να δείξουμε το χρόνο χρησιμοποιούμε επιρρήματα, ουσιαστικά
ή επίθετα με λειτουργία επιρρήματος και χρονικές προτάσεις.
Για να βρούμε τους προσδιορισμούς του χρόνου μέσα σε μια πρόταση ρωτάμε
«Πότε;»
σήμερα, χθες, αύριο, σε λίγο, τώρα, μετά, αργότερα, ύστερα, έπειτα, κατόπιν,
πέρυσι, νωρίς, φέτος, απόψε, συνέχεια, συχνά, σπάνια, ξανά, γρήγορα, αργά,
πάντα, πάντοτε, ποτέ, κάποτε, ,άλλοτε, τακτικά, συνήθως, πότε πότε………
όταν, μόλις, ωσότου, αφού, αφότου, μόλις , καθώς, κάθε που, ενώ, όποτε, όσο
που, πριν, προτού, σαν, άμα , ώσπου, ………
Ασκήσεις:
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Θεωρία:
Α) Όμοια σύμφωνα
Λέξεις που γράφονται με όμοια σύμφωνα:
περιβάλλον φύλλα
παππούς απορρόφηση
Θεσσαλονίκη άλλος
απορρίμματα Σάββατο
Οι λέξεις που παράγονται από ρήματα που έχουν στο θέμα τους (πριν το –ω)
τα γράμματα π, β, φ, πτ γράφονται με δύο μ.
Οι λέξεις με πρώτο συνθετικό τις προθέσεις ‘συν’ και ‘εν’ όταν το –ν – με-
ταβάλλεται, ανάλογα με το σύμφωνο που ακολουθεί.
Το επίθετο πολύς γράφεται με δύο λ στο θηλυκό ενικού και στον πληθυντι-
κό.
Η λέξη ενενήντα και τα παράγωγά της γράφονται με ένα –ν– (π.χ. ενενηντάρης)
Β) Επίθετα σε –ικος –η –ο
Τα επίθετα που τελειώνουν σε –ικος –η –ο γράφονται με ι (γιώτα)
Παράδειγμα: μεταφορικός –ή –ό Εξαιρέσεις: δανεικός, θηλυκός, γλυκός
εθνικός –ή –ό
Ασκήσεις:
Οδός: __________________________________________________
Οικονομία: ______________________________________________
Χορταίνω: ______________________________________________
Γλύκα: _________________________________________________
Γεύση: _________________________________________________
Φιλόλογος: ______________________________________________
Τρομάζω: _______________________________________________
Δανείζω: ________________________________________________
Δανία: __________________________________________________
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θεωρία:
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
1η παράγραφος: Κάνουμε μια εισαγωγή στο θέμα.
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
2η παράγραφος
3η παράγραφος Γράφουμε τις λεπτομέρειες, αναλύουμε το θέμα
4η παράγραφος
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
η
5 παράγραφος: Γράφουμε το συμπέρασμα που προκύπτει από τα παραπάνω, τα
συναισθήματά μας, δίνουμε συμβουλές.
Προσθήκη
επίσης, επιπρόσθετα, επιπλέον, εκτός από αυτό, παράλληλα, εδώ πρέπει να προ-
στεθεί ότι…
Αντίθεση
όμως, ωστόσο, εντούτοις, αντιθέτως, αντίθετα, στον αντίποδα, αν και, παρά το
γεγονός, παρόλο που, παρ’ όλα αυτά…
Επεξήγηση
δηλαδή, για να γίνω πιο σαφής, με άλλα λόγια, εδώ θα πρέπει να διευκρινιστεί ό-
τι…
Συμπέρασμα
επομένως, συνεπώς, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι, συμπερασματικά, σύμ-
φωνα με τα παραπάνω…
Σύζευξη
Αφενός… αφετέρου, όχι μόνο…. αλλά και…
Θεωρία:
Πρόλογος
Ποιο είναι αυτό το αντικείμενο, πώς το λένε; Πού βρίσκεται, πού το είδα, πώς το
απέκτησα;
Κυρίως Θέμα
Πώς είναι εξωτερικά γενικά και μερικές λεπτομέρειες για την εξωτερική του εικόνα;
(Η περιγραφή γίνεται από το εξωτερικό μέρος προς το εσωτερικό).
Πώς χρησιμοποιείται;
Ποια είναι η χρησιμότητά του;
Επίλογος
Πώς νιώθω για αυτό το αντικείμενο; Συμπεράσματα για τη χρήση του.
Σε όλη την περιγραφή χρησιμοποιούμε τον ίδιο χρόνο, συνήθως Ενεστώτα (εκτός
αν πρόκειται για αντικείμενο που δεν χρησιμοποιείται πια).
Θέματα εκθέσεων
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία:
Πρόλογος
Πού και πότε συνέβη αυτή η ιστορία.
Κυρίως Θέμα
Ποια πρόσωπα συμμετέχουν. Τι είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι αναγνώστες για τα
πρόσωπα αυτά;
Τι έγινε στην αρχή.
Τι έγινε στη συνέχεια. Ποιο γεγονός είναι σημαντικό.
Ποια είναι τα συναισθήματα των προσώπων; Πώς αλλάζουν τα συναισθήματά τους;
Τι έγινε στο τέλος;
Επίλογος
Ποιο είναι το αποτέλεσμα του γεγονότος;
Ποιο συμπέρασμα προκύπτει;
Πώς ένιωσαν τα πρόσωπα;
Ποια είναι η γνώμη μας;
* Η αφήγηση πρέπει να είναι γρήγορη και παραστατική. Δεν γράφουμε πολλά λόγια
για θέματα που δεν σχετίζονται άμεσα με την ιστορία.
Θέματα Εκθέσεων
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία:
1. Διαβάζω το κείμενο (2 φορές)
2. Διαβάζω τις παραγράφους και υπογραμμίζω τις λέξεις- κλειδιά.
3. Γράφω ένα πλαγιότιτλο για καθεμία.
4. Ενώνω τους πλαγιότιτλους.
Περίληψη
Πάντοτε συμπαθούσα τις φώκιες, ιδίως από τότε που άκουσα στην Ολλανδία την
ιστορία που θα σας διηγηθώ. Είναι πραγματική, αν πιστέψει κανείς τους Ολλανδούς.
Αυτά τα ζώα είναι τα σκυλιά των ψαράδων. Έχουν κεφάλι μολοσσού, μάτι βοϊδίσιο
και μουστάκια γάτας. Την περίοδο του ψαρέματος ακολουθούν τι βάρκες και κυνη-
γάνε το ψάρι, όταν ο ψαράς αστοχεί ή το αφήνει να του ξεφύγει. Το χειμώνα είναι
πολύ κρυουλιάρες και σε κάθε ιγκλού ψαρά βλέπεις να τριγυρνάει και μία, που συ-
νήθως πιάνει την καλύτερη θέση μπροστά στη φωτιά, περιμένοντας το μερίδιό της
απ’ ό, τι βράζει στη χύτρα.
Ένας ψαράς και η γυναίκα του περνούσαν μεγάλες φτώχειες –η χρονιά ήταν πολύ
κακή- και, όταν δεν υπήρχε πια λέπι, ο ψαράς λέει στη γυναίκα του: «Αυτό το βρο-
μόψαρο τρώει την μπουκιά απ’ το στόμα των παιδιών μας. Μου ‘ρχεται να το πάρω
και να το πετάξω στη θάλασσα ∙ ας πα’ να βρει τους όμοιούς του ∙ αυτοί ξέρουν κάτι
τρύπες και ξεχειμωνιάζουν, χωμένοι κάτω από φύκια κι όλο και ξετρυπώνουν κανέ-
να ψάρι για φαΐ».
Η γυναίκα του ψαρά έπεσε γονατιστή μπροστά στον άντρα της και τον παρακα-
λούσε να λυπηθεί τη φώκια. Η σκέψη, όμως των παιδιών της που ‘χαν ξελιγωθεί από
την πείνα κατεύνασε γρήγορα αυτή την κρίση μεγαλοψυχίας. Τα χαράματα ο ψαράς
έβαλε τη φώκια μέσα στη βάρκα του κι αφού ξανοίχτηκε μερικές λεύγες την ξε-
Ο ψαράς γύρισε στην καλύβα του με την καρδιά ραγισμένη απ’ το χαμό της συ-
ντρόφου του. Μόλις μπήκε μέσα, βρήκε τη φώκια να στρογγυλοκάθεται μπροστά
στη φωτιά και να στεγνώνει τη γούνα της. Άντεξαν την πείνα για λίγες μέρες ακόμα.
Μετά ο ψαράς, αλαλιασμένος απ’ τις φωνές των παιδιών του που ζητούσαν φαΐ α-
ποφάσισε να δράσει πιο δυναμικά. Αυτή τη φορά, ξανοίχτηκε πολύ βαθιά στη θά-
λασσα και πέταξε τη φώκια στο νερό, μακριά απ’ τις ακτές. Η φώκια προσπαθούσε
απεγνωσμένα να γαντζωθεί από την κουπαστή με τα πτερύγιά τη που μοιάζουν με
χέρια. Ο ψαράς, εκνευρισμένος, της κοπανάει μια με το κουπί, με αποτέλεσμα να
της σπάσει το ένα πτερύγιο. Η φώκια έμπηξε κάτι τσιριχτά σαν άνθρωπος και χάθη-
κε μες στο νερό, που βάφτηκε κόκκινο απ’ το αίμα της.
Ο ψαράς γύρισε σπίτι του ψυχικό ράκος. Αυτή τη φορά η φώκια δεν περίμενε κά-
τω απ’ την καμινάδα. Την ίδια νύχτα, όμως, ακούστηκαν φωνές έξω στο δρόμο. Ο
ψαράς νόμιζε ότι κάποιον σκοτώνουν και βγήκε να βοηθήσει το θύμα. Μπροστά
στην πόρτα βρήκε τη φώκια που ‘χε συρθεί μέχρι το σπίτι και φώναζε γοερά, υψώ-
νοντας στον ουρανό το ματωμένο της πτερύγιο. Τη μάζεψαν, την περιποιήθηκαν κι
ούτε που ξανασκέφτηκαν ποτέ να τη διώξουν απ’ το σπίτι ∙ άλλωστε, από εκείνη τη
στιγμή, η ψαριά ήταν κάθε φορά και καλύτερη.
Ζεράρ νρε Νερβάλ, στο Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία,
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία:
Γράφουμε ανακοινώσεις για να ενημερώσουμε τους ανθρώπους για
ένα γεγονός (εκδήλωση, ομιλία κλπ).
* Η ανακοίνωση είναι σύντομη και περιέχει μόνο τα σημαντικά στοιχεία:
το θέμα της ανακοίνωσης
το διοργανωτή
το κοινό στο οποίο αναφέρεται
τον τόπο και τα χρόνο που θα γίνει
Ανακοίνωση
1. Είστε μέλος της χορευτικής ομάδας της πόλης σας και θέλετε να προσκαλέ-
σετε τον κόσμο στη χορευτική παράσταση που θα διοργανώσετε. Γράψτε μια
ανακοίνωση για να ενημερώσετε τον κόσμο.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
2. Ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου σας διοργανώνει μια εκ-
δρομή στα Καλάβρυτα για το Σαββατοκύριακο (12- 14 Δεκεμβρίου). Γράψτε τις
πληροφορίες που χρειάζονται σε μια ανακοίνωση που θα αναρτηθεί στο χώρο
του σχολείου σας.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
*Το ρήμα είμαι κλίνεται σύμφωνα με την Παθητική Φωνή. Ο Παρατατικός και ο
Αόριστος σχηματίζονται κατά τον ίδιο τρόπο. Για το Στιγμιαίο Μέλλοντα, τον Πα-
ρακείμενο, τον Υπερσυντέλικο και τον Συντελεσμένο Μέλλονται δανειζόμαστε τους
τύπους από το ρήμα «γίνομαι».
κός
Αόριστος Ήρθε περπάτησε ανακάλυψε οδήγησαν είπε
Εξ. Μέλλο- θα έρχεται θα περπατά θα ανακα- θα οδηγούν θα λέει
ντας λύπτει
Συνοπτικός θα έρθει θα περπα- θα ανακα- θα οδηγή- θα πει
Μέλλοντας τήσει λύψει σουν
Παρακεί- έχει έρθει έχει περπα- έχει ανακα- έχουν οδη- έχει πει
μενος τήσει λύψει γήσει
Υπερσυ- είχε έρθει είχε περπα- είχε ανακα- είχαν οδη- είχε πει
ντέλικος τήσει λύψει γήσει
Συντελε- θα έχει έρ- θα έχει περ- θα έχει α- θα έχουν θα έχει πει
σμένος θει πατήσει νακαλύψει οδηγήσει
Μέλλοντας
Αύριο, θα πάμε εκδρομή στο Ναύπλιο. Θα έρθουν μαζί μας και τα ξαδέρφια μου
με τους γονείς τους. Θα φτάσουμε περίπου στις 10 η ώρα και μέχρι τις 2 η ώρα θα
περπατάμε για να δούμε την πόλη. Το μεσημέρι θα πάμε στην παραλία. Ο αδερφός
μου κι εγώ θα φτιάχνουμε πύργους στην άμμο ενώ τα ξαδέρφια μου θα παίζουν με
την μπάλα. Οι γονείς μας, αφού κολυμπήσουν, θα κάτσουν κάτω από την ομπρέλα
και θα συζητούν. Πριν βραδιάσει θα έχουμε γυρίσει στην Αθήνα και θα έχουμε ήδη
πέσει για ύπνο. Θα είμαστε τόσο κουρασμένοι!
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Α) Όμοια σύμφωνα
Β) Επίθετα σε –ικος –η –ο
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
2η παρ.: Περιγραφή του εξωτερικού χώρου.
3η παρ.: Οι γύρω δρόμοι και η γειτονιά.
4η παρ.: Περιγραφή εσωτερικού χώρου.
5η παρ.: Ο χώρος μου μέσα στο σπίτι (το δωμάτιό μου).
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
6η παρ.: Γενικές εντυπώσεις για το σπίτι. Τα συναισθήματά μου.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Η πολυκατοικία μας δεν είναι πολύ μεγάλη αλλά είναι καινούρια. Έχει 4 ορό-
φους, ενώ σε κάθε όροφο υπάρχουν 2 διαμερίσματα. Εξωτερικά φαίνεται όμορφη,
αφού είναι χτισμένη με μοντέρνο τρόπο. Επίσης, τα μπαλκόνια είναι μεγάλα και ό-
λοι οι ένοικοι έχουν τοποθετήσει γλάστρες με πολύχρωμα λουλούδια και διάφορα
άλλα φυτά. Η πολυκατοικία μας έχει μπεζ χρώμα, ενώ η στέγη είναι σκεπασμένη με
κεραμίδια. Η πόρτα της εισόδου έχει καφέ χρώμα και είναι ξύλινη.
Η γειτονιά μας δεν είναι πολύ ήσυχη, αφού βρισκόμαστε στο κέντρο της πόλης.
Ωστόσο, μας αρέσει γιατί είμαστε κοντά στο λιμάνι, κοντά σε όλα τα μαγαζιά και
μπροστά από το σπίτι μας περνούν συχνά λεωφορεία. Επομένως, μπορούμε να πάμε
γρήγορα και εύκολα όπου θέλουμε. Το αρνητικό είναι ότι δεν βρίσκουμε πάντα θέση
πάρκινγκ για το αυτοκίνητο και τις περισσότερες φορές χρειάζεται να περπατάμε
αρκετά για να φτάσουμε στο σπίτι.
λιμάνι της πόλης μας. Τις ζεστές μέρες συνηθίζω να κάθομαι στο μπαλκόνι και να
διαβάζω ή να ακούω μουσική.
Τον περισσότερο χρόνο της ημέρας, όμως, τον περνάω στο δικό μου χώρο, το
δωμάτιό μου. Έχει ένα ελαφρύ λαχανί χρώμα και μπεζ κουρτίνες. Το κρεβάτι μου
βρίσκεται δίπλα στο παράθυρο, ενώ ακριβώς απέναντι έχω τοποθετήσει το γραφείο
μου και τη βιβλιοθήκη. Έχω διαλέξει μερικά από τα αγαπημένα μου παιχνίδια για να
διακοσμήσω το χώρο. Μπορεί να μην παίζω τώρα πια με τα περισσότερα από αυτά,
μου θυμίζουν ωστόσο τα χρόνια που ήμουν παιδί.
Το σπίτι μου μού αρέσει πάρα πολύ, όχι μόνο επειδή είναι όμορφο και περιποιη-
μένο, αλλά πολύ περισσότερο γιατί αισθάνομαι ζεστασιά και ασφάλεια. Νιώθω πολύ
τυχερή που ζω σε ένα τέτοιο σπίτι!
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
2η παρ.: Τι προετοιμασίες έκανα; Πώς πήγα;
3η παρ.: Ποιες ήταν οι εντυπώσεις όταν φτάσαμε; Πώς ήταν το δάσος; Τι είδαμε;
4η παρ.: Τι έκανα όσο ήμουν εκεί;
5η παρ.: Η επιστροφή.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
6η παρ.: Πώς πέρασα τελικά; Τι συναισθήματα μου άφησε η εκδρομή;
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
γούμενες ημέρες, δεν είχαμε προλάβει να προετοιμαστούμε. Γι’ αυτό, δεν μπορού-
σαμε να πάμε πολύ μακριά. Επομένως, αποφασίσαμε να περάσουμε τη μέρα μας στο
κοντινό δάσος της περιοχής.
Η ώρα περνούσε όσο εμείς απολαμβάναμε τη γαλήνη του δάσους. Σιγά σιγά, ο
ήλιος έδυε και φοβηθήκαμε ότι θα σκοτεινιάσει πριν προλάβουμε να βγούμε από το
δάσος. Μαζέψαμε τα πράγματα μας, γεμίσαμε τα μπουκάλια μας με νερό από το
ρυάκι και πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Δεν ξεχάσαμε να μαζέψουμε τα σκου-
πίδια σε μια σακούλα που πετάξαμε στον κάδο έξω από το δάσος.
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
2η παρ.: Τι ένιωσα; Ποιοι ήταν κοντά μου; Τι έκαναν;
3η παρ.: Πώς το αντιμετώπισα; Ποια ήταν τα συναισθήματά μου;
4η παρ.: Πόσες μέρες έμεινα στο κρεβάτι; Τι ένιωσα όταν ανάρρωσα;
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
5η παρ.: Τι σκέψεις έκανα μετά από αυτή την εμπειρία; Ποια ήταν τα συναισθήματά
μου;
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Πέρυσι το καλοκαίρι, είχαμε κανονίσει με τους φίλους μου να πάμε στο γήπεδο
της γειτονιάς για να παίξουμε ποδόσφαιρο. Παίζαμε αρκετή ώρα, μέχρι που κάποια
στιγμή ήρθε η μπάλα στα πόδια μου. Καθώς έτρεχα, το πόδι μου γλίστρησε κι έπεσα
κάτω. Ένιωσα ένα φοβερό πόνο στο πόδι και δεν μπορούσα να το κουνήσω.
Αμέσως, το παιχνίδι σταμάτησε και οι φίλοι μου με πήγαν στο σπίτι. Πονούσα
πάρα πολύ και δεν μπορούσα να πατήσω το πόδι μου. Η μητέρα μου ανησύχησε και
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
63 Ενότητα 1 [Ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα]
είπε πως πρέπει να πάμε γρήγορα στο νοσοκομείο. Ήρθαν και οι φίλοι μου μαζί για
να μου κάνουν παρέα. Οι γιατροί είπαν ότι έχω σπάσει το πόδι μου και μου έβαλαν
γύψο. Με συμβούλεψαν να μην το κουνάω όσο μπορώ και να προσέχω. Αργότερα
ήρθε και ο πατέρας μου για να δει πώς είμαι.
Έπρεπε να μείνω με το γύψο περίπου τρεις εβδομάδες. Δεν πονούσα πολύ, μερι-
κές φορές όμως το πόδι μου μούδιαζε. Ήμουν πολύ λυπημένος γιατί μέχρι να γίνει
καλά το πόδι μου θα είχε περάσει όλο το καλοκαίρι. Δεν μπορούσα να πηγαίνω στη
θάλασσα ούτε να παίζω με τους φίλους μου. Ευτυχώς, οι φίλοι μου έρχονταν συχνά
για να με βλέπουν και να μη νιώθω μοναξιά. Κανόνιζαν μάλιστα συχνά, αντί να πη-
γαίνουν για ποδόσφαιρο να έρχονται στο σπίτι μου. Επίσης, δεν μπορούσα να πάω
για μπάνιο στην παραλία, η μητέρα μου όμως με πήγαινε για ψάρεμα κι έτσι δεν
στεναχωριόμουν.
Μετά από τις τρεις εβδομάδες, πήγα ξανά στο νοσοκομείο για να μου βγάλουν το
γύψο. Ένιωσα μεγάλη ανακούφιση. Επιτέλους το πόδι μου ήταν καλά και μπορούσα
και πάλι να περπατήσω. Έτσι, έκανα έναν περίπατο μαζί με τη μητέρα μου μέχρι το
πάρκο. Δεν έπρεπε όμως να το κουράζω, γι’ αυτό δεν περπατήσαμε πολύ. Ανυπομο-
νούσα να παίξω και πάλι ποδόσφαιρο, έπρεπε όμως να περιμένω λίγο ακόμα για να
γίνει τελείως καλά.
Ευτυχώς πήγαν όλα καλά αν και ταλαιπωρήθηκα αρκετά. Από εδώ και πέρα θα
είμαι πιο προσεκτικός για να μην ξαναζήσω τέτοια εμπειρία.
Οι πλαγιότιτλοι:
1η παράγραφος: Οι φώκιες ακολουθούν τους ψαράδες και το χειμώνα ψάχνουν
ζεστασιά και φαγητό στα ιγκλού τους.
2η παράγραφος: Ένας φτωχός ψαράς ήθελε να διώξει τη φώκια από το σπίτι του,
γιατί δεν είχε αρκετό φαγητό.
3η παράγραφός: Παρά τις αντιδράσεις της γυναίκας του, ο ψαράς πήγε τη φώκια
σε ένα ξερονήσι και την άφησε εκεί.
4η παράγραφος: Η φώκια ξαναγύρισε και ο ψαράς την πήγε πιο μακριά, χτυπώ-
ντας την για να φύγει.
5η παράγραφος: Η φώκια επέστρεψε με ματωμένο το πτερύγιο και η οικογένεια
την περιποιήθηκε.
Η περίληψη:
Το κείμενο μας μιλάει για τις φώκιες που ακολουθούν τις βάρκες των ψαράδων
και το χειμώνα ψάχνουν ζεστασιά και φαγητό στα ιγκλού τους. Μια φορά, ένας
φτωχός ψαράς ήθελε να διώξει τη φώκια από το σπίτι του, γιατί δεν είχε αρκετό φα-
γητό για εκείνον και τα παιδιά του. Παρά τις αντιδράσεις της γυναίκας του, πήγε τη
φώκια σε ένα ξερονήσι και την άφησε εκεί. Η φώκια ξαναγύρισε, αλλά ο ψαράς την
πήγε ακόμα πιο μακριά. Μάλιστα, της χτύπησε το πτερύγιο με το κουπί για να φύγει.
Η φώκια τσίριξε κι έφυγε. Το βράδυ, επέστρεψε με ματωμένο το πτερύγιο και φώ-
ναζε έξω από το σπίτι της οικογένειας. Ο ψαράς, μόλις την είδε, την περιποιήθηκε
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
65 Ενότητα 1 [Ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα]
και ποτέ ξανά δεν σκέφτηκε να τη διώξει. Από τότε, η δουλειά του ψαρά πήγαινε
όλο και καλύτερα.
1. Είστε μέλος της χορευτικής ομάδας της πόλης σας και θέλετε να προσκαλέ-
σετε τον κόσμο στη χορευτική παράσταση που θα διοργανώσετε. Γράψτε μια
ανακοίνωση για να ενημερώσετε τον κόσμο.
Απάντηση:
Η χορευτική ομάδα του Δήμου μας σας προσκαλεί στη χορευτική παράσταση που
θα λάβει χώρα το Σάββατο 30 Οκτωβρίου και ώρα 6.00 μ. μ. στο Πολιτιστικό Κέ-
ντρο της πόλης μας. Η είσοδος είναι δωρεάν.
Σας περιμένουμε!
2. Ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου σας διοργανώνει μια εκ-
δρομή στα Καλάβρυτα για το Σαββατοκύριακο (12-14 Δεκεμβρίου). Γράψτε τις
πληροφορίες που χρειάζονται σε μια ανακοίνωση που θα αναρτηθεί στο χώρο
του σχολείου σας.
Απάντηση:
Ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του σχολείου μας διοργανώνει τριήμερη εκ-
δρομή στα Καλάβρυτα για τους μαθητές του σχολείου και τους γονείς τους. Θα ξε-
κινήσουμε το πρωί της Παρασκευής 12 Δεκεμβρίου στις 7:00 και θα επιστρέψουμε
το απόγευμα της Κυριακής 14 Δεκεμβρίου. Θα επισκεφθούμε το Μουσείο Καλα-
βρυτινού Ολοκαυτώματος και τον Οδοντωτό Σιδηρόδρομο Διακοπτού- Καλαβρύ-
των. Να έχετε μαζί σας αθλητικά παπούτσια και φόρμες, γάντια, κασκόλ και ζεστά
ρούχα.
Δηλώστε συμμετοχή μέχρι τις 5 Δεκεμβρίου στο τηλέφωνο 698989898, κ. Αν-
δρέου.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Θεωρία:
Αριθμητικά επίθετα ή ουσιαστικά είναι οι λέξεις που φανερώνουν
ορισμένη αριθμητική ποσότητα ή εκφράζουν αριθμητικές έννοιες ή
σχέσεις.
Τελειώνουν σε:
-αριά: δείχνουν την ‘περίπου’ ποσότητα ενός πλήθους.
-άδα: δείχνουν το σύνολο.
* Το αριθμητικό 9 γράφεται με δύο –ν– στις λέξεις: εννέα, εννιά καθώς και σε
όσες περιέχουν ολόκληρη τη λέξη εννέα ή εννιά εννιακόσια, εννιακοσιο-
στός και τα παράγωγά τους (π.χ. εννεαετής).
ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι λέξεις ένατος και ενενήντα και τα παράγωγά τους γράφονται με
ένα –ν– (π.χ. ενενηντάρης)
Ασκήσεις:
- Η τζαμαρία μας είναι μεγάλη και έχει ______________ (2) τζάμια για καλύ-
τερη ηχομόνωση.
Θεωρία:
Ασκήσεις:
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Θεωρία:
εδώ, εκεί, μέσα, έξω, πάνω, κάτω, δίπλα, απέναντι, αριστερά, δεξιά, γύρω,
πέρα, κοντά, μακριά, παντού, κάπου, πουθενά, μεταξύ, ανάμεσα, ψηλά,
χαμηλά, πλάι, μεταξύ, μπροστά, πίσω, βόρεια, νότια, ανατολικά, δυτικά…
Για παράδειγμα: στο σπίτι, στο σχολείο, στην πλατεία, στην ταράτσα, από
την Αθήνα, προς την Κόρινθο, (πάω) σπίτι, σχολείο…
Ασκήσεις:
Ελλειπτικές Προτάσεις
Θεωρία:
Μπορούμε να διακρίνουμε τις προτάσεις με βάση τη δομή τους.
Βασικοί όροι της πρότασης: Υποκείμενο, Ρήμα, Αντικείμενο ή Κατη-
γορούμενο.
ΑΠΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Η πρόταση που αποτελείται από ένα υποκείμενο και το ρήμα ή ένα υποκείμενο,
το ρήμα και ένα αντικείμενο ή κατηγορούμενο.
Η μητέρα αγόρασε φρούτα.
Ο Γιάννης κοιμάται.
ΣΥΝΘΕΤΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Η πρόταση που έχει δύο ή περισσότερα υποκείμενα, αντικείμενα ή κατηγορούμε-
να
Η μητέρα αγόρασε φρούτα και λαχανικά.
Ο Γιάννης και η Άννα κοιμούνται.
ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Εκτός από τους κύριους όρους της πρότασης (Υ, Ρ, Α, Κ), περιέχει πληροφορίες
που εξηγούν ή συμπληρώνουν τους κύριους όρους.
Σήμερα το πρωί, η μητέρα αγόρασε φρούτα από το μανάβικο της γειτονιάς.
Ο Γιάννης κοιμάται κάθε μεσημέρι στο δωμάτιό του.
ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Από την πρόταση λείπει κάποιος ή κάποιοι από τους βασικούς όρους.
Αγόρασε φρούτα. (λείπει: η μητέρα)
- Τι κάνεις; (λείπει: εσύ)
- Καλά. (λείπουν: εγώ είμαι)
Ασκήσεις:
- Εσύ τι κάνεις;
- Εγώ είμαι καλά! Εσύ τι κάνεις;
________________________________________________________________
________________________________________________________________
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Ασκήσεις:
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θεωρία:
Για τις γενικές οδηγίες σχετικά με την Έκθεση, μπορείτε να ανατρέ-
ξετε στην 1η ενότητα «Πώς γράφουμε μια έκθεση».
Πρόλογος
Ποιο είναι αυτό το κτίσμα; Πού βρίσκεται; Πότε χτίστηκε;
Κυρίως Θέμα
Ποια είναι η ιστορία του;
Ποιοι ζούσαν ή ζουν σ’ αυτό;
Πώς είναι εξωτερικά γενικά και μερικές λεπτομέρειες για την εξωτερική του εικόνα.
Πώς είναι εσωτερικά;
(Η περιγραφή γίνεται από το εξωτερικό μέρος προς το εσωτερικό).
Πώς χρησιμοποιείται;
Επίλογος
Ποια είναι η γενική εντύπωση του κτίσματος;
Τι συναισθήματα και τι σκέψεις μου προκαλεί;
* Σε όλη την περιγραφή χρησιμοποιούμε τον ίδιο χρόνο, συνήθως Ενεστώτα (εκτός
αν πρόκειται για κτίσμα που δεν υπάρχει πια ή όταν αναφερόμαστε στην ιστορία
του).
* Για την περιγραφή ενός κτίσματος μπορεί να χρειαστεί οι μαθητές να πάρουν πλη-
ροφορίες από το διαδίκτυο ή από το δάσκαλο, κυρίως για την ιστορία του κτιρίου.
Ακόμα, μπορούν να γράψουν μια έκθεση περιγραφής κτίσματος μετά από μια εκ-
δρομή στην οποία θα έχουν επισκεφθεί το κτίριο για το οποίο γράφουν.
Θέματα Εκθέσεων
1. «Περιγράφω το κτίριο της Βουλής των Ελλήνων»
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Θεωρία:
Ασκήσεις:
Αγγελίες
Θεωρία:
Ασκήσεις:
οι στάσεις τη διάμετρο
τη δύναμη της αποδείξεως
των οδών τις λύσεις
η είσοδος τις ανόδους
η πόλη την ψύξη
της ψήφου οι διχοτόμοι
των κρατήσεων της ακρόπολης
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
- Στον αγώνα δρόμου, έτρεξαν συνολικά είκοσι επτά (27) άτομα. Εγώ ήρθα
έκτος (6), ενώ ο Μάνος δέκατος τρίτος (13). Έκανε σχεδόν το διπλάσιο (2)
χρόνο από μένα.
- Αγόρασε μια δωδεκάδα (12) αυγά.
- Το χίλια (1.000) είναι το δεκαπλάσιο (10) του εκατό (100).
- Η τζαμαρία μας είναι μεγάλη και έχει διπλά (2) τζάμια για καλύτερη ηχομό-
νωση.
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οι δύσκολες περίοδοι οι μικρές περίμετροι οι εύκολες λύσεις
των δύσκολων περιόδων των μικρών περιμέτρων των εύκολων λύσεων
τις δύσκολες περιόδους τις μικρές περιμέτρους τις εύκολες λύσεις
- (δύσκολες περίοδοι) - (μικρές περίμετροι) εύκολες λύσεις
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Παρατηρώ ότι πολλές προτάσεις της άσκησης αυτής, είναι ίδιες με την άσκηση 1
του συντακτικού της πρώτης ενότητας. Υπογραμμίζουμε όμως διαφορετικές λέξεις:
Στην άσκηση της πρώτης ενότητας υπογραμμίζουμε τους προσδιορισμούς του χρό-
νου, ενώ στην άσκηση της δεύτερης ενότητας τους προσδιορισμούς του τόπου. Σε
Ελλειπτικές Προτάσεις
- Εσύ τι κάνεις;
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
2η παρ.: Ποια είναι η ιστορία του; Ποιοι ζούσαν ή ζουν σ’ αυτό; Πότε χτίστηκε;
3η παρ.: Πώς είναι εξωτερικά γενικά και μερικές λεπτομέρειες για την εξωτερική
του εικόνα.
4η παρ.: Πώς είναι εσωτερικά; Τι αίθουσες υπάρχουν; Πώς χρησιμοποιούνται;
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
5η παρ.: Ποια είναι η γενική εντύπωση του κτίσματος; Τι συναισθήματα και τι
σκέψεις μου προκαλεί;
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Η Βουλή των Ελλήνων στεγάζεται στα παλιά ανάκτορα του Όθωνα. Βρίσκεται
απέναντι από την πλατεία Συντάγματος στην πρωτεύουσα της Ελλάδας, την Αθήνα.
Είναι ένα από τα παλαιότερα και πιο επιβλητικά κτίρια του σύγχρονου ελληνικού
κράτους.
Το ογκώδες κτίριο χτίστηκε το 1836 με σκοπό να γίνει το ανάκτορο του βασιλιά
Όθωνα και της γυναίκας του, βασίλισσας Αμαλίας. Όταν ο Όθωνας έφυγε από τη
χώρα, το κτίριο κατοικήθηκε από το βασιλιά Γεώργιο Α’. Με τα χρόνια, εγκατα-
λείφθηκε από τις βασιλικές οικογένειες και φιλοξένησε διάφορες κρατικές υπηρεσί-
ες και διεθνείς οργανώσεις, όπως το Υπουργείο Γεωργίας και τον Ερυθρό Σταυρό.
Μέσα στο κτίριο λειτούργησαν για λίγα χρόνια οικοτροφεία φοιτητών, νοσοκομεία,
το «Μουσείο Ενθυμίων του Γεωργίου Α΄» και πολλά άλλα ανάλογα με τις ανάγκες
της χώρας κάθε εποχή. Το 1929, όταν στην Κυβέρνηση ήταν ο Ελευθέριος Βενιζέ-
λος αποφασίστηκε να λειτουργήσει το ανάκτορο ως κτίριο της Βουλής των Ελλή-
νων. Έτσι, έγιναν οι απαραίτητες τροποποιήσεις στη διακόσμηση και τη διαρρύθμι-
σή του.
Το κτίριο της Βουλής είναι τριώροφο και έχει ορθογώνιο σχήμα. Υπάρχουν δύο
κύριες είσοδοι. Η επίσημη είσοδος βρίσκεται δυτικά, μπροστά στο μνημείο του Ά-
γνωστου Στρατιώτη. Το μνημείο αυτό φυλάσσεται από τους Εύζωνες. Η άλλη βρί-
σκεται ανατολικά, στην πλευρά του Εθνικού Κήπου. Στην επίσημη είσοδο υπάρχουν
κολόνες δωρικού ρυθμού (δωρικά πρόπυλα). Σε κάθε όροφο έχει πολλά παράθυρα
περιμετρικά, ενώ στο ψηλότερο σημείο του κτιρίου ανεμίζει η ελληνική σημαία.
Παρά το γεγονός ότι είναι πολύ μεγάλο, δεν έχει ιδιαίτερη διακόσμηση. Χαρακτηρί-
ζεται από τη λιτότητα της κλασικής περιόδου της Ελλάδας.
Τα παλιά ανάκτορα δεν τροποποιήθηκαν πολύ εξωτερικά για να στεγάσουν τη
Βουλή. Εσωτερικά, όμως, πραγματοποιήθηκαν πολλές αλλαγές. Στο ισόγειο βρίσκε-
ται η κύρια αίθουσα του κοινοβουλίου, που είναι ένα μεγάλο αμφιθέατρο για τις συ-
νεδριάσεις των βουλευτών. Το πάτωμα είναι καλυμμένο από λευκά και κόκκινα
μάρμαρα, ενώ την αίθουσα στολίζουν διάφορα χρυσά διακοσμητικά. Στο πάνω μέ-
ρος της αίθουσας αυτής υπάρχει ένας εξώστης, όπου κάποτε ήταν η θέση του βασι-
λιά. Τώρα, έχει μετατραπεί σε χώρο για τους επισκέπτες. Στο δεύτερο όροφο, υπάρ-
χει μια παρόμοια μικρότερη αίθουσα, που χρησιμοποιείται από επιτροπές της βου-
λής και από τις κοινοβουλευτικές ομάδες των κομμάτων.
Το κτίριο της Βουλής είναι ένα από τα ιστορικά κτίρια της χώρας. Παρά την α-
πλότητά του, το κτίριο δημιουργεί μια αίσθηση μεγαλοπρέπειας.
Αγγελίες
3. Έφυγε.
6. Να γράψετε τις παρακάτω λέξεις/ φράσεις ως συντομογραφίες ή αρκτικόλε-
ξα.
Απάντηση:
διαμέρισμα: διαμ.
δηλαδή: δηλ.
Ελληνικά Ταχυδρομεία: ΕΛ. ΤΑ.
τετραγωνικά μέτρα: τ. μ.
προ Χριστού: π. Χ.
παραδείγματος χάριν: π. χ.
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής: Η.Π.Α.
άγιος: αγ.
Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδας: Ο.Σ.Ε.
Εθνικό Σύστημα Υγείας: Ε.Σ.Υ.
Κωνσταντίνος: Κων/νος
αδελφοί: Αφοί
χιλιόμετρα: χμ
χιλιάδες: χιλ.
Ασκήσεις:
2 ελλειπτικές προτάσεις.
___________________________________________________________________
_________________________________________________________________
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θέματα Εκθέσεων
1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου «Ήρθαν (κι όλα έγιναν σαν ξένα)»
του Κυριάκου Ντελόπουλου στη σελίδα 43 του σχολικού βιβλίου.
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
126 Ενότητα 3 [28η Οκτωβρίου]
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
σπάνιο, ένα κομμάτι απ’ τη λαχτάρα τα καρδιάς του. Γύρισε όλους τα δρόμους εκεί-
νο τα’ απόγιομα και διάλεξε σχέδιο. Είχε στον νου το τι ζητούσε, βλέπεις, κι απ’ την
αρχή ξέκοψε τα σχέδια και διάλεξε το πιο αρχοντικό, γιατί αυτό θα ταίριαζε στην
περίπτωση.
Ζήτησε απ’ τ’ αφεντικό να δουλέψει μοναχός μερικές μέρες, αφού θα ’κλειναν
πια, γιατί είπε, είχε μαζευτεί δουλειά πολλή. Εδούλευε, λοιπόν, τα καλαπόδια* του
αφεντικού, να μην αποκαλυφθεί και μετά, δούλευε τα λουστρινένια γοβάκια. Καρ-
φάκι και μαντινάδα, φόντι* και τραγούδι, ψίδι* και αναστεναγμός. Το λουστρίνι έ-
παιρνε να γίνεται γοβάκι. Τα’ όνειρο του έπαιρνε να γίνεται αλήθεια. Σαν τέλειωσε,
είπε στ’ αφεντικό πως είχε κουραστεί πια και δε θα δούλευε άλλο το βράδυ. Έκρυψε
τα γοβάκια και παραμόνευε την ώρα.
Η κόρη του δασκάλου δεν έβγαινε ταχτικά. Είχε μάνα αυστηρή και πατέρα σπου-
δαίο. Σαν έβγανε όμως, όλοι την κοίταζαν ∙ γιατί είχε σγουρά μαλλιά και μάτια με-
γάλα. Είχε στητό κορμί και περπατησιά περήφανη. Του ’χε λαβώσει την καρδιά. Η
μάνα του πήγαινε κάθε μέρα στο σπίτι του δασκάλου και παραδούλευε, έκανε τη
λάτρα. Τον είχε πάρει κάνα δυο φορές μαζί της, σαν τύχαινε να κουβαλήσει τίποτα
πράματα. Τότες την έβλεπε από κοντά και την καμάρωνε. Θάρρητα δεν είχανε, μα
όσο να πεις, είχανε αλλάξει κουβέντες κάμποσες φορές. Σε μια τέτοια φορά πρόσπε-
σε να σηκώσει κάτι που έπεσε κι όσο να μπει και να βγει το κορίτσι, αυτός πρόκαμε
και μέτρησε με την παλάμη του το παπούτσι της. Είχε κιόλας, βλέπεις, το σχέδιό του
καρφωμένο στο φακιδερό κεφάλι του. Θα τα έφτιαχνε ένα ζευγάρι κόκκινα λουστρι-
νένια γοβάκια, που όμοιά τους δε φορέθηκαν ποτέ. Ύστερα θα περίμενε μια γιορτή
και, με το μέσον τα μάνας του που παραδούλευε στο σπίτι, θα πήγαινε να της τα δώ-
σει ο ίδιος. Θα τα ’δινε, κι αυτή, δεν μπορεί, θα πηδούσε απ’ τη χαρά της. Δεν μπο-
ρούσε να γίνει αλλιώτικα, γιατί τέτοια παπούτσια δε γινόταν να ’χει ξαναβάλει. Η
κόρη του δασκάλου θα χαιρόταν, θα τον συμπάθαγε, κι άμα τον συμπάθαγε, ποιος
ξέρει…
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
128 Ενότητα 3 [28η Οκτωβρίου]
Την κρίσιμη μέρα τύλιξε τα παπούτσια, τα πήρε σπίτι και τα ’κρυψε. Ήθελε πρώ-
τα να μιλήσει της μάνας, να τα πούνε οι δυο τους και να τα συμφωνήσουνε. Για να
γίνει τούτο, έπρεπε πρώτα να κοιμηθούνε τ’ άλλα παιδιά. Καθίσανε στο τραπέζι. Τα
φαγητά γίνονταν άνοστα στο στόμα του. Υπονόμεψε να σηκώσουν το τραπέζι.
Είχε στον νου του ολοένα την κόρη του δασκάλου. Δεν έβλεπε μπροστά του. Όλα
τού φαίνονταν σκιές. Σκιά τα κρεβάτια με τ’ αδέρφια που μαλώνανε για τα μαξιλά-
ρια. Σκιά ο πατέρας που ρουφούσε ό, τι είχε απομείνει στο ποτήρι του. Σκιά η αδερ-
φή του που σήκωνε το τραπέζι.
Την κοίταξε πιο προσεχτικά. Πόσο θαμπή ήταν μπροστά στην άλλη! Τα μαλλιά
της δεν έπεφταν σγουρά στους ώμους. Είχε μια πλεξούδα ίσια που τη σφιχτόδενε
στον σβέρκο της μ’ ένα λαστιχάκι των πακέτων. Δεν περπατούσε καμαρωτά. Η μάνα
την είχε μάθει να κοιτάζει το χώμα, έτσι που καλά καλά δεν έβλεπες τι χρώμα είχανε
τα μάτια της. Αλήθεια, το χρώμα να ’χανε τα μάτια της αδερφής του; Της μίλησε κι
αυτή σήκωσε το κεφάλι κι αποκρίθηκε. Τα μάτια της ήταν καφετιά, ίδια με τα μάτια
των κοριτσιών όλου του κόσμου, και το φουστάνι της με την ποδιά του μαγειρέμα-
τος μπροστά ήταν ξεθωριασμένο κι αυτό, μα τώρα πρόσεξε πως ήταν ξεθωριασμένο
απ’ την πολυκαιρία.
Η αδερφή… Στα πόδια φορούσε εξώφτερνα, για να γλιτώνει τα παπούτσια, να τα
’χει για καλά. Η άλλη θα ’χε οπωσδήποτε πασουμάκια μεταξένια και παπούτσια
πολλά. Μα ναι, είχε πολλά κι ένα ζευγάρι παραπάνω που θα της πήγαινε αυτός θα τη
γιόμιζαν χαρά μονάχα για λίγο, ως να μπουν στο ράφι με τ’ άλλα παπούτσια. Θα του
’λεγε μονάχα ευχαριστώ, μα το ευχαριστώ της θα ’τανε για τα παπούτσια μονάχα κι
όχι γι’ αυτό τον ίδιο. Σε μια στιγμή κατάλαβε πολλά και σβήστηκε μονοκοντυλιά η
κόρη του δασκάλου.
Έδωσε τα λουστρινένια γοβάκια στην αδελφή. Της άξιζαν. Το ’νιωθε πως της ά-
ξιζαν. Χιλιάδες ήλιοι φώτισαν τα καφετιά ματάκια και μύρια αστέρια μπερδεύτηκαν
στην πλεξούδα της. Πουλιά τρελά τιριτίριζαν στ’ αυτιά της και η καρδιά της μεθυ-
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
129 Ενότητα 3 [28η Οκτωβρίου]
*καλαπόδια = ξύλινο ομοίωμα του κάτω μέρους του ποδιού, που χρησιμοποιείται για την
κατασκευή ή την επιδιόρθωση παπουτσιών.
*φόντι = το πάνω μέρος του παπουτσιού
*ψίδι = η μύτη του παπουτσιού
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
134 Ενότητα 3 [28η Οκτωβρίου]
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Απάντηση:
Ενεστώτας αναρωτιόμαστε προβάλλεις παραγγέλνει
Παρατατικός αναρτιόμασταν προέβαλλες παράγγελνε
Αόριστος αναρωτηθήκαμε προέβαλες παρήγγειλε
2 ελλειπτικές προτάσεις.
Απάντηση:
Καλή χρονιά!
- Πώς από δω;
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θέματα Εκθέσεων
1. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου «Ήρθαν (κι όλα έγιναν σαν ξένα)»
του Κυριάκου Ντελόπουλου στη σελίδα 43 του σχολικού βιβλίου.
Απάντηση:
Οι πλαγιότιτλοι
1η παράγραφος: Οι Έλληνες στρατιώτες επέστρεψαν σε άσχημη κατάσταση από
την Αλβανία και ο κόσμος τους συμπονούσε.
2η παράγραφος: Οι Ιταλοί ζήλευαν την αγάπη του κόσμου και έδωσαν εντολή οι
Έλληνες στρατιώτες να φορούν κανονικά ρούχα.
3η παράγραφός: Γίνονταν συχνά συγκρούσεις μεταξύ Ελλήνων και Ιταλών. Οι Ι-
ταλοί έριξαν κάτω έναν Έλληνα, ενώ όταν ήρθαν άλλοι Έλληνες να τον βοηθήσουν
έφυγαν.
4η παράγραφος: Οι μαθητές πήγαιναν στο σχολείο χωρίς όρεξη, ενώ κάποιοι λι-
ποθυμούσαν από την πείνα.
5η παράγραφος: Οι λιγοστές εφημερίδες έγραφαν για την ακρίβεια και την άσχη-
μη κατάσταση που κυριαρχεί στη χώρα.
6η παράγραφος: Ο κόσμος μαζευόταν στα συσσίτια για να πάρει λίγο φαγητό, αλ-
λά κι αυτό δεν έφτανε για όλους.
Η περίληψη
Σύμφωνα με το συγγραφέα, οι Έλληνες στρατιώτες επέστρεψαν σε άσχημη κατά-
σταση από την Αλβανία και ο κόσμος τους συμπονούσε. Έτσι, οι Ιταλοί επειδή ζή-
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
141 Ενότητα 3 [28 Οκτωβρίου]
λευαν την αγάπη του κόσμου, έδωσαν εντολή οι Έλληνες στρατιώτες να φορούν κα-
νονικά ρούχα. Οι συγκρούσεις ανάμεσα σε Έλληνες και Ιταλούς ήταν συχνές. Μά-
λιστα μια φορά, οι Ιταλοί έριξαν κάτω έναν Έλληνα, ενώ όταν ήρθαν άλλοι Έλληνες
να τον βοηθήσουν, εκείνοι έφυγαν τρέχοντας. Επίσης, οι μαθητές πήγαιναν στο σχο-
λείο χωρίς όρεξη, ενώ κάποιοι λιποθυμούσαν από την πείνα. Οι φτωχικές πια εφη-
μερίδες έγραφαν για την ακρίβεια και την άσχημη κατάσταση που κυριαρχεί στη
χώρα. Το φαγητό στα συσσίτια ήταν μια λύση, αλλά κι αυτό δεν έφτανε για όλους.
Η περίληψη
Ο παππούς του Μίσα είχε γεράσει και δεν μπορούσε να κάνει πολλά πράγματα
μόνος του. Μερικές φορές έκανε ζημιές, γι’ αυτό ο γιος του και η νύφη του τον έβα-
ζαν να τρώει μόνος του και του έβαζαν το φαγητό σε ξύλινο πιάτο. Μια μέρα, ο Μί-
σα έφτιαξε μια ξύλινη γαβάθα και εξήγησε στους γονείς του πως όταν οι ίδιοι γερά-
σουν, όπως ο παππούς, θα τους βάζει να τρώνε σε αυτή την γαβάθα. Οι γονείς του
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
142 Ενότητα 3 [28 Οκτωβρίου]
τότε κατάλαβαν πως η συμπεριφορά τους προς τον παππού ήταν άσχημη και αποφά-
σισαν να μην τον αφήσουν ποτέ ξανά να φάει μόνος του ούτε να τον μαλώνουν αν
μερικές φορές δυσκολεύεται.
Η περίληψη
Ο μικρός τσαγκάρης μάζευε κρυφά λεφτά για να αγοράσει κόκκινο γυαλιστερό
λουστρίνι. Αφού έψαξε πολύ κατάφερε να αγοράσει το πιο όμορφο λουστρίνι και
χωρίς να τον καταλάβει το αφεντικό του, έφτιαξε ένα ζευγάρι κόκκινα λουστρινένια
γοβάκια. Είχε σκοπό να τα δώσει στην κόρη του δασκάλου, που ήτα πολύ όμορφη
και την είχε ερωτευθεί. Πίστευε ότι έτσι εκείνη θα τον πρόσεχε. Εκείνο το βράδυ,
ήθελε να μιλήσει στη μητέρα του, που δούλευε σαν καθαρίστρια στο σπίτι του δα-
σκάλου, για να τον βοηθήσει να δώσει τα γοβάκια στην κοπέλα. Το μόνο που σκε-
φτόταν ήταν η κόρη του δασκάλου, όμως τότε πρόσεξε πόσο ντροπαλή και απερι-
ποίητη ήταν η αδερφή του. Ο μικρός τσαγκάρης σκέφτηκε πως η αδερφή του δεν
έχει άλλο ζευγάρι παπούτσια, ενώ η κόρη του δασκάλου θα είχε πολλά. Αποφάσισε
να δώσει τα παπούτσια στην αδερφή του κι εκείνη χάρηκε πάρα πολύ. Ο μικρός
τσαγκάρης ήταν πολύ ευχαριστημένος με την πράξη του.
σχετικά με τη δομή της έκθεσής μας, μπορούμε να ανατρέξουμε στην Ανάπτυξη Λόγου
της 1ης ενότητας: Πώς αφηγούμαστε μια ιστορία)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
1η παρ.: Πού και πότε συμβαίνουν τα γεγονότα;
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
2η παρ.: Πώς είναι η γενική κατάσταση της χώρας; Πώς έφτασαν σε αυτό το σημεί-
ο; Τι κάνουν οι ‘μεγάλοι’;
3η παρ.: Τι δυσκολίες αντιμετωπίζουμε (συνθήκες ζωής): σχετικά με τους γονείς
μας, το φαγητό, το σχολείο;
4η παρ.: Τι συναισθήματα έχουμε: φόβος, ανασφάλεια, στεναχώρια, ελπίδα
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
5η παρ.: Ποια είναι η γενική μου εντύπωση; Τι εύχομαι για την κατάσταση;
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Είναι Απρίλιος του 1942. Πριν ένα χρόνο περίπου εισέβαλαν στη χώρα μας, την
Ελλάδα οι Γερμανοί. Τους Ιταλούς μπορούσαμε μέχρι τώρα να τους κερδίζουμε. Οι
Γερμανοί όμως τα κατάφεραν. Και από τότε, η κατάσταση έγινε χειρότερη.
Σαν χθες θυμάμαι την ημέρα που κηρύχθηκε ο πόλεμος, τους γονείς μου που ήταν
ανήσυχοι, τη γιαγιά μου που έκλαιγε. Κλαίγαμε κι εμείς μαζί. Δεν ξέραμε τότε το
λόγο που ήταν όλοι ταραγμένοι, τον καταλάβαμε όμως τώρα που πέρασε ο καιρός.
Το φαγητό είναι λιγοστό, κάθε μέρα μαθαίνουμε για το θάνατο κάποιου γνωστού
μας. Άλλοι πεθαίνουν από την πείνα, άλλοι από αρρώστιες, άλλοι επειδή αντιμίλη-
σαν στους Γερμανούς. Παντού κυκλοφορούν Γερμανοί στρατιώτες και φέρονται με
σκληρότητα σε όποιον Έλληνα συναντήσουν. Πολλές φορές μπαίνουν και μέσα στα
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
145 Ενότητα 3 [28 Οκτωβρίου]
σπίτια και αρπάζουν ό, τι βρουν. Η μαμά μου είχε αναλάβει να τους πλένει τα ρούχα
με αντάλλαγμα ένα πιάτο φαγητό.
Η κατάσταση είναι δύσκολη και για μας τα παιδιά. Μερικές μέρες δεν τρώμε κα-
θόλου, γι’ αυτό ψάχνουμε στα σκουπίδια. Αλλά και τις ημέρες που βρίσκουμε λίγο
φαγητό δεν χορταίνουμε. Ο μπαμπάς μου δεν τρώει καθόλου για να δώσει το μερίδιό
του σε εμάς. Στο σχολείο, μερικά παιδιά λιποθυμούν από την πείνα. Άλλοι φίλοι μου
σταμάτησαν να έρχονται. Εγώ όμως δε θέλω να σταματήσω κι ας πηγαίνω ξυπόλυ-
τος και με σκισμένα ρούχα. Όλοι οι συμμαθητές μου έτσι έρχονται. Καθόμαστε όλοι
δίπλα δίπλα στα θρανία και προσπαθούμε να διαβάσουμε. Ο δάσκαλος κάθε μέρα
μας μοιράζει ό, τι φαγητό έχει καταφέρει να βρει. Δεν τρώει εκείνος, αλλά ψάχνει
στα σκουπίδια των Γερμανών να βρει κάτι για να το φέρει στο σχολείο.
Μερικά παιδιά κλαίνε την ώρα του μαθήματος. Μια φορά είδα και το δάσκαλο
δακρυσμένο. Τον ρωτάμε συνέχεια γιατί συμβαίνουν όλα αυτά και πότε θα σταμα-
τήσουμε να πεινάμε. Εκείνος μας λέει να κάνουμε υπομονή και μας δίνει κουράγιο.
Μα τι υπομονή να κάνουμε; Εχθές όπως γυρίζαμε από το σχολείο είδαμε τους Γερ-
μανούς που είχαν περικυκλώσει έναν άντρα και τον κλωτσούσαν. Φοβηθήκαμε και
αρχίσαμε να τρέχουμε για να μη μας δουν. Μερικές φορές, χτυπούν την πόρτα μας
και εμείς κρυβόμαστε κάτω από τα κρεβάτια ή μέσα στις ντουλάπες. Αυτοί φωνά-
ζουν άγρια αλλά ούτε εμείς καταλαβαίνουμε τι λένε ούτε η μητέρα μας.
Όταν φοβάμαι όμως πηγαίνω στην αγκαλιά της μαμάς μου και της λέω να κάνει
υπομονή, όπως μας λέει ο δάσκαλος. Οι Γερμανοί θα φύγουν κάποτε από τη χώρα
μας και θα γλιτώσουμε από αυτή την άσχημη κατάσταση. Εύχομαι να φύγουν σύ-
ντομα για να είμαστε και πάλι ευτυχισμένοι.
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
1η παρ.: Πληροφορίες γενικά για τον πόλεμο
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
2η παρ.: Ποιες είναι οι συνθήκες σε καιρό ειρήνης;
3η παρ.: Τι αλλάζει κατά τι διάρκεια του πολέμου;
4η παρ.: Ποιες είναι οι συνέπειες του πολέμου;
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
5η παρ.: Ποια είναι τα γενικά συμπεράσματα;
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Πολλές περιοχές στον κόσμο έχουν υποφέρει στο παρελθόν ή υποφέρουν ακόμα
και σήμερα από τα άσχημα αποτελέσματα του πολέμου. Η Ελλάδα είναι μια χώρα
που έχει γνωρίσει τον πόλεμο αρκετές φορές. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι άν-
θρωποι δεν μπορούν να ζήσουν ευτυχισμένοι όπως ζουν σε καιρό ειρήνης.
Όταν μια χώρα έχει ειρήνη, όλοι οι πολίτες είναι χαρούμενοι, παρά τις καθημερι-
νές δυσκολίες που μπορεί να περνούν. Οι άνθρωποι ζουν ήρεμα, πηγαίνουν στις
δουλειές τους, μπορούν να έχουν τα βασικά αγαθά για να ζήσουν. Τα παιδιά παίζουν
ελεύθερα στις γειτονιές, μπορούν να πηγαίνουν στο σχολείο και να μορφώνονται.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
147 Ενότητα 3 [28 Οκτωβρίου]
Κάθε περιοχή είναι όμορφη και μπορεί να γίνει ακόμα ομορφότερη αν την περιποι-
ούνται οι πολίτες. Μπορούν να γίνονται διάφορα έργα στις πόλεις και τους δρόμους
και να οργανώνονται εκδηλώσεις και γιορτές.
Αντίθετα, όταν μια χώρα έχει πόλεμο οι άνθρωποι φοβούνται συνεχώς γιατί δεν
νιώθουν ασφαλείς. Δεν ξέρουν τι μπορεί να γίνει την επόμενη μέρα, αν θα μπορέ-
σουν να βρουν φαγητό, αν θα μένουν στο σπίτι τους ή ακόμα κι αν οι ίδιοι θα έχουν
την υγεία τους. Πολλά σπίτια και κτίρια καταστρέφονται και πολλοί άνθρωποι
τραυματίζονται ή σκοτώνονται. Τα παιδιά δεν μπορούν να πηγαίνουν στο σχολείο
ενώ το παιχνίδι είναι πλέον πολυτέλεια για αυτά. Πολλά χάνουν τους γονείς τους, τα
αδέρφια τους ή άλλους συγγενείς.
Μετά τον πόλεμο, το μόνο που μένει είναι ερείπια. Καταστραμμένα κτίρια, τραυ-
ματίες, παιδιά ορφανά και άστεγα είναι μερικά από τα αποτελέσματα του πολέμου.
Οι πόλεις χρειάζονται αρκετά χρόνια για να αναπτυχθούν ξανά και να γίνουν όπως
παλιά και οι πολίτες δεν μπορούν να βρουν εργασία. Επομένως, η φτώχεια εξακο-
λουθεί να υπάρχει. Ακόμα, οι εικόνες και οι εμπειρίες που αποκτά ένας άνθρωπος
στον πόλεμο μένουν χαραγμένες στο μυαλό του. Ακόμα κι όταν τελειώσει ο πόλε-
μος, η ανασφάλεια και ο φόβος δεν περνά.
Η ειρήνη είναι το σημαντικότερο αγαθό που υπάρχει στον κόσμο. Όταν γίνονται
πόλεμοι ο κόσμος δεν μπορεί να γίνει καλύτερος. Ο πόλεμος προκαλεί δυστυχία και
θλίψη σον κόσμο.
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Η έκθεση είναι περιγραφική. (Για να βοηθηθούμε σχετικά με τη δομή της έκθεσής
μας, μπορούμε να ανατρέξουμε στην Ανάπτυξη Λόγου της 1ης ενότητας: Πώς περιγρά-
φουμε ένα πράγμα ή πιο συγκεκριμένα στην Ανάπτυξη Λόγου της 2ης ενότητας: Πώς
περιγράφουμε ένα κτίσμα)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
1η παρ.: Ποιο είναι αυτό το κτίσμα; Πού βρίσκεται; Πότε χτίστηκε;
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
2η παρ.: Ποια είναι η ιστορία του; Πότε χτίστηκε;
3η παρ.: Πώς είναι εξωτερικά γενικά και μερικές λεπτομέρειες για την εξωτερική
του εικόνα.
4η παρ.: Πώς είναι εσωτερικά; Τι αίθουσες υπάρχουν; Πώς χρησιμοποιούνται;
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
5η παρ.: Ποια είναι η γενική εντύπωση του κτίσματος; Τι συναισθήματα και τι σκέ-
ψεις μου προκαλεί;
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Στο ίδιο σχολείο φοίτησε και η μητέρα μου. Τα πρώτα χρόνια ήταν τριθέσιο γιατί
δεν υπήρχαν πολλά παιδιά. Όσο περνούσαν όμως τα χρόνια, τα παιδιά αυξάνονταν
και τώρα είναι δωδεκαθέσιο και μάλιστα έχουν ιδρυθεί και άλλα σχολεία στους Αγί-
ους Θεοδώρους.
Η εξωτερική του εικόνα είναι πολύ όμορφη. Τα κάγκελα είναι βαμμένα σε διά-
φορα χρώματα. Η δασκάλα των καλλιτεχνικών πριν από ένα χρόνο ζωγράφισε σε
κάθε τοίχο διάφορα σχέδια και έκανε το σχολείο μας πολύ εντυπωσιακό. Η αυλή
είναι ευρύχωρη. Παλιότερα, υπήρχε τσιμέντο, αλλά πριν από λίγα χρόνια τοποθετή-
θηκαν πλάκες για να φαίνεται πιο όμορφη η αυλή μας. Υπάρχουν δύο γήπεδα, ένα
για να παίζουμε μπάσκετ και ένα για να παίζουμε βόλεϊ. Στο πίσω μέρος της αυλής,
κάθε τάξη έχει φτιάξει τον κήπο της. Έχουμε φυτέψει διάφορα δεντράκια και πολύ-
χρωμα λουλούδια που ομορφαίνουν το σχολείο μας.
Υπάρχουν δύο κτίρια. Στο ένα βρίσκονται τα γραφεία των δασκάλων και του δι-
ευθυντή και στο άλλο, που είναι διώροφο, οι αίθουσες διδασκαλίας. Η πόρτα κάθε
αίθουσας είναι βαμμένη με διαφορετικό χρώμα και στο εξωτερικό της μέρος οι μα-
θητές έχουν κολλήσει διάφορες ζωγραφιές για την τάξη τους. Η μεγαλύτερη αίθου-
σα του σχολείου χρησιμοποιείται για τις εκδηλώσεις και τις διάφορες γιορτές που
κάνουμε. Υπάρχουν καθίσματα για τους θεατές και κάθε φορά φτιάχνουμε μαζί με
τους δασκάλους μας το κατάλληλο σκηνικό για την περίσταση.
Το περιβάλλον που υπάρχει στο σχολείο είναι πολύ ευχάριστο και γι’ αυτό όλοι
οι μαθητές χαιρόμαστε που ερχόμαστε. Μου αρέσει πάρα πολύ το σχολείο μου γιατί
είναι μεγάλο και περιποιημένο.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Θεωρία:
Προστακτική είναι η έγκλιση την οποία χρησιμοποιούμε για να δώ-
σουμε μια προσταγή, παράκληση, ευχή. Έχει μόνο δύο πρόσωπα, το β’ ενικό και το
β΄ πληθυντικό. Προστακτική σχηματίζει μόνο ο Ενεστώτας (Εξακολουθητική Προ-
στακτική) και ο Αόριστος (Συνοπτική Προστακτική).
* Στα σύνθετα ρήματα η αύξηση μπαίνει ανάμεσα στην πρόθεση και το ρήμα (λέγε-
ται εσωτερική αύξηση):
αντιγράφω αντέγραψα
ΠΡΟΣΟΧΗ:
Στην Προστακτική η εσωτερική αύξηση φεύγει.
αντέγραψα αντίγραψε
Ασκήσεις
Απότρεψε: ____________________
Απέτρεψε: ____________________
Απέστρεψε: ____________________
Διέκοψε: ____________________
Κατάφυγε: ____________________
Κατέφυγε: ____________________
Ανέπνευσε: ____________________
Κατάθεσε: ____________________
Διέγραψε: ____________________
Επέτρεψε: ____________________
Θεωρία:
Οι βαθμοί των επιθέτων και των επιρρημάτων είναι τρεις:
Συγκριτικός: για να συγκρίνουμε ένα πρόσωπο, ζώο ή πράγμα με ένα άλλο. Δείχνει
ότι το ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από το άλλο.
Ο Αλέξης είναι πιο γρήγορος από το Στέλιο.
Υπερθετικός: Δείχνει ότι το ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα στον μεγαλύτερο βαθμό.
Ο Αλέξης είναι ο γρηγορότερος στην τάξη.
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ
Μονολεκτικά:
Τα επίθετα σε –ος σχηματίζουν τον συγκριτικό σε –ότερος –η –ο
θρεπτικότερος –η –ο
επιεικέστερος –η –ο
ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ
Μονολεκτικά:
Τα επίθετα σε –ος σχηματίζουν τον υπερθετικό σε –ότατος –η –ο
θρεπτικότατος –η –ο
Περιφραστικά:
Σχηματίζεται με το συγκριτικό βαθμό του επιθέτου ή του επιρρήματος και το άρθρο.
ο θρεπτικότερος –η –ο
ΑΝΩΜΑΛΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ
Θετικός Συγκριτικός Υπερθετικός
απλός –ή –ο απλούστερος –η –ο απλούστατος –η –ο
καλός –η –ο καλύτερος –η –ο κάλλιστος –η –ο
άριστος –η –ο
κακός –ή –ο χειρότερος –η –ο κάκιστος –η –ο
χείριστος –η –ο
κοντός –η –ο κοντότερος –η –ο κοντότατος –η –ο
κοντύτερος,-η,-ο κοντύτατος –η –ο
λίγος –η –ο λιγότερος –η –ο ελάχιστος –η –ο
μεγάλος –η –ο μεγαλύτερος –η –ο μέγιστος –η –ο
μικρός –η –ο μικρότερος –η –ο ελάχιστος –η –ο
πολύς, πολλή, περισσότερος –η –ο ________
πολύ
ταχύς –εία –ύ ταχύτερος –η –ο ταχύτατος –η –ο
τάχιστος –η –ο
Ασκήσεις
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία:
Αντώνυμες είναι οι λέξεις που έχουν την αντίθετη σημασία:
μικρός – μεγάλος
φτωχικός – πλούσιος
Ασκήσεις
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Θεωρία:
Οι προτάσεις διακρίνονται σε ανεξάρτητες (κύριες) και εξαρτημένες
(δευτερεύουσες).
Οι ανεξάρτητες προτάσεις είναι αυτές που μπορούν να σταθούν μόνες τους (κατα-
λαβαίνουμε δηλαδή το νόημα τους):
Η Μαρία κλαίει.
Οι εξαρτημένες είναι οι προτάσεις που δεν μπορούν να σταθούν μόνες τους, γι’ αυτό
βρίσκονται πάντα δίπλα σε μια ανεξάρτητη και τη συμπληρώνουν. Δηλαδή, δεν κα-
ταλαβαίνουμε το νόημα τους, αν δεν διαβάσουμε και την ανεξάρτητη πρόταση.
Η Μαρία κλαίει, επειδή χτύπησε το πόδι της.
Το βασικό νόημα της περιόδου είναι η ανεξάρτητη πρόταση: ότι «Η Μαρία κλαίει»,
ενώ η εξαρτημένη «επειδή χτύπησε το πόδι της» μας δίνει μια πρόσθετη πληροφορί-
α- το λόγο για τον οποίο κλαίει.
* Δεν θα μπορούσαμε να πούμε μόνη της την πρόταση «επειδή χτύπησε πόδι της»
χωρίς να συνοδεύεται από την ανεξάρτητη γιατί δεν θα καταλαβαίναμε το νόημα της
πρότασης.
* Ανάμεσα στην ανεξάρτητη και την εξαρτημένη πρόταση μπαίνει συνήθως κόμμα.
Θεωρία:
Οι αποτελεσματικές/ συμπερασματικές προτάσεις είναι εξαρτημένες
προτάσεις που φανερώνουν το αποτέλεσμα μιας πράξης. Εισάγονται με τους συνδέ-
σμους ώστε, που ή με τις φράσεις ώστε να, με αποτέλεσμα να. Συνήθως στην ανεξάρ-
τητη πρόταση υπάρχει το επίρρημα ‘τόσο’ ή ‘έτσι’
Παράδειγμα:
Διάβασε τόσο πολύ, ώστε έγραψε πολύ καλά στο διαγώνισμα.
Έχει τόση ζέστη που έχω ιδρώσει.
Παράδειγμα:
Το τραγούδι αυτό μου αρέσει τόσο πολύ, που το ακούω όλη μέρα. (=Το τραγούδι αυτό
μου αρέσει τόσο πολύ, ώστε το ακούω όλη μέρα)
Το τραγούδι αυτό, που μου αρέσει πολύ, το ακούω όλη μέρα. (=Το τραγούδι αυτό, το
οποίο μου αρέσει πολύ, το ακούω όλη μέρα)
Ασκήσεις
Οι υποθετικές προτάσεις
Θεωρία:
Οι υποθετικές προτάσεις είναι εξαρτημένες προτάσεις που δείχνουν μια
υπόθεση. Εισάγονται με τους συνδέσμους αν, εάν, άμα. Η εξαρτημένη πρόταση ο-
νομάζεται υπόθεση, ενώ η ανεξάρτητη ονομάζεται απόδοση.
Παράδειγμα:
Αν διαβάσεις πολύ, θα γράψεις καλά στο διαγώνισμα.
Υπόθεση Απόδοση
Ασκήσεις
Θεωρία:
Τα άρθρα μπαίνουν μπροστά από τα ουσιαστικά, τα επίθετα, τις κλι-
τές μετοχές και κάποιες αντωνυμίες και μας βοηθούν να καταλάβουμε
το γένος, τον αριθμό και την πτώση της λέξης που συνοδεύει. Επίσης, για να κατα-
λάβουμε αν πρόκειται για κάτι αόριστο ή συγκεκριμένο χωρίζουμε τα άρθρα σε:
Οριστικά: που δείχνουν ότι η λέξη που ακολουθεί είναι συγκεκριμένη και γνωστή.
Ο άνθρωπος, η γάτα, το τραπέζι
Αόριστα: που δείχνουν ότι η λέξη που ακολουθεί δεν είναι συγκεκριμένη ή δεν έ-
χουμε κάνει άλλη αναφορά σ’ αυτήν.
Ένας άνθρωπος, μια γάτα, ένα τραπέζι
ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ
ο η το
του της του
το(ν) τη(ν) το
οι οι τα
των των των
τους τις τα
ΑΟΡΙΣΤΟ ΑΡΘΡΟ
ένας μία ένα
ενός μίας ενός
ένα (ν) μία ένα
Ασκήσεις
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Θεωρία:
Στην Ενεργητική Φωνή
Το (ι) πριν την κατάληξη της Προστακτικής γράφεται:
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ
στολίζω στόλιζε στόλισε
στολίζετε στολίστε
τραγουδώ τραγούδα τραγούδησε
τραγουδάτε τραγουδήστε
αγαπώ αγάπα αγάπησε
αγαπάτε αγαπήστε
δανείζω δάνειζε δάνεισε
δανείζετε δανείστε
δακρύζω δάκρυζε δάκρυσε
δακρύζετε δακρύστε
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
ΑΟΡΙΣΤΟΣ
στολίζομαι στολίσου
στολιστείτε
δανείζομαι δανείσου
δανειστείτε
δένομαι δέσου
δεθείτε
Ασκήσεις
_______________________________________________________________
Μου δανείζεις το μολύβι σου.
_______________________________________________________________
Μιλάς δυνατά.
_______________________________________________________________
Ντύνεστε όμορφα.
_______________________________________________________________
Ποτίζεις τον κήπο
_______________________________________________________________
Θεωρία:
Τα διαλυτικά μπαίνουν πάνω από το ‘ι’ ή το ‘υ’ για να δείξουμε ότι
προφέρονται ξεχωριστά από το προηγούμενο φωνήεν ‘α’, ‘ε’, ‘ο’, ‘υ’.
γαϊδούρι, θεϊκός, αϋπνία
Όταν γράφουμε με κεφαλαία γράμματα βάζουμε πάντα διαλυτικά (αφού δεν βάζου-
με τόνο): ΓΑΪΔΑΡΟΣ, ΑΫΠΝΟΣ
Ασκήσεις
3. Να διορθώσετε τα λάθη.
πρωϊνός: _________________ δϊαλυτικά: _________________
τρόλει: _________________ κομπολοϊ: _________________
ρολόϊ: _________________ Μάϊος: _________________
κοροιδεϋω: _________________ εϋγενικός: _________________
αϊθουσα: _________________ αιτός: _________________
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θεωρία:
Για να δώσουμε οδηγίες για μια συνταγή:
Ασκήσεις
Θεωρία:
Με τη διαφήμιση μπορούμε να κάνουμε γνωστό ένα προϊόν και να
επηρεάσουμε το κοινό ώστε να το αγοράσει. Γι’ αυτό, πρέπει να είναι
έτσι φτιαγμένη ώστε να τραβάει την προσοχή.
Για τη διαφήμιση χρησιμοποιούμε:
Προστακτική ή υποτακτική έγκλιση.
Πολλά σημεία στίξης, κυρίως θαυμαστικά και ερωτηματικά.
Πολλά επίθετα.
Υπερθετικό βαθμό.
Δεν ξεχνάμε:
Το όνομα του προϊόντος και τη μάρκα του.
Ζωντανές και χρωματιστές εικόνες.
Μια μικρή και έξυπνη φράση που θα χρησιμεύει ως σλόγκαν.
Ένα σύντομο κείμενο με τα βασικά χαρακτηριστικά του προϊόντος.
Ασκήσεις
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία:
Εκφράσεις είναι οι λέξεις που σχηματίζουν ένα σύνολο και έχουν συ-
νήθως μεταφορική σημασία.
για ένα κομμάτι ψωμί= πολύ φθηνά
πλέει σε πελάγη ευτυχίας= είναι πολύ χαρούμενος
Ασκήσεις
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
αγενέστατος
πάρα πολύ αγενής
καλός πιο καλός ο πιο καλός
καλύτερος ο καλύτερος
πάρα πολύ καλός
κάλλιστος
άριστος
μεγάλος μεγαλύτερος ο πιο μεγάλος
ο μεγαλύτερος
μέγιστος
πάρα πολύ μεγάλος
λίγη λιγότερη η πιο λίγη
η λιγότερη
ελάχιστη
πάρα πολύ λίγη
Επιρρήματα
όμορφα ομορφότερα πάρα πολύ όμορφα
πιο όμορφα (ομορφότατα)
ήσυχα πιο ήσυχα πάρα πολύ ήσυχα
απλά απλούστερα απλούστατα
πάρα πολύ απλά
Σαφώς σαφέστερα σαφέστατα
Επιεικώς επιεικέστερα επιεικέστατα
Άνετα ανετότερα πάρα πολύ άνετα
ολόλευκος: κατάμαυρος
άχρωμος: χρωματιστός
πολύχρωμος: μονόχρωμος
ολοκαίνουριος: παμπάλαιος
ευρύχωρος: στενάχωρος
άτακτος: τακτικός
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Οι προτάσεις «που είναι αδερφός του Στάθη» και «που είναι φίλος μου» είναι α-
ναφορικές προτάσεις.
(=ο οποίος είναι αδερφός του Στάθη)
(=ο οποίος είναι φίλος μου)
Οι υποθετικές προτάσεις
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Κοιμάστε νωρίς.
Κοιμηθείτε νωρίς.
Μιλάς δυνατά.
Μίλησε δυνατά.
Ντύνεστε όμορφα.
Ντυθείτε όμορφα.
Όταν γράφουμε με κεφαλαία, βάζουμε πάντα διαλυτικά, επειδή δεν μπαίνουν τό-
νοι.
3. Να διορθώσετε τα λάθη.
Απάντηση:
πρωϊνός πρωινός δϊαλυτικά διαλυτικά
τρόλει τρόλεϊ κομπολοϊ κομπολόι
ρολόϊ ρολόι Μάϊος Μάιος
κοροιδεϋω κοροϊδεύω εϋγενικός ευγενικός
αϊθουσα αίθουσα αιτός αϊτός
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Ρίχνετε το αλεύρι σε ένα μπολ και προσθέτετε το αλάτι. Διαλύετε τη μαγιά σε λί-
γο νερό και την ρίχνετε στο μπολ με το αλεύρι. Ανακατεύετε τα υλικά με τις άκρες
των δαχτύλων σας και σταδιακά προσθέτετε και το υπόλοιπο νερό. Αφήνετε τη ζύμη
να σταθεί για 20 περίπου λεπτά, σκεπασμένη με στεγνή πετσέτα. Της δίνετε το σχή-
μα που θέλετε και την αφήνετε για 1 ώρα να φουσκώσει. Ψήνετε το ψωμί, για 30
λεπτά, σε προθερμασμένο φούρνο στους 220-250°C. Το αφήνετε σε μια σχάρα να
κρυώσει.
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Λιώστε την κουβερτούρα σε μπεν μαρί. Προσθέστε το ζαχαρούχο γάλα και τη
βανίλια και ανακατέψτε να ομογενοποιηθεί το μίγμα. Προσθέστε τα καρύδια. Αφή-
στε το μίγμα να κρυώσει. Με ένα μικρό κουτάλι πάρτε μίγμα και πλάστε μικρά μπα-
λάκια. Σε ένα βαθύ πιάτο ρίξτε την ινδική καρύδα ή την τρούφα και βάλτε να τρου-
φάκια. Τοποθετήστε τα σε μικρά καραμελόχαρτα για να μην κολλήσουν μεταξύ τους
και αφήστε τα στο ψυγείο να σφίξουν.
ΧΥΜΟΣ ‘ΦΡΟΥΤΙΝΙ’
ΓΛΕΙΦΙΤΖΟΥΡΙ BAMBOO
Ασκήσεις:
1. Να γράψετε 10 παράγωγες λέξεις απλές και σύνθετες για καθεμία από τις πα-
ρακάτω λέξεις.
λέω νους πνοή βάλλω
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
4. Να διορθώσετε τα λάθη.
μαγεικός θαλασεινός βαμένος
έτιμος δεθήτε δϊυλιστήρια
εκβάλει απαντίστε απαλαχθήτε
μάγισα παρανοικος κηρύτω
σύλογος κρατίσου δανίστε
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θέματα Εκθέσεων
ΤΟ ΚΑΥΚΑΣΙΑΝΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ
Ήταν στα πολύ παλιά χρόνια, ένας βασιλιάς και μια βασίλισσα που είχαν ένα με-
γάλο παλάτι, που έμπαινες και δεν ήξερες τι να πρωτοθαυμάσεις. Τις ζωγραφιές,
τους καθρέφτες, τα χρυσαφικά, τα χαλιά, τους κήπους, τα πατώματα κι ό, τι άλλο
θες. Ο βασιλιάς κι η βασίλισσα δεν είχαν παιδιά. Όλα τα καλά τα είχαν. Μόνο ένα
παιδί τους έλειπε. Ώσπου μια μέρα ήρθε κι αυτό το καλό. Χαρές, γιορτές, γλέντια,
που κράτησαν μέρες. Και τότε, πάνω στο μεθύσι της χαράς του, ο βασιλιάς είπε ότι
δε φοβάται πια κανένα. Κανένα.
Το άκουσε ο δράκος Πόλεμος και λέει: «Να δεις, θα τους δείξω εγώ!». Παίρνει
τους βοηθούς του και πάνε και βάζουν φωτιά στο παλάτι. Και τρέχει ο βασιλιάς να
σωθεί και τρέχει η βασίλισσα να φύγει. Αλλά, προτού να βγει από το παλάτι, η βα-
σίλισσα θυμήθηκε ότι ξέχασε να πάρει το πιο ακριβό πράγμα που είχε στον κόσμο:
ένα μεγάλο ρουμπίνι που άστραφτε σαν μικρός ήλιος. Τρέχει, το παίρνει και φεύγει
από την πίσω πόρτα. Μόλις βγήκε από το παλάτι, θυμήθηκε ότι είχε κι ένα άλλο πο-
λύτιμο πράγμα: το μονάκριβο παιδί της που κοιμόταν στην κούνια του. Αχ, πώς το
ξέχασε! Κάνει να γυρίσει να το πάρει μα βλέπει ότι οι βοηθοί του δράκου Πολέμου
είχαν μπει στο παλάτι. «Αχ, βαχ», τι να κάνει η βασίλισσα, φεύγει με την άμαξα και
γλιτώνει τη ζωή και το ρουμπίνι της.
Πέρασαν χρόνια κι η βασίλισσα, που δεν ήταν πια βασίλισσα κι ο άντρας της είχε
σκοτωθεί, μαθαίνει ότι το παιδί της ζούσε. Το είχε σώσει μια από τις υπηρέτριές της,
η πιο μικρή. Όταν είδε ότι το ξέχασαν , το πήρε και με κίνδυνο της ζωής της το έ-
σωσε. Δεν είχε άμαξα να φύγει αυτή, δεν είχε άλογα, δεν είχε λεφτά. Το πήρε και,
περπατώντας, τράβηξε προς το βουνό. Κι εκεί κρύφτηκε. Ύστερα, βρήκε κάτι κα-
λούς ανθρώπους που της δώσανε δουλειά, και το μεγάλωσε το παιδί.
Ήρθε ύστερα από χρόνια η μητέρα του, που το ξέχασε στην κούνια και λέει: «Το
παιδί είναι δικό μου». «Όχι», λέει η γυναίκα που το έσωσε. «Εγώ το γλίτωσα, το με-
γάλωσα, το αγάπησα ∙ είναι δικό μου το παιδί». «Όχι, δικό μου» η μια, «δικό μου» η
άλλη και, για να βρουν το δίκιο τους, πήγαν σε ένα μεγάλο και σοφό δικαστή.
Κι αυτός λέει σε κάποιον από τους ανθρώπους του να πάρει μια κιμωλία και να
φτιάξει στο πάτωμα έναν κύκλο κι εκεί μέσα να βάλουν το μικρό παιδί. Έτσι και κά-
νουν. Κι όλοι κοιτούν με απορία. Τότε, λέει ο δικαστής στις δυο γυναίκες να πιά-
σουν το παιδί. Από το ένα χέρι η μια, από το άλλο χέρι η άλλη. Και μόλις θα ’δινε
εκείνος το σύνθημα, να το τραβούσε η καθεμιά προς το μέρος της. Όποια κατάφερνε
να το τραβήξει έξω από τον κύκλο, προς το μέρος της, θα κέρδιζε το παιδί, θα ’ταν
δικό της.
Σφυρίζει ο δικαστής μια, και να σου, τραβά η μια από τη μια μεριά κι άλλη από
την άλλη. Μα σε λίγο, αφήνει το χέρι του παιδιού η μια και το τραβά προς το μέρος
της και το βγάζει έξω από τον κύκλο με την κιμωλία η άλλη. Η μάνα που το γέννη-
σε. Ήταν όλο περηφάνια που αυτή κέρδισε, και περίμενε ο δικαστής να της πει να
πάρει το παιδί και να φύγει.
Ο δικαστής όμως στράφηκε στην άλλη γυναίκα και ρώτησε: «Γιατί σταμάτησες
να το τραβάς; Γιατί του άφησες μόνη σου το χέρι;» Κι εκείνη απάντησε: «Τι να έκα-
να; Να το σακάτευα; Να του έβγαζα το χέρι; Είδα ότι το παιδί είχε αρχίσει να πονά».
Τότε ο δικαστής της είπε: «Το παιδί είναι δικό σου, γιατί εσύ το αγαπάς τόσο πολύ,
που δε θέλεις να του κάνεις κακό».
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
219 Ενότητα 5 [17η Νοέμβρη]
Κι έτσι η γυναίκα που το μεγάλωσε το πήρε και έφυγε, ρίχνοντας μια τρυφερή
ματιά στο δικαστή και στον κύκλο με την κιμωλία, που άστραφτε στο ηλιόλουστο
πάτωμα κι ήταν σα να της μιλούσε και να της έλεγε: «Στο καλό, κοπέλα μου, στο
καλό…».
Ι.Δ. Ιωαννίδης- Το Καυκασιανό Παραμύθι (διασκευασμένο
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
δυνάμεις επιτέθηκαν εναντίον του πλήθους που ήταν συγκεντρωμένο έξω από το
Πολυτεχνείο με γκλομπς, δακρυγόνα και σφαίρες.
Οι περισσότεροι διαλύθηκαν. Όσοι έμειναν έστησαν οδοφράγματα ανατρέποντας
τρόλεϊ και συγκεντρώνοντας υλικά από νεοανεγειρόμενες οικοδομές και άναψαν
φωτιές για να εξουδετερώσουν τα δακρυγόνα. Αργότερα η αστυνομία έκανε χρήση
όπλων, χωρίς όμως να πετύχει τον στόχο της την καταστολή της εξέγερσης.
Πολυτεχνείο – Το Πριν και το Μετά του Βλάση Βλασίδη
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Η ΕΥΡΩΠΗ ΚΙ Ο ΤΑΥΡΟΣ
Στα πολύ παλιά τα χρόνια, τότε που κυρίαρχος του κόσμου ήταν ο Δίας, ζούσε
λίγο μακριά από μας, στη σημερινή Συρία, μια κοπέλα πάρα πολύ όμορφη, που την
έλεγαν Ευρώπη. Την έλεγαν έτσι, επειδή τάχα είχε ευρύ (φαρδύ) πρόσωπο. Σήμερα
θα τη λέγαμε «φεγγαροπρόσωπη». Τόσο ωραίο κι ακτινοβόλο ήταν το πρόσωπό της
και τόσο μεγάλη η όλη ομορφιά κι η χάρη της, που όλος ο κόσμος μιλούσε γι ‘αυτή
και καμάρωναν γι’ αυτό και οι δύο γονιοί της, ο βασιλιάς της χώρας ο Αγήνορας κι
η γυναίκα του η Τηλεφάεσσα. Τσούρμο οι υποψήφιοι γαμπροί έφταναν απ’ όλες τις
άκρες της Γης να ζητήσουν από τον πατέρα της το χέρι της.
Η φήμη της ομορφιάς της έφτασε και στον Όλυμπο. Τ’ άκουσε κι ο Δίας και χάι-
δεψε τα γένια του. «Να ‘ναι τάχα έτσι που τα λένε;», σκέφτηκε. Και χωρίς να χάσει
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
224 Ενότητα 5 [17η Νοέμβρη]
καιρό, κάποια μέρα που η Ήρα έλειπε από τον Όλυμπο σε κάποια γιορτή που είχαν
για χάρης τη, παίρνει το σκήπτρο του και κρυφά, μην τον πάρουν είδηση κι οι άλλοι
θεοί, το σκάει απ’ το παλάτι του και μια και δυο, κάμπους και βουνά και θάλασσες
περνάει και, να σου τον, φτάνει στη χώρα του Αγήνορα. Τραβούσε ίσια για την
πρωτεύουσα, αλλά, για καλό και για κακό, σταμάτησε λίγο πιο έξω, για να σκεφτεί
πώς θα πλησιάσει στο παλάτι, δίχως να τον γνωρίσει κανένας.
Κι εκεί που στεκόταν, στην άκρη ενός καταπράσινου λιβαδιού, κοντά στην ακρο-
γιαλιά, βλέπει και φτάνουν από πέρα μια παρέα όμορφες κοπέλες, η μια πιο όμορφη
από την άλλη. Έρχονταν τα κοριτσόπουλα τραγουδώντας και σκόρπισαν μες στο
ανθόσπαρτο λιβάδι κι άρχισαν να μαζεύουν λουλούδια και να πλέκουν μ’ αυτά γιρ-
λάντες και στεφάνια και να στολίζουν τα μαλλιά τους και να καμαρώνουν και να
χαίρονται την ομορφιά τους και την άνοιξη.
Κοιτάζει ο Δίας και δε χορταίνει να βλέπει. Και να, ανάμεσά τους η κόρη του
Αγήνορα, η Ευρώπη. Λάμπει και ξεχωρίζει ανάμεσα στις άλλες, όπως το φεγγάρι
ανάμεσα στ’ αστέρια της νύχτας.
- Ευρώπη!... Ευρώπη!…, της φωνάζουν οι φίλες της και της φέρνουν τα πιο ό-
μορφα λουλούδια.
- Α, αυτή λοιπόν είναι …, έκαμε ο Δίας. Δεν έχουν άδικο που τόσο πολύ μιλάνε
για την ομορφιά της.
Μέσα στο νου του τώρα πιο βαθιά καρφώθηκε η σκέψη να την αρπάξει. Ναι, αλ-
λά πώς; Πώς να πλησιάσει εκείνο το τρελό κοριτσομάνι; Αλλά ο παμπόνηρος θεός
δεν άργησε να βρει τον τρόπο: Μεταμορφώθηκε σε ωραίο, πολύ ωραίο, ταύρο, που
όχι μόνο το τρίχωμά του είχε χίλια δυο ωραία χρώματα κι έλαμπε σα μαλαματένιο,
μα κι η ανάσα του μοσκομύριζε κι αυτή σαν μοσκοβολιά από ολάνθιστο τριαντά-
φυλλο.
Έτσι μεταμορφωμένος, πλησίασε τις κοπέλες κι έκανε τάχα πως βόσκει ανάμεσά
τους ξένοιαστος. Τον είδαν εκείνες και τον περιτριγύρισαν.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
225 Ενότητα 5 [17η Νοέμβρη]
-Καλέ, κοιτάξτε τι ωραίος ταύρος! Ελάτε! Προσέχετε κάτι; Κι η ανάσα του μο-
σκοβολά σαν τριαντάφυλλο.
Τα’ άκουσε αυτά κι η Ευρώπη κι ήρθε γεμάτη περιέργεια κοντά του. Την είδε ο
ταύρος – Δίας και πήγε και γονάτισε μπροστά στα πόδια της.
-Θαύμα είναι, λέει κι η Ευρώπη.
Τον χαϊδεύει κι έτσι όπως τον βλέπει ήρεμο, πάει και κάθεται πάνω στη ράχη του
και λέει μάλιστα και στις φίλες της να κάνουν το ίδιο. Δεν πρόφτασε όμως να καλο-
καθίσει κι ο ταύρος μεμιάς σηκώνεται και με την Ευρώπη στη ράχη του το βάζει στα
πόδια. Βουτά στη θάλασσα και φτάνει κολυμπώντας στην Κρήτη.
Εκεί η Ευρώπη γέννησε το Μίνωα και τη Ραδάμανθη. Κι από τότε η ήπειρος που
είναι πάνω από την Κρήτη πήρε το όνομα Ευρώπη.
Χ. Σακελλαρίου –Η Ευρώπη και ο ταύρος (από το Ανθολό-
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
226 Ενότητα 5 [17η Νοέμβρη]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
227 Ενότητα 5 [17η Νοέμβρη]
4. Να γράψετε μια έκθεση με θέμα: «Η ζωή στο χωριό και η ζωή στην πόλη».
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
228 Ενότητα 5 [17η Νοέμβρη]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
1. Να γράψετε 10 παράγωγες λέξεις απλές και σύνθετες για καθεμία από τις πα-
ρακάτω λέξεις.
λέω νους πνοή βάλλω
Απάντηση:
ΛΕΩ ΝΟΥΣ ΠΝΟΗ ΒΑΛΛΩ
λόγος νόηση πνέω βολή
λέξη ανόητος αποπνέω καταβάλλω
επίλογος εννοώ εισπνοή προβολέας
συλλέγω συνεννοούμαι άπνοια αμφιβολία
συλλογή κατανόηση δύσπνοια βόλι
διαλογή παρανοώ διαπνοή βέλος
κατάλογος εύνοια αναπνέω σκοποβολή
αναλόγως έννοια πνεύμα επιβάλλομαι
λογαριασμός νοητός αποπνέω αναβάλλω
λογιστής αυτονόητος πνευστός επιβλητικός
4. Να διορθώσετε τα λάθη.
Απάντηση:
μαγικός θαλασσινός βαμμένος
έτοιμος δεθείτε διυλιστήρια
εκβάλλει απαντήστε απαλλαχθείτε
μάγισσα παρανοϊκός κηρύττω
σύλλογος κρατήσου δανείστε
Απάντηση:
Έφυγε γρήγορα για να προλάβει το τρένο.
Ξάπλωσε επειδή ήταν κουρασμένος.
Ήταν τόσο δυνατά η μουσική, που δεν μπορούσαμε να μιλήσουμε.
Αν και δεν ήθελε, τελικά ήρθε μαζί μας. *
Αν δεν θέλει κανείς το βιβλίο, θα το επιστρέψω στη βιβλιοθήκη.
Όταν είμαι έτοιμος, θα περάσω από το σπίτι σου.
Έφαγε τόσες καραμέλες, ώστε τον πόνεσε η κοιλιά του.
Αν έρθει ο Αντρέας, δώσε του χρήματα που του χρωστάω.
* ΠΡΟΣΟΧΗ: Η πρόταση «Αν και δεν ήθελε» δεν είναι υποθετική. Εισάγεται με το
σύνδεσμο ‘αν και’ (όχι σκέτο ‘αν’), επομένως είναι εναντιωματική.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Η περίληψη:
Ένας βασιλιάς και μια βασίλισσα είχαν τα πάντα. Μόλις απέκτησαν και το παιδί
που ήθελαν, δεν φοβούνταν πια κανέναν. Ο Πόλεμος για να τους τιμωρήσει για τη
ματαιοδοξία τους έκαψε το παλάτι. Η βασίλισσα έτρεξε παίρνοντας μαζί της το πιο
ακριβό ρουμπίνι. Άφησε πίσω το παιδί της, όμως μια υπηρέτρια το έσωσε και το με-
γάλωσε. Μετά από χρόνια, η βασίλισσα ήθελε πίσω το παιδί, η υπηρέτρια ωστόσο
δεν της το έδινε. Γι’ αυτό πήγαν σε ένα δικαστή. Ο δικαστής είπε να βάλουν το παιδί
σε έναν κύκλο και όποια το τραβήξει πρώτη θα το πάρει. Όταν ξεκίνησε ο αγώνας, η
υπηρέτρια άφησε το χέρι του παιδιού κι έτσι το πήρε η άλλη. Όταν τη ρώτησε ο δι-
καστής, η υπηρέτρια είπε ότι το άφησε γιατί δεν ήθελε να το πονέσει. Έτσι, ο δικα-
στής έδωσε σε εκείνη το παιδί και όχι στη βασίλισσα.
Η περίληψη:
Σύμφωνα με το κείμενο, το Φεβρουάριο του 1973 ξεκίνησε η πρώτη αντίδραση
των φοιτητών κατά της δικτατορίας ζητώντας να καταργηθεί ο νόμος για τη στρατο-
λόγηση των φοιτητών. Η αστυνομία παραβίασε το πανεπιστημιακό άσυλο και συνέ-
λαβε αρκετούς φοιτητές. Λίγες ημέρες αργότερα, οι φοιτητές εξεγέρθηκαν ξανά κα-
ταλαμβάνοντας το κτίριο της Νομικής, η αστυνομία ωστόσο κατέπνιξε την εξέγερ-
ση. Οι φοιτητές κήρυξαν αποχή από τα μαθήματά τους μέχρι να γίνουν φοιτητικές
εκλογές και να ικανοποιηθούν μερικά από τα αιτήματά τους. Πολύς κόσμος μαζεύ-
τηκε στο Πολυτεχνείο, ώσπου οι πόρτες έκλεισαν για να οργανωθεί η εξέγερση. Η
αστυνομία προσπάθησε να την αντιμετωπίσει με μυστικούς πράκτορες αρχικά και με
επιθέσεις στη συνέχεια. Πολλοί φοιτητές έφυγαν, όσοι έμειναν όμως αντιστάθηκαν.
Η περίληψη:
Μια φορά, ζούσε σε μια πολύ μακρινή περιοχή μια πολύ όμορφη κοπέλα, η Ευ-
ρώπη. Ο Δίας για να τη γνωρίσει ταξίδεψε κρυφά από τους άλλους θεούς και έφτασε
έξω από τη χώρα που έμενε η Ευρώπη. Όσο περίμενε, είδε μερικές όμορφες κοπέ-
λες. Ανάμεσά τους ξεχώρισε την Ευρώπη. Για να την πλησιάσει, μετατράπηκε σε
ταύρο. Οι κοπέλες ενθουσιάστηκαν με τον ταύρο και πλησίασαν για να τον χαϊδέ-
ψουν. Η Ευρώπη κάθισε στη ράχη του κι εκείνος αμέσως άρχισε να τρέχει μακριά,
ώσπου έφτασε στην Κρήτη. Εκεί, γέννησε το γιο του Δία, τον Ραδάμανθη.
4. Να γράψετε μια έκθεση με θέμα: «Η ζωή στο χωριό και η ζωή στην πόλη»
Απάντηση:
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
1η παρ.: Γενικές πληροφορίες για τη ζωή στο χωριό και τη ζωή στην πόλη.
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
2η παρ.: Πλεονεκτήματα της ζωής στο χωριό.
3η παρ.: Μειονεκτήματα της ζωής στο χωριό
4η παρ.: Πλεονεκτήματα της ζωής στην πόλη.
5η παρ.: Μειονεκτήματα της ζωής στην πόλη.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
241 Ενότητα 5 [17η Νοέμβρη]
6η παρ.: Συμπεράσματα
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
Η ζωή στην πόλη μπορεί να φαίνεται πιο εύκολη, καθώς δεν έχει τις δυσκολίες
του χωριού. Υπάρχουν νοσοκομεία και γιατροί σχεδόν στο κέντρο κάθε πόλης και
σχολεία σε κάθε γειτονιά, ώστε οι κάτοικοι να έχουν άμεση πρόσβαση. Ακόμα, υ-
πάρχουν διάφορα μαγαζιά που καλύπτουν όλες τους τις ανάγκες και καλύτερο δί-
κτυο συγκοινωνιών. Οι κάτοικοι της πόλης έχουν περισσότερες ευκαιρίες για συμ-
μετοχή σε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις και ομάδες για να ψυχαγωγηθούν και
να διασκεδάσουν.
Παρά τα πλεονεκτήματα αυτά, οι κάτοικοι της πόλης συναντούν και κάποια αρ-
νητικά στοιχεία. Οι ρυθμοί ζωής των πόλεων είναι πιο γρήγοροι, ενώ στην καθημε-
ρινότητά τους οι άνθρωποι αντικρίζουν μόνο μεγάλα κτίρια και ελάχιστο πράσινο.
Γι’ αυτό πολλές φορές δημιουργείται άγχος και ανησυχία στους ανθρώπους. Ο αέ-
ρας δεν είναι καθαρός, καθώς μολύνεται από τα πολλά αυτοκίνητα. Παρόλο που οι
δρόμοι και το δίκτυο συγκοινωνιών είναι καλύτερο από ό, τι στα χωριά, ο μεγάλος
αριθμός αυτοκινήτων δημιουργεί μεγάλη κίνηση στους δρόμους και δυσκολίες στην
εύρεση χώρου στάθμευσης. Τέλος, η ηχορύπανση αποτελεί ένα ακόμα βασικό πρό-
βλημα, αφού όλες τις ώρες της ημέρας ακούγονται θόρυβοι από αυτοκίνητα, μηχα-
νές, ανθρώπους.
Η ζωή στην πόλη φαίνεται πολύ διαφορετική από τη ζωή στο χωριό. Κάθε μέρος
έχει τα θετικά του και τα αρνητικά του. Έτσι, κάθε άνθρωπος μπορεί να επιλέξει τι
προτιμά.
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
1η παρ.: Ποιο είναι το κατοικίδιό μου; (Ποιο είναι το όνομά του, τι ζώο είναι;
Πώς το απέκτησα;)
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
2η παρ.: Πώς είναι η εξωτερική του εμφάνιση;
3η παρ.: Πώς είναι ο χαρακτήρας του; Ποιες είναι οι συνήθειές του;
4η παρ.: Τι κάνουμε μαζί; Γιατί το αγαπώ;
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
6η παρ.: Ποια είναι τα συναισθήματά μου;
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
του κεφαλιού του υπάρχουν δύο λεπτά φτερά που πετούν και την κάνουν να φαίνε-
ται αστεία.
Ο παπαγάλος μου έχει πολύ καλό χαρακτήρα. Είναι πολύ έξυπνη και μπορεί να
μάθει πολλά πράγματα. Το πρωί περιμένει να της βάλουμε το φαγητό της κι αν δεν
είμαστε συνεπείς στην ώρα μας, αρχίζει να φωνάζει. Το αγαπημένο της φαγητό είναι
τα φρούτα και ειδικά το καρπούζι. Κάθε βράδυ, σκεπάζουμε το κλουβί με ένα σε-
ντόνι για μπορεί να κοιμηθεί χωρίς να ενοχλείται. Εκείνη όμως πολλές φορές το
τραβάει, αν ακούσει κάποιο θόρυβο για να δει από πού προέρχεται. Όταν φοβάται ή
νιώθει απειλή, η Μόλυ σηκώνει το ένα πόδι της, υψώνει το λαιμό της και κάνει ένα
περίεργο τρίξιμο με το ράμφος της. Βέβαια, αυτό δεν συμβαίνει συχνά. Το έκανε
λίγες φορές τις πρώτες μέρες που ήρθε στο σπίτι μας.
Μου αρέσει να ασχολούμαι με τη Μόλυ όλη μέρα. Της έχω μάθει να λέει διάφο-
ρες λέξεις, όπως «Καλημέρα», «Καληνύχτα», «Γεια σου», «Ευχαριστώ» και πολλές
άλλες. Όταν έχω χρόνο την αφήνω ελεύθερη στο σπίτι. Στην αρχή πετάει γύρω γύρω
και της αρέσει να κάθεται πάνω στο κουρτινόξυλο και να τραγουδάει. Έπειτα, έρχε-
ται και κάθεται στο χέρι μου. Τη χαϊδεύω απαλά στο κεφάλι κι εκείνη γουργουρίζει
με κλειστά μάτια. Μερικές φορές βάζω μέσα στη χούφτα μου κάποιο φαγητό, καρύ-
δια ή φουντούκια και η Μόλυ τρώει ευχαριστημένη. Από όλα τα μέλη της οικογέ-
νειας μου, εκείνη προτιμά να κάθεται πάνω μου, ίσως γιατί ασχολούμαι τόσο πολύ
μαζί της, παίζουμε κάθε μέρα και της έχω μάθει να μιλά.
Η Μόλυ είναι ένα έξυπνο και όμορφο ζωάκι. Νιώθω πολύ τυχερή που έχω ένα τέ-
τοιο κατοικίδιο που μαθαίνει τόσα πράγματα και μου δείχνει κι εκείνη με τον τρόπο
της την αγάπη της.
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
1η παρ.: Ποιο είναι το αγαπημένο μου άθλημα; Πώς και πότε ήρθα σε επαφή με
αυτό το άθλημα;
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
2η παρ.: Τι μου προσφέρει αυτό το άθλημα;
3η παρ.: Ποιοι είναι οι κανόνες; Πώς ‘παίζεται’;
4η παρ.: Γιατί μου αρέσει;
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
6η παρ.: Τα συναισθήματά μου για το άθλημα, συμπεράσματα, μια ευχή σχετικά
με το άθλημα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΕΚΘΕΣΗΣ
τάσταση του σώματος. Οι αθλητές μαθαίνουν να ακολουθούν τις οδηγίες του προ-
πονητή και να πειθαρχούν, ενώ παράλληλα μαθαίνουν να συγκεντρώνονται, να έ-
χουν υπομονή και να επιμένουν προκειμένου να επιτύχουν το στόχο τους, τη νίκη.
Παρά το γεγονός ότι το καράτε είναι ατομικό άθλημα, οι προπονήσεις γίνονται μέσα
σε τμήμα και πολλές ασκήσεις είναι ομαδικές με αποτέλεσμα τα παιδιά να αποκτούν
δεξιότητες συνεργασίας και ομαδικής συμπεριφοράς. Ακόμη, πρόκειται για ένα ά-
θλημα που διδάσκει σεβασμό, ευγένεια και έλεγχο συναισθημάτων τόσο απέναντι
στον αντίπαλο όσο και γενικά στη ζωή του αθλητή.
Στο καράτε φοράμε λευκές στολές και ζώνες. Στην αρχή η ζώνη είναι λευκή και
με βάση της επίδοση του αθλητή σε εξετάσεις αλλάζει χρώματα. Ένας αθλητής που
ασχολείται πολλά χρόνια με το καράτε και είναι αρκετά καλός μπορεί να φτάσει μέ-
χρι τη μαύρη ζώνη. Σε έναν αγώνα καράτε συμμετέχουν δύο άτομα και χρησιμοποι-
ώντας διάφορες τεχνικές προσπαθούν να ρίξουν ο ένας τον άλλο. Όποιος το κατα-
φέρει είναι ο νικητής.
Όταν το είδα πρώτη φορά στην τηλεόραση μου άρεσε επειδή φαινόταν ότι οι α-
θλητές σέβονταν ο ένας τον άλλο. Όταν ξεκίνησα το άθλημα, κατάλαβα πόσο σημα-
ντικός είναι για τους αθλητές του καράτε ο σεβασμός και ο αυτοέλεγχος. Ακόμα,
όταν προπονούμαι νιώθω ότι χαλαρώνω και ξεσκάω από την κούραση της ημέρας,
αφού περνώ καλά με τους νέους φίλους που έχω γνωρίσει. Χαίρομαι πολύ όταν η
σχολή μας οργανώνει αγώνες και δείχνουμε τι έχουμε μάθει. Σημασία δεν έχει τόσο
η νίκη αλλά ο αγώνας και η προσπάθεια που κάνουμε για να παίξουμε όσο καλύτερα
μπορούμε.
Το καράτε βοηθά πολύ όσους ασχολούνται να διαμορφώσουν ηθικό χαρακτήρα
γιατί είναι ένα άθλημα που συνδυάζει τόσο το σώμα όσο και τη σκέψη. Θα ήθελα να
έχω αρκετό χρόνο ώστε να συνεχίσω το καράτε και να καταφέρω να αποκτήσω τη
μαύρη ζώνη.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Θεωρία:
Ο Ενεστώτας είναι χρόνος Παροντικός, δηλαδή μιλάει για κάτι που
συμβαίνει τώρα.
Τον χρησιμοποιούμε για να δείξουμε κάτι που:
Γίνεται αυτή τη στιγμή.
Ο Γιώργος κοιμάται τώρα.
Γίνεται συνέχεια.
Ο Γιώργος κοιμάται κάθε μεσημέρι.
Επαναλαμβάνεται.
Το σχολείο ξεκινά στις 8 το πρωί.
Σε παροιμίες και γνωμικά που έχουν διαχρονική ισχύ.
Αν καείς στο χυλό, φυσάς και το γιαούρτι.
Έγινε στο παρελθόν αλλά θέλουμε να το περιγράψουμε με ζωντάνια.
(ιστορικός Ενεστώτας)
Την ώρα που διάβαζα, ξαφνικά, χτυπάει το τηλέφωνο και τρέχω να το σηκώ-
σω.
Θα γίνει στο κοντινό μέλλον και είναι σίγουρο.
Το αεροπλάνο μου φεύγει στις 3 η ώρα.
Ασκήσεις:
1. Να κάνετε όλες τις απαραίτητες αλλαγές στο κείμενο, ώστε να δείχνει ότι η
ιστορία διαδραματίζεται στο παρόν.
Είδα μια υπέροχη ζωγραφιά σ’ ένα βιβλίο για το Άγριο Δάσος, που είχε τον τίτλο
«Αληθινές Ιστορίες». Έδειχνε ένα τεράστιο φίδι, το βόα, που καταβρόχθιζε κάποιο
αγρίμι.
Στο βιβλίο έγραφε: «Οι βόες καταπίνουν τη λεία τους ολόκληρη, χωρίς να τη μα-
σήσουν. Ύστερα, καθώς δεν μπορούν μήτε να σαλέψουν, βυθίζονται σε ύπνο για έξι
μήνες μέχρι να χωνέψουν».
Στοχάστηκα τότε πάνω στις περιπέτειες στη ζούγκλα και, με τη σειρά μου, πέτυ-
χα να σκαρώσω την πρώτη μου ζωγραφιά μ’ ένα χρωματιστό μολύβι. Έδειξα το αρι-
στούργημά μου σε μερικούς μεγάλους και τους ρώτησα αν τους φόβιζε.
Το σχέδιό μου δεν έδειχνε καπέλο. Έδειχνε ένα βόα που χώνευε έναν ελέφαντα.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Μικρός Πρίγκιπας»
Κάθε χρόνο στα γενέθλιά μου, ετοιμάζω με τη βοήθεια της μητέρας μου ένα με-
γάλο πάρτι. Μια εβδομάδα πριν το πάρτι, φτιάχνουμε τις προσκλήσεις και τις μοιρά-
ζουμε στους καλεσμένους. Την ημέρα των γενεθλίων μου στολίζουμε το σπίτι. πέ-
ρυσι, είχαμε βάλει στολίδια με θέμα τη Χαβάη! Φέτος, θα επιλέξω ως θέμα την Αί-
γυπτο. Μετά, φουσκώνουμε μπαλόνια και ετοιμάζουμε τα γλυκά και την τούρτα. Η
μητέρα μου μού είπε πως όταν μεγαλώσω θα με αφήνει να φτιάχνω μόνη μου την
τούρτα. Μακάρι να τη φτιάξω μόνη μου φέτος! Ανυπομονώ να έρθει η ημέρα του
πάρτι! Ελπίζω όλοι να διασκεδάσουν και να χαρούν!
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
252 Ενότητα 6 [Η ζωή σε άλλους τόπους]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Αιτιολογικές προτάσεις
Θεωρία:
Οι αιτιολογικές προτάσεις είναι εξαρτημένες προτάσεις που φανερώ-
νουν την αιτία μιας πράξης. Εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέ-
σμους γιατί, διότι, αφού, επειδή, με τις λέξεις καθώς, που και με τις φράσεις μια και,
μια που.
Συνήθως χρησιμοποιούμε τις αιτιολογικές προτάσεις για να στηρίξουμε τα επιχειρή-
ματά μας.
Παράδειγμα:
Η Ανίτα δε διάβασε για το διαγώνισμα, γιατί δεν πρόλαβε.
Πιστεύω ότι πρέπει να προστατεύουμε το περιβάλλον, γιατί μας δίνει ζωή.
Ασκήσεις:
Τοπικοί προσδιορισμοί
Θεωρία:
Για να δείξουμε τον τόπο χρησιμοποιούμε επιρρήματα, ουσιαστικά
σε αιτιατική ή με πρόθεση και αναφορικές προτάσεις που φανερώ-
νουν τόπο. Εκτός από τον τόπο όπου βρίσκεται κάποιος, δηλώνουν και την κατεύ-
θυνση ή την προέλευση κάποιου.
Για να βρούμε τους προσδιορισμούς του τόπου μέσα σε μια πρόταση ρωτάμε
«Πού;».
εδώ, εκεί, μέσα, έξω, πάνω, κάτω, δίπλα, απέναντι, αριστερά, δεξιά, γύρω,
πέρα, κοντά, μακριά, παντού, κάπου, πουθενά, μεταξύ, ανάμεσα, ψηλά,
χαμηλά, πλάι, μεταξύ, μπροστά, πίσω, βόρεια, νότια, ανατολικά, δυτικά…
Για παράδειγμα: στο σπίτι, στο σχολείο, στην πλατεία, στην ταράτσα, από
την Αθήνα, προς την Κόρινθο, (πάω) σπίτι, σχολείο…
Ασκήσεις:
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Θεωρία:
Συναντούμε την κατάληξη –τε στο β’ πρόσωπο του πληθυντικού αριθ-
μού της Ενεργητικής Φωνής: Εσείς ντύνετε
Συναντούμε την κατάληξη –με στο α’ πρόσωπο του πληθυντικού αριθμού της Ενερ-
γητικής Φωνής: Εμείς ντύνουμε
Συναντούμε την κατάληξη –ται στο γ’ πρόσωπο του ενικού αριθμού της Παθητικής
Φωνής: Αυτός ντύνεται
Συναντούμε την κατάληξη –μαι στο α’ πρόσωπο του ενικού αριθμού της Παθητικής
Φωνής: Εγώ ντύνομαι
Για να μην μπερδευόμαστε μπορούμε να μάθουμε το ποιηματάκι που ισχύει για τον
Ενεστώτα:
Εμείς, εσείς με έψιλον (ε)
Και τ’ άλλα με άλφα γιώτα (αι)
Έτσι έχουμε:
Εμείς ντύνουμε ΑΛΛΑ εγώ ντύνομαι
Εσείς ντύνετε εσύ ντύνεσαι
αυτός ντύνεται
εμείς ντυνόμαστε
εσείς ντύνεστε
αυτοί ντύνονται
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
258 Ενότητα 6 [Η ζωή σε άλλους τόπους]
Ασκήσεις:
1. Να συμπληρώσετε τα κενά.
Κάθε πρωί σηκώνετ__, πλένετ__, χτενίζετ__ και ξεκινάει για το σχολείο.
Η Θάλεια είν__ στο δωμάτιό της και χτενίζετ__.
Πόση ώρα κάθεστ__ και παίζετ__ το παιχνίδι αυτό;
Πρέπει να πλένετ__ τα χέρια σας συχνά.
Χαίρομ__ τόσο που ήρθατ__ να μας επισκεφθείτ__.
Στο σχολείο μαθαίνουμ__ για το Βυζάντιο.
Μη σηκώνετ__ μεγάλο βάρος. Θα σας πονέσει η μέση σας.
Το σπίτι φαίνετ__ από μακριά.
Απαγορεύετ__ να καπνίζετ__.
Κύριε, γιατί μας απαγορεύετ__ να παίζουμ__ εδώ;
ντύνεστε: _________________________
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θεωρία:
Για να στηρίξουμε την άποψή μας και να πείσουμε τους άλλους ότι
είναι σωστή χρησιμοποιούμε επιχειρήματα.
Πολλές φορές καλούμαστε να στείλουμε μια επιστολή για να πείσουμε κάποιον σχε-
τικά με τη άποψή μας. Σε αυτή την περίπτωση, δεν ξεχνάμε τα βασικά στοιχεία της
επιστολής:
Ημερομηνία, εκφώνηση (αξιότιμε, αγαπητέ…), αποφώνηση (με εκτίμηση, φιλικά…)
Πρόλογος
Γράφουμε το θέμα και την άποψή μας σχετικά με αυτό.
Κυρίως Θέμα
Αναφέρουμε γιατί υποστηρίζουμε αυτή την άποψη. Ποια είναι τα θετικά ή τα αρνη-
τικά της άποψής μας, τα θετικά και τα αρνητικά της αντίθετης άποψης. Αναλύουμε
τα επιχειρήματά μας.
Επίλογος
Γράφουμε το γενικό συμπέρασμα της σκέψης μας.
* Χρησιμοποιώ:
φράσεις όπως: έχω τη γνώμη ότι, η άποψή μου είναι, πιστεύω ότι, νομίζω ότι,
θεωρώ ότι…
αιτιολογικές προτάσεις
φράσεις που δείχνουν τα συναισθήματά μας ή προκαλούν το συναίσθημα των
άλλων.
Ασκήσεις:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
264 Ενότητα 6 [Η ζωή σε άλλους τόπους]
2. Στο σχολείο σας παρατηρείται έντονα το φαινόμενο του ρατσισμού προς με-
ρικούς μαθητές που είναι από άλλη χώρα. Η τάξη σας οργανώνει μια εκδήλωση
κατά του ρατσισμού. Γράψτε τη γνώμη σας σε μια έκθεση που θα διαβάσετε
στην εκδήλωση.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Θεωρία:
Για να γράψουμε πληροφορίες για μια χώρα:
Ασκήσεις:
1. Αναζητήστε πληροφορίες για μια χώρα της Αφρικής που θεωρείτε ενδιαφέ-
ρουσα.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
267 Ενότητα 6 [Η ζωή σε άλλους τόπους]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία:
Όταν θέλουμε να δώσουμε πληροφορίες για έναν τόπο που έχουμε
επισκεφθεί αναφέρουμε:
Πρόλογος
Πότε και γιατί πήγαμε εκεί; Με ποιους και πως;
Κυρίως Θέμα
Γράφουμε τη γενική εντύπωση του τόπου (η πρώτη ματιά).
Περιγραφή του τόπου με περισσότερες λεπτομέρειες. Τι μας έκανε εντύπωση;
(ΘΥΜΑΜΑΙ: η περιγραφή γίνεται από το γενικό στο συγκεκριμένο)
Τι κάναμε εκεί; Αναφέρω μερικά ενδιαφέροντα περιστατικά.
Επίλογος
Ποια είναι τα συναισθήματα μου και οι σκέψεις μου για τον τόπο αυτό;
Ασκήσεις:
1. Περιγράφω έναν τόπο της Ελλάδας ή του εξωτερικού που έχω επισκεφθεί.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
2. Αναζητήστε πληροφορίες για μια χώρα της Ευρώπης, στην οποία θα θέλατε
να ταξιδέψετε και γράψτε μια επιστολή στον φίλο σας, στην οποία του αναφέ-
ρετε τους λόγους για τους οποίους θέλετε να ταξιδέψετε στη χώρα αυτή και
προσπαθείτε να τον πείσετε να έρθει μαζί σας.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Παρατατικός
Αόριστος Οριστική Υποτακτική Προστακτική
Εξακολουθητικός Μέλλοντας
Στιγμιαίος Μέλλοντας
Παρακείμενος
Υπερσυντέλικος
Συντελεσμένος Μέλλοντας
3. Να διορθώσετε τα λάθη.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
1. Να κάνετε όλες τις απαραίτητες αλλαγές στο κείμενο, ώστε να δείχνει ότι η
ιστορία διαδραματίζεται στο παρόν.
Απάντηση:
Βλέπω μια υπέροχη ζωγραφιά σ’ ένα βιβλίο για το Άγριο Δάσος, που έχει τον
τίτλο «Αληθινές Ιστορίες». Δείχνει ένα τεράστιο φίδι, το βόα, που καταβροχθίζει
κάποιο αγρίμι.
Στο βιβλίο γράφει: «Οι βόες καταπίνουν τη λεία τους ολόκληρη, χωρίς να τη μα-
σήσουν. Ύστερα, καθώς δεν μπορούν μήτε να σαλέψουν, βυθίζονται σε ύπνο για έξι
μήνες μέχρι να χωνέψουν».
Στοχάζομαι πάνω στις περιπέτειες στη ζούγκλα και, με τη σειρά μου, πετυχαίνω
να σκαρώσω την πρώτη μου ζωγραφιά μ’ ένα χρωματιστό μολύβι. Δείχνω το αρι-
στούργημά μου σε μερικούς μεγάλους και τους ρωτώ αν τους φοβίζει.
Το σχέδιό μου δε δείχνει καπέλο. Δείχνει ένα βόα που χωνεύει έναν ελέφαντα.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Μικρός Πρίγκιπας»
γυπτο. Μετά, φουσκώνουμε μπαλόνια και ετοιμάζουμε τα γλυκά και την τούρτα. Η
μητέρα μου μού είπε πως όταν μεγαλώσω θα με αφήνει να φτιάχνω μόνη μου την
τούρτα. Μακάρι να τη φτιάξω μόνη μου φέτος! Ανυπομονώ να έρθει η ημέρα του
πάρτι! Ελπίζω όλοι να διασκεδάσουν και να χαρούν!
Γραμματική Αναγνώριση:
ετοιμάζω: Οριστική έγκλιση, Ενεστώτας, Ενεργητική φωνή, α’ πρόσωπο ενικού
φτιάχνουμε: Οριστική έγκλιση, Ενεστώτας, Ενεργητική φωνή, α’ πρόσωπο πληθυ-
ντικού
μοιράζουμε: Οριστική έγκλιση, Ενεστώτας, Ενεργητική φωνή, α’ πρόσωπο πληθυ-
ντικού
στολίζουμε: Οριστική έγκλιση, Ενεστώτας, Ενεργητική φωνή, α’ πρόσωπο πληθυ-
ντικού
είχαμε βάλει: Οριστική έγκλιση, Υπερσυντέλικος, Ενεργητική φωνή, α’ πρόσωπο
πληθυντικού
θα επιλέξω: Οριστική έγκλιση, Στιγμιαίος Μέλλοντας, Ενεργητική φωνή, α’ πρό-
σωπο ενικού
φουσκώνουμε: Οριστική έγκλιση, Ενεστώτας, Ενεργητική φωνή, α’ πρόσωπο πλη-
θυντικού
ετοιμάζουμε: Οριστική έγκλιση, Ενεστώτας, Ενεργητική φωνή, α’ πρόσωπο πληθυ-
ντικού
είπε: Οριστική έγκλιση, Αόριστος, Ενεργητική φωνή, γ’ πρόσωπο ενικού
μεγαλώσω: Υποτακτική έγκλιση, Αόριστος, Ενεργητική φωνή, α’ πρόσωπο ενικού
θα αφήνει: Οριστική έγκλιση, Εξακολουθητικός Μέλλοντας, Ενεργητική φωνή, γ’
πρόσωπο ενικού
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Αιτιολογικές προτάσεις
Τοπικοί προσδιορισμοί
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
1. Να συμπληρώσετε τα κενά.
Απάντηση:
Κάθε πρωί σηκώνεται, πλένεται, χτενίζεται και ξεκινάει για το σχολείο.
Η Θάλεια είναι στο δωμάτιό της και χτενίζεται.
Πόση ώρα κάθεστε και παίζετε το παιχνίδι αυτό;
Πρέπει να πλένετε τα χέρια σας συχνά.
Χαίρομαι τόσο που ήρθατε να μας επισκεφθείτε.
Στο σχολείο μαθαίνουμε για το Βυζάντιο.
Μη σηκώνετε μεγάλο βάρος. Θα σας πονέσει η μέση σας.
Το σπίτι φαίνεται από μακριά.
Απαγορεύεται να καπνίζετε
Κύριε, γιατί μας απαγορεύετε να παίζουμε εδώ;
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Παρασκευή, 24 Απριλίου
Αξιότιμε κύριε δήμαρχε,
Είμαι κάτοικος του δήμου Αχαρνών και μαθητής της Στ’ Δημοτικού. Με αφορμή
την απόφασή σας να μετατρέψετε το χώρο του πάρκου σε εμπορικό κέντρο, θα ήθε-
λα να σας αναφέρω μερικούς λόγους για τους οποίους δεν πρέπει να καταστρέψετε
το πάρκο.
Η γνώμη μου είναι ότι το πάρκο είναι απαραίτητο στην περιοχή μας επειδή είναι
ένας χώρος που έχει δέντρα και φυτά. Εκτός από το γεγονός ότι ομορφαίνει την πε-
ριοχή μας με τα πολύχρωμα λουλούδια του, είναι πηγή οξυγόνου και καθαρού αέρα.
Επίσης, το πάρκο αποτελεί το μοναδικό χώρο που μπορούμε να μαζευόμαστε και να
παίζουμε με ασφάλεια, ενώ οι γονείς μας απολαμβάνουν τον περίπατό τους. Σκε-
φτείτε πόσο θα λυπηθούν όλα τα παιδιά της περιοχής μας, αν καταστραφεί ο μονα-
δικός χώρος που μπορούν να πηγαίνουν για παιχνίδι!
Από την άλλη μεριά, σίγουρα ένα εμπορικό κέντρο θα ωφελήσει την περιοχή μας.
Επομένως, θα μπορούσατε να αξιοποιήσετε έναν άλλο χώρο, που δεν είναι τόσο
χρήσιμος όσο το πάρκο. Ελπίζω να λάβετε υπόψη σας τη γνώμη μου πριν προχωρή-
σετε στην καταστροφή του πολύτιμου πάρκου. Αναλογιστείτε τους κατοίκους, τα
παιδιά, το μέλλον του δήμου μας!
Με εκτίμηση,
Μάριος Ζαχαρόπουλος
2. Στο σχολείο σας παρατηρείται έντονα το φαινόμενο του ρατσισμού προς με-
ρικούς μαθητές που είναι από άλλη χώρα. Η τάξη σας οργανώνει μια εκδήλωση
κατά του ρατσισμού. Γράψτε τη γνώμη σας σε ένα άρθρο που θα διαβάσετε
στην εκδήλωση.
Απάντηση:
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
ΤΙΤΛΟΣ (επειδή είναι άρθρο, βάζουμε τίτλο)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
1η παρ.: Κάνουμε μια εισαγωγή στο θέμα για το οποίο θα γράψουμε και λέμε τη
γνώμη μας. Ξεκινάμε με φράσεις όπως: Στις μέρες μας…., Τα τελευταία χρόνια….
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
2η παρ.: Πώς εξελίχθηκε το φαινόμενο αυτό στο σχολείο μας;
3η παρ.: Ποιες είναι οι αιτίες του ρατσισμού;
4η παρ.: Γιατί πρέπει να αντιμετωπίσουμε το ρατσισμό;
5η παρ.: Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε το ρατσισμό;
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
6η παρ.: Σε τι συμπεράσματα καταλήγουμε;
1. Αναζητήστε πληροφορίες για μια χώρα της Αφρικής που θεωρείτε ενδιαφέ-
ρουσα.
Απάντηση:
Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ
1. Περιγράφω έναν τόπο της Ελλάδας ή του εξωτερικού που έχω επισκεφθεί.
ΣΧΕΔΙΑΓΡΑΜΜΑ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
1η παρ.: Πότε και γιατί πήγαμε εκεί; Με ποιους και πως;
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
2η παρ.: Γενική εντύπωση του τόπου (η πρώτη ματιά).
3η παρ.: Περισσότερες πληροφορίες για τον τόπο.
4η παρ.: Τι μας έκανε εντύπωση.
5η παρ.: Τι κάναμε εκεί; Αναφέρω μερικά ενδιαφέροντα γεγονότα.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
6η παρ.: Ποια είναι τα συναισθήματα μου και οι σκέψεις μου για τον τόπο αυτό;
Πέρυσι το καλοκαίρι, επισκεφθήκαμε τη Ρώμη. Πήγα με τους γονείς μου και τον
αδερφό μου. Πήραμε το τρένο για να πάμε μέχρι το αεροδρόμιο και στη συνέχεια
επιβιβαστήκαμε στο αεροπλάνο για να φτάσουμε στην Ιταλία.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
290 Ενότητα 6 [Η ζωή σε άλλους τόπους]
Από ψηλά όλα φαίνονταν τόσο μικρά. Περνώντας πάνω από τη χώρα πριν προσ-
γειωθούμε στην Ιταλία, βλέπαμε τις πλατείες και τους δρόμους της Ρώμης. Είναι
χτισμένη πάνω σε επτά λόφους, δίπλα από τον ποταμό Τίβερη. Η πόλη φαίνονταν
υπέροχη από το αεροπλάνο. Και πραγματικά ήταν. Μέχρι να πάμε στο ξενοδοχείο
παρατηρούσα τους δρόμους. Ήταν πολύ καθαροί, υπήρχαν πολλά πάρκα και πολλά
κτίρια.
Το ξενοδοχείο μας ήταν κοντά στη Φοντάνα ντι Τρέβι. Είναι το μεγαλύτερο σι-
ντριβάνι της πόλης και λέγεται πως όποιος ρίχνει ένα κέρμα μέσα στο σιντριβάνι,
μπορεί να κάνει μια ευχή που θα πραγματοποιηθεί. Το κέντρο της Ρώμης είναι ένας
ενιαίος αρχαιολογικός χώρος. Επισκεφθήκαμε το Κολοσσαίο, το Πάνθεον, που ήταν
ένας ναός αφιερωμένος στους θεούς της Ρώμης, την επιβλητική σκάλα Σκαλινάτα
μπροστά από τη γαλλική εκκλησία Τρινιτά ντέι Μόντι.
Ωστόσο, εντυπωσιαστήκαμε περισσότερο όταν επισκεφθήκαμε την Βασιλική του
Αγίου Πέτρου. Είναι μια από τις μεγαλύτερες εκκλησίες του κόσμου και είναι χτι-
σμένη πάνω στον τάφο του Αγίου Πέτρου, στο Βατικανό. Μπροστά από την εκκλη-
σία βρίσκεται η πλατεία του Αγίου Πέτρου. Γύρω από την πλατεία υπάρχουν κίονες
με ύψος περίπου 15 μέτρα. Στη μέση υπάρχει ένας οβελίσκος (στύλος) στον οποίο
μαρτύρησε ο Άγιος Πέτρος.
Η εκδρομή μας διήρκησε 7 ημέρες. Κάθε μέρα επισκεπτόμασταν όσα περισσότε-
ρα μνημεία μπορούσαμε. Επειδή κανείς από εμάς δεν ήξερε Ιταλικά, ήταν δύσκολο
να συνεννοηθούμε γιατί οι περισσότεροι Ιταλοί δεν μιλούσαν ούτε Αγγλικά. Προ-
σπαθήσαμε όμως και γρήγορα μάθαμε κάποιες λέξεις. Την τελευταία ημέρα πήγαμε
για ψώνια σε έναν από τους πεζόδρομους της Ρώμης. Ξαφνικά, συνειδητοποιήσαμε
ότι ο αδερφός μου έλειπε. Ανησυχήσαμε πολύ και γυρίσαμε πίσω μήπως τον βρού-
με. Μετά από δέκα λεπτά τον βρήκαμε. Μπήκε σε ένα στενό γιατί κάτι του τράβηξε
την προσοχή και μετά χάθηκε. Ευτυχώς, τον βρήκαμε εύκολα!
Η Ρώμη είναι μια θαυμάσια πόλη και χαίρομαι που μου δόθηκε η ευκαιρία να την
επισκεφθώ. Θα ήθελα να επισκεφθώ και άλλα μέρη της Ιταλίας, γιατί πιστεύω ότι
υπάρχουν πολύ ενδιαφέροντα πράγματα να δω!
2. Αναζητήστε πληροφορίες για μια χώρα της Ευρώπης, στην οποία θα θέλατε
να ταξιδέψετε και γράψτε μια επιστολή στον φίλο σας, στην οποία του αναφέ-
ρετε τους λόγους για τους οποίους θέλετε να ταξιδέψετε στη χώρα αυτή και
προσπαθείτε να τον πείσετε να έρθει μαζί σας.
Απάντηση:
Κυριακή, 12 Απριλίου 2014
Αγαπημένε μου φίλε, Δημήτρη,
Ελπίζω να είσαι καλά. Σου γράφω αυτό το γράμμα για να σου προτείνω μια ιδέα
που μου έχει έρθει στο μυαλό. Πριν από λίγο καιρό, η δασκάλα μας είπε να αναζη-
τήσουμε πληροφορίες στο διαδίκτυο και στις εγκυκλοπαίδειες για μια χώρα που μας
ενδιαφέρει. Έτσι, βρήκα μερικές πληροφορίες για τη Γαλλία και σκέφτηκα πόσο
ωραίο θα ήταν να κάνω ένα ταξίδι εκεί, ώστε να δω από κοντά όλα όσα διάβασα.
Θα ήθελα πολύ να έρθεις κι εσύ μαζί μου αν μπορείς. Σκέψου πόσο ωραία θα πε-
ράσουμε αν ταξιδέψουμε μαζί.
Όπως ξέρεις κι εσύ, η Γαλλία βρίσκεται στη Δυτική Ευρώπη. Το νόμισμά της εί-
ναι το ευρώ. Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι το όνομά της, «France», προήλθε από
την εγκατάσταση των Φράγκων εκεί.
Έχει πολλά αξιοθέατα, ειδικά στο Παρίσι, που είναι η πρωτεύουσα της χώρας. Θα
ήθελα πολύ να επισκεφθούμε το Μουσείου του Λούβρου, το οποίο φιλοξενεί πολλά
διάσημα εκθέματα. Μερικά από αυτά είναι η Αφροδίτη της Μήλου και η Νίκη της
Σαμοθράκης. Επίσης, μπορούμε να δούμε πίνακες ζωγραφικής που ξέρω ότι σε εν-
διαφέρουν πολύ! Στο Λούβρο υπάρχει η Μόνα- Λίζα, ο φημισμένος πίνακας του
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
292 Ενότητα 6 [Η ζωή σε άλλους τόπους]
Ντα Βίντσι. Ακόμα μπορούμε να επισκεφθούμε τον πύργο του Άιφελ, την Παναγία
των Παρισίων και φυσικά να θαυμάσουμε τον ποταμό Σηκουάνα. Μπορούμε να α-
φιερώσουμε μια μέρα για να πάμε στη Ντίσνεϋλαντ, το μεγαλύτερο πάρκο διασκέ-
δασης της Ευρώπης!
Πιστεύω πως πρέπει να κάνουμε μαζί αυτό το ταξίδι, γιατί θα διασκεδάσουμε πο-
λύ και θα μάθουμε πολλά ενδιαφέροντα πράγματα από τις επισκέψεις μας στα αξιο-
θέατα αυτά.
Περιμένω με ανυπομονησία την απάντησή σου. Ελπίζω να δεχτείς την πρότασή
μου!
Φιλικά,
Βασίλης
3. Να διορθώσετε τα λάθη.
Απάντηση:
Ο δάσκαλος κάθεται στην έδρα.
Μπορείτε να μου εξηγήσετε τι συμβαίνει;
Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό θέμα.
Το φαγητό μαγειρεύεται.
Τι μαγειρεύετε εσείς εκεί;
Μην κάθεστε πολλή ώρα στον ήλιο, γιατί θα αρχίσετε να ζαλίζεστε.
Το κείμενο αναφέρεται στην Επανάσταση του 1821.
Με τα επιχειρήματα που αναφέρετε δεν θα με πείσετε.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Θεωρία:
Επίθετα είναι οι λέξεις που συνοδεύουν ένα ουσιαστικό και του
προσδίδουν μια ιδιότητα. Έχουν τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό, ουδέ-
τερο) και δύο αριθμούς (ενικός, πληθυντικός).
Πώς κλίνονται τα επίθετα σε –ης, –ης, –ες:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ο αληθής η αληθής το αληθές
του αληθούς της αληθούς του αληθούς
τον αληθή την αληθή το αληθές
(- αληθή) (- αληθή) (- αληθές)
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΣΜΟΣ
οι αληθείς οι αληθείς τα αληθή
των αληθών των αληθών των αληθών
τους αληθείς τις αληθείς τα αληθή
(- αληθείς) (- αληθείς) (- αληθή)
Ασκήσεις:
Θεωρία:
Οι μετοχές προέρχονται από ρήματα. Όταν οι μετοχές της παθητικής
φωνής χρησιμοποιούνται ως επίθετα, λέγονται επιθετικές.
* ΠΡΟΣΟΧΗ! Όταν τελευταίο γράμμα του θέματος (πριν το -ω) είναι π, β, φ, πτ,
τότε βάζουμε δύο –μ.
λύνω – λυμένος
βάφω - βαμμένος (ΑΛΛΑ αγαπώ – αγαπημένος)
Ασκήσεις:
2. Να γράψετε τις παθητικές μετοχές που παράγονται από τα ρήματα στην πα-
ρένθεση στον κατάλληλο τύπο.
Οι εκδρομείς έφτασαν ___________ (διψώ) στον προορισμό τους.
Τα Χριστούγεννα οι δρόμοι είναι ___________ (στολίζω) με φώτα και μπάλες.
Μου έκανε εντύπωση ο ___________ (περιποιούμαι) κήπος.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
302 Ενότητα 7 [Η ζωή έξω από την πόλη]
Θεωρία:
Όπως είδαμε σε προηγούμενες ενότητες:
*Το ποιόν της ενέργειας δείχνει τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται η ενέργεια
(αν είναι ολοκληρωμένη, εξελισσόμενη ή μοναδικό γεγονός)
Οι εξακολουθητικοί χρόνοι (Ενεστώτας, Παρατατικός, Εξ. Μέλλοντας) δείχνουν
ότι η πράξη έχει διάρκεια ή γίνεται σε επανάληψη.
Οι συνοπτικοί χρόνοι (Αόριστος, Συνοπτικός) δείχνουν ότι η πράξη διήρκεσε μια
στιγμή, δεν είχε διάρκεια.
Ο Ενεστώτας είναι χρόνος Παροντικός, δηλαδή μιλάει για κάτι που συμβαίνει τώρα.
Τον χρησιμοποιούμε για να δείξουμε κάτι που:
Γίνεται αυτή τη στιγμή.
Ο Γιώργος κοιμάται τώρα.
Γίνεται συνέχεια.
Ο Γιώργος κοιμάται κάθε μεσημέρι.
Επαναλαμβάνεται.
Το σχολείο ξεκινά στις 8 το πρωί.
Σε παροιμίες και γνωμικά που έχουν διαχρονική ισχύ.
Αν καείς στο χυλό, φυσάς και το γιαούρτι.
Έγινε στο παρελθόν αλλά θέλουμε να το περιγράψουμε με ζωντάνια.
(ιστορικός Ενεστώτας)
Την ώρα που διάβαζα, ξαφνικά, χτυπάει το τηλέφωνο και τρέχω να το σηκώ-
σω.
Θα γίνει στο κοντινό μέλλον και είναι σίγουρο.
Το αεροπλάνο μου φεύγει στις 3 η ώρα.
Ο Αόριστος είναι χρόνος Παρελθοντικός, δηλαδή μιλάει για κάτι που έγινε στο
παρελθόν, δεν είχε διάρκεια και ολοκληρώθηκε στο παρελθόν.
Χρησιμοποιείται:
Για κάτι που έγινε στο παρελθόν και διήρκεσε για μια στιγμή.
Ήπιε λίγο νερό και έφυγε.
Σε διηγήσεις σχετικά με το παρελθόν.
Ασκήσεις:
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Θεωρία:
Ονοματικές φράσεις:
Είναι οι φράσεις που έχουν ονόματα (ουσιαστικά) και κανένα ρήμα.
π.χ. Ανακάλυψη νερού στον Άρη.
ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΣ
Για να μετατρέψουμε τις ρηματικές φράσεις σε ονοματικές:
1. Κάνουμε το ρήμα ουσιαστικό.
2. Βάζουμε το ουσιαστικό της ρηματικής φράσης σε γενική.
Παράδειγμα:
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
308 Ενότητα 7 [Η ζωή έξω από την πόλη]
Ενημερώθηκαν οι ενδιαφερόμενοι.
Ασκήσεις:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία:
Όπως είχαμε δει και στη δεύτερη ενότητα:
Μπορούμε να διακρίνουμε τις προτάσεις με βάση τη δομή τους.
Βασικοί όροι της πρότασης: Υποκείμενο, Ρήμα, Αντικείμενο ή Κατηγορούμενο.
ΑΠΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Η πρόταση που αποτελείται από ένα υποκείμενο και το ρήμα ή ένα υποκείμενο,
το ρήμα και ένα αντικείμενο ή κατηγορούμενο.
Η μητέρα αγόρασε φρούτα.
Ο Γιάννης κοιμάται.
ΣΥΝΘΕΤΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Η πρόταση που έχει δύο ή περισσότερα υποκείμενα, αντικείμενα ή κατηγορούμε-
να
Η μητέρα αγόρασε φρούτα και λαχανικά.
Ο Γιάννης και η Άννα κοιμούνται.
ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Εκτός από τους κύριους όρους της πρότασης (Υ, Ρ, Α, Κ), περιέχει πληροφορίες
που εξηγούν ή συμπληρώνουν τους κύριους όρους. Αυτοί ονομάζονται δευτερεύο-
ντες όροι και μπορεί να είναι επίθετα, επιρρήματα, προσδιορισμοί, φράσεις με προ-
θέσεις κλπ.
Σήμερα το πρωί, η μητέρα αγόρασε φρούτα από το μανάβικο της γειτονιάς.
Ο Γιάννης κοιμάται κάθε μεσημέρι στο δωμάτιό του.
ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Από την πρόταση λείπει κάποιος ή κάποιοι από τους βασικούς όρους.
Αγόρασε φρούτα. (λείπει: η μητέρα)
- Τι κάνεις; (λείπει: εσύ)
- Καλά. (λείπουν: εγώ είμαι)
Ασκήσεις:
Απλές:
1. ________________________________
2. ________________________________
3. ________________________________
Επαυξημένες:
1. ________________________________
2. ________________________________
3. ________________________________
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Ασκήσεις:
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θεωρία:
Πρόλογος
Πού και πότε συνέβη το γεγονός.
Κυρίως Θέμα
Ποια πρόσωπα συμμετέχουν. Τι είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι αναγνώστες για τα
πρόσωπα αυτά.
Ποια είναι η αιτία του γεγονότος. .
Τι έγινε στην αρχή.
Τι έγινε στη συνέχεια. Ποιο γεγονός είναι σημαντικό.
Ποια είναι τα συναισθήματα των προσώπων. Ποιες είναι οι συνέπειες.
Πώς αντιμετωπίστηκε το γεγονός.
Επίλογος
Ποια συμπεράσματα βγαίνουν.
* Η αφήγηση πρέπει να είναι γρήγορη και παραστατική. Δεν γράφουμε πολλά λόγια
για θέματα που δεν σχετίζονται άμεσα με το θέμα.
* Δεν επαναλαμβάνουμε πολλές φορές την ίδια λέξη.
* Συνήθως περιγράφουμε ένα γεγονός γράφοντας άρθρα. Όταν γράφω άρθρο δεν
ξεχνώ να βάλω τίτλο!
Ανάπτυξη Λόγου:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία:
Πρόλογος
Πού είναι αυτός ο χώρος και πώς βρεθήκαμε εκεί.
Κυρίως Θέμα
Πώς ήταν εξωτερικά.
Πώς ήταν εσωτερικά.
* ΘΥΜΑΜΑΙ: η περιγραφή γίνεται από έξω προς τα μέσα!
Ποιους συναντούσαμε εκεί και τι κάναμε.
Τι μας έκανε να αγαπήσουμε το χώρο αυτό.
Επίλογος
Τι νιώθουμε κάθε φορά που βρισκόμαστε εκεί ή σκεφτόμαστε τον τόπο αυτό.
Ανάπτυξη Λόγου:
1. Περιγράφω το σπίτι του παππού μου στο χωριό, όπου περνώ ευχάριστα τα
καλοκαίρια μου.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
322 Ενότητα 7 [Η ζωή έξω από την πόλη]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία:
Κυριολεξία: η χρήση των λέξεων με την πραγματική τους σημα-
σία.
π.χ. χρυσό δαχτυλίδι
Μεταφορά: η χρήση της λέξης όχι με την πραγματική της σημασία αλλά με άλλη.
Η σημασία μιας λέξης «μεταφέρεται» σε μια άλλη.
π.χ. χρυσή καρδιά
Ασκήσεις:
1. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις έχουν μεταφορά και ποιες κυ-
ριολεξία; Υπογραμμίστε τις μεταφορικές φράσεις.
________________________________________________________
Μας βγήκε η γλώσσα μέχρι να ανεβούμε την ανηφόρα.
________________________________________________________
3. Με καθεμία από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε δύο προτάσεις, μια με την
κυριολεκτική της σημασία και μία με τη μεταφορική.
πηγή, παίρνω, μάτι
____________________________________________________________________
_________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Θεωρία:
Πρόλογος
Ποια είναι η διαδικασία, πότε συμβαίνει και πού.
Κυρίως Θέμα
Ποιοι συμμετέχουν και με ποιο τρόπο.
Ποια είναι τα στάδια της διαδικασίας.
Τι γίνεται στην αρχή, στη συνέχεια, στο τέλος και γιατί συμβαίνουν αυτά.
Πώς τελειώνει η διαδικασία.
Επίλογος
Πώς νιώθουν και πώς αντιδρούν όσοι παρακολουθούν ή συμμετέχουν.
Έκθεση:
1. Να αναζητήσετε πληροφορίες σχετικά με διάφορα έθιμα και κοινω-
νικά γεγονότα στην Ελλάδα και να γράψετε μια έκθεση σχετικά με το έθιμο που
σας εντυπωσίασε περισσότερο.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία:
Μπορείτε να ανατρέξετε στο βίντεο της 1ης ενότητας «Πώς γράφουμε περίληψη
κειμένου».
Περίληψη:
Στην Ελλάδα, δεν έχουμε ακριβή στοιχεία για τον πληθυσμό τους. Αυτό όμως
που γνωρίζουμε είναι ότι εντοπίζονται σταθερά στα ανοιχτά του Ιονίου Πελάγους,
αν και περιστασιακά πλησιάζουν και κοντά στις ακτές.
Κείμενο από την
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
332 Ενότητα 7 [Η ζωή έξω από την πόλη]
Κουρεύω: ______________________
Αφαιρώ: ______________________
Γίνομαι: ______________________
Υπογράφω: ______________________
Κρύβω: ______________________
Καίω: ______________________
Τηλεφώνησε ο Αντώνης.
_________________________________________________________________
Ο Στέλιος διαβάζει.
_________________________________________________________________
Ο κήπος είναι όμορφος.
_________________________________________________________________
5. Να συμπληρώσετε ό, τι λείπει.
Τα Ε__ηνόπουλα __λικίας έως 14 ετών παθ__νουν πολύ σ__χνά ατ__χ__ματα.
Σύμφ__να με στ__χ__α του Κέντρου Έρευνας και Πρόλ__ψης Παιδικών
ατ__χ__μάτων, περίπου 300.000 παιδιά μεταφέροντ__ κάθε χρόνο στα εξ__τερικά
ιατρ__α των νοσοκομ__ων με τρα__ματισμούς.
Ο κ. Στ. Π. αναπλ__ρ__τής καθ__γ__τής Ιατρικής του Πανεπιστ__μ__ου και υ-
πε__θ__νος της Επ__τροπής Οδ__κής Ασφάλ__ας του __πουργείου Υγ__ας,
__ποστ__ρίζει ότι οι γον__ς θα πρέπει να φροντ__σουν __στε το σπίτι τους να γίνει
ασφαλ__ς χώρος για τα παιδιά για να μη σ__μβεί κάπ__ο ατ__χ__μα.
Κείμενο από το βιβλίο
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Πληθυντικός Αριθμός
οι αγενείς άνθρωποι οι σαφείς οδηγίες τα αμμώδη εδάφη
των αγενών ανθρώπων των σαφών οδηγιών των αμμωδών εδαφών
τους αγενείς ανθρώπους τις σαφείς οδηγίες τα αμμώδη εδάφη
- (αγενείς) άνθρωποι - (σαφείς) οδηγίες - (αμμώδη) εδάφη
2. Να γράψετε τις παθητικές μετοχές που παράγονται από τα ρήματα στην πα-
ρένθεση στον κατάλληλο τύπο.
Απάντηση:
Οι εκδρομείς έφτασαν διψασμένοι στον προορισμό τους.
Τα Χριστούγεννα οι δρόμοι είναι στολισμένοι με φώτα και μπάλες.
Μου έκανε εντύπωση ο περιποιημένος κήπος.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
339 Ενότητα 7 [Η ζωή έξω από την πόλη]
παραγγέλνει: παρήγγειλες
χρειάζονται: χρειάστηκαν
μεθάμε: μεθύσαμε
κοιμάμαι: κοιμήθηκα
αγαπάτε: αγαπήσατε
δανείζουν: δανείστηκαν
πλένει: έπλυνε
καμαρώνουμε: καμαρώσαμε
παράγεις: παρήγαγες
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Απαγορεύεται η κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης από τις 3 μ.μ. μέχρι τις 7 μ.μ.
ρηματική
Απαγορεύεται η κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης από τις 3 μ.μ. μέχρι τις 7 μ.μ.
Απαγόρευση της κυκλοφορίας στο κέντρο της πόλης από τις 3 μ.μ. μέχρι τις 7
μ.μ.
Επαυξημένες:
1. Η πρωινή βροχή σταμάτησε γρήγορα.
2. Το καλοκαίρι, ο ήλιος λάμπει στον ουρανό.
3. Ο φίλος μου, ο Αντρέας χρειάζεται τη βοήθειά μου στα μαθηματικά.
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Καθίσαμε στις θέσεις μας. Το γήπεδο ήταν γεμάτο από τους φιλάθλους και των
δύο ομάδων. Όλα κυλούσαν ήρεμα και μέχρι το πρώτο ημίχρονο δεν είχε μπει κανέ-
να γκολ. Οι φίλαθλοι, παρόλο που ήταν απογοητευμένοι κι από τις δύο ομάδες, πα-
ρακολουθούσαν ήσυχα. Προς το τέλος του αγώνα, ένας παίκτης χτύπησε φανερά τον
αντίπαλό του, που έπεσε κάτω από τον πόνο. Ο διαιτητής έδωσε το «φάουλ» στον
παίκτη, όμως οι φίλαθλοι δεν ικανοποιήθηκαν. Φώναζαν ότι έπρεπε να αποβάλει με
κόκκινη κάρτα τον παίκτη και ότι ο διαιτητής δεν είναι δίκαιος.
Ο αγώνας έφτασε στο τέλος του και το αποτέλεσμα ήταν ισόπαλο. Καμιά ομάδα
δεν πέτυχε γκολ. Μερικοί από τους θεατές ήταν ακόμα εξαγριωμένοι. Όρμησαν μέ-
σα στο γήπεδο φωνάζοντας και τρέχοντας προς τον διαιτητή αλλά και προς τους φι-
λάθλους της αντίπαλης ομάδας. Ο καβγάς φούντωνε όλο και περισσότερο, οι φίλα-
θλοι μιλούσαν άσχημα, πετούσαν πέτρες και χτυπούσαν ο ένας τον άλλο. Τελικά, η
αστυνομία κατάφερε να τους σταματήσει και να τους απομακρύνει από το γήπεδο.
Όλοι οι υπόλοιποι προσπαθούσαμε να φύγουμε φοβούμενοι μήπως χτυπήσουμε
μέσα σε όλον αυτό το χαμό. Φεύγοντας, βλέπαμε όσους συμμετείχαν στον καβγά,
άλλους χτυπημένους, άλλους με σκισμένα ρούχα. Δυο –τρεις αστυνομικοί συνόδευ-
αν τον διαιτητή μέχρι να απομακρυνθεί από το γήπεδο και να είναι ασφαλής. Είχε
ήδη ένα τραύμα στο μέτωπο από μια πέτρα που του πέταξε κάποιος. Όπως περνού-
σε, μερικοί του φώναζαν θυμωμένοι αλλά οι αστυνομικοί τους απομάκρυναν.
Από το άσχημο αυτό γεγονός, κανείς δεν βγήκε κερδισμένος. Οι φίλαθλοι που
ξεκίνησαν τον καβγά και ο διαιτητής τραυματίστηκαν, εμείς φοβηθήκαμε και προ-
σπαθήσαμε να φύγουμε γρήγορα και οι δύο ομάδες τιμωρήθηκαν για τη συμπεριφο-
ρά των φιλάθλων τους.
Ο πατέρας μου είπε ότι δεν θα ξαναπάμε στο γήπεδο, γιατί είναι πολύ επικίνδυνο.
Οι άνθρωποι θυμώνουν και βλάπτουν ο ένας τον άλλο για λόγους που δεν έχουν ου-
σία. Πρέπει να είναι λίγο πιο υπομονετικοί, να κατανοήσουν ότι ο καθένας μπορεί
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
347 Ενότητα 7 [Η ζωή έξω από την πόλη]
να κάνει λάθη και φυσικά να μη βλάπτουν τους άλλους. Άλλωστε, δεν έχει σημασία
η νίκη αλλά η συμμετοχή.
1. Περιγράφω το σπίτι του παππού μου στο χωριό, όπου περνώ ευχάριστα τα
καλοκαίρια μου.
Απάντηση:
Κάθε χρόνο, ο αδερφός μου κι εγώ ανυπομονούμε να κλείσουν τα σχολεία επειδή
την επόμενη μέρα παίρνουμε το καράβι για την Κρήτη, για να πάμε στον παππού.
Όταν το καράβι πλησιάζει στο λιμάνι, απλώνεται μπροστά μας όλη η μαγεία του
νησιού. Το σπίτι του παππού βρίσκεται στο πιο όμορφο χωριό της Κρήτης, κοντά
στα Χανιά. Το γραφικό αυτό χωριό συμπληρώνει την ομορφιά του νησιού με τη γα-
λάζια θάλασσα και το πυκνό δάσος. Το σπίτι του παππού έχει μια μεγάλη πλακό-
στρωτη αυλή που περιτριγυρίζεται από παρτέρια με τα πιο σπάνια λουλούδια. Η ή-
συχη αυλή, κάθε καλοκαίρι γεμίζει με τις φωνές και τα παιχνίδια μας.
Το σπίτι είναι μονοκατοικία. Από έξω φαίνεται παλιό αλλά πολύ όμορφο. Είναι
χτισμένο από σκαλιστή πέτρα και η στέγη είναι κεραμιδένια. Εκεί συνήθως ανεβαί-
νουν τα βράδια οι γάτες και ξεκινούν τα νιαουρίσματά τους. Τα παράθυρα είναι με-
γάλα για να μπαίνει εύκολα ο ήλιος και να φωτίζει το σπίτι με τις χρυσές του ακτί-
νες. Πριν ακόμα μπούμε μέσα, μας τυλίγουν οι μυρωδιές από τα νόστιμα φαγητά
που μαγειρεύει ο παππούς.
Ανοίγοντας την ξύλινη πόρτα του σπιτιού, μπαίνουμε στο σαλόνι. Το ξύλινο πά-
τωμα τρίζει καθώς περπατάμε προς την παλιά τραπεζαρία, που είναι τοποθετημένη
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
348 Ενότητα 7 [Η ζωή έξω από την πόλη]
μπροστά από τζάκι. Παρόλο που το τζάκι δεν είναι αναμμένο, νιώθουμε ότι βγάζει
μια γλυκιά ζεστασιά. Το δωμάτιο αυτό είναι το αγαπημένο μου, καθώς τα βράδια
καθόμαστε εκεί με τον παππού, μας λέει ιστορίες και μας φορτώνει με ένα σωρό λι-
χουδιές!
Ο παππούς μάς έχει φτιάξει ένα δωμάτιο για να κοιμόμαστε και να βάζουμε τα
πράγματά μας. είναι μικρό αλλά μας βολεύει πολύ. Μέσα στο δωμάτιο υπάρχουν
δύο μονά κρεβάτια και μια μικρή ντουλάπα για τα ρούχα μας. Ανάμεσα στα κρεβά-
τια υπάρχει ένα μικρό κομοδίνο. Όλα τα έπιπλα είναι ξύλινα. Στο κομοδίνο, έχουμε
βάλει ένα πορτατίφ και μερικές ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Πάνω από τα κρεβάτια
μας, ο παππούς έχει κρεμάσει εικόνες.
Το σπίτι αυτό μου θυμίζει όλα τα υπέροχα καλοκαίρια που έχουμε περάσει στο
νησί, νιώθοντας την τρυφερή φροντίδα του παππού μας. Όταν το καλοκαίρι τελειώ-
νει και πρέπει να επιστρέψουμε στο σπίτι μας, νιώθουμε πολύ λυπημένοι και περι-
μένουμε πώς και πώς πότε θα έρθουμε πάλι στο σπίτι που μας κάνει τόσο χαρούμε-
νους.
1. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις έχουν μεταφορά και ποιες κυριολεξία;
Υπογραμμίστε τις μεταφορικές φράσεις.
Απάντηση:
Ήρθαμε πιο γρήγορα γιατί κόψαμε δρόμο. μεταφορά
Έβαψε το δωμάτιό της λευκό. κυριολεξία
Η βαλίτσα ήταν πολύ βαριά. κυριολεξία
Μόλις τον είδε, άσπρισε από τον φόβο της. μεταφορά
Ήταν τόσο χαρούμενος που όλο το βράδυ έσερνε τον χορό. μεταφορά
Ξάπλωσε νωρίς γιατί ήταν κουρασμένος. κυριολεξία
Είχε θυμώσει τόσο πολύ και της μίλησε έξω από τα δόντια. μεταφορά
Του είπε να κλείσει τα μάτια, για του δώσει το δώρο του! κυριολεξία
3. Με καθεμία από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε δύο προτάσεις, μια με την
κυριολεκτική της σημασία και μία με τη μεταφορική.
πηγή, παίρνω, μάτι
Απάντηση:
Κ: Καθώς περπατούσαμε, σταματήσαμε σε μια πηγή για να πιούμε λίγο νερό.
Μ: Το βιβλίο αυτό είναι η πηγή που χρησιμοποίησα για να γράψω την εργασία
μου.
Οι γονείς του παιδιού, μαζί με τους κοντινούς συγγενείς και φίλους συγκεντρώ-
νονται στην εκκλησία όπου θα γίνει το μυστήριο. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν
οι νονοί του παιδιού, οι οποίοι από εκείνη την ημέρα γίνονται οι πνευματικοί γονείς
του παιδιού. Ο ιερέας, οι γονείς και οι νονοί έχοντας στην αγκαλιά τους το μωρό
στέκονται γύρω από την κολυμπήθρα. Ο ιερέας ευλογεί το νερό και το λάδι λέγο-
ντας ευχές. Στη συνέχεια, αλείφει το μωρό με το ευλογημένο λάδι και δίνει το λάδι
στους νονούς ώστε να το αλείψουν κι εκείνοι. Ο ιερέας παίρνει το μωρό στην αγκα-
λιά του, το σηκώνει ψηλά και το βουτάει στην κολυμπήθρα τρεις φορές. Σε αυτό το
σημείο τα περισσότερα μωρά βάζουν τα κλάματα, καθώς φεύγουν από την αγκαλιά
των δικών τους ανθρώπων.
Μόλις γίνει αυτό, δίνει το μωρό στους νονούς οι οποίοι το τυλίγουν με λευκό σε-
ντόνι και πετσέτα για να το σκουπίσουν. Ο ιερέας σταυρώνει με άγιο μύρο το μέτω-
πο, το στήθος, τα χέρια και τα πόδια του μωρού λέγοντας προσευχές. Με ένα ψαλι-
δάκι, κόβει μικρές τούφες από τα μαλλιά του μωρού. Το μωρό δεν πρέπει να έχει
κουρευτεί ποτέ πριν τη βάπτιση, ώστε οι τούφες που κόβει ο ιερέας να είναι οι πρώ-
τες που κόβονται. Στο τέλος, ντύνουν το μωρό με λευκά ρούχα και οι νονοί περνούν
στο λαιμό του ένα χρυσό σταυρουδάκι. Μαζί με τον ιερέα, κάνουν κύκλο γύρω από
την κολυμπήθρα, η μητέρα φιλά το χέρι των νονών και παίρνει το παιδί στην αγκα-
λιά της.
Μόλις τελειώσει το μυστήριο, μοιράζονται μπομπονιέρες και γλυκά στους καλε-
σμένους. Οι καλεσμένοι εύχονται στους γονείς να τους ζήσει και στους νονούς να
είναι πάντα άξιοι. Από εκείνη την ημέρα, όλοι φωνάζουν το μωρό με το καινούριο
του όνομα.
Η περίληψη:
Σύμφωνα με το κείμενο, η πτεροφάλαινα ζει στη Μεσόγειο και είναι το πιο γρή-
γορο είδος φάλαινας και το μεγαλύτερο ζώο του κόσμου. Είναι η μοναδική φάλαινα
που ζει στις ελληνικές θάλασσες. Η πλάτη της είναι η γκρι, ενώ η κοιλιά της λευκή.
Από τα ρουθούνια της εκτοξεύει νερό που φτάνει μέχρι και 6 μέτρα. Η τροφή της
είναι το κριλ, ένα είδος ζωοπλαγκτόν. Η πτεροφάλαινα μένει όλο το χρόνο στη Με-
σόγειο. Στην Ελλάδα τη συναντάμε στα ανοιχτά του Ιονίου πελάγους, ενώ σπάνια
πλησιάζει κοντά στις ακτές.
πλένω: πλυμένος –η –ο
τιμώ: τιμημένος –η –ο
κουράζω: κουρασμένος –η –ο
κουρεύω: κουρεμένος –η –ο
αφαιρώ: αφηρημένος –η –ο
γίνομαι: γινωμένος –η –ο
υπογράφω: υπογεγραμμένος –η –ο (υπογραμμένος –η –ο )
κρύβω: κρυμμένος –η –ο
καίω: καμένος –η –ο
Η συνάντηση ακυρώθηκε.
Η προγραμματισμένη συνάντηση ακυρώθηκε λόγω της καταιγίδας.
Τηλεφώνησε ο Αντώνης.
Εχθές το μεσημέρι, τηλεφώνησε ο Αντώνης από το κινητό του.
Ο Στέλιος διαβάζει.
Ο συμμαθητής μου, ο Στέλιος διαβάζει για το αυριανό διαγώνισμα Μαθηματι-
κών.
5. Να συμπληρώσετε ό, τι λείπει.
Απάντηση:
Τα Ελληνόπουλα ηλικίας έως 14 ετών παθαίνουν πολύ συχνά ατυχήματα. Σύμ-
φωνα με στοιχεία του Κέντρου Έρευνας και Πρόληψης Παιδικών ατυχημάτων, πε-
ρίπου 300.000 παιδιά μεταφέρονται κάθε χρόνο στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκο-
μείων με τραυματισμούς.
Ο κ. Στ. Π. αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής του Πανεπιστημίου και υπεύθυνος
της Επιτροπής Οδικής Ασφάλειας του Υπουργείου Υγείας, υποστηρίζει ότι οι γονείς
θα πρέπει να φροντίσουν ώστε το σπίτι τους να γίνει ασφαλής χώρος για τα παιδιά
για να μη συμβεί κάποιο ατύχημα.
Κείμενο από το βιβλίο
Ασκήσεις:
Κατάλαβε ότι έχασε τη βαλίτσα της, μόλις έφτασε στο σταθμό του τρένου.
:_______________
Εχθές το βράδυ, κοιμήθηκε τόσο αργά, που δεν μπορούσε να ξυπνήσει το πρωί.
:_______________
Αν θέλετε αφήστε τις τσάντες σας εδώ. :_______________
Όταν όλα τελείωσαν, ένιωσα μεγάλη ανακούφιση. :_______________
Μην πετάτε σκουπίδια κάτω, διότι το περιβάλλον μολύνεται. :_______________
Είχε τόση φασαρία στην τάξη, που δεν ακούγαμε τη δασκάλα. :______________
Είχε τόση φασαρία στην τάξη που ήμαστε, ώστε δεν ακούγαμε τίποτα.
:_______________
Χαίρομαι πολύ που όλα πήγαν καλά! :_______________
Θα πονέσει η κοιλιά σου, εάν φας όλες αυτές τις καραμέλες. :_______________
Περάσαμε τόσο καλά στην εκδρομή, ώστε αποφασίσαμε να ξαναπάμε.
:_______________
Αφού σου αρέσει, μπορείς να το αγοράσεις. :_______________
Αφού τελειώσω τα μαθήματά μου, θα δω τηλεόραση. :_______________
5. Να συμπληρώσετε ό, τι λείπει.
Μονοκατ__κία λυθείτ__ εσείς παίζετ__
τα αγεν__ Πελοπό___ησος φωτ__νός
σκεφτ__τε τις ατυχ__ οι επιτυχ__ δοκιμασίες
Από__οφηση τ__ς καλοκαιριν__ περιόδους οι διεθν__
όλ__ς οι ψήφ__ Τ__ς σωστ__ς μεθόδους ετ__μασία
αεροπορ__κός κομπολ__ι ντ__σου
ρώτ__σε κουράζομ__ κουράζουμ__
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
1. Να δώσετε έναν τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Οι μεταρρυθμίσεις του Ιουστινιανού έβαλαν τάξη στη λειτουργία των υπηρεσιών
του κράτους και επέβαλαν έλεγχο στα έσοδα και των Δήμων. Αυτό ενόχλησε τους
οργανωτές των ιπποδρομιών και οι αρχηγοί τους μετέφεραν τα παράπονα και τη δυ-
σαρέσκειά τους στον αυτοκράτορα. Ο Ιουστινιανός τους άκουσε με προσοχή, αλλά
δεν άλλαξε τις αποφάσεις του.
Το Γενάρη του 532 μ. Χ., κατά τη διάρκεια των αγώνων, ξέσπασαν ταραχές στον
ιππόδρομο ανάμεσα στους οπαδούς των Πράσινων και των Βένετων. Η φρουρά των
αγώνων προσπάθησε να τους διαχωρίσει. Τότε οι αντιμαχόμενες ομάδες ενώθηκαν
και στράφηκαν κατά της φρουράς, κραυγάζοντας υβριστικά συνθήματα κατά του
λογοθέτη των οικονομικών Ιωάννη Καππαδόκη, του νομοθέτη Τριβωνιανού, αλλά
και κατά του ίδιου του αυτοκράτορα, από τον οποίο ζητούσαν να παραιτηθεί.
Οι ταραχές δεν περιορίστηκαν στον ιππόδρομο. Οι στασιαστές άνοιξαν τις πύλες
και ξεχύθηκαν στην Πόλη. Λεηλάτησαν την αγορά, πυρπόλησαν δημόσια κτίρια,
την Αγία Σοφία και τα προπύλαια του Παλατιού, φωνάζοντας «νίκα – νίκα». Στους
στασιαστές, στη διάρκεια των ταραχών, προστέθηκαν και πολλοί δυσαρεστημένοι
κάτοικοι της Πόλης.
Μάταια ο Ιουστινιανός και οι ηγέτες των Δήμων προσπάθησαν να ηρεμήσουν το
πλήθος και να περιορίσουν τις καταστροφές. Οι στασιαστές, αντί να πειθαρχήσουν,
«επιστράτευσαν» έναν αξιωματούχο του παλατιού, τον Υπάτιο, τον μετέφεραν στον
ιππόδρομο και τον ανακήρυξαν αυτοκράτορα!
Ο Ιουστινιανός βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση. Για μια στιγμή σκέφτηκε να πα-
ραιτηθεί και να εγκαταλείψει τον θρόνο και την Πόλη. Τον συγκράτησαν όμως οι
συνεργάτες του και η αυτοκράτειρα Θεοδώρα, πείθοντάς τον ότι αυτό θα ήταν το πιο
μεγάλο κακό για την Πόλη και την αυτοκρατορία.
Τότε ο Ιουστινιανός διέταξε τους στρατηγούς Βελισάριο και Ναρσή να καταπνί-
ξουν με κάθε τρόπο τη στάση. Η αυτοκρατορική φρουρά περικύκλωσε τον ιππόδρο-
μο και, ελέγχοντας όλες τις πύλες, μπήκε σ’ αυτόν και αντιμετώπισε χωρίς οίκτο
τους στασιαστές που είχαν μείνει εκεί.
Το αποτέλεσμα ήταν φρικτό: τριάντα χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Οι
αγώνες του ιπποδρόμου διακόπηκαν για αρκετά χρόνια και κάθε φωνή διαμαρτυρίας
σώπασε. Μεγάλο μέρος της πόλης καταστράφηκε και το γόητρο του αυτοκράτορα
πληγώθηκε βαριά.
Κείμενο από το βιβλίο Ιστορίας της Ε’ Δημοτικού
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
2. Να δώσετε έναν τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Πολλοί άνθρωποι ζουν σε χωριά, ενώ άλλοι προτιμούν την πόλη. Μερικοί θεω-
ρούν τυχερούς όσους απολαμβάνουν τα πλεονεκτήματα του χωριού, άλλοι ονειρεύ-
ονται μια ζωή στην πόλη. Και οι δύο τρόποι ζωής έχουν τα θετικά τους και τα αρνη-
τικά τους.
Οι κάτοικοι των χωριών έχουν μια ήσυχη ζωή, αναπνέουν τον καθαρό αέρα της
εξοχής και νιώθουν περισσότερη γαλήνη και ηρεμία. Η καθημερινότητά τους κυλά
ανάμεσα σε όμορφα τοπία ορεινά ή πεδινά, σε δέντρα και γενικά κοντά στη φύση.
Οι κίνδυνοι είναι λιγότεροι, επομένως οι γονείς έχουν τη δυνατότητα να αφήνουν
περισσότερο ελεύθερα τα παιδιά τους. Τα αυτοκίνητα είναι λίγα κι έτσι οι κάτοικοι
δεν ταλαιπωρούνται στους δρόμους ούτε φοβούνται τραυματισμούς από ατυχήματα.
Επίσης, τα περισσότερα σπίτια είναι μονοκατοικίες με κήπους όπου μπορούν να φυ-
τεύουν διάφορα φυτά. Έτσι, οι άνθρωποι μπορούν να παράγουν οι ίδιοι τα προϊόντα
που καταναλώνουν, κυρίως φρούτα και λαχανικά στους κήπους τους.
Ωστόσο, αυτός ο τρόπος ζωής παρουσιάζει και κάποια μειονεκτήματα. Αρχικά,
σε πολλά χωριά δεν υπάρχουν νοσοκομεία, με αποτέλεσμα να πρέπει να κάνουν με-
γάλες διαδρομές για να φτάσουν. Το ίδιο συμβαίνει και με τα σχολεία. Πολλοί μα-
θητές αναγκάζονται να ξεκινούν πολλή ώρα νωρίτερα για να πάνε στο σχολείο που
μπορεί να βρίσκεται μακριά. Συνεπώς, μια οικογένεια είναι υποχρεωμένη να διαθέ-
τει τουλάχιστον ένα αυτοκίνητο για να μετακινείται για τις βασικές ανάγκες της,
αφού τις περισσότερες φορές οι συγκοινωνίες δεν είναι αρκετές για να εξυπηρετή-
σουν τους κατοίκους. Σε διάφορες επαρχιακές περιοχές μπορεί να μην υπάρχει πό-
σιμο νερό στα σπίτια, έτσι οι άνθρωποι πρέπει να αγοράζουν το νερό που πίνουν.
Η ζωή στην πόλη μπορεί να φαίνεται πιο εύκολη, καθώς δεν έχει τις δυσκολίες
του χωριού. Υπάρχουν νοσοκομεία και γιατροί σχεδόν στο κέντρο κάθε πόλης και
σχολεία σε κάθε γειτονιά, ώστε οι κάτοικοι να έχουν άμεση πρόσβαση. Ακόμα, υ-
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
366 Ενότητα 8 [Χριστούγεννα]
πάρχουν διάφορα μαγαζιά που καλύπτουν όλες τους τις ανάγκες και καλύτερο δί-
κτυο συγκοινωνιών. Οι κάτοικοι της πόλης έχουν περισσότερες ευκαιρίες για συμ-
μετοχή σε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις και ομάδες για να ψυχαγωγηθούν και
να διασκεδάσουν.
Παρά τα πλεονεκτήματα αυτά, οι κάτοικοι της πόλης συναντούν και κάποια αρ-
νητικά στοιχεία. Οι ρυθμοί ζωής των πόλεων είναι πιο γρήγοροι, ενώ στην καθημε-
ρινότητά τους οι άνθρωποι αντικρίζουν μόνο μεγάλα κτίρια και ελάχιστο πράσινο.
Γι’ αυτό πολλές φορές δημιουργείται άγχος και ανησυχία στους ανθρώπους. Ο αέ-
ρας δεν είναι καθαρός, καθώς μολύνεται από τα πολλά αυτοκίνητα. Παρόλο που οι
δρόμοι και το δίκτυο συγκοινωνιών είναι καλύτερο από ό, τι στα χωριά, ο μεγάλος
αριθμός αυτοκινήτων δημιουργεί μεγάλη κίνηση στους δρόμους και δυσκολίες στην
εύρεση χώρου στάθμευσης. Τέλος, η ηχορρύπανση αποτελεί ένα ακόμα βασικό πρό-
βλημα, αφού όλες τις ώρες της ημέρας ακούγονται θόρυβοι από αυτοκίνητα, μηχα-
νές, ανθρώπους.
Η ζωή στην πόλη φαίνεται πολύ διαφορετική από τη ζωή στο χωριό. Κάθε μέρος
έχει τα θετικά του και τα αρνητικά του. Έτσι, κάθε άνθρωπος μπορεί να επιλέξει τι
προτιμά.
Κείμενο από το βοήθημα της Στ’ Δημοτικού, taexeiola
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
368 Ενότητα 8 [Χριστούγεννα]
3. Να δώσετε έναν τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Εκείνα τα Χριστούγεννα του 1920 ένας τρελός χιονιάς ξάφνιασε ολόκληρη τη γη.
Χιόνιζε και χιόνιζε ασταμάτητα. Όσοι είχαν ζεστά ρούχα και φωτιά ήταν ευτυχισμέ-
νοι. Κι οι γάτες τους, ευτυχισμένες κι αυτές. Οι γάτες όμως των φτωχών —και δεν
ήταν λίγοι οι φτωχοί εκείνα τα Χριστούγεννα του 1920— οι γάτες, λοιπόν, των φτω-
χών τουρτούριζαν κι όλο στον ύπνο το 'ριχναν για να ξεχνούν την πείνα τους.
Υπήρχαν όμως και χειρότερα. Σε μια χιονισμένη πολιτεία ζούσε η Βροχούλα, μια
άσπρη γάτα με καφετιές πιτσίλες, που ούτε πλούσιο είχε γι' αφεντικό ούτε καν τον
πιο φτωχό απ' τους φτωχούς. Μόνη κι αδέσποτη... Στο δρόμο την έβρισκαν οι μέρες
και οι νύχτες. Κοιμότανε στο δρόμο κι έτρωγε —άμα έτρωγε— ό,τι της λάχαινε.
Έτσι πορευόταν η Βροχούλα. Κι επειδή πίστευε πως είν' ωραία η ζωή και πως,
δεν μπορεί, θα 'ρθουν καλύτερες μέρες, όπως άκουγε τους ανθρώπους να λεν συχνά
πυκνά, δε βαρυγκομούσε. Με τόσο χιόνι όμως —τι χιόνι ήταν και τούτο!— τα 'χασε.
Ξεπάγιασαν τ' αυτιά της κι η μουσούδα της. Κι οι πατούσες της ξεπάγιασαν κι αυτές.
Πάει, σκεπάστηκαν κι οι σκουπιδοντενεκέδες μ' ένα πάπλωμα χιόνι, βαρύ, ασήκωτο.
«Πάλι νηστική θα μείνω χριστουγεννιάτικα», νιαούρισε τουρτουρίζοντας. Κι ήταν
ίσως η πρώτη φορά που το νιαούρισμά της έμοιαζε κάπως με παράπονο.
Στην άλλη άκρη της γης, σε μια άλλη χιονισμένη πολιτεία, όπου οι άνθρωποι μι-
λούσαν άλλη γλώσσα κι είχαν άλλο χρώμα, ζούσε ο Μουντζούρης, ένας μικρός κα-
τάμαυρος σκύλος. Πού τον έχανες, πού τον έβρισκες, στις στέγες των σπιτιών. Λες
κι ήτανε κεραμιδόγατος. Δεν είχε αφεντικό κι αυτός, κι όπως η Βροχούλα, ανήμερα
Χριστούγεννα, είχε ξεπαγιάσει και χάιδευε ολοένα με τα μπροστινά του πόδια την
άδεια του κοιλιά, σαν να 'θελε να την παρηγορήσει. Ζητώντας λίγη ζεστασιά κου-
λουριάστηκε πλάι σε μια καμινάδα ο Μουντζούρης. Κι έτσι όπως έπεφτε πυκνό το
χιόνι, έπρεπε κάθε τόσο να τινάζει απ' τη ράχη του τις νιφάδες, αν ήθελε να μη γίνει
σαν το χιονάνθρωπο της κεντρικής πλατείας.
Την ίδια ώρα η Βροχούλα, στην άλλη πολιτεία, τρύπωνε σε μια ξεχαρβαλωμένη
μπότα. Την είχε ανακαλύψει πεταμένη σ' ένα υπόστεγο με καυσόξυλα κι έτρεξε
γραμμή να λουφάξει μέσα της. Νύχτωνε τώρα.
«Εδώ θα κάνω Χριστούγεννα», συλλογίστηκε. Κι ένιωσε μάλιστα τυχερή, γιατί
ποιος ξέρει πόσες γάτες με τέτοια παγωνιά θα λαχταρούσαν μια ξεχαρβαλωμένη
μπότα. Μισόκλεισε τα μάτια η Βροχούλα κι αφέθηκε σιγά σιγά να χαζεύει το φωτι-
σμένο παράθυρο στ' αντικρινό σπίτι. Έβλεπε δώρα και παιχνίδια να βαραίνουν στα
κλαριά του χριστουγεννιάτικου δέντρου, πιατέλες με φαγητά κι άλλες πιατέλες με
γλυκίσματα να περνούν από χέρι σε χέρι, και δυο παιδιά να χοροπηδούν χτυπώντας
παλαμάκια. Και τραγουδούσαν τα παιδιά κι είχαν τα μάγουλά τους αναψοκοκκινι-
σμένα απ' τη ζέστη. «Α... να 'μουν κι εγώ εκεί!», πεθύμησε η Βροχούλα. Και καθώς
γέμιζε ο νους της μ' ένα σωρό τέτοιες γλυκές σκέψεις, βάρυναν τα μάτια της κι απο-
κοιμήθηκε.
Εκείνη ακριβώς τη στιγμή, στη μακρινή πολιτεία, στην άλλη άκρη της γης, όπου
οι άνθρωποι μιλούσαν άλλη γλώσσα κι είχαν άλλο χρώμα, αποκοιμιόταν κι ο Μου-
ντζούρης με τη ράχη κολλημένη στην καμινάδα. Κι η καμινάδα ανέβαζε απ' τη σάλα
χαρούμενες παιδιάστικες φωνές και ζεστασιά κι ευωδιές από ψητά που του γαργα-
λούσαν τα ρουθούνια. Ήρθαν, λοιπόν, και στο δικό του νου οι ίδιες γλυκές σκέψεις,
οι ίδιες ακριβώς. Γιατί κι αυτός τουρτούριζε, πεινούσε κι αυτός και, τέλος πάντων, τι
Χριστούγεννα ήταν πάλι και τούτα, μόνος πάνω στα κεραμίδια...
Αν όμως ήρθαν έτσι ανάποδα τα πράγματα, δε θα 'μεναν έτσι. Απ' το χριστουγεν-
νιάτικο ουρανό, που 'ναι γεμάτος αγγελάκια μ' ασημένιες φτερούγες, για ν' ακούνε
κάθε λογής ευχές κι επιθυμίες, ξεγλίστρησε ένα μικρό χριστουγεννιάτικο όνειρο και
τύλιξε απαλά τη Βροχούλα και το Μουντζούρη. Τους τύλιξε και τους δυο μαζί, γιατί
αποκοιμήθηκαν κι οι δυο την ίδια ακριβώς στιγμή, με τις ίδιες γλυκές σκέψεις στο
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
370 Ενότητα 8 [Χριστούγεννα]
μυαλό, τις ίδιες ακριβώς. Κι είχε μέσα του το μικρό όνειρο ένα ζεστό σπίτι, και μες
στο σπίτι μια φαμίλια με παιδιά κι όλοι γύρω τριγύρω απ' το χριστουγεννιάτικο τρα-
πέζι. Καλό το φαγητό κι η ζεστασιά καλή, χόρτασαν και χάδια ο Μουντζούρης κι η
Βροχούλα, όμως απ' όλα πιο καλό ήταν που συναντήθηκαν στο ίδιο χριστουγεννιά-
τικο όνειρο.
Κι ως φαίνεται, αγάπησε πολύ ο Μουντζούρης τη Βροχούλα, τον αγάπησε κι η
Βροχούλα το ίδιο πολύ, το ίδιο ακριβώς, γιατί σαν τέλειωσε το όνειρο και ξύπνησε
εκείνος πλάι στην καμινάδα πάλι μόνος, κι εκείνη μόνη μες στην ξεχαρβαλωμένη
μπότα, άφησαν κι οι δυο τους από ένα βαθύ αναστεναγμό. Θα πρέπει μάλιστα ν' α-
γαπηθήκανε, όπως λεν, παράφορα, αφού την ίδια κιόλας μέρα ξεκίνησε ο Μου-
ντζούρης απ' τη μακρινή πολιτεία στην άλλη άκρη της γης να ψάξει τη Βροχούλα.
Με τον ίδιο σκοπό πήρε κι αυτή τους δρόμους... Και βέβαια τέτοιες ιστοριούλες
πρέπει να 'χουν αίσιο τέλος. Έτσι δεν είναι; Μετά από χίλια βάσανα, κούραση, α-
γρύπνιες κι ένα σωρό κινδύνους, σμίξανε επιτέλους τα επόμενα Χριστούγεννα κοντά
σ' ένα χωριό έξω απ' την Κατερίνη.
Χ. Μπουλώτης, Ο Μουτζούρης, η Βροχούλα και το χριστουγεννιάτικο όνειρο
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
371 Ενότητα 8 [Χριστούγεννα]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
372 Ενότητα 8 [Χριστούγεννα]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
373 Ενότητα 8 [Χριστούγεννα]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
374 Ενότητα 8 [Χριστούγεννα]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
5. Η τάξη σας διοργανώνει μια εκδήλωση σχετικά με την προστασία του περι-
βάλλοντος. Γράψτε μια έκθεση σχετικά με την ανακύκλωση στην οποία θα α-
ναφέρονται οι λόγοι για τους οποίους πρέπει να κάνουμε ανακύκλωση. Η έκθε-
ση αυτή θα διαβαστεί στην εκδήλωση.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
376 Ενότητα 8 [Χριστούγεννα]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
377 Ενότητα 8 [Χριστούγεννα]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
379 Ενότητα 8 [Χριστούγεννα]
Ασκήσεις:
Κατάλαβε ότι έχασε τη βαλίτσα της, μόλις έφτασε στο σταθμό του τρένου.
(Ειδική – δεν την έχουμε διδαχθεί ακόμα) / : Χρονική
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
380 Ενότητα 8 [Χριστούγεννα]
Εχθές το βράδυ, κοιμήθηκε τόσο αργά, που δεν μπορούσε να ξυπνήσει το πρωί.
: Αποτελεσματική - συμπερασματική
Είχε τόση φασαρία στην τάξη που ήμαστε, ώστε δεν ακούγαμε τίποτα.
: Αναφορική / Αποτελεσματική - Συμπερασματική
Θα πονέσει η κοιλιά σου, εάν φας όλες αυτές τις καραμέλες. : Υποθετική
ΟΝΟΜΑΤΙΚΕΣ
Η στροφή των ερευνών προς άλλη κατεύθυνση.
Η διάσωση του μωρού από τον πυροσβέστη.
Η πρόσκληση της Μαρίας προς τους συμμαθητές της για το πάρτι.
Η γρήγορη κίνηση του αυτοκινήτου.
Η εκτέλεση της συνταγής από τη μαγείρισσα.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
382 Ενότητα 8 [Χριστούγεννα]
5. Να συμπληρώσετε ό, τι λείπει.
Απάντηση:
Μονοκατοικία λυθείτε εσείς παίζετε
τα αγενή Πελοπόννησος φωτεινός
σκεφτείτε τις ατυχείς οι επιτυχείς δοκιμασίες
Απόρροφηση τις καλοκαιρινές περιόδους οι διεθνείς
όλες οι ψήφοι Τις σωστές μεθόδους ετοιμασία
αεροπορικός κομπολόι ντύσου
ρώτησε κουράζομαι κουράζουμε
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
1. Να δώσετε έναν τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Απάντηση:
Οι πλαγιότιτλοι:
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
383 Ενότητα 8 [Χριστούγεννα]
Η περίληψη:
Τα μέτρα που πήρε ο Ιουστινιανός δεν άρεσαν στους οργανωτές των ιπποδρο-
μιών. Το 532 π. Χ. ξέσπασαν ταραχές στον ιππόδρομο, που κατέληξαν σε διαμαρτυ-
ρία κατά του αυτοκράτορα. Οι στασιαστές προχώρησαν προς την πόλη, προκαλώ-
ντας καταστροφές και φωνάζοντας «νίκα- νίκα», ανακηρύττοντας αυτοκράτορά
τους, τον Υπάτιο, έναν αξιωματούχο του παλατιού. Τότε, ο Ιουστινιανός σκέφτηκε
να εγκαταλείψει το θρόνο, αλλά η Θεοδώρα τον έπεισε ότι δεν πρέπει να το κάνει.
Έτσι, οι στρατηγοί του Ιουστινιανού κατέπνιξαν τη στάση. Τα αποτελέσματα της
διαμαρτυρίας αυτής ήταν αρνητικά τόσο για τον αυτοκράτορα όσο και για τους κα-
τοίκους της αυτοκρατορίας.
2. Να δώσετε έναν τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Απάντηση:
Ο τίτλος: «Η ζωή στο χωριό και η ζωή στην πόλη»
Οι πλαγιότιτλοι:
1η παράγραφος: Η ζωή στο χωριό και η ζωή στην πόλη είναι δύο διαφορετικοί
τρόποι ζωής.
2η παράγραφος: Το χωριό παρουσιάζει αρκετά πλεονεκτήματα, όπως η ηρεμία
και ο καθαρός αέρας.
3η παράγραφος: Μερικά από τα μειονεκτήματα είναι ότι δεν υπάρχουν πολλές
δημόσιες υπηρεσίες και συχνές συγκοινωνίες.
4η παράγραφος: Η πόλη έχει περισσότερες ευκαιρίες για ψυχαγωγία και υπάρχει
μεγαλύτερη εξυπηρέτηση ως προς τις δημόσιες υπηρεσίες και τη μεταφορά των κα-
τοίκων.
5η παράγραφος: Η ηχορρύπανση, η κίνηση στους δρόμους και το καυσαέριο είναι
μερικά από τα μειονεκτήματα της πόλης.
6η παράγραφος: Κάθε άνθρωπος επιλέγει τον τρόπο ζωής που του ταιριάζει.
Η περίληψη:
Η ζωή στο χωριό και η ζωή στην πόλη είναι δύο διαφορετικοί τρόποι ζωής. Το
χωριό παρουσιάζει αρκετά πλεονεκτήματα, όπως η ηρεμία και ο καθαρός αέρας.
Ωστόσο, μερικά από τα μειονεκτήματα είναι ότι δεν υπάρχουν πολλές δημόσιες υ-
πηρεσίες και συχνές συγκοινωνίες. Στον αντίποδα, η πόλη έχει περισσότερες ευκαι-
ρίες για ψυχαγωγία και υπάρχει μεγαλύτερη εξυπηρέτηση ως προς τις δημόσιες υ-
πηρεσίες και τη μεταφορά των κατοίκων. Υπάρχει όμως ηχορρύπανση, κίνηση
στους δρόμους, καυσαέριο και οι ρυθμοί ζωής είναι γρήγοροι. Κάθε άνθρωπος επι-
λέγει τον τρόπο ζωής που του ταιριάζει.
3. Να δώσετε έναν τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Απάντηση:
Ο τίτλος: «Οι παράλληλοι βίοι της Βροχούλας και του Μουτζούρη»
Οι πλαγιότιτλοι:
1η παράγραφος: Τα Χριστούγεννα του 1920, η φτώχεια ήταν το μεγαλύτερο πρό-
βλημα των ανθρώπων, αλλά και των ζώων.
2η παράγραφος: Η Βροχούλα, ήταν μια λευκή αδέσποτη φτωχή γάτα.
3η παράγραφος: Πεινούσε και κρύωνε καθώς έψαχνε λίγο φαγητό κι ένα μέρος να
ζεσταθεί.
4η παράγραφος: Ο Μουτζούρης, ένας μαύρος αδέσποτος σκύλος, αντιμετώπιζε τα
ίδια προβλήματα σε μια περιοχή πολύ μακριά από τη Βροχούλα.
5η παράγραφος: Η Βροχούλα βρήκε μια μπότα και χώθηκε μέσα για να ζεσταθεί.
6η παράγραφος: Κοιτούσε το γιορτινό κλίμα στο απέναντι σπίτι και σκεφτόταν
πόσο θα ήθελε να βρίσκεται εκεί.
7η παράγραφος: Ο Μουτζούρης σκεφτόταν ακριβώς τα ίδια ακούγοντας τις γιορ-
τινές φωνές των παιδιών.
8η παράγραφος: Η Βροχούλα και ο Μουτζούρης αποκοιμήθηκαν και συναντήθη-
καν στα όνειρά τους σε ένα γιορτινό τραπέζι γεμάτο φαγητά και γλυκά.
9η παράγραφος: Μόλις ξύπνησαν, ξεκίνησαν ένα μακρύ ταξίδι. Τελικά συναντή-
θηκαν και τα επόμενα Χριστούγεννα γιόρτασαν μαζί.
Η περίληψη:
Τα Χριστούγεννα του 1920, η φτώχεια ήταν το μεγαλύτερο πρόβλημα των αν-
θρώπων, αλλά και των ζώων. Η Βροχούλα, ήταν μια λευκή αδέσποτη φτωχή γάτα.
Πεινούσε και κρύωνε, καθώς έψαχνε λίγο φαγητό κι ένα μέρος να ζεσταθεί. Ο Μου-
τζούρης, ένας μαύρος αδέσποτος σκύλος, αντιμετώπιζε τα ίδια προβλήματα σε μια
περιοχή πολύ μακριά από τη Βροχούλα Η Βροχούλα βρήκε μια μπότα και χώθηκε
μέσα για να ζεσταθεί. Από εκεί, κοιτούσε το γιορτινό κλίμα στο απέναντι σπίτι και
σκεφτόταν πόσο πολύ θα ήθελε να βρίσκεται εκεί. Ο Μουτζούρης σκεφτόταν ακρι-
βώς τα ίδια, ακούγοντας τις γιορτινές φωνές των παιδιών. Η Βροχούλα και ο Μου-
τζούρης αποκοιμήθηκαν και συναντήθηκαν στα όνειρά τους σε ένα γιορτινό τραπέζι
γεμάτο φαγητά και γλυκά. Μόλις ξύπνησαν, ξεκίνησαν ένα μακρύ ταξίδι. Τελικά
συναντήθηκαν και τα επόμενα Χριστούγεννα γιόρτασαν μαζί.
5. Η τάξη σας διοργανώνει μια εκδήλωση σχετικά με την προστασία του περι-
βάλλοντος. Γράψτε μια έκθεση σχετικά με την ανακύκλωση στην οποία θα α-
ναφέρονται οι λόγοι για τους οποίους πρέπει να κάνουμε ανακύκλωση. Η έκθε-
ση αυτή θα διαβαστεί στην εκδήλωση.
Απάντηση:
Η ανακύκλωση αποτελεί μια πολύ σημαντική διαδικασία για την προστασία του
περιβάλλοντος. Μέσω την ανακύκλωσης, διάφορα υλικά, αφού περάσουν από ειδι-
παιδική χαρά και παίζαμε ήσυχα. Δεν είχαν έρθει ακόμα πολλά παιδιά. Ο φίλος μου,
ο Στέλιος κι εγώ κάναμε τραμπάλα, ενώ η αδερφή μου με τη φίλη της έκαναν κού-
νια. Μερικά παιδιά είχαν φέρει μια μπάλα και έπαιζαν ποδόσφαιρο λίγα μέτρα μα-
κριά από μας. Η μητέρα μου καθόταν στο παγκάκι και διάβαζε ένα βιβλίο.
Ξαφνικά, ακούστηκε ένας δυνατός κρότος και η αδερφή μου άρχισε να κλαίει. Ο
φίλος μου κι εγώ νομίζαμε ότι φοβήθηκε από το θόρυβο, όμως όταν κοιτάξαμε προς
το μέρος της, την είδαμε που είχε πέσει κάτω. Η μπάλα κυλούσε δίπλα της. Η μητέ-
ρα μου έτρεξε γρήγορα να τη σηκώσει και να δει αν είναι καλά. Η μπάλα έπεσε στην
πλάτη της και την έριξε κάτω. Ευτυχώς, δεν χτυπήσει πολύ. Είχε μόνο χώματα στα
πόδια και στα χέρια και μερικές μικρές γρατζουνιές.
Η μητέρα μου την πήρε αγκαλιά και την πήγε στη βρύση της παιδικής χαράς για
να την πλύνει από τα χώματα. Αφού τις έπλυνε τα πόδια και τα χέρια, τη σκούπισε
προσεκτικά και άπλωσε στις πληγές λίγο κόκκινο ιώδιο. Τότε κι η αδερφή μου στα-
μάτησε να κλαίει, αφού κατάλαβε ότι τελικά δεν είχε χτυπήσει πολύ! Έκλαιγε πε-
ρισσότερο επειδή είχε φοβηθεί. Εμείς πήγαμε αμέσως κοντά της και της μιλούσαμε
για άσχετα θέματα για να ξεχαστεί. Της λέγαμε αστεία κι εκείνη ξεκίνησε να γελάει.
Εκείνη τη στιγμή πλησίασε το παιδί που έριξε πάνω της την μπάλα για ν της ζητήσει
συγνώμη.
Μέσα σε λίγα λεπτά το γεγονός είχε ήδη ξεχαστεί. Η αδερφή μου γύρισε ξανά
στις κούνιες για να παίξει με τη φίλη της. Κοιτούσε όμως πού και πού αν τα παιδιά
που παίζουν μπάλα βρίσκονται κοντά της!
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Θεωρία:
Εγκλίσεις είναι οι διαφορετικές μορφές που παίρνει το ρήμα, ώστε
να εκφραστεί η στάση, η διάθεση του ομιλητή.
Οι προσωπικές εγκλίσεις είναι τρεις:
Η Οριστική δηλώνει ένα γεγονός βέβαιο, πραγματικό. Η άρνηση σχηματί-
ζεται με το ‘δεν’.
Ποτίζω τα λουλούδια.
Δεν ποτίζω τα λουλούδια.
* Για την Προστακτική μπορείτε να ανατρέξετε επίσης στην θεωρία του Συντακτι-
κού και της Ορθογραφίας της 4η ενότητας του βοηθήματος και στο αντίστοιχο βίντεο.
Ασκήσεις:
- Κάθε μέρα, η δασκάλα λέει: «Βγάλτε τα τετράδιά σας για να γράψουμε ορθο-
γραφία.»
_________________________________________________________________
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Θεωρία:
Ονοματικές προτάσεις:
Είναι οι προτάσεις που χρησιμοποιούνται ως όροι τη πρότασης: Υποκείμενο, Α-
ντικείμενο στο ρήμα της ανεξάρτητης και Επεξήγηση, Προσδιορισμός σε κάποιο
ουσιαστικό ή αντωνυμία της ανεξάρτητης πρότασης.
* Μπορείτε να βρείτε τη θεωρία για τις ανεξάρτητες και εξαρτημένες προτάσεις γε-
νικά στο Συντακτικό της 4ης ενότητας του βοηθήματος.
Τελικές προτάσεις
Οι τελικές είναι εξαρτημένες επιρρηματικές προτάσεις που δείχνουν τον σκοπό.
Εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους για να, να.
Παράδειγμα:
Φωνάζει δυνατά για να τον ακούν όλοι.
Έσκυψε να πιάσει το μολύβι.
Βουλητικές προτάσεις
Οι βουλητικές είναι εξαρτημένες ονοματικές προτάσεις που εκφράζουν επιθυμία,
σχεδιασμό ή ευχή. Εισάγονται με το μόριο να.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
399 Ενότητα 9 [Συσκευές]
Συμπληρώνουν ρήματα:
Βουλητικά (θέλω, επιθυμώ)
Κελευστικά (διατάζω, προειδοποιώ)
Απαγορευτικά (απαγορεύω, εμποδίζω)
Αισθητικά (βλέπω, ακούω)
Απρόσωπα (πρέπει, αξίζει)
* Όταν το ρήμα είναι απρόσωπο, η εξαρτημένη πρόταση λειτουργεί ως Υποκεί-
μενο
Πρέπει να φύγουμε.
Ρ Υ
Συμπληρώνουν ακόμα:
Ουσιαστικά ή επίθετα με παρόμοια σημασία με τα παραπάνω ρήματα (ανάγκη,
διαταγή, πρόθυμος)
Είμαι πρόθυμος να σε βοηθήσω.
* Προσοχή: Δεν μπερδεύω τις τελικές προτάσεις (δηλώνουν σκοπό) που εισάγο-
νται με τον σύνδεσμο ‘να’ με τις βουλητικές (δηλώνουν επιθυμία). Για να τις ξεχω-
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
400 Ενότητα 9 [Συσκευές]
ρίσω μπορώ στη θέση του ‘να’ να βάλω το σύνδεσμο ‘για να’ ή τη φράση ‘με σκοπό
να’. Αν ταιριάζει, τότε η πρόταση είναι τελική!
Παράδειγμα:
Ήρθα να διαβάσω (= Ήρθα για να διαβάσω / με σκοπό να διαβάσω) Τελική
Θέλω να διαβάσω (Τι θέλω; να διαβάσω) Η πρόταση ‘να διαβάσω’ είναι
Αντικείμενο του ρήματος ‘θέλω’. Το ρήμα είναι βουλητικό. Άρα, η πρόταση είναι Βου-
λητική.
Ασκήσεις:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Θεωρία:
Θυμάμαι από την 4η ενότητα
Στην Ενεργητική Φωνή
Το (ι) πριν την κατάληξη της Προστακτικής γράφεται:
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣ
στολίζω στόλιζε στόλισε
στολίζετε στολίστε
τραγουδώ τραγούδα τραγούδησε
τραγουδάτε τραγουδήστε
αγαπώ αγάπα αγάπησε
αγαπάτε αγαπήστε
δανείζω δάνειζε δάνεισε
δανείζετε δανείστε
δακρύζω δάκρυζε δάκρυσε
δακρύζετε δακρύστε
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
ΑΟΡΙΣΤΟΣ
στολίζομαι στολίσου
στολιστείτε
δανείζομαι δανείσου
δανειστείτε
δένομαι δέσου
δεθείτε
* Στα σύνθετα ρήματα η αύξηση μπαίνει ανάμεσα στην πρόθεση και το ρήμα (λέγε-
ται εσωτερική αύξηση):
αντιγράφω αντέγραψα
ΠΡΟΣΟΧΗ:
Στην Προστακτική η εσωτερική αύξηση φεύγει.
αντέγραψα αντίγραψε
Μπορείτε επίσης να ανατρέξετε στο βίντεο για την Προστακτική στην Ορθογραφία
της 4ης ενότητας.
Ασκήσεις:
ειδοποιείστε: __________________
ειδοποιήστε: __________________
επέβαλε: __________________
Θεωρία:
Σήμερα, χρησιμοποιούμε διάφορες λέξεις που προέρχονται από ξέ-
νες γλώσσες και όχι από την ελληνική. Τέτοιες λέξεις χρησιμοποιούνται στα αθλή-
ματα, στο διαδίκτυο αλλά και γενικά στο λεξιλόγιό μας.
Ασκήσεις:
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θεωρία:
Για να δώσουμε οδηγίες χρησιμοποιούμε:
Οριστική Ενεστώτα
Περιγράφουμε σε κάποιον τι πρέπει να κάνει και του το ζητάμε πολύ ευγενικά.
Παράδειγμα: Διαβάζουμε προσεκτικά τις οδηγίες.
Θεωρία:
Περιγράφουμε τη συσκευή / το παιχνίδι.
Δίνουμε οδηγίες για την ασφαλή χρήση της συσκευής
Δίνουμε οδηγίες για την πρώτη φορά που θα χρησιμοποιηθεί η συσκευή.
Δίνουμε αναλυτικές οδηγίες για τον τρόπο λειτουργίας.
Δίνουμε συμβουλές για τη συντήρηση και το καθάρισμα της συσκευής / του
παιχνιδιού.
Θεωρία:
Για να δώσουμε πληροφορίες για το διαδίκτυο:
Δίνουμε οδηγίες για το πώς να βρούμε μια διεύθυνση και να την επισκε-
φθούμε.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
413 Ενότητα 9 [Συσκευές]
Ανάπτυξη Λόγου:
1. Ποιο είναι το αγαπημένο σας παιχνίδι; Να γράψετε τις οδηγίες για να βοηθή-
σετε τους φίλους σας να παίξουν.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
2. Επιλέξτε μια συσκευή που υπάρχει στο σπίτι σας. Γράψτε τις οδηγίες χρήσης
της ώστε να καταλάβουν οι συμμαθητές σας πώς χρησιμοποιείται.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
3. Η τάξη σας αποφάσισε να φτιάξει μια ιστοσελίδα. Γράψτε μια περιγραφή της
ιστοσελίδας αυτής και τις απαραίτητες οδηγίες που θα βοηθήσουν τους ενδια-
φερόμενους να περιηγηθούν στην ιστοσελίδα σας.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Θεωρία:
Πρόλογος
Πού και πότε συνέβη αυτή η ιστορία.
Κυρίως Θέμα
Ποια πρόσωπα συμμετέχουν. Τι είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι αναγνώστες για τα
πρόσωπα αυτά;
Τι έγινε στην αρχή.
Τι έγινε στη συνέχεια. Ποιο γεγονός είναι σημαντικό.
Ποια είναι τα συναισθήματα των προσώπων; Πώς αλλάζουν τα συναισθήματά τους;
Τι έγινε στο τέλος;
Επίλογος
Ποιο είναι το αποτέλεσμα του γεγονότος;
Ποιο συμπέρασμα προκύπτει;
Πώς ένιωσαν τα πρόσωπα;
Ποια είναι η γνώμη μας;
Για τις γενικές οδηγίες στην έκθεση μπορείτε να ανατρέξετε στην Ανάπτυξη Λό-
γου της 1ης ενότητας του βοηθήματος.
Ανάπτυξη Λόγου:
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
420 Ενότητα 9 [Συσκευές]
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
επιβάλλω
κρατώ
κατακλύζω
αναλύω
στερούμαι
πλένω
συγχωρώ
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Κάθε μέρα, η δασκάλα λέει: «Βγάλτε τα τετράδιά σας για να γράψουμε ορθογρα-
φία.» Οριστική Προστακτική Υποτακτική
προτιμούν να προτιμούν -
δανείζεις να δανείζεις δάνειζε
ονομάσατε να ονομάσετε ονομάστε
απέβαλες να αποβάλεις απόβαλε
αποβάλλεις να αποβάλλεις απόβαλλε
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
1. Ποιο είναι το αγαπημένο σας παιχνίδι; Να γράψετε τις οδηγίες για να βοηθή-
σετε τους φίλους σας να παίξουν.
Απάντηση:
Το αγαπημένο μου παιχνίδι είναι το Μπόουλινγκ. Για να παίξετε μπόουλινγκ
χρειάζεστε μόνο 10 κορίνες και μια βαριά μπάλα.
Για να παίξετε:
Στήστε τις κορίνες όπως δείχνει το παρακάτω σχήμα:
Όταν έρθει η σειρά σας, σταθείτε μακριά από τις κορίνες και διαλέξτε την κατάλλη-
λη μπάλα.
Κρατήστε την μπάλα βάζοντας τον αντίχειρα και τα μεσαία δάχτυλα στα κενά της
μπάλας.
Ρίξτε τη μπάλα όσο πιο δυνατά μπορείτε.
Προσπαθήστε να ρίξετε την μπάλα έτσι ώστε να κυλήσει ευθεία και να μη βγει έξω
από τα όρια του διαδρόμου.
Η μπάλα πρέπει να ρίξει όσες περισσότερες κορίνες γίνεται.
Αν πέσουν όλες οι κορίνες, παίρνετε περισσότερους βαθμούς.
Νικητής είναι αυτός που μέχρι το τέλος του παιχνιδιού θα έχει κερδίσει τους περισ-
σότερους βαθμούς.
2. Επιλέξτε μια συσκευή που υπάρχει στο σπίτι σας. Γράψτε τις οδηγίες χρήσης
της ώστε να καταλάβουν οι συμμαθητές σας πώς χρησιμοποιείται.
Απάντηση:
Η ΤΟΣΤΙΕΡΑ
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΥΣΚΕΥΗΣ
1. Ενδεικτικό θέρμανσης.
2. Ρυθμιστικό θερμοκρασίας
3. Διακόπτης ενεργοποίησης
4. Βάση
5. Κάδος συλλογής λαδιού-λίπους
6. Κάτω πλάκα ψησίματος
7. Προστατευτικό περίβλημα κα-
λωδίου
8. Πάνω πλάκα ψησίματος
9. Λαβή
10. Καλώδιο τροφοδοσίας
11. Ελαστικά πόδια
ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣ
Όταν η συσκευή λειτουργεί το περίβλημα της είναι καυτό.
Μην ρίχνετε νερό στη συσκευή.
Αν κατά λάθος πέσει νερό ή άλλο υγρό στη συσκευή, αποσυνδέστε αμέσως το
καλώδιο.
Μην ακουμπάτε αντικείμενο στο καπάκι της τοστιέρας
ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΡΗΣΗΣ
Συνδέστε το φις του καλωδίου με την πρίζα.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
435 Ενότητα 9 [Συσκευές]
3. Η τάξη σας αποφάσισε να φτιάξει μια ιστοσελίδα. Γράψτε μια περιγραφή της
ιστοσελίδας αυτής και τις απαραίτητες οδηγίες που θα βοηθήσουν τους ενδια-
φερόμενους να περιηγηθούν στην ιστοσελίδα σας.
Απάντηση:
Για να μπείτε στην ιστοσελίδα μας, αρκεί να πληκτρολογήσετε τη διεύθυνση:
http://stdimotikou.blogspot.gr
Στο πάνω μέρος της σελίδας υπάρχει το κεντρικό μενού όπου μπορείτε να επιλέ-
ξετε την κατηγορία που σας ενδιαφέρει.
Για να δείτε φωτογραφίες και πληροφορίες για τις εκδηλώσεις και τις εκδρομές
της τάξης μας, κάντε ‘κλικ’ στην επιλογή ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ.
Για να διαβάσετε εκθέσεις και άρθρα των μαθητών σχετικά με θέματα που ενδια-
φέρουν την τάξη μας, επιλέξτε την επιλογή ΑΡΘΡΑ.
Μπορείτε να βρείτε διάφορα παιχνίδια και αινίγματα, αν επιλέξετε την επιλογή
ΑΣ ΠΑΙΞΟΥΜΕ.
Στην αριστερή μεριά της σελίδας μπορείτε να επιλέξετε το ημερολόγιο, το εορτο-
λόγιο καθώς και νέα και ανακοινώσεις για το σχολείο μας.
Απάντηση:
-Αποφάσισε να ξεκινήσει τη γυμναστική.
Βουλητική
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Αντωνυμίες
Θεωρία:
Η αντωνυμία είναι το μέρος του λόγου που χρησιμοποιείται για να
αντικαταστήσει ουσιαστικά, επίθετα ή ονοματικές φράσεις. Τα είδη
των αντωνυμιών είναι οκτώ:
Προσωπικές, Κτητικές, Δεικτικές, Οριστικές, Αόριστες, Ερωτηματικές, Αυτοπα-
θείς, Αναφορικές.
Προσωπικές αντωνυμίες
Οι προσωπικές αντωνυμίες αντικαθιστούν λέξεις που δηλώνουν πρόσωπα.
Υπάρχουν οι δυνατοί τύποι προσωπικών αντωνυμιών που χρησιμοποιούνται για
να δοθεί έμφαση και οι αδύνατοι τύποι που χρησιμοποιούνται πιο συχνά.
ΔΥΝΑΤΟΙ ΤΥΠΟΙ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Α΄ Πρόσωπο Β΄ Πρόσωπο Γ΄ Πρόσωπο
Ον. εγώ εσύ αυτό –ή –ό
Γεν. εμένα εσένα αυτού –ής –ού
Αιτ. εμένα εσένα αυτόν –ή –ό
Κλητ. - εσύ -
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Α΄ Πρόσωπο Β΄ Πρόσωπο Γ΄ Πρόσωπο
Ον. εμείς εσείς αυτοί –ές –ά
Γεν. εμάς εσάς αυτών
Αιτ. εμάς εσάς αυτούς –ές –ά
Κλητ. - εσείς -
ΑΔΥΝΑΤΟΙ ΤΥΠΟΙ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Α΄ Πρόσωπο Β΄ Πρόσωπο Γ΄ Πρόσωπο
Ον. - - τος / τη / το
Γεν. μου σου του / της /του
Αιτ. με σε τον / την / το
Κλητ. - - -
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Α΄ Πρόσωπο Β΄ Πρόσωπο Γ΄ Πρόσωπο
Ον. - - τοι / τες / τα
Γεν. μας σας τους
Αιτ. μας σας τους / τις – τες / τα
Κλητ. - - -
Παράδειγμα:
Φώναξε τα παιδιά. Φώναξέ τα.
Αγόρασα το βιβλίο. Το αγόρασα.
Κτητικές αντωνυμίες
Οι κτητικές αντωνυμίες χρησιμοποιούνται για να δείξουν σε ποιο πρόσωπο ανή-
κει κάτι.
Παράδειγμα:
Ο δικός μου σκύλος / ο σκύλος μου
Η δική σου μπλούζα / η μπλούζα σου
Το δικό τους σπίτι / το σπίτι τους
Παράδειγμα:
Το σπίτι μου είναι όμορφο. Η αντωνυμία ‘μου’ συνοδεύει τη λέξη ‘σπίτι’, που
είναι ουσιαστικό και δείχνει κτήση. Επομένως,
είναι κτητική.
Δώσε μου το μολύβι. Η αντωνυμία ‘μου’ συνοδεύει τη λέξη ‘δώσε’, που είναι
ρήμα. Επομένως, είναι προσωπική.
* Προσοχή:
Η μητέρα μου τηλεφώνησε.
Δεικτικές αντωνυμίες
Οι δεικτικές αντωνυμίες χρησιμοποιούνται για να δείξουν ένα πρόσωπο, ζώο ή
πράγμα.
Οριστικές αντωνυμίες
Οι οριστικές αντωνυμίες χρησιμοποιούνται για να ξεχωρίσουν κάτι από άλλα του
ίδιου είδους.
Ως οριστικές αντωνυμίες χρησιμοποιούμαι:
Το επίθετο ίδιος, ίδια, ίδιο μαζί με το άρθρο
Το επίθετο μόνος, μόνη, μόνο μαζί με την αντωνυμία μου, σου, του κλπ
ΔΗΛΑΔΗ
ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο
μόνος μου, σου, του / μόνοι μας, σας, τους
μόνη μου, σου, του / μόνες μας, σας, τους
μόνο μου, σου, του / μόνα μας, σας, τους
Παράδειγμα:
Πρέπει να μιλήσω στον ίδιο τον διευθυντή.
Ο Νίκος προσπαθεί να τα κάνει όλα μόνος του.
Αόριστες αντωνυμίες:
Οι αόριστες αντωνυμίες χρησιμοποιούνται για να μιλήσουμε για κάτι το οποίο
δεν γνωρίζουμε ή δεν θέλουμε να ονομάσουμε.
Παράδειγμα:
Άλλοι μιλούσαν, άλλοι έπαιζαν επιτραπέζια και μερικοί διάβαζαν βιβλία.
Δεν έχω φάει τίποτα από το πρωί.
Θα μου αγοράσεις κάτι από το περίπτερο
* Η αόριστη αντωνυμία ‘ένας, μία, ένα’ μοιάζει με το αριθμητικό ‘ένας, μία, ένα’
και με το αόριστος άρθρο ‘ένας, μία, ένα’.
Για να τα ξεχωρίσουμε, σκεφτόμαστε ότι:
Το αόριστο άρθρο αναφέρεται σε κάτι αόριστο.
Παράδειγμα:
Μια μέρα, πήγαμε εκδρομή στις Μυκήνες. Αόριστο άρθρο
Μείναμε στο Ναύπλιο για μία μέρα. Αριθμητικό
- Θα αγοράσω ένα αναψυκτικό. Αόριστο άρθρο
- Κι εγώ θα πάρω ένα. Αντωνυμία
Ερωτηματικές αντωνυμίες:
Οι ερωτηματικές αντωνυμίες χρησιμοποιούνται όταν θέλουμε να ρωτήσουμε κά-
τι.
τι (άκλιτο)
ποιος, ποια ποιο (γεν. ποιου, ποιας, ποιου ή τίνος / τίνων)
πόσος, πόση πόσο
Παράδειγμα:
Τι θα φάμε, σήμερα;
Ποιος σε πήρε τηλέφωνο;
Πόσο αλεύρι να προσθέσω;
Αυτοπαθείς αντωνυμίες:
Οι αυτοπαθείς αντωνυμίες χρησιμοποιούνται για να δείξουν ότι το πρόσωπο που
ενεργεί το ίδιο συγχρόνως δέχεται και την ενέργεια.
Ενικός αριθμός
α΄ πρόσωπο β΄ πρόσωπο γ΄ πρόσωπο
ο εαυτός μου ο εαυτός σου ο εαυτός του / της
του εαυτού μου του εαυτού σου του εαυτού του / της
τον εαυτό μου τον εαυτό σου τον εαυτό του / της
Πληθυντικός αριθμός
ο εαυτός μας ο εαυτός σας ο εαυτός τους
Παράδειγμα:
Φροντίζει πολύ τον εαυτό της.
Ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτό τους.
Αναφορικές αντωνυμίες:
Αναφορικές αντωνυμίες είναι αυτές που εισάγουν δευτερεύουσες αναφορικές
προτάσεις.
που (άκλιτο)
ο οποίος, η οποία, το οποίο
όποιος, όποια, όποιο
όσος, όση, όσο
ό, τι (άκλιτο) / οτιδήποτε
οποιοσδήποτε, οποιαδήποτε, οποιοδήποτε
Παράδειγμα:
Όποιος κάνει την άσκηση, να μαζέψει τα τετράδια.
Αγόρασε ό, τι θέλεις.
Όσοι θέλουν, μπορούν να φύγουν.
Ασκήσεις:
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Θεωρία:
Συνώνυμες είναι οι λέξεις που έχουν την ίδια σημασία:
λιτός – απλός
Ασκήσεις:
2. Να διαλέξετε πέντε λέξεις από την παραπάνω άσκηση και να γράψετε προτά-
σεις.
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Θεωρία:
Αρχαιόκλιτα είναι τα ρήματα που κλίνονται όπως στην αρχαία ελ-
ληνική γλώσσα. Χρησιμοποιούμε δηλαδή και σήμερα κάποιους τύ-
πους από τα αρχαία ελληνικά. Η κλίση αυτή λέγεται λόγια.
Τέτοια ρήματα είναι:
το βαίνω και τα σύνθετά του (συμβαίνω, αποβαίνω)
το άγω και τα σύνθετά του (διάγω, εξάγω, παράγω)
το λαμβάνω και τα σύνθετά του (συλλαμβάνω, απολαμβάνω)
το δεικνύομαι και τα σύνθετά του (επιδεικνύομαι, αποδεικνύομαι)
Στα παραπάνω ρήματα οι τύποι που παίρνουμε από τα αρχαία ελληνικά είναι κυ-
ρίως το γ’ ενικό και πληθυντικό αορίστου (συνέβη / συνέβησαν, συνελήφθη /
συνελήφθησαν, απεδείχθη / απεδείχθησαν).
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
Ενεστώτας: συμβαίνει εισάγω
Παρατατικός: συνέβαινε εισήγα
Αόριστος: συνέβη εισήγαγα
Εξ. Μέλλοντας: θα συμβαίνει θα εισάγω
Στ. Μέλλοντας: θα συμβεί θα εισαγάγω
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
461 Ενότητα 10 [Ατυχήματα]
αποδεικνύω συλλαμβάνω
απεδείκνυα συλλάμβανα
απέδειξα συνέλαβα
θα αποδεικνύω θα συλλαμβάνω
θα αποδείξω θα συλλάβω
έχω αποδείξει έχω συλλάβει
είχα αποδείξει είχα συλλάβει
θα έχω αποδείξει θα έχω συλλάβει
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
Ενεστώτας: εισάγομαι αποδεικνύομαι
Παρατατικός: εισαγόμουν αποδεικνυόμουν
Αόριστος: εισήχθη / εισήχθηκα αποδείχθηκα / απεδείχθην
Εξ. Μέλλοντας: θα εισάγομαι θα αποδεικνύομαι
Στ. Μέλλοντας: θα εισαχθώ θα αποδειχθώ
Παρακείμενος: έχω εισαχθεί έχω αποδειχθεί
Υπερσυντέλικος: είχα εισαχθεί είχα αποδειχθεί
Συντ. Μέλλοντας: θα έχω εισαχθεί θα έχω αποδειχθεί
Ενεστώτας: συλλαμβάνομαι
Παρατατικός: συλλαμβανόμουν
Αόριστος: συνελήφθην
Εξ. Μέλλοντας: θα συλλαμβάνομαι
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
462 Ενότητα 10 [Ατυχήματα]
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
θεωρούμαι εγγυώμαι
θεωρείσαι εγγυάσαι
θεωρείται εγγυάται
θεωρούμαστε εγγυόμαστε
θεωρείστε εγγυάστε
θεωρούνται εγγυώνται
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
θεωρούμουν εγγυόμουν
θεωρούσουν εγγυόσουν
θεωρούνταν / θεωρείτο εγγυόταν
θεωρούμαστε / θεωρούμασταν εγγυόμαστε / εγγυόμασταν
θεωρούσαστε / θεωρούσασταν εγγυόσαστε / εγγυόσασταν
θεωρούνταν εγγυόνταν / εγγυούνταν
Ασκήσεις:
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Θεωρία:
ΤΟ ΡΗΜΑ
μονόπτωτο δίπτωτο
Ο Αντρέας έφυγε.
Πρέπει να διαβάσω.
Ρ Υ
Απαγορεύεται το κάπνισμα.
Ρ Υ
Απαγορεύεται να καπνίζετε.
Ρ Υ
Ασκήσεις:
Το τρένο έφτασε.
_________________________________________________________________
Επιτρέπεται το παρκάρισμα.
_________________________________________________________________
Θεωρία:
Όπως είχαμε δει στην 1η ενότητα:
Για να δείξουμε το χρόνο χρησιμοποιούμε επιρρήματα, ουσιαστικά ή επίθετα με
λειτουργία επιρρήματος και χρονικές προτάσεις.
Για να βρούμε τους προσδιορισμούς του χρόνου μέσα σε μια πρόταση ρωτάμε
«Πότε;»
σήμερα, χθες, αύριο, σε λίγο, τώρα, μετά, αργότερα, ύστερα, έπειτα, κατό-
πιν, πέρυσι, νωρίς, φέτος, απόψε, συνέχεια, συχνά, σπάνια, ξανά, γρήγορα,
αργά, πάντα, πάντοτε, ποτέ, κάποτε, ,άλλοτε, τακτικά, συνήθως, πότε πό-
τε………
όταν, μόλις, ωσότου, αφού, αφότου, μόλις , καθώς, κάθε που, ενώ, όποτε,
όσο που, πριν, προτού, σαν, άμα , ώσπου, ………
Ασκήσεις:
Πάντοτε συμπαθούσα τις φώκιες, ιδίως από τότε που άκουσα στην Ολλανδία την
ιστορία που θα σας διηγηθώ. Είναι πραγματική, αν πιστέψει κανείς τους Ολλανδούς.
Αυτά τα ζώα είναι τα σκυλιά των ψαράδων. Έχουν κεφάλι μολοσσού, μάτι βοϊδίσιο
και μουστάκια γάτας. Την περίοδο του ψαρέματος ακολουθούν τι βάρκες και κυνη-
γάνε το ψάρι, όταν ο ψαράς αστοχεί ή το αφήνει να του ξεφύγει. Το χειμώνα είναι
πολύ κρυουλιάρες και σε κάθε ιγκλού ψαρά βλέπεις να τριγυρνάει και μία, που συ-
νήθως πιάνει την καλύτερη θέση μπροστά στη φωτιά, περιμένοντας το μερίδιό της
απ’ ό, τι βράζει στη χύτρα.
Ένας ψαράς και η γυναίκα του περνούσαν μεγάλες φτώχειες –η χρονιά ήταν πολύ
κακή- και, όταν δεν υπήρχε πια λέπι, ο ψαράς λέει στη γυναίκα του: «Αυτό το βρο-
μόψαρο τρώει την μπουκιά απ’ το στόμα των παιδιών μας. Μου ‘ρχεται να το πάρω
και να το πετάξω στη θάλασσα ∙ ας πα’ να βρει τους όμοιούς του ∙ αυτοί ξέρουν κάτι
τρύπες και ξεχειμωνιάζουν, χωμένοι κάτω από φύκια κι όλο και ξετρυπώνουν κανέ-
να ψάρι για φαΐ».
Η γυναίκα του ψαρά έπεσε γονατιστή μπροστά στον άντρα της και τον παρακα-
λούσε να λυπηθεί τη φώκια. Η σκέψη, όμως των παιδιών της που ‘χαν ξελιγωθεί από
την πείνα κατεύνασε γρήγορα αυτή την κρίση μεγαλοψυχίας. Τα χαράματα ο ψαράς
έβαλε τη φώκια μέσα στη βάρκα του κι αφού ξανοίχτηκε μερικές λεύγες την ξε-
μπάρκαρε σ’ ένα ξερονήσι. Η φώκια άρχισε να παίζει χαζοχαρούμενα με τις άλλες
φώκιες και ούτε που πήρε είδηση πως η βάρκα έφευγε.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
476 Ενότητα 10 [Ατυχήματα]
Ο ψαράς γύρισε στην καλύβα του με την καρδιά ραγισμένη απ’ το χαμό της συ-
ντρόφου του. Μόλις μπήκε μέσα, βρήκε τη φώκια να στρογγυλοκάθεται μπροστά
στη φωτιά και να στεγνώνει τη γούνα της. Άντεξαν την πείνα για λίγες μέρες ακόμα.
Μετά ο ψαράς, αλαλιασμένος απ’ τις φωνές των παιδιών του που ζητούσαν φαΐ α-
ποφάσισε να δράσει πιο δυναμικά. Αυτή τη φορά, ξανοίχτηκε πολύ βαθιά στη θά-
λασσα και πέταξε τη φώκια στο νερό, μακριά απ’ τις ακτές. Η φώκια προσπαθούσε
απεγνωσμένα να γαντζωθεί από την κουπαστή με τα πτερύγιά τη που μοιάζουν με
χέρια. Ο ψαράς, εκνευρισμένος, της κοπανάει μια με το κουπί, με αποτέλεσμα να
της σπάσει το ένα πτερύγιο. Η φώκια έμπηξε κάτι τσιριχτά σαν άνθρωπος και χάθη-
κε μες στο νερό, που βάφτηκε κόκκινο απ’ το αίμα της.
Ο ψαράς γύρισε σπίτι του ψυχικό ράκος. Αυτή τη φορά η φώκια δεν περίμενε κά-
τω απ’ την καμινάδα. Την ίδια νύχτα, όμως, ακούστηκαν φωνές έξω στο δρόμο. Ο
ψαράς νόμιζε ότι κάποιον σκοτώνουν και βγήκε να βοηθήσει το θύμα. Μπροστά
στην πόρτα βρήκε τη φώκια που ‘χε συρθεί μέχρι το σπίτι και φώναζε γοερά, υψώ-
νοντας στον ουρανό το ματωμένο της πτερύγιο. Τη μάζεψαν, την περιποιήθηκαν κι
ούτε που ξανασκέφτηκαν ποτέ να τη διώξουν απ’ το σπίτι ∙ άλλωστε, από εκείνη τη
στιγμή, η ψαριά ήταν κάθε φορά και καλύτερη.
Ζεράρ νρε Νερβάλ, στο Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία,
Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου, ΙΤΕΥΕΔ
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Θεωρία:
Ένα θέμα που μας μπερδεύει συχνά είναι ποιες λέξεις γράφονται
ως μία και ποιες ως δύο.
Με μια λέξη γράφονται:
Τα απόλυτα αριθμητικά από το 13-19 (δεκατρία, δεκατέσσερα…)
Οι αντωνυμίες καθένας, καθεμία, καθένα, καθετί, κατιτί, οποιοσδήποτε, ο-
σοσδήποτε, οτιδήποτε.
Η πρόθεση σε (σ’) με τη γενική ή αιτιατική του άρθρου (στου, στο). Στην
περίπτωση αυτή δεν βάζω απόστροφο!
* Προσοχή: Δεν μπερδεύω το εμπρόθετο άρθρο στου / στο με την προσωπι-
κή αντωνυμία με το άρθρο που βάζω απόστροφο (σου το έδωσα σ’ το έ-
δωσα).
Τα σύνθετα με το ‘παρά’ (παραπάνω)
Οι λέξεις: απεναντίας, απευθείας, αφενός, αφετέρου, εξαιτίας, εξάλλου, ε-
ντέλει, εντούτοις, επιτέλους, καθωσπρέπει, καλημέρα, καληνύχτα, καταγής,
κατευθείαν, μεμιάς, μολαταύτα, ολημέρα, οληνύχτα, οπωσδήποτε, προπά-
ντων, τωόντι, υπόψη και άλλες.
ουδενί, καθ’ οδόν, καθ’ όλα, κατά λάθος, κατά λέξη, κατά νου, κατά κράτος, κατ’
αρχάς, κατά τύχη, παρά λίγο, παρά τρίχα παρ’ όλο, παρ’ ότι και άλλες.
Ασκήσεις:
1. Να διορθώσετε τα λάθη.
Καταλάθος δέκα εννέα εικοσιτρία καθ’ ένας
Κατατύχη τριανταπέντε δέκα επτά σ’ το σπίτι
Κατακράτος όπως δήποτε στο χάρισε σ’ την αυλή
Αφ’ ενός αφ’ ετέρου δεκατοστρίτος επί τέλους
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θεωρία:
Πρόλογος
Πού και πότε συνέβη το γεγονός.
Κυρίως Θέμα
Ποια πρόσωπα παίρνουν μέρος. Τι είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι αναγνώστες για
τα πρόσωπα αυτά;
Ποια είναι η αιτία του γεγονότος.
Τι ακριβώς έγινε.
Ποια είναι τα αποτελέσματα.
Επίλογος
Ποιο συμπέρασμα προκύπτει;
Ποια είναι τα συναισθήματά μας και οι σκέψεις μας.
Ανάπτυξη Λόγου:
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Θεωρία:
Ανάπτυξη Λόγου:
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Θεωρία:
Για να κάνουμε μια έρευνα:
Ορίζουμε τις ηλικιακές ομάδες με τις οποίες θα ασχοληθούμε.
Φτιάχνουμε ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με το θέμα που θα μελετήσουμε.
Συγκεντρώνουμε και μετράμε τις απαντήσεις που δόθηκαν ξεχωριστά για
κάθε ηλικιακή ομάδα.
Φτιάχνουμε στατιστικούς πίνακες και σχεδιαγράμματα.
Γράφουμε τα συμπεράσματά μας.
Ανάπτυξη Λόγου:
1. Να κάνετε μία έρευνα στο σχολείο σας με θέμα: «Η υγιεινή διατροφή». Μέσω
της έρευνας σας θα μελετήσετε κατά πόσο η διατροφή των μαθητών του σχο-
λείου σας είναι υγιεινή.
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Αντωνυμίες
Κτητικές
Μπορείς να χρησιμοποιήσεις τη δική μου ξύστρα.
Κοίτα το ποδήλατό μου.
Δεικτικές
Εκείνος ο κύριος είναι ο δάσκαλός μου.
Θα ήθελα ένα τέτοιο σπίτι.
Οριστικές
Μίλησα με τον ίδιο τον υπεύθυνο.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
496 Ενότητα 10 [Ατυχήματα]
Αόριστες
Κάθε πολίτης πρέπει να ενδιαφέρεται για τον δήμο του.
Μερικοί καθυστερούν να μπουν στην αίθουσα.
Ερωτηματικές
Πόση ώρα έχει περάσει;
Τι φαγητό θέλεις;
Αυτοπαθείς
Ο Αντρέας σκέφτεται μόνο τον εαυτό του.
Στο μάθημα της θεατρική αγωγής, έπρεπε να παρουσιάσουμε τον εαυτό μας.
Αναφορικές
Όποιος μιλάει την ώρα του μαθήματος, θα βγει έξω!
Αγόρασα ό, τι χρειαζόμουν.
ρύπανση: μόλυνση
παραβλέπω: αγνοώ
μοναδικός: ανάδελφος, αναντικατάστατος
αγαπητός: αξιαγάπητος
κατασκευάζω: δημιουργώ, φτιάχνω
πλησιάζω: προσεγγίζω, ζυγώνω
συμπαραστάτης: σύμμαχος
δασύς: πυκνός
άναυδος: άφωνος, κατάπληκτος
οδυνηρός: επώδυνος, δυσάρεστος
φροντίδα: μέριμνα
κομπασμός: έπαρση
2. Να διαλέξετε πέντε λέξεις από την παραπάνω άσκηση και να γράψετε προτά-
σεις.
Απάντηση:
Μετά την επιτυχία του, ξεκίνησε τους κομπασμούς.
Δεν πρέπει να παραβλέπουμε τους κινδύνους του διαδικτύου.
Η γάτα κάθεται στο μαξιλάρι της και απολαμβάνει τις φροντίδες του αφεντικού
της.
Ο πόλεμος είναι ένα οδυνηρό πλήγμα για μια χώρα.
Πρέπει όλοι να συμμετέχουμε στην αντιμετώπιση της ρύπανσης του περιβάλλο-
ντος.
κινητικότητα: αδράνεια
κατευνάζω: οξύνω
νόθος: αυθεντικός
πομπός: δέκτης
καταστροφή: δημιουργία
αδιάλλακτος: διαλλακτικός
ακμή: παρακμή
αλαζονεία: μετριοφροσύνη
αμφισβήτηση: αποδοχή
ανέφικτος: εφικτός
βελτιώνω: επιδεινώνω
συμφωνία: διαφωνία
εχθρικός: φιλικός
υποβάθμιση: αναβάθμιση
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
εξαρτιόμουν στερούμουν
εξαρτιόσουν στερούσουν
εξαρτιόταν στερούνταν / στερείτο
εξαρτιόμαστε / εξαρτιόμασταν στερούμαστε / στερούμασταν
εξαρτιόσαστε / εξαρτιόσασταν στερούσασταν / στερούσαστε
εξαρτιόνταν στερούνταν
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Το τρένο έφτασε.
Υ Ρ
Επιτρέπεται το παρκάρισμα.
Ρ Υ
και μουστάκια γάτας. Την περίοδο του ψαρέματος ακολουθούν τι βάρκες και κυνη-
γάνε το ψάρι, όταν ο ψαράς αστοχεί ή το αφήνει να του ξεφύγει. Το χειμώνα είναι
πολύ κρυουλιάρες και σε κάθε ιγκλού ψαρά βλέπεις να τριγυρνάει και μία, που συ-
νήθως πιάνει την καλύτερη θέση μπροστά στη φωτιά, περιμένοντας το μερίδιό της
απ’ ό, τι βράζει στη χύτρα.
Ένας ψαράς και η γυναίκα του περνούσαν μεγάλες φτώχειες –η χρονιά ήταν πολύ
κακή- και, όταν δεν υπήρχε πια λέπι, ο ψαράς λέει στη γυναίκα του: «Αυτό το βρο-
μόψαρο τρώει την μπουκιά απ’ το στόμα των παιδιών μας. Μου ‘ρχεται να το πάρω
και να το πετάξω στη θάλασσα ∙ ας πα’ να βρει τους όμοιούς του ∙ αυτοί ξέρουν κάτι
τρύπες και ξεχειμωνιάζουν, χωμένοι κάτω από φύκια κι όλο και ξετρυπώνουν κανέ-
να ψάρι για φαΐ».
Η γυναίκα του ψαρά έπεσε γονατιστή μπροστά στον άντρα της και τον παρακα-
λούσε να λυπηθεί τη φώκια. Η σκέψη, όμως των παιδιών της που ‘χαν ξελιγωθεί από
την πείνα κατεύνασε γρήγορα αυτή την κρίση μεγαλοψυχίας. Τα χαράματα ο ψαράς
έβαλε τη φώκια μέσα στη βάρκα του κι αφού ξανοίχτηκε μερικές λεύγες την ξε-
μπάρκαρε σ’ ένα ξερονήσι. Η φώκια άρχισε να παίζει χαζοχαρούμενα με τις άλλες
φώκιες και ούτε που πήρε είδηση πως η βάρκα έφευγε.
Ο ψαράς γύρισε στην καλύβα του με την καρδιά ραγισμένη απ’ το χαμό της συ-
ντρόφου του. Μόλις μπήκε μέσα, βρήκε τη φώκια να στρογγυλοκάθεται μπροστά
στη φωτιά και να στεγνώνει τη γούνα της. Άντεξαν την πείνα για λίγες μέρες ακόμα.
Μετά ο ψαράς, αλαλιασμένος απ’ τις φωνές των παιδιών του που ζητούσαν φαΐ α-
ποφάσισε να δράσει πιο δυναμικά. Αυτή τη φορά, ξανοίχτηκε πολύ βαθιά στη θά-
λασσα και πέταξε τη φώκια στο νερό, μακριά απ’ τις ακτές. Η φώκια προσπαθούσε
απεγνωσμένα να γαντζωθεί από την κουπαστή με τα πτερύγιά τη που μοιάζουν με
χέρια. Ο ψαράς, εκνευρισμένος, της κοπανάει μια με το κουπί, με αποτέλεσμα να
της σπάσει το ένα πτερύγιο. Η φώκια έμπηξε κάτι τσιριχτά σαν άνθρωπος και χάθη-
κε μες στο νερό, που βάφτηκε κόκκινο απ’ το αίμα της.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
505 Ενότητα 10 [Ατυχήματα]
Ο ψαράς γύρισε σπίτι του ψυχικό ράκος. Αυτή τη φορά η φώκια δεν περίμενε κά-
τω απ’ την καμινάδα. Την ίδια νύχτα, όμως, ακούστηκαν φωνές έξω στο δρόμο. Ο
ψαράς νόμιζε ότι κάποιον σκοτώνουν και βγήκε να βοηθήσει το θύμα. Μπροστά
στην πόρτα βρήκε τη φώκια που ‘χε συρθεί μέχρι το σπίτι και φώναζε γοερά, υψώ-
νοντας στον ουρανό το ματωμένο της πτερύγιο. Τη μάζεψαν, την περιποιήθηκαν κι
ούτε που ξανασκέφτηκαν ποτέ να τη διώξουν απ’ το σπίτι ∙ άλλωστε, από εκείνη τη
στιγμή, η ψαριά ήταν κάθε φορά και καλύτερη.
Ζεράρ νρε Νερβάλ, στο Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία,
Νεοελληνική Γλώσσα Α΄ Γυμνασίου, ΙΤΕΥΕΔ
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
1. Να διορθώσετε τα λάθη.
Απάντηση:
Κατά λάθος δεκαεννέα είκοσι τρία καθένας
Κατά τύχη τριάντα πέντε δεκαεπτά στο σπίτι
Κατά κράτος οπωσδήποτε σ’ το χάρισε στην αυλή
Αφενός αφετέρου δέκατος τρίτος επιτέλους
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Την προηγούμενη Δευτέρα, συνέβη κάτι που θα το θυμόμαστε για πολύ καιρό!
Ήταν μία συνηθισμένη ημέρα στο σχολείο. Κάναμε προσευχή και μπήκαμε στις αί-
θουσες για να κάνουμε μάθημα, όπως κάθε πρωί.
Η πρώτη ώρα κύλησε ήσυχα, ώσπου έφτασε το διάλειμμα. Βγήκαμε όλοι στο
προαύλιο και ξεκινήσαμε το παιχνίδι. Όλα τα παιδιά της τάξης χωριστήκαμε σε δύο
ομάδες για να παίξουμε κυνηγητό. Διασκεδάζαμε τόσο πολύ, ώσπου κάποια στιγμή
ένα κορίτσι από την αντίπαλη ομάδα έσπρωξε κατά λάθος έναν συμπαίκτη μου και
αυτός έπεσε κάτω. Του ζήτησε συγνώμη, όμως εκείνος νευρίασε και την κυνηγούσε
συνέχεια. Μπήκε στην αίθουσά μας και για να την πειράξει πήρε την καινούρια της
ξύστρα. Ήταν μία μεγάλη ξύστρα από αυτές που έχουν μανιβέλα που πρέπει να τη
γυρίσεις για να ξυστεί το μολύβι. Το κορίτσι του έλεγε να αφήσει την ξύστρα της,
όμως εκείνος ξαφνικά πέταξε την ξύστρα μακριά.
Η ξύστρα έπεσε πάνω στο παράθυρο της αίθουσας και το έσπασε. Η δασκάλα μας
έτρεξε γρήγορα να δει τι έχει συμβεί. Φοβήθηκε μήπως έχει χτυπήσει κάποιο παιδί
αλλά ευτυχώς όλοι βρισκόμαστε μακριά από το παράθυρο. Το αγόρι που έσπασε το
παράθυρο στεναχωρήθηκε πολύ γιατί δεν το έκανε επίτηδες. Είπε στη δασκάλα ότι
είχε θυμώσει επειδή έπεσε κάτω και γι’ αυτό πέταξε την ξύστρα. Η δασκάλα του μί-
λησε και έτσι εκείνος κατάλαβε ότι πρέπει να ελέγχει το θυμό του και ότι δεν είναι
σωστό να συμπεριφέρεται με εαυτό τον τρόπο.
Μόλις μπήκαμε για μάθημα, ζήτησε συγνώμη από το κορίτσι, από τη δασκάλα
και από όλη την τάξη που έκανε μια τόσο μεγάλη ζημιά. Υποσχέθηκε ότι από εδώ
και πέρα θα είναι πιο προσεκτικός και δεν θα θυμώνει τόσο εύκολα. Ενώ στην αρχή
όλοι είχαμε θυμώσει μαζί του, όταν μας ζήτησε συγνώμη τον συγχωρέσαμε και κα-
ταλάβαμε κι εμείς ότι ο καθένας θα μπορούσε να βρεθεί στη θέση του. Από μια μι-
κρή απερισκεψία, μπορεί να προκληθούν μεγάλες ζημιές.
Το παράθυρο επισκευάστηκε την ίδια κιόλας ημέρα. Το γεγονός αυτό έγινε μά-
θημα σε όλους μας.
5. Απαγορεύεται να καπνίζουμε.
6. Μετά τη χρήση ενός βιβλίου, δεν το τοποθετούμε ξανά στο ράφι, αλλά το
αφήνουμε στο τραπέζι ανάγνωσης.
7. Χρησιμοποιούμε ακουστικά στους υπολογιστές.
1. Να κάνετε μία έρευνα στο σχολείο σας με θέμα: «Η υγιεινή διατροφή». Μέσω
της έρευνας σας θα μελετήσετε κατά πόσο η διατροφή των μαθητών του σχο-
λείου σας είναι υγιεινή.
Απάντηση:
Οι ηλικιακές ομάδες:
Α’ – Β’ δημοτικού
Γ’ – Δ’ δημοτικού
Ε’ – Στ’ δημοτικού
Το ερωτηματολόγιο
Κορίτσι Αγόρι
Τάξη: ____
1 2 3 4 Περισσότερα
2. Πόσο συχνά καταναλώνετε καθεμία από τις παρακάτω τροφές την εβδομά-
δα;
4. Πόσες φορές την εβδομάδα τρώτε φαγητό απ’ έξω (fast food);
Καμία
1 -2 φορές
3-4 φορές
5-6 φορές
Καθημερινά
Απαντήσεις:
Αφού μοιράσουμε τα ερωτηματολόγια και μετρήσουμε τις απαντήσεις φτιά-
χνουμε σχετικά σχεδιαγράμματα για κάθε ερώτηση.
1.
16
14
12
10
Α- Β τάξη
8
Γ- Δ τάξη
6
Ε- Στ τάξης
4
2
0
1 2 3 4 περισσότερα
2.
16
14
12
10
Α-Β τάξη
8
Γ-Δ τάξη
6
Ε- Στ τάξη
4
2
0
κόκκινο κρέας Άσπρο κρέας Λαχανικά
20
15
Α-Β τάξη
10
Γ- Δ τάξη
Ε-Στ τάξη
5
0
Ψάρια Θαλασσινά όσπρια
14
12
10
8 Α-Β τάξη
6 Γ-Δ τάξη
4 Ε-Στ τάξη
2
0
Ζυμαρικά Γαλακτοκομικά Φρούτα
3.
15
10
Α-Β τάξη
Γ-Δ τάξη
5
Ε-Στ τάξη
0
1-3 ποτήρια 4-6 ποτήρια 7-10 ποτήρια πάνω από δέκα
4.
20
15
Α-Β τάξη
10
Γ-Δ τάξη
Ε-Στ τάξη
5
0
Καμία 1-2 φορές 3-4 φορές 5-6 φορές Καθημερινά
5.
20
15
Α-Β τάξη
10
Γ-Δ τάξη
Ε-Στ τάξη
5
0
Από το σπίτι Από το κυλικείο Από φούρνο
Τα περισσότερα παιδιά τρώνε 2-3 γεύματα την ημέρα. Τα φαγητά που καταναλώ-
νονται περισσότερο είναι τα ζυμαρικά, το άσπρο κρέας και τα γαλακτοκομικά. Αρ-
κετά παιδιά πίνουν λίγο νερό (1-3 ποτήρια), όμως περισσότερα παιδιά πίνουν 4-10
ποτήρια νερό την ημέρα. Η πλειοψηφία των μαθητών τρώνε φαγητό fast food 1-2
φορές την εβδομάδα και αγοράζουν κολατσιό από κυλικείο.
Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι περισσότεροι μαθητές ακολουθούν
υγιεινή διατροφή, όμως χρειάζονται ενημέρωση ώστε να βελτιώσουν τη διατροφή
τους ακόμα περισσότερο.
τίποτα: αόριστη
στόμα του: κτητική
τον έβλεπα: προσωπική (αδύνατος τύπος)
γιατρικά τους: κτητική
τίποτα: αόριστη
του κάμουν: προσωπική (αδύνατος τύπος)
ανορεξιά του: κτητική
εκείνος: δεικτική
τίποτα: αόριστη
που: αναφορική
κάποια: αόριστη
παλάτι του: κτητική
που: αναφορική
του είπανε: προσωπική (αδύνατος τύπος)
τον δει: προσωπική (αδύνατος τύπος)
βασιλιά μου: κτητική
τον ρώτησε: προσωπική (αδύνατος τύπος)
τι: ερωτηματική
γιατρέ μου: κτητική
του λέει: προσωπική (αδύνατος τύπος)
θρόνο μου: κτητική
μικρό μου: κτητική
ο ίδιος: οριστική
λαό σου: κτητική
κάθε: αόριστη
άλλο: αόριστη
Εγώ: προσωπική
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
517 Ενότητα 10 [Ατυχήματα]
Όταν όλα τελείωσαν, ένας πυροσβέστης με πήρε αγκαλιά και με σήκωσε ψηλά.
Λιβανού, Μπ. , Με λένε Σόνια
από το βιβλίο της Γλώσσας Στ’ Δημοτικού
ξύπνησε: αμετάβατο
είναι: συνδετικό
πήγε: αμετάβατο
πήρε: μεταβατικό μονόπτωτο
είναι: συνδετικό
έπρεπε: απρόσωπο
ακούγατε: μεταβατικό δίπτωτο
ουρλιάζουν: αμετάβατο
έφτασαν: αμετάβατο
στριφογυρίζει: αμετάβατο
ξεκουφαίνει: μεταβατικό μονόπτωτο
έφθαναν: αμετάβατο
ουρλιάζει: αμετάβατο
λέω: μεταβατικό μονόπτωτο
γινόταν: συνδετικό
τελείωσαν: αμετάβατο
πήρε: μεταβατικό δίπτωτο
σήκωσε: μεταβατικό μονόπτωτο
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Επαναληπτικές Ασκήσεις
ΧΡΟΝΟΙ
Ενεστ. διηγούνται να συμβάλλει επίτρεπε εισάγω
Παρατ.
Αόριστος
Εξ. Μέλ.
Στ. Μέλ.
Παρακ.
Υπερς.
Συντ. Μέλ.
2. Στις τρεις πρώτες παραγράφους του κειμένου του βιβλίου σας «Ώρες με τη
μητέρα μου» (σελίδα 84) να βρείτε τις αντωνυμίες και να αναγνωρίσετε το είδος
τους.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Θεωρία:
Η Γενική Πτώση μπορεί να συμπληρώνει:
Το νόημα του ρήματος και λειτουργεί συνήθως ως έμμεσο αντικείμενο.
Ασκήσεις:
3. Για κάθε κατηγορία λειτουργίας της γενικής πτώσης να γράψετε μια πρότα-
ση:
Έμμεσο αντικείμενο: __________________________
Γενική Κτητική: ______________________________
Γενική του τόπου: ____________________________
Γενική του χρόνου: ____________________________
Γενική της ιδιότητας: __________________________
Γενική της αιτίας: _____________________________
Γενική του περιεχομένου: _______________________
Γενική της μέτρησης: ___________________________
Γενική του σκοπού: ____________________________
Γενική Διαιρετική: _____________________________
Θεωρία:
Οι προτάσεις συνδέονται μεταξύ τους με:
Με παρατακτική σύνδεση:
Όταν συνδέουμε δύο όμοιες προτάσεις. Δηλαδή, όταν συνδέουμε ανεξάρτη-
τη με ανεξάρτητη ή εξαρτημένη με εξαρτημένη ίδιου είδους (π.χ. χρονική
με χρονική).
* Προσοχή
Δεν βάζουμε κόμμα πριν τους συμπλεκτικούς και τους διαχωριστικούς συν-
δέσμους.
Βάζουμε κόμμα πριν από τους αντιθετικούς όταν συνδέουν προτάσεις (δηλα-
δή όταν υπάρχει ρήμα πριν και μετά τον σύνδεσμο)
Με υποτακτική σύνδεση
Όταν συνδέουμε δύο διαφορετικές προτάσεις. Δηλαδή ανεξάρτητη με εξαρ-
τημένη ή εξαρτημένη με εξαρτημένη διαφορετικού είδους (π.χ. χρονική με
αιτιολογική).
Εναντιωματικοί / παραχωρητικοί: αν και, μολονότι, παρ’ όλο που, και αν, μό-
λο που, έστω και αν, παρ’ ό,τι, ενώ
Με ασύνδετο σχήμα
Όταν όμοιες προτάσεις βρίσκονται η μία δίπλα στην άλλη και συνδέονται μόνο
με κόμμα.
* Θυμάμαι: Πρόταση είναι μια ομάδα λέξεων που έχει νόημα. Σε μια περίοδο, οι
προτάσεις είναι όσες και τα ρήματα!
Ασκήσεις:
Θεωρία:
Όπως είδαμε και στην 4η ενότητα:
Οι προτάσεις διακρίνονται σε ανεξάρτητες (κύριες) και εξαρτημένες (δευτερεύου-
σες).
Οι ανεξάρτητες προτάσεις είναι αυτές που μπορούν να σταθούν μόνες τους (κατα-
λαβαίνουμε δηλαδή το νόημα τους):
Η Μαρία κλαίει.
Οι εξαρτημένες είναι οι προτάσεις που δεν μπορούν να σταθούν μόνες τους, γι’ αυτό
βρίσκονται πάντα δίπλα σε μια ανεξάρτητη και τη συμπληρώνουν. Δηλαδή, δεν κα-
ταλαβαίνουμε το νόημα τους, αν δεν διαβάσουμε και την ανεξάρτητη πρόταση.
Η Μαρία κλαίει, επειδή χτύπησε το πόδι της.
Το βασικό νόημα της περιόδου είναι η ανεξάρτητη πρόταση: ότι «Η Μαρία κλαίει»,
ενώ η εξαρτημένη «επειδή χτύπησε το πόδι της» μας δίνει μια πρόσθετη πληροφορί-
α- το λόγο για τον οποίο κλαίει.
* Δεν θα μπορούσαμε να πούμε μόνη της την πρόταση «επειδή χτύπησε πόδι της»
χωρίς να συνοδεύεται από την ανεξάρτητη γιατί δεν θα καταλαβαίναμε το νόημα της
πρότασης.
* Ανάμεσα στην ανεξάρτητη και την εξαρτημένη πρόταση μπαίνει συνήθως κόμμα.
Επιρρηματικές προτάσεις:
Είναι οι προτάσεις που προσδιορίζουν συνήθως το ρήμα μιας πρότασης και λει-
τουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί ανάλογα με το αν δίνουν πληροφορίες
σχετικά με το χρόνο, την αιτία, το σκοπό κλπ.
Ονοματικές προτάσεις:
Είναι οι προτάσεις που χρησιμοποιούνται ως όροι τη πρότασης: Υποκείμενο, Α-
ντικείμενο στο ρήμα της ανεξάρτητης και Επεξήγηση, Προσδιορισμός σε κάποιο
ουσιαστικό ή αντωνυμία της ανεξάρτητης πρότασης.
Πλάγιες ερωτηματικές (αν ή το μη, μήπως, τι, ποιος, πόσος, πού, πότε, πώς, πόσο
και άλλα)
Ονοματικές αναφορικές (εισάγονται με αναφορικές αντωνυμίες ή αναφορικά επιρ-
ρήματα)
Ασκήσεις:
1. Στις παρακάτω περιόδους να αναγνωρίσετε το είδος των εξαρτημένων προ-
τάσεων.
Αν και κοιμήθηκα καλά, τώρα νυστάζω.
__________________________________________
Μας έπιασε βροχή, όταν μπήκαμε στο αυτοκίνητο.
__________________________________________
Με πληροφόρησε ότι το τηλέφωνό του δεν λειτουργεί.
__________________________________________
Φωνάζει τόσο δυνατά, ώστε να τον ακούσουν όλοι.
__________________________________________
Φοβάμαι μήπως δεν προλάβω το λεωφορείο.
__________________________________________
Η διευθύντρια μάς ανακοίνωσε πως αύριο θα πάμε εκδρομή.
__________________________________________
Ακόμα κι αν με εμποδίσεις, εγώ θα τα καταφέρω.
__________________________________________
Πρέπει να προσπαθήσουμε όλοι μαζί για να τα καταφέρουμε.
__________________________________________
Πρέπει να κάνουμε ανακύκλωση για να προστατέψουμε το περιβάλλον.
__________________________________________
Θα ήθελα πολύ να πάμε διακοπές.
__________________________________________
Με ρώτησε πού θα πάμε διακοπές.
__________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
537 Ενότητα 11 [Συγγενικές Σχέσεις]
Επιρρηματικές
Αναφορική:
Χρονική:
Υποθετική:
Αποτελεσματική:
Παραχωρητική:
Εναντιωματική:
Τελική:
Αιτιολογική:
Ονοματικές:
Ειδική:
Βουλητική:
Ενδοιαστική:
Πλάγια ερωτηματική:
Αναφορική:
Θεωρία:
Οι προτάσεις που έχουν αντίθετο νόημα συνδέονται παρατακτικούς και υποτα-
κτικούς συνδέσμους:
Με παρατακτικούς:
Απλή σύνδεση: Οι σύνδεσμοι μα, αλλά, όμως, ωστόσο συνδέουν όμοιες μεταξύ
τους προτάσεις που έχουν αντίθετο νόημα.
Με υποτακτικούς:
Οι σύνδεσμοι αν και, μολονότι, παρ’ όλο που, ακόμα κι αν ξεκινούν εξαρτημέ-
νες εναντιωματικές ή παραχωρητικές προτάσεις που έχουν αντίθετο νόημα με
την ανεξάρτητη.
Ασκήσεις:
1. Να ενώσετε τις προτάσεις με τέτοιο τρόπο, ώστε να δηλώνεται
αντίθεση.
Δεν διάβασα πολύ. Έγραψα καλά στο διαγώνισμα.
_________________________________________________________________
Πονούσε πολύ το πόδι του Άρη. Ο Άρης συμμετείχε στον αγώνα.
_________________________________________________________________
Μου άρεσε πολύ αυτή η μπλούζα. Δεν την αγόρασα.
_________________________________________________________________
Η Ματίνα ήταν κουρασμένη. Η Ματίνα προθυμοποιήθηκε να μας βοηθήσει.
_________________________________________________________________
Βιαζόμουν πολύ. Δεν πρόλαβα το τρένο.
_________________________________________________________________
Μιλούσα ψιθυριστά. Η Μαρία με άκουσε.
_________________________________________________________________
Είχα λίγα να διαβάσω για το σχολείο. Άργησα να τα τελειώσω.
_________________________________________________________________
Ο Στέλιος είναι καλός μαθητής. Σήμερα δεν πρόσεχε στο μάθημα.
_________________________________________________________________
Μου αρέσει πολύ αυτή η μπλούζα. Δεν την φοράω συχνά.
_________________________________________________________________
Δεν έκλαιγε η Ανίτα. Στεναχωρήθηκε πολύ.
_________________________________________________________________
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Οικογένειες λέξεων
Ασκήσεις:
Δείχνω: ___________________________________________________________
____________________________________________________________________
Κινώ: ___________________________________________________________
____________________________________________________________________
Πρόσωπο: _________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία:
Δίψηφα ονομάζονται δύο γράμματα μαζί που παριστάνουν ένα
φθόγγο.
Δίψηφα φωνήεντα: ου, αι, οι, ει
Δίψηφα σύμφωνα: μπ, ντ, γκ, τσ, τζ
Ασκήσεις:
1. Να συμπληρώσετε ό, τι λείπει.
Ο σκαντζόχ__ρος
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θεωρία:
Πρόλογος
1η παρ: Ποιο είναι αυτό το πρόσωπο. Ποιο είναι το όνομά του, η ηλι-
κία του, το επάγγελμά του – Με τι ασχολείται.
Κυρίως Θέμα
2η παρ: Πώς είναι εξωτερικά;
3η παρ: Τι άνθρωπος είναι, τι χαρακτήρα έχει, τι ιδιαιτερότητες. Ποιος είναι ο τρό-
πος ζωής του, οι συνήθειές του, τα ενδιαφέροντά του.
4η – 5η παρ: Ποια είναι η σχέση μου μαζί του. Τι κάνουμε μαζί. Τι περιστατικά έ-
χουμε ζήσει μαζί του. Τι μας προσφέρει, τι του προσφέρουμε.
Επίλογος
6η παρ: Σκέψεις και συναισθήματα για το πρόσωπο αυτό.
* Χρησιμοποιούμε συνήθως Ενεστώτα (αν μιλάμε για κάποιο πρόσωπο του σήμε-
ρα). Αν περιγράφουμε ένα πρόσωπο που ζούσε στο παρελθόν χρησιμοποιούμε πα-
ρελθοντικούς χρόνους.
Ασκήσεις:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
551 Ενότητα 11 [Συγγενικές Σχέσεις]
Πήγαμε μια βόλτα για να δούμε την πόλη και να ψωνίσουμε μερικά πράγματα.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Πάρε με ένα τηλέφωνο, όταν φτάσεις και τακτοποιηθείς.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Νύσταζα πολύ, αλλά δεν κοιμήθηκα.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Η δασκάλα μας το εξήγησε, όμως δεν το κατάλαβα.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Αν έχει καλό καιρό θα πάμε μια εκδρομή.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Η δασκάλα μας είπε πως αύριο θα γράψουμε διαγώνισμα και πως θα είναι εύκο-
λο.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Ο Στέφανος είναι κουρασμένος, επειδή ήταν όλη μέρα στη δουλειά.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Η μητέρα μου έφτιαξε το φαγητό, ενώ εγώ ήμουν στο σχολείο.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
3. Με υποτακτική σύνδεση.
_________________________________________________________________
Η μαμά μου ήταν πάντα ξεχωριστή. Με τον μπαμπά παντρεύτηκαν από έρωτα
στο άψε σβήσε. Και οι ευχές που τους έδωσε ο παπάς όταν τους πάντρεψε πραγμα-
τοποιήθηκαν. Απόχτησαν «καρπόν κοιλίας», δηλαδή εμένα και τον αδερφό μου.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
555 Ενότητα 11 [Συγγενικές Σχέσεις]
Η μαμά δεν είχε περάσει τα σαράντα. Τα μάτια της σκούρα γαλάζια, έμοιαζαν με
τα μη με λησμόνει που φυτρώνουν την άνοιξη. Φαινόταν κοριτσάκι όταν την έβλε-
πες από πίσω, με την κομψή κορμοστασιά της και την ξανθιά κοτσίδα στην πλάτη.
Το πιο όμορφο πάνω της όμως ήταν οι κινήσεις των χεριών της, και ό, τι έκανε το
έκανε με χάρη.
Δεν ήξερα καμιά γυναίκα στο νησί να φοράει λουλούδια στα μαλλιά. Λάτρευε τις
γαρδένιες, είχαμε τρεις γλάστρες στην αυλή. Τις φρόντιζε σαν να ήταν παιδιά της κι
όταν άνθιζαν έπλεκε τα λουλούδια τους μαζί με την κοτσίδα της. Άλλες φορές πάλι
τις περνούσε σε κλωστή κι έφτιαχνε βραχιόλια. Σε κάθε κίνηση των χεριών της οι
γαρδένιες μοσχοβολούσαν. Από τότε μαμά και γαρδένια είναι ένα στο μυαλό μου.
Κάθε απόγευμα μετά τη δουλειά, χειμώνα καλοκαίρι, φορούσε αθλητική φόρμα
και παπούτσια αι χανόταν. Παραλία παραλία, έφτανε ως το ακρωτήρι με τον φάρο,
που το δέρνουν τα κύματα. Καθόταν στον αγαπημένο της βράχο. Γύριζε πάντα με τα
χέρια γεμάτα. Βότσαλα με παράξενα χρώματα, που η θάλασσα τους έδινε πότε το
σχήμα ενός πουλιού ή τη μορφή μιας γυναίκας, και ξύλα ξεβρασμένα στην άμμο,
αργασμένα από το κύμα και την αρμύρα. Με λίγες «καλλιτεχνικές επεμβάσεις», ό-
πως έλεγε η ίδια, έφτιαχνε αριστουργήματα που στόλιζαν τον κήπο και την αυλή
μας.
Λίτσα Ψαραύτη, Όνειρα από μετάξι, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2002
καλοκαιρινός: _____________
χρωματιστός: ______________
κινητό: ___________________
παραλιακός: _______________
ομοίωμα: _________________
προσευχή: ____________
φόρεμα: ______________, _____________, ________________
φύση: _______________
χαρίζω: ______________
άκρη: _______________
στολίδι: _____________
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Επαναληπτικές Ασκήσεις
2. Στις τρεις πρώτες παραγράφου του κειμένου του βιβλίου σας «Ώρες με τη
μητέρα μου» (σελίδα 84) να βρείτε τις αντωνυμίες και να αναγνωρίσετε το είδος
τους.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
558 Ενότητα 11 [Συγγενικές Σχέσεις]
Απάντηση:
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
3. Για κάθε κατηγορία λειτουργίας της γενικής πτώσης να γράψετε μια πρότα-
ση:
Απάντηση:
Έμμεσο αντικείμενο: Μου έδωσε μια τσάντα
Γενική Κτητική: Ο υπολογιστής του Τάκη
Γενική του τόπου: Η μάχη της Κρήτης
Γενική του χρόνου: Τα ψώνια των Χριστουγέννων
Γενική της ιδιότητας: Γλυκό του κουταλιού
Γενική της αιτίας: Η πίκρα του χωρισμού
Γενική του περιεχομένου: Αποθήκη ξυλείας
Γενική της μέτρησης: Απόσταση δέκα μέτρων
Γενική του σκοπού: Ποτήρι νερού
Γενική Διαιρετική: Κομμάτια πίτσας
[Προχωρήσαμε λίγο ακόμα] [και μετά κάναμε μεταβολή] [και πήραμε το δρόμο
του γυρισμού]
Παρατακτική Σύνδεση
Παρ’ όλο που συνήθισε στην πόλη, πολλές φορές νοσταλγεί τη ζωή στο χωριό.
Επιρρηματική εναντιωματική πρόταση
Ονοματικές:
Ειδική: Η Ελένη μου είπε ότι αύριο γράφουμε διαγώνισμα.
Βουλητική: Θα ήθελα πολύ να έρθω μαζί σου.
Ενδοιαστική: Φοβάται μήπως δεν γράψει καλά στο διαγώνισμα.
Πλάγια ερωτηματική: Με ρώτησε πότε θα πάμε εκδρομή.
Αναφορική: Ο κύριος που μένει απέναντι είναι γιατρός.
Ο Στέλιος είναι καλό μαθητής, αλλά σήμερα δεν πρόσεχε στο μάθημα.
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Οικογένειες λέξεων
1. Να συμπληρώσετε ό, τι λείπει.
Απάντηση:
Ο σκαντζόχοιρος
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
μαγειρεύει πάντα τα αγαπημένα μου φαγητά και στο ντουλάπι κρύβει πάντα τα γλυ-
κά που μου αρέσουν. Όσο μένω μαζί τους, με κάνουν να περνάω πολύ όμορφα. Η
γιαγιά προσπαθεί να με μάθει να ζωγραφίζω όπως εκείνη. Δεν τα καταφέρνω πάντα,
αλλά, εκείνη μου λέει ότι έχω ταλέντο και αν εξασκηθώ θα τα καταφέρω. Τα απο-
γεύματα καθόμαστε στην αυλή και μου διηγείται ιστορίες από τη ζωή της. Μου μι-
λάει για την παιδική της ηλικία, για το πώς γνώρισε τον παππού. Οι καλύτερες ιστο-
ρίες είναι αυτές που μου αφηγείται από τότε που ο μπαμπάς μου ήταν μικρός.
Πολλές φορές της μαθαίνω κι εγώ διάφορα πράγματα. Ενδιαφέρεται πολύ για
τους υπολογιστές και συχνά της εξηγώ πώς να τους χρησιμοποιεί, πώς να ανοίγει το
Ίντερνετ, πώς να ακούει τραγούδια και να βλέπει φωτογραφίες μέσα από τον υπολο-
γιστή. Έχει μάθει να τον χειρίζεται καλά και μάλιστα, όταν είμαι μακριά μπορούμε
να μιλάμε με κάμερα μέσω Ίντερνετ! Όταν καθόμαστε μαζί της λέω πολλά ανέκδοτα
κι εκείνη γελάει με την καρδιά της! Ακόμη, της λέω όλα μου τα μυστικά! Την εμπι-
στεύομαι γιατί δεν λέει τίποτα σε κανέναν και πάντα μου δίνει τις καλύτερες συμ-
βουλές.
Την αγαπώ πολύ και νιώθω πολύ τυχερή που μπορώ να περνώ χρόνο μαζί της!
Χαίρομαι που μου μαθαίνει τόσα πράγματα, αλλά και που μπορώ κι εγώ να της μα-
θαίνω! Η γιαγιά μου είναι η καλύτερη παρέα!
Ο Αντρέας είναι ψηλός και παχουλός. Έχει κοντά καστανά μαλλιά, μεγάλα μαύ-
ρα μάτια και τα χείλη του είναι λεπτά. Το ντύσιμό του είναι πάντα προσεγμένο και
μοντέρνο. Διαλέγει μόνος του τα ρούχα που θα φορέσει και προσέχει πάντα να ται-
ριάζουν. Οι μόνες μέρες που δεν προσέχει τι θα φορέσει είναι όταν πηγαίνουμε για
ποδόσφαιρο. Τότε, φοράει την παλιά του φόρμα για να νιώθει άνετα και να τρέχει
γρήγορα.
Είναι έξυπνος και πολύ καλός μαθητής, αλλά του αρέσουν πολύ τα Μαθηματικά
και η Φυσική. Μάλιστα, πέρυσι είχε πάρει μέρος και σε έναν πανελλήνιο διαγωνι-
σμό Μαθηματικών. Είναι πολύ ήσυχο παιδί, όμως μερικές φορές μου θυμώνει. Αμέ-
σως, όμως μου λέει τι τον ενόχλησε και τα ξαναβρίσκουμε αμέσως, γιατί δεν είναι
εγωιστής. Πάντα καταλαβαίνει πώς νιώθω, με στηρίζει και μου συμπαραστέκεται
όταν είναι ανάγκη. Σε όλους μιλάει με ευγένεια και είναι χαμογελαστός. Έχει πολύ
χιούμορ και μας κάνει συνέχεια να γελάμε με τα αστεία του.
Με τον Αντρέα γνωριστήκαμε στην πρώτη δημοτικού. Από τότε γίναμε φίλοι και
κάθε χρόνο καθόμαστε στο ίδιο θρανίο. Ένα χρόνο τώρα, που έχει μετακομίσει δί-
πλα στο σπίτι μου περνάμε περισσότερο χρόνο μαζί. Μόλις γυρίζουμε από το σχο-
λείο, χωριζόμαστε για να μελετήσουμε τα μαθήματά μας και το απόγευμα συναντιό-
μαστε και παίζουμε. Ανταλλάζουμε κάρτες και αυτοκόλλητα για τα άλμπουμ μας.
Μας αρέσει να κάνουμε αγώνες με τα αυτοκινητάκια μας και να λέμε ανέκδοτα. Τα
καλοκαίρια πηγαίνουμε στο πάρκο μαζί, όπου συναντάμε τα υπόλοιπα παιδιά και
παίζουμε ποδόσφαιρο.
Ο Αντρέας είναι ο καλύτερός μου φίλος γιατί είναι πολύ καλό παιδί και μας αρέ-
σουν τα ίδια παιχνίδια. Εύχομαι να κάθομαι στο ίδιο θρανίο μαζί του μέχρι το λύ-
κειο και να είμαστε φίλοι για πάντα!
[Πήγαμε μια βόλτα] (για να δούμε την πόλη) (και να ψωνίσουμε μερικά πράγμα-
τα)
Υποτακτική σύνδεση (για να)
Παρατακτική σύνδεση (και)
[Η δασκάλα μας είπε] (πως αύριο θα γράψουμε διαγώνισμα) (και πως θα είναι
εύκολο)
Υποτακτική σύνδεση (πως)
Παρατακτική σύνδεση (και)
Πήγαμε μια βόλτα (για να δούμε την πόλη) (και να ψωνίσουμε μερικά πράγματα)
Εξαρτημένες τελικές προτάσεις
Η δασκάλα μας είπε (πως αύριο θα γράψουμε διαγώνισμα) (και πως θα είναι εύ-
κολο)
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
578 Ενότητα 11 [Συγγενικές Σχέσεις]
3. Με υποτακτική σύνδεση.
Παρ’ όλο που πεινούσα πολύ, δεν έφαγα τίποτα.
Η μαμά μου ήταν πάντα ξεχωριστή. Με τον μπαμπά παντρεύτηκαν από έρωτα
στο άψε σβήσε. Και οι ευχές που τους έδωσε ο παπάς όταν τους πάντρεψε πραγμα-
τοποιήθηκαν. Απόχτησαν «καρπόν κοιλίας», δηλαδή εμένα και τον αδερφό μου.
Η μαμά δεν είχε περάσει τα σαράντα. Τα μάτια της σκούρα γαλάζια, έμοιαζαν με
τα μη με λησμόνει που φυτρώνουν την άνοιξη. Φαινόταν κοριτσάκι όταν την έβλε-
πες από πίσω, με την κομψή κορμοστασιά της και την ξανθιά κοτσίδα στην πλάτη.
Το πιο όμορφο πάνω της όμως ήταν οι κινήσεις των χεριών της, και ό, τι έκανε το
έκανε με χάρη.
Δεν ήξερα καμιά γυναίκα στο νησί να φοράει λουλούδια στα μαλλιά. Λάτρευε τις
γαρδένιες, είχαμε τρεις γλάστρες στην αυλή. Τις φρόντιζε σαν να ήταν παιδιά της κι
όταν άνθιζαν έπλεκε τα λουλούδια τους μαζί με την κοτσίδα της. Άλλες φορές πάλι
τις περνούσε σε κλωστή κι έφτιαχνε βραχιόλια. Σε κάθε κίνηση των χεριών της οι
γαρδένιες μοσχοβολούσαν. Από τότε μαμά και γαρδένια είναι ένα στο μυαλό μου.
Κάθε απόγευμα μετά τη δουλειά, χειμώνα καλοκαίρι, φορούσε αθλητική φόρμα
και παπούτσια και χανόταν. Παραλία παραλία, έφτανε ως το ακρωτήρι με τον φάρο,
που το δέρνουν τα κύματα. Καθόταν στον αγαπημένο της βράχο. Γύριζε πάντα με τα
χέρια γεμάτα. Βότσαλα με παράξενα χρώματα, που η θάλασσα τους έδινε πότε το
σχήμα ενός πουλιού ή τη μορφή μιας γυναίκας, και ξύλα ξεβρασμένα στην άμμο,
αργασμένα από το κύμα και την αρμύρα. Με λίγες «καλλιτεχνικές επεμβάσεις», ό-
πως έλεγε η ίδια, έφτιαχνε αριστουργήματα που στόλιζαν τον κήπο και την αυλή
μας.
Λίτσα Ψαραύτη, Όνειρα από μετάξι, εκδ. Πατάκη, Αθήνα, 2002
Απάντηση:
καλοκαιρινός: καλοκαίρι
χρωματιστός: χρώματα
κινητό: κίνηση
παραλιακός: παραλία
ομοίωμα: έμοιαζαν
προσευχή: ευχές
φόρεμα: φοράει, φορούσε, φόρμα
φύση: φυτρώνουν
χαρίζω: χάρη
άκρη: ακρωτήρι
στολίδι: στόλιζαν
Ασκήσεις:
1. Να γράψετε μια συνώνυμη και μια αντώνυμη για τις παρακάτω λέξεις.
Συνώνυμη Αντώνυμη
ακατάλληλος __________________ ____________________
δεινός __________________ ____________________
άψογος __________________ ____________________
θίγω __________________ ____________________
γεμάτος __________________ ____________________
επιτρέπω __________________ ____________________
κατόρθωμα __________________ ____________________
βέβαιος __________________ ____________________
αντέχω __________________ ____________________
αποβάλλω __________________ ____________________
Χρονική Αντικατάσταση
Ενεστώτας κατεβαίνεις να τραβάτε
Παρατατικός
Αόριστος επικεντρώθηκες
Εξ. Μέλλοντας
Συν. Μέλλοντας
Παρακείμενος
Υπερσυντέλικος
Συντ. Μέλλοντας
Ενεστώτας
Παρατατικός
Αόριστος να τραβήξετε
Εξακολουθ. Μέλλοντας
Συνοπτικός Μέλλοντας
Παρακείμενος
Υπερσυντέλικος
Συντ. Μέλλοντας
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________________________________
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Ανάπτυξη Λόγου
1. Να δώσετε έναν τίτλο για το παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Μια μέρα κάθισε και παίδεψε το κεφάλι του. Το ’βαλε κάτω και το παίδεψε, το
’πλεξε όπως είδε να κάνουν οι γύφτοι με το καλάθι. Στο τέλος το βρήκε: Θα ’πιανε
φιλία με τα βιβλία. Θα γύρευε να μάθει από κει, αυτά που του ’κρυβαν οι μεγάλοι
πίσω απ’ τα παραμύθια που λέγανε αυτοί οι μικροί χάρτινοι «παππούδες» που κάθο-
νται στα γόνατά σου και σου λένε τις ιστορίες τους χωρίς καμώματα και παρακάλια.
Μα στο χωριό, που δούλευε παραπαίδι, δεν είχε χαρτοπουλειά. Έπρεπε, λοιπόν,
να παρακαλέσει κανένα μπάρμπα απ’ αυτούς που κατεβαίνανε στην πολιτεία και
πουλούσανε το καλαμπόκι τους να του φέρει ένα. Και μια μέρα αυτό έγινε. Έπιασε
έναν τέτοιο γερούλη, του ’βαλε στη χούφτα καναδυό μεταλλίκια και, «σε παρακα-
λώ», του λέει, «αν βρεις, εκεί που πας, κανένα βιβλίο που να λέει καλές ιστορίες,
πάρ’ το μου. Ε; Πολύ θα σε περικαλέσω, όμως...».
Έβαλε ο παππούς τα μεταλλίκια στην απαλάμη του, τα πασπάτεψε με το δάχτυλο,
αναποδογύρισε ένα, για να δει τι έχει από κάτω... έστρωσε με το δάχτυλο τα μου-
στάκια του... και του τα ’δωσε πίσω. «Πάρ’ τα», του λέει. «Αν τα χαρτιά λένε καλά
παραμύθια... μου τα λες και μένα και ξεχρεώνουμε. Αν, πάλι, δε λένε, θα σου πάρω
ένα αυτί. Ε;...». Το παιδί τρόμαξε. Ο γέρος τότε έβαλε τα γέλια... «Άιντε, άιντε...
Σύχασε...», είπε. «Δε σου παίρνω αυτί, σου παίρνω ένα μεταλλίκι. Σύμφωνοι;».
Σε τρεις μέρες του ’φερε ένα χαρτί, λίγο πιο χοντρό απ’ το βαγγέλιο, και του το
’δωσε. «Το πασπάτεψα από παντού», λέει στο παιδί. «Δε βγαίνει τίποτα. Για πάρ’ το
εσύ, μην ’πα και σε γνωρίζει και συνεννοηθείτε».
Το παιδί τ’ άνοιξε τρέμοντας. Ήταν σαν μικρό σπιτάκι, «Ιστορία Σεβάχ του Θα-
λασσινού» έλεγε το ξώφυλλό του. Αυτό ήταν! Το παιδί έπεσε πάνου στο βιβλίο με
τα μούτρα. Και το διάβαζε, το διάβαζε ολόκληρο το χειμώνα. Το διάβαζε και ξανά
το διάβαζε και πάλι το ξαναδιάβαζε, και το ’μαθε νεράκι. Κείνος ο μπάρμπας, που
του το ’χε φέρει, τ’ άκουε και τρέμανε τα μουστάκια του. Όμορφο βιβλίο. Μόνο που
είχε μια παραξενιά. Έλεγε την ιστορία του μονάχα σ’ όποιον ήθελε.
Ώσπου να κλείσει κείνη η χρονιά, είχε καταπιεί κι άλλα καμιά δεκαριά βιβλία.
Λουντέμης, Μ., Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
593 Ενότητα 12 [25 Μαρτίου]
____________________________________________________________________
_________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
594 Ενότητα 12 [25 Μαρτίου]
2. Να δώσετε έναν τίτλο για το παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Μια μέρα, στη στενή πρασιά ενός δρόμου της πόλης, έπεσε, ποιος ξέρει από πού,
μια ριπή σπορίων και φύτρωσαν μανιτάρια. Κανείς δεν τα πρόσεξε, εκτός από τον
αχθοφόρο Μαρκοβάλντο που κάθε πρωί έπαιρνε αποκεί το τραμ.
Τα μάτια αυτού του Μαρκοβάλντο ήταν άμαθα στη ζωή της πόλης: πινακίδες,
σηματοδότες, βιτρίνες, φωτεινές επιγραφές, αφίσες, όσο κι αν ήταν μελετημένες να
τραβήξουν την προσοχή, ποτέ δεν προσείλκυαν το βλέμμα του που γλιστρούσε πάνω
τους, όπως στην άμμο της ερήμου. Κι από την άλλη, ένα φύλλο που κιτρίνιζε σ’ ένα
κλαδί, ένα φτερό που είχε μπλεχτεί στα κεραμίδια δεν του ξέφευγαν ποτέ: δεν υπήρ-
χε αλογόμυγα σε άλογο, τρύπα από σαράκι σε τραπέζι, φλούδα σύκου πατημένη στο
πεζοδρόμιο, που να μην τραβήξει την προσοχή του Μαρκοβάλντο και να μη γίνει
αντικείμενο στοχασμών, καθώς του αποκάλυπτε τις αλλαγές των εποχών, τους πό-
θους της ψυχής και τις αθλιότητες της ύπαρξής του.
Έτσι, ένα πρωί, ενώ περίμενε το τραμ που θα τον πήγαινε στην εταιρεία Svav,
όπου εργαζόταν σαν αχθοφόρος, παρατήρησε κάτι ασυνήθιστο κοντά στη στάση,
στο κομμάτι της άγονης και σκασμένης γης που περιέβαλλε τα δέντρα του δρόμου:
σε μερικά σημεία, στα πόδια των δέντρων, ξεπρόβαλλαν καρούμπαλα που εδώ κι
εκεί ανοίγονταν κι άφηναν να φαίνονται στρογγυλά υπόγεια σώματα.
Έσκυψε να δέσει τα κορδόνια του και κοίταξε καλύτερα: ήταν μανιτάρια, πραγ-
ματικά μανιτάρια που ξεμύτιζαν μες στην καρδιά της πόλης! O Μαρκοβάλντο ένιω-
σε λες και ο γκρίζος και άχαρος κόσμος που τον περιέβαλλε είχε μονομιάς γεμίσει
κρυμμένους θησαυρούς, οπότε θα μπορούσε να περιμένει κάτι περισσότερο πέρα
από την ωριαία αποζημίωση της συλλογικής σύμβασης, το επίδομα ακρίβειας, το
οικογενειακό επίδομα και την αποζημίωση του ψωμιού.
Στη δουλειά του ήταν πιο αφηρημένος απ’ ό, τι συνήθως· σκεφτόταν ότι όσο ε-
κείνος καθόταν και ξεφόρτωνε δέματα και κιβώτια, τα μανιτάρια, που μόνο αυτός
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
595 Ενότητα 12 [25 Μαρτίου]
γνώριζε την ύπαρξή τους, μεγάλωναν αργά και σιωπηλά, η πορώδης σάρκα τους ω-
ρίμαζε, απομυζούσαν τους υπόγειους χυμούς, έσπαζαν το φλοιό της γης. «Μια νύχτα
να βρέξει», έλεγε μέσα του, «και θα είναι έτοιμα». Και δεν έβλεπε την ώρα ν’ ανα-
κοινώσει την ανακάλυψή του στη γυναίκα και στα παιδιά του.
– Ακούστε τι θα σας πω, είπε, καθώς έτρωγαν το φτωχικό τους γεύμα. Μες στη
βδομάδα θα φάμε μανιτάρια! Μια ωραία τηγανιά! Όπως σας βλέπω και με βλέπετε!
Και περιέγραψε με θέρμη στα μικρότερα παιδιά, που δεν ήξεραν τι ήταν τα μανι-
τάρια, την ομορφιά των διαφόρων ειδών, τη λεπτή τους γεύση και το πώς έπρεπε να
μαγειρευτούν· έτσι παρέσυρε στη συζήτηση και τη γυναίκα του, την Ντομιτίλα, που
ως εκείνη τη στιγμή ήταν μάλλον δύσπιστη και αμέτοχη.
– Και πού είναι αυτά τα μανιτάρια;, ρώτησαν τα παιδιά. Πες μας πού φυτρώνουν!
Στην απορία αυτή μια καχύποπτη σκέψη συγκράτησε τον ενθουσιασμό του Μαρ-
κοβάλντο: «Αν τους πω το μέρος, θα μαζέψουν μια συμμορία αλητάκια, θα παν να
τα βρουν, θα μαθευτεί στη γειτονιά και τα μανιτάρια θα καταλήξουν σε ξένες κα-
τσαρόλες!». Έτσι η ανακάλυψη εκείνη, που του είχε γεμίσει την καρδιά με αγάπη
για όλο τον κόσμο, τώρα του δημιουργούσε τη μανία της ιδιοκτησίας, τον τύλιγε μέ-
σα σ’ ένα ζηλότυπο και δύσπιστο φόβο.
– Το μέρος των μανιταριών το ξέρω εγώ και μόνο εγώ, είπε στα παιδιά του, κι α-
λίμονό σας αν σας ξεφύγει κουβέντα.
Το άλλο πρωί ο Μαρκοβάλντο, καθώς πλησίαζε στη στάση του τραμ, ήταν γεμά-
τος ανησυχία. Έσκυψε στην πρασιά και με ανακούφιση είδε ότι τα μανιτάρια είχαν
μεγαλώσει λίγο, μια σταλίτσα μόνο, το χώμα συνέχιζε να τα κρύβει σχεδόν ολότελα.
Εκεί που ήταν γονατισμένος, ένιωσε κάποιον πίσω του. Μονομιάς σηκώθηκε και
προσπάθησε να παραστήσει τον αδιάφορο. Ένας οδοκαθαριστής τον κοίταζε στη-
ριγμένος στη σκούπα του. Αυτός ο οδοκαθαριστής, στου οποίου την επικράτεια βρί-
σκονταν τα μανιτάρια, ήταν ένας διοπτροφόρος και κρεμανταλάς νεαρός. Λεγόταν
Αμάντιτζι και ο Μαρκοβάλντο τον αντιπαθούσε από καιρό, ίσως για εκείνα τα γυα-
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
596 Ενότητα 12 [25 Μαρτίου]
λιά του που ξεψάχνιζαν την άσφαλτο των δρόμων, για να βρουν ίχνη της φύσης και
να τα σβήσουν με τη σκούπα.
Ήταν Σάββατο· ο Μαρκοβάλντο πέρασε την ημιαργία του τριγυρίζοντας δήθεν
άσκοπα κοντά στην πρασιά, παρακολουθώντας από μακριά τον οδοκαθαριστή και τα
μανιτάρια και υπολογίζοντας πόσο καιρό ήθελαν να μεγαλώσουν. Τη νύχτα έβρεξε:
όπως οι αγρότες, που έπειτα από μήνες ξηρασίας ξυπνούν και χορεύουν από χαρά
στον ήχο των πρώτων σταγόνων, έτσι κι ο Μαρκοβάλντο ήταν ο μόνος στην πόλη
που ξύπνησε, ανακάθισε στο κρεβάτι και φώναξε τους δικούς του: «Βρέχει, βρέχει»
και ανέπνευσε τη μυρωδιά της βρεγμένης σκόνης και της δροσερής υγρασίας που
ερχόταν απέξω.
Τα χαράματα –ήταν Κυριακή– έτρεξε γρήγορα στην πρασιά μαζί με τα παιδιά του
και ένα δανεικό καλάθι. Και να τα μανιτάρια, στητά στους κορμούς τους, με τις
κουκούλες τους να ξεπροβάλλουν από το μουσκεμένο ακόμα χώμα.
– Ζήτω!, και όρμησαν να τα μαζέψουν.
– Μπαμπά, κοίτα εκείνο τον κύριο πόσα έχει μαζέψει!, είπε ο Μικελίνο, και ο πα-
τέρας του, σηκώνοντας το κεφάλι, είδε τον Αμάντιτζι να στέκεται δίπλα τους μ’ ένα
καλάθι γεμάτο μανιτάρια στο χέρι.
– Α, κι εσείς μαζεύετε; είπε ο οδοκαθαριστής. Ώστε τρώγονται, ε; Μάζεψα λίγα,
αλλά δεν ήξερα αν μπορούν να φαγωθούν… Πιο κάτω, στο δρόμο, έχει κι άλλα με-
γαλύτερα… Εντάξει, τώρα που ξέρω, πάω να ειδοποιήσω τους δικούς μου που κά-
θονται εκεί και συζητάνε αν πρέπει να τα μαζέψουμε ή να τ’ αφήσουμε… – και α-
πομακρύνθηκε βιαστικά.
O Μαρκοβάλντο έμεινε άναυδος: να υπάρχουν μεγαλύτερα μανιτάρια και να μην
τα έχει προσέξει, μια τέτοια ανέλπιστη σοδειά και να του την κλέψουν κάτω από τη
μύτη; Για μια στιγμή σχεδόν κοκάλωσε από οργή, από λύσσα, έπειτα – όπως συχνά
συμβαίνει– οι προσωπικές εμπάθειες μεταμορφώθηκαν σε μια παρόρμηση γενναιο-
δωρίας. Την ώρα εκείνη πολύς κόσμος περίμενε το τραμ, με τις ομπρέλες κρεμασμέ-
νες στο μπράτσο, διότι ο καιρός ήταν ακόμα υγρός και αβέβαιος.
– Έι, εσείς! Θέλετε να φάτε τηγανητά μανιτάρια απόψε;, φώναξε ο Μαρκοβάλντο
στον κόσμο που ήταν μαζεμένος στη στάση. Έχουν βγει μανιτάρια εδώ, στο δρόμο!
Ελάτε μαζί μου! Έχει για όλους! – και πήρε από πίσω τον Αμάντιτζι μ’ ένα τσούρμο
ανθρώπους να τον ακολουθεί.
Βρήκαν αρκετά μανιτάρια για όλους και, επειδή δεν είχαν καλάθια, τα έβαλαν
στις ανοιχτές τους ομπρέλες. Κάποιος είπε:
– Ωραία θα ήταν να τρώγαμε όλοι μαζί!
Όμως ο καθένας πήρε τα μανιτάρια του και πήγε σπίτι του.
Ωστόσο σύντομα ξανασυναντήθηκαν, το ίδιο κιόλας βράδυ, στον ίδιο θάλαμο του
νοσοκομείου, έπειτα από την πλύση στομάχου που τους έσωσε όλους από δηλητηρί-
αση: όχι σοβαρή, διότι κανείς τους δεν είχε φάει μεγάλη ποσότητα.
O Μαρκοβάλντο και ο Αμάντιτζι ήταν σε διπλανά κρεβάτια και αγριοκοίταζαν ο
ένας τον άλλο.
Ί. Καλβίνο, Μαρκοβάλντο ή Oι εποχές στην πόλη,
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
598 Ενότητα 12 [25 Μαρτίου]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
599 Ενότητα 12 [25 Μαρτίου]
4. Η τάξη σας έκανε μια έρευνα σχετικά με το πόσο υγιεινά τρώνε οι μαθητές
του σχολείου σας. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι περισσότεροι
μαθητές δεν ακολουθούν τις σωστές διατροφικές συνήθειες. Για την εκδήλωση
που οργανώνει η τάξη σας με θέμα την υγιεινή διατροφή, γράψτε ένα κείμενο
στο οποίο θα παρουσιάζετε τα οφέλη που έχουμε όταν τρώμε υγιεινά. Προσπα-
θήστε να πείσετε τους συμμαθητές σας να την ακολουθήσουν.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
602 Ενότητα 12 [25 Μαρτίου]
1. Να γράψετε μια συνώνυμη και μια αντώνυμη για τις παρακάτω λέξεις.
Απάντηση:
Συνώνυμη Αντώνυμη
ακατάλληλος αταίριαστος κατάλληλος
δεινός φοβερός εύκολος
άψογος τέλειος ατελής
θίγω προσβάλλω τιμώ
γεμάτος πλήρης άδειος
επιτρέπω εγκρίνω απαγορεύω
κατόρθωμα επίτευγμα αποτυχία
βέβαιος σίγουρος αβέβαιος
αποβάλλω απομακρύνω προσκαλώ
αντέχω υπομένω αντιδρώ
Χρονική Αντικατάσταση
Ενεστώτας κατεβαίνεις επικεντρώνεσαι να τραβάτε
Παρατατικός κατέβαινες επικεντρωνόσουν -
Αόριστος κατέβηκες επικεντρώθηκες να τραβήξετε
Εξ. Μέλλοντας θα κατεβαίνεις θα επικεντρώνεσαι -
Συν. Μέλλοντας θα κατέβεις θα επικεντρωθείς -
Παρακείμενος έχεις κατέβει έχεις επικεντρωθεί (να έχετε τραβήξει)
Υπερσυντέλικος είχες κατέβει είχες επικεντρωθεί -
Συντ. Μέλλοντας θα έχεις κατέβει θα έχεις επικεντρωθεί -
Η πρόταση «ότι θα γράψουμε διαγώνισμα τη Δευτέρα) είναι εξαρτημένη ονοματική ειδική πρόταση που λειτουργεί ως Α-
Η πρόταση «να διαβάσω σήμερα» είναι εξαρτημένη ονοματική βουλητική πρόταση που λειτουργεί ως Υποκείμενο στο
Απαγορεύεται το κάπνισμα.
Ρ Υ
Η πρόταση «να καπνίζετε» είναι εξαρτημένη ονοματική βουλητική πρόταση που λειτουργεί ως Υποκείμενο του Απρόσω-
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
1. Να δώσετε έναν τίτλο για το παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Απάντηση:
Ο τίτλος: «Η αγάπη ενός παιδιού για τα βιβλία»
Οι πλαγιότιτλοι:
1η παράγραφος: Το φτωχό παιδί αποφάσισε πως ο μόνο τρόπος για να μάθει όσα
ήθελε ήταν να διαβάσει πολλά βιβλία.
2η παράγραφος: Επειδή στο χωριό του δεν υπήρχαν βιβλιοπωλεία, είπε σε έναν
γεράκο να του αγοράσει ένα βιβλίο από την πόλη.
3η παράγραφος: Ο γεράκος συμφώνησε, αλλά δεν πήρε όλα τα χρήματα που του
έδινε το παιδί.
4η παράγραφος: Του έφερε ένα πολύ χοντρό βιβλίο με τίτλο «Ιστορία Σεβάχ του
Θαλασσινού».
5η παράγραφος: Το παιδί ενθουσιάστηκε τόσο πολύ, που διάβαζε το βιβλίο ξανά
και ξανά, μέχρι που το έμαθε απέξω.
6η παράγραφος: Από τότε, διάβαζε συνέχεια βιβλία.
Η περίληψη:
Σύμφωνα με το κείμενο, ένα φτωχό παιδί αποφάσισε πως ο μόνος τρόπος για να
μάθει όσα ήθελε ήταν να διαβάσει πολλά βιβλία. Επειδή στο χωριό του δεν υπήρχαν
βιβλιοπωλεία, είπε σε έναν γεράκο να του αγοράσει ένα βιβλίο από την πόλη. Ο γε-
ράκος συμφώνησε, αλλά δεν πήρε όλα τα χρήματα που του έδινε το παιδί. Μετά από
τρεις μέρες, του έφερε ένα πολύ χοντρό βιβλίο με τίτλο «Ιστορία Σεβάχ του Θαλασ-
σινού». Το παιδί ενθουσιάστηκε τόσο πολύ, που διάβαζε το βιβλίο ξανά και ξανά,
μέχρι που το έμαθε απέξω. Από τότε, διάβαζε συνέχεια βιβλία.
2. Να δώσετε έναν τίτλο για το παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Απάντηση:
Ο τίτλος: «Ο Μαρκοβάλντο και τα μανιτάρια» ή «Προσοχή στα μανιτάρια!»
Οι πλαγιότιτλοι:
1η παράγραφος: Μερικά μανιτάρια φύτρωσαν στην πρασιά ενός δρόμου.
2η παράγραφος: Ο Μαρκοβάλντο, ήταν ένας αχθοφόρος που ήταν πολύ παρατη-
ρητικός.
3η παράγραφος: Παρατήρησε τα μανιτάρια που φύτρωσαν κοντά στη στάση που
περίμενε το τραμ.
4η παράγραφος: Όταν τα είδε, χάρηκε πάρα πολύ.
5η παράγραφος: Όσο ήταν στη δουλειά, το μυαλό του τριγύριζε στην ανακάλυψή
του!
6η παράγραφος: Μόλις γύρισε στο σπίτι, αποκάλυψε το μυστικό του στην οικογέ-
νειά του.
7η παράγραφος: Τα παιδιά τον ρώτησαν πού βρίσκονται τα μανιτάρια, όμως εκεί-
νος δεν τους είπε γιατί φοβόταν ότι αν μαθευτεί θα πάνε οι άλλοι και θα τα κόψουν.
8η παράγραφος: Την άλλη μέρα, ενώ παρατηρούσε τα μανιτάρια του, κατάλαβε
ότι και ο οδοκαθαριστής τα είχε προσέξει.
9η παράγραφος: Εκείνο το βράδυ έβρεξε και ο Μαρκοβάλντο σκέφτηκε ότι τα
μανιτάρια θα ήταν έτοιμα για κόψιμο.
10η παράγραφος: Πήγε μαζί με την οικογένειά του να τα κόψει και συνάντησε και
τον οδοκαθαριστή που μάζευε κι αυτός μανιτάρια.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
613 Ενότητα 12 [25 Μαρτίου]
Η περίληψη:
Ένα πρωί, μερικά μανιτάρια φύτρωσαν στην πρασιά ενός δρόμου. Ο Μαρκοβάλ-
ντο, που ήταν αχθοφόρος, ήταν πολύ παρατηρητικός. Έτσι, παρατήρησε και τα μανι-
τάρια που φύτρωσαν κοντά στη στάση που περίμενε το τραμ για να πάει στη δου-
λειά του. Όταν τα είδε χάρηκε πάρα πολύ. Όσο ήταν στη δουλειά, το μυαλό του τρι-
γύριζε στην ανακάλυψή του! Μόλις γύρισε στο σπίτι, αποκάλυψε το μυστικό του
στην οικογένειά του. Τα παιδιά τον ρώτησαν πού βρίσκονται τα μανιτάρια, όμως
εκείνος δεν τους είπε γιατί φοβόταν ότι αν μαθευτεί θα πάνε οι άλλοι και θα τα κό-
ψουν. Την άλλη μέρα, ενώ παρατηρούσε τα μανιτάρια του, κατάλαβε ότι και ο οδο-
καθαριστής τα είχε προσέξει. Εκείνο το βράδυ έβρεξε και ο Μαρκοβάλντο σκέφτηκε
ότι τα μανιτάρια θα ήταν έτοιμα για κόψιμο. Πήγε μαζί με την οικογένειά του να τα
κόψει και συνάντησε και τον οδοκαθαριστή που μάζευε κι αυτός μανιτάρια. Ο Μαρ-
κοβάλντο το ξανασκέφτηκε και θεώρησε ότι είναι σωστό να τα μοιραστεί και με άλ-
λους ανθρώπους. Έτσι, μάζεψαν μανιτάρια, όμως το βράδυ βρέθηκαν όλοι στον νο-
σοκομείο, αφού ήταν δηλητηριώδη! Ο Μαρκοβάλντο και ο οδοκαθαριστής αγριο-
κοιτάζονταν, γιατί ο ένας θεωρούσε υπεύθυνο τον άλλο για το πάθημά τους.
Το όνομα του αδερφού μου είναι Δημήτρης. Είναι 2 χρόνια μεγαλύτερος από μέ-
να και πηγαίνει Β’ Γυμνασίου. Μοιραζόμαστε το ίδιο δωμάτιο και το κρεβάτι του
είναι δίπλα στο δικό μου.
Ο Δημήτρης είναι ψηλός και αδύνατος. Τα μαλλιά του είναι καστανά και τα μά-
τια του μεγάλα και μελί. Έχει καλοσχηματισμένη μύτη και λεπτά χείλη. Είναι γυ-
μνασμένος, γιατί του αρέσει πολύ ο αθλητισμός. Πιστεύω ότι ο αδερφός μου μοιάζει
περισσότερο με τη μητέρα μας, ενώ εγώ μοιάζω με τον πατέρα μας. Ωστόσο, πολλοί
λένε ότι μοιάζουμε. Ντύνεται συνήθως απλά, με αθλητικά ρούχα. Φέτος, φόρεσε
σιδεράκια στα δόντια και τον ενοχλούν λίγο, αλλά σε λίγο καιρό ελπίζω να τα συνη-
θίσει.
Ο αδερφός μου έχει πολύ καλό χαρακτήρα. Είναι ευχάριστος και έχει πολύ χιού-
μορ. Πάντα μας λέει αστεία για να γελάμε. Ωστόσο, είναι πολύ αγχώδης. Αγχώνεται
πολύ για όλα, κυρίως για τα μαθήματα του σχολείου. Ειδικά τώρα που είναι στο Γυ-
μνάσιο θέλει να τα κάνει όλα τέλεια και διαβάζει πολύ. Του αρέσει να ασχολείται με
τον αθλητισμό και είναι πολύ καλός στο ποδόσφαιρο. Συμμετέχει στην ομάδα ποδο-
σφαίρου του σχολείου και συνήθως παίρνει τη θέση του τερματοφύλακα.
Περνάμε πολύ χρόνο μαζί, κυρίως όταν έχουμε διακοπές. Συνήθως, παίζουμε πο-
δόσφαιρο που είναι κα το δικό μου το αγαπημένο άθλημα. Το βράδυ, όταν πέφτουμε
για ύπνο, πριν κοιμηθούμε συζητάμε ό, τι μας απασχολεί. Του λέω όλα μου τα μυ-
στικά κι εκείνος μου εκμυστηρεύεται τα δικά του. Σπάνια, μαλώνουμε. Ο πιο συχνός
λόγος που μου φωνάζει είναι γιατί είμαι λίγο ακατάστατος και δεν βάζω στη θέση
τους τα πράγματά μου.
Με τον Δημήτρη είμαστε πολύ καλοί φίλοι. Νιώθω πολύ τυχερός που έχω έναν
τέτοιο αδερφό που με προσέχει και μου μαθαίνει πολλά!
4. Η τάξη σας έκανε μια έρευνα σχετικά με το πόσο υγιεινά τρώνε οι μαθητές
του σχολείου σας. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι περισσότεροι
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
615 Ενότητα 12 [25 Μαρτίου]
μαθητές δεν ακολουθούν τις σωστές διατροφικές συνήθειες. Για την εκδήλωση
που οργανώνει η τάξη σας με θέμα την υγιεινή διατροφή, γράψτε ένα κείμενο
στο οποίο θα παρουσιάζετε τα οφέλη που έχουμε όταν τρώμε υγιεινά. Προσπα-
θήστε να πείσετε τους συμμαθητές σας να την ακολουθήσουν.
Απάντηση:
Πρόσφατα κάναμε μια έρευνα στο σχολείο μας με θέμα την υγιεινή διατροφή. Τα
αποτελέσματα έδειξαν ότι οι περισσότεροι μαθητές του σχολείου μας τρώνε πολύ
ανθυγιεινά. Αυτό δεν ισχύει μόνο για τους μαθητές του σχολείου μας, αλλά και για
πολλούς ανθρώπους ανεξάρτητα από την ηλικία.
Με τον όρο «υγιεινή διατροφή» εννοούμε τις σωστές συνήθειες διατροφής, τις
οποίες πρέπει να ακολουθούμε όλοι για να βοηθήσουμε τον οργανισμό μας. Μια
σχηματική απεικόνιση του τρόπου διατροφής αποτελεί η «Πυραμίδα της Διατρο-
φής». Στη βάση της πυραμίδας αυτής βρίσκονται τα τρόφιμα που πρέπει να τρώμε
πιο συχνά, δηλαδή τα δημητριακά, το ψωμί, οι πατάτες, το ρύζι. Ακολουθούν τα
φρούτα και τα λαχανικά, ενώ πιο σπάνια πρέπει να τρώμε κρέας, γαλακτοκομικά
προϊόντα και αυγά. Στην κορυφή της πυραμίδας τοποθετούνται τα τρόφιμα που πρέ-
πει να καταναλώνουμε σπάνια. Αυτά είναι τα γλυκά, το βούτυρο και τα αναψυκτικά.
Όλοι οι άνθρωποι, αλλά κυρίως εμείς τα παιδιά πρέπει να συνηθίσουμε από τώρα
να τρώμε σωστά, γιατί η κακή διατροφή επηρεάζει αρνητικά τον οργανισμό μας.
Αρχικά, η κακή διατροφή μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία. Κατά συνέπεια, προ-
καλούνται πολλά προβλήματα υγείας. Ο οργανισμός δεν αναπτύσσεται σωστά και οι
αντοχές μειώνονται. Ένας παχύσαρκος άνθρωπος κουράζεται γρήγορα όταν αθλείται
και επομένως πολλές φορές δεν γυμνάζεται καθόλου. Παράλληλα, η καθιστική ζωή
επιβαρύνει ακόμα περισσότερο τον οργανισμό μας.
Ωστόσο, τα προβλήματα που προκαλούνται από τη μη ισορροπημένη διατροφή
δεν είναι μόνο σωματικά, αλλά και ψυχολογικά. Κάθε παιδί, αλλά και ενήλικας
μπορεί να νιώσει άγχος εξαιτίας των προβλημάτων υγείας που δημιουργούνται. Επί-
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
η
616 Ενότητα 12 [25 Μαρτίου]
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Θεωρία:
Τα επίθετα σε –ύς, –ιά, –υ, –ών –ούσα, –όν και –ης, –ης, –ες διατη-
ρούν την κλίση των αρχαίων ελληνικών.
Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική οι βαθιοί οι βαθιές τα βαθιά
Γενική των βαθιών των βαθιών των βαθιών
Αιτιατική τους βαθιούς τις βαθιές τα βαθιά
Κλητική - βαθιοί - βαθιές - βαθιά
Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική οι αληθείς οι αληθείς τα αληθή
Γενική των αληθών των αληθών των αληθών
Αιτιατική τους αληθείς τις αληθείς τα αληθή
Κλητική - αληθείς - αληθείς - αληθή
Πληθυντικός αριθμός
Ονομαστική οι ενδιαφέροντες οι ενδιαφέρουσες τα ενδιαφέροντα
Γενική των ενδιαφερόντων των ενδιαφερουσών των ενδιαφερόντων
Αιτιατική τους ενδιαφέροντες τις ενδιαφέρουσες τα ενδιαφέροντα
Κλητική - - -
Ασκήσεις
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ο ευγενής άνθρωπος η ειλικρινής άποψη το υγιές σώμα
_________________ _________________ ______________
_________________ _________________ ______________
_________________ _________________ ______________
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οι ευγενείς άνθρωποι οι ειλικρινείς απόψεις τα υγιή σώματα
_________________ _________________ ______________
_________________ _________________ ______________
_________________ _________________ ______________
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οι ………………… οι …………………… τα ……………………
_________________ _________________ ______________
_________________ _________________ ______________
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ο πρωτεύων λόγος η παρούσα μαθήτρια το φλέγον θέμα
_________________ _________________ ______________
_________________ _________________ ______________
_________________ _________________ ______________
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οι …………………… οι …………………… τα …………………..
_________________ _________________ ______________
_________________ _________________ ______________
_________________ _________________ ______________
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Θεωρία:
Ευθύς ονομάζεται ο λόγος, κατά τον οποίο μεταδίδονται τα λό-
για κάποιου άμεσα, δηλαδή όπως ακριβώς τα είπε. Στον ευθύ λόγο, τα λόγια του ο-
μιλητή μπαίνουν σε εισαγωγικά («…») ή πριν από τα λόγια μπαίνει παύλα (-).
Πλάγιος ονομάζεται ο λόγος, κατά τον οποίο τα λόγια κάποιου μεταδίδονται έμ-
μεσα. Δηλαδή, όχι ακριβώς όπως τα είπε ο ίδιος, αλλά όπως τα μεταφέρει ένα άλλο
πρόσωπο. Στον πλάγιο λόγο δεν χρησιμοποιούμε εισαγωγικά ούτε παύλα.
Πριν από τα λόγια του προσώπου που μιλά, βάζουμε ρήματα όπως λέω,
ρωτώ, ανακοινώνω, υποστηρίζω, ζητώ, παρακαλώ, απαντώ.
Βάζουμε τα πρόσωπα των ρημάτων (συνήθως) στο τρίτο πρόσωπο ενικού
ή πληθυντικού.
Βγάζουμε τα εισαγωγικά, την παύλα και το ερωτηματικό (αν υπάρχει).
Μπορεί να χρειαστεί να αλλάξουμε τους χρόνους.
Αλλάζουμε τα χρονικά επιρρήματα:
o Τώρα – τότε
o Αύριο – την επόμενη μέρα
o Σήμερα – την ίδια μέρα
o Χθες – την προηγούμενη ημέρα
o Αυτή τη στιγμή – εκείνη τη στιγμή
Ασκήσεις
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Η Αντιγόνη είπε πως δεν φοβάται όταν μένει μόνη της στο σπίτι.
_________________________________________________________________
Θεωρία:
Όπως είδαμε και στην 11η ενότητα:
Με παρατακτική σύνδεση:
Όταν συνδέουμε δύο όμοιες προτάσεις. Δηλαδή, όταν συνδέουμε ανεξάρτη-
τη με ανεξάρτητη ή εξαρτημένη με εξαρτημένη ίδιου είδους (π.χ. χρονική
με χρονική).
* Προσοχή:
- Δεν βάζουμε κόμμα πριν τους συμπλεκτικούς και τους διαχωριστικούς συνδέ-
σμους.
- Βάζουμε κόμμα πριν από τους αντιθετικούς όταν συνδέουν προτάσεις (δηλα-
δή όταν υπάρχει ρήμα πριν και μετά τον σύνδεσμο)
Με υποτακτική σύνδεση
Όταν συνδέουμε δύο διαφορετικές προτάσεις. Δηλαδή ανεξάρτητη με εξαρ-
τημένη ή εξαρτημένη με εξαρτημένη διαφορετικού είδους (π.χ. χρονική με
αιτιολογική).
Με ασύνδετο σχήμα
Όταν όμοιες προτάσεις βρίσκονται η μία δίπλα στην άλλη και συνδέονται μόνο
με κόμμα.
* Θυμάμαι: Πρόταση είναι μια ομάδα λέξεων που έχει νόημα. Σε μια περίοδο, οι προ-
τάσεις είναι όσες και τα ρήματα!
Ασκήσεις
1. Στις παρακάτω περιόδους, να υπογραμμίσετε τους συνδέσμους.
Ποιες προτάσεις συνδέουν και ποιο είναι το είδος της σύνδεσης (υπο-
τακτική ή παρατακτική);
Ξένες φυλές από το Βορρά και την Ανατολή εισέρχονταν στην περιοχή με ειρη-
νικό ή βίαιο τρόπο, ενώ Χριστιανοί της Δύσης, κυρίως οι Βένετοι, εκμεταλλεύονταν
τα σπουδαιότερα εμπορικά λιμάνια, με αποτέλεσμα τον οικονομικό μαρασμό των
εντοπίων.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Εκκλησία δεν είχε μόνο θρησκευτικά
καθήκοντα αλλά αποφάσιζε και για ποικίλες υποθέσεις.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Η Αναγέννηση εμφανίστηκε πρώτα στην περιοχή της Βόρειας Ιταλίας και μέσα
σε δυο αιώνες διαδόθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έως τον 16ο αιώνα δεν τους επιτρεπόταν η συμμετοχή στη διοίκηση, ενώ οι Βέ-
νετοι κατείχαν τα ανώτερα θρησκευτικά αξιώματα και την περιουσία της Εκκλησίας.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Σχηματισμός επιθέτων όπως στα αρχαία
Θεωρία
–ύς, – ιά, –ύ
* Όπως το επίθετο ο βαθύς, η βαθιά, το βαθύ κλίνονται τα επίθετα:
ελαφρύς, βαρύς, μακρύς, παχύς, πλατύς, φαρδύς, τραχύς και άλλα.
Ασκήσεις
1. Να διορθώσετε τα λάθη
ο αληθείς το αγενή παιδί οι στοιχειώδες γνώσεις
η ειλικρινή γνώμη η ενδιαφέρον συζήτηση το φαρδί παντελόνι
τα φλέγον θέματα οι επιμελές μαθήτριες το υγιή σώμα
οι πλατείς δρόμοι οι συνεχοί αγώνες τον πρωτεύον παράγοντα
τις δασώδους περιοχές της αμμώδης παραλίας τους ελαφρείς σάκους
τους αγενούς άνδρες ο βαθής ωκεανός τον επιμελές υπάλληλο
η __________ οι ______________
____________ ________________
____________ ________________
____________ ________________
____________ ________________
____________ ________________
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θεωρία
Ασκήσεις
1. Μπορείτε κι εσείς να γίνετε δημοσιογράφοι!
Γνωρίζετε κάποιο παιδί στο σχολείο ή τη γειτονιά σας που ασχολείται με τον
αθλητισμό; Να γράψετε τις ερωτήσεις που θα του κάνετε όταν του πάρετε συνέ-
ντευξη.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία
Πρόλογος
Πού και πότε συνέβη.
Κυρίως Θέμα
Ποια πρόσωπα συμμετέχουν. Τι είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι αναγνώστες για
τα πρόσωπα αυτά;
Τι έγινε στην αρχή.
Τι έγινε στη συνέχεια. Ποιο γεγονός είναι σημαντικό.
Ποια είναι τα συναισθήματα των προσώπων; Πώς αλλάζουν τα συναισθήματά
τους;
Τι έγινε στο τέλος;
Επίλογος
Ποιο είναι το αποτέλεσμα του γεγονότος;
Ποιο συμπέρασμα προκύπτει;
Πώς ένιωσαν τα πρόσωπα;
Ποια είναι η γνώμη μας;
Ασκήσεις
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία
Για να φτιάξουμε μια εικονογραφημένη ιστορία:
Προσέχω:
* Τα λόγια των ηρώων πρέπει να είναι σύντομα και σαφή.
* Βάζουμε τα κατάλληλα σημεία στίξης για να εκφράσουμε τα συναισθήματα των
ηρώων.
Ασκήσεις
1. Οι θεοί του Ολύμπου βρίσκονται στο γάμο της Θέτιδας, όπου η Έριδα έχει
αφήσει το μήλο για να το πάρει «η καλλίστη» (= η καλύτερη). Η Αθηνά, η Δή-
μητρα και η Αφροδίτη διεκδικούν το μήλο. Ο Ερμής οδηγεί τις τρεις θεές στην
Τροία, στον Πάρη ώστε να αποφασίσει εκείνος σε ποια θα δώσει το μήλο.
Να γράψετε τα λόγια που φαντάζεστε ότι λένε οι θεές στην ιστορία.
* Αν δεν θυμάστε την ιστορία, μπορείτε να ανατρέξετε στο βιβλίο Ιστορίας της Γ΄
Δημοτικού.
* Η αριστερή θεά είναι η Αθηνά, στη μέση βρίσκεται η Αφροδίτη και δεξιά η Ήρα.
2. Να μεταφέρετε τα παραπάνω επίθετα στην ίδια πτώση του θηλυκού και του
ουδετέρου.
2η εικόνα:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
3η εικόνα:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
4η εικόνα:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
5η εικόνα:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
6η εικόνα:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
651 Ενότητα 13 [Τρόποι ζωής και επαγγέλματα]
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οι ευγενείς άνθρωποι οι ειλικρινείς απόψεις τα υγιή σώματα
των ευγενών ανθρώπων των ειλικρινών απόψεων των υγιών σωμάτων
τους ευγενείς ανθρώπους τις ειλικρινείς απόψεις τα υγιή σώματα
- ευγενείς άνθρωποι - ειλικρινείς απόψεις - υγιή σώματα
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οι φαρδιοί δρόμοι οι φαρδιές μπλούζες τα φαρδιά παντελόνια
των φαρδιών δρόμων των φαρδιών μπλουζών των φαρδιών παντελονιών
τους φαρδιούς δρόμους τις φαρδιές μπλούζες τα φαρδιά παντελόνια
- φαρδιοί δρόμοι - φαρδιές μπλούζες - φαρδιά παντελόνια
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
οι πρωτεύοντες λόγοι οι παρούσες μαθήτριες τα φλέγοντα θέματα
των πρωτευόντων λόγων των παρουσών μαθητριών των φλεγόντων θεμάτων
τους πρωτεύοντες λόγους τις παρούσες μαθήτριες τα φλέγοντα θέματα
- - -
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Απάντηση:
Διάβασα στην εφημερίδα πως έγινε ένας μεγάλος σεισμός στην Ιαπωνία.
«Έγινε ένας μεγάλος σεισμός στην Ιαπωνία», διάβασα στην εφημερίδα.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
658 Ενότητα 13 [Τρόποι ζωής και επαγγέλματα]
Η Αντιγόνη είπε πως δεν φοβάται όταν μένει μόνη της στο σπίτι.
«Δεν φοβάμαι όταν μένω μόνη μου στο σπίτι», είπε η Αντιγόνη.
[Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας η Εκκλησία δεν είχε μόνο θρησκευτικά
καθήκοντα] [αλλά αποφάσιζε και για ποικίλες υποθέσεις.]
Συνδέονται δύο ανεξάρτητες προτάσεις με τον σύνδεσμο «αλλά» – Παρατακτική
Σύνδεση
[Η Αναγέννηση εμφανίστηκε πρώτα στην περιοχή της Βόρειας Ιταλίας] [και μέσα
σε δυο αιώνες διαδόθηκε σε ολόκληρη την Ευρώπη.]
Συνδέονται δύο ανεξάρτητες προτάσεις με τον σύνδεσμο «και» – Παρατακτική
Σύνδεση
[Οι Τούρκοι αναγκάστηκαν] (να σεβαστούν την τοπική ηγεσία κάθε χωριού,) (ε-
πειδή οι ίδιοι δεν είχαν κατάλληλα οργανωμένο διοικητικό μηχανισμό) (για να υπο-
λογίζουν τον φόρο.)
Συνδέονται:
Ανεξάρτητη πρόταση «Οι Τούρκοι αναγκάστηκαν»
Εξαρτημένη ονοματική βουλητική πρόταση «να σεβαστούν την τοπική ηγεσία κάθε
χωριού»
Εξαρτημένη επιρρηματική αιτιολογική πρόταση «επειδή οι ίδιοι δεν είχαν κατάλλη-
λα οργανωμένο διοικητικό μηχανισμό»
Εξαρτημένη επιρρηματική τελική πρόταση «για να υπολογίζουν τον φόρο»
Υποτακτική Σύνδεση
[Οι Αρματολοί, (παρόλο που ήταν βοηθητικά στρατεύματα των Τούρκων,) συ-
νεργάζονταν συνήθως με τους κλέφτες.]
Συνδέεται μια ανεξάρτητη πρόταση με μία εξαρτημένη επιρρηματική εναντιωματική
πρόταση με τον σύνδεσμο «παρόλο που» – Υποτακτική Σύνδεση
[Έως τον 16ο αιώνα δεν τους επιτρεπόταν η συμμετοχή στη διοίκηση,] [ενώ οι
Βένετοι κατείχαν τα ανώτερα θρησκευτικά αξιώματα και την περιουσία της Εκκλη-
σίας.]
Συνδέονται δύο ανεξάρτητες προτάσεις με τον σύνδεσμο «ενώ» – Παρατακτική
Σύνδεση
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
1. Να διορθώσετε τα λάθη
ο αληθής το αγενές παιδί οι στοιχειώδεις γνώσεις
η ειλικρινής γνώμη η ενδιαφέρουσα συζήτηση το φαρδύ παντελόνι
τα φλέγοντα θέματα οι επιμελείς μαθήτριες το υγιές σώμα
οι πλατιοί δρόμοι οι συνεχείς αγώνες τον πρωτεύοντα παράγοντα
τις δασώδεις περιοχές της αμμώδους παραλίας τους ελαφριούς σάκους
τους αγενείς άνδρες ο βαθύς ωκεανός τον επιμελή υπάλληλο
Μερικές από τις χώρες της Σαχάρας, όπως το Μαρόκο, η Αίγυπτος και η Τυνησία
είναι χώρες φιλόξενες και ασφαλείς.
Απόσπασμα από el.wikipedia.org (διασκευή)
η αμμώδης οι αμμώδεις
της αμμώδους των αμμωδών
πετρώδεις πετρώδη (αιτιατική) *
βραχώδη βραχώδες (αιτιατική) *
την τεταρτογενή τις τεταρτογενείς
ασφαλείς ασφαλής (ονομαστική) *
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Πώς παίρνουμε πληροφορίες κάνοντας ερωτήσεις
φορά, γράψαμε μόνοι μας το θεατρικό. Συνεργαστήκαμε όλα τα παιδιά της ομάδας,
είπαμε της ιδέες μας και ο ξάδερφός μου, που είναι καλός στην Έκθεση, ανέλαβε να
γράψει τις ιδέες μας αυτές και να φτιάξει το θεατρικό μας. Αν και είχαμε λίγη αγω-
νία, τελικά όλα πήγαν καλά!
Οι μέρες κυλούσαν τόσο ευχάριστα, που δεν καταλάβαμε πότε πέρασε ο καιρός.
Την τελευταία μέρα κάναμε μια μεγάλη γιορτή αποχαιρετισμού και όλοι συγκινηθή-
καμε πολύ. Κάθε ομαδάρχης έδωσε στα παιδιά της ομάδας του ένα αναμνηστικό δί-
πλωμα και μερικές φωτογραφίες. Το βράδυ εκείνο, μας επέτρεψαν να μείνουμε ξύ-
πνιοι μέχρι αργά. Την επόμενη, ξυπνήσαμε νωρίς και πήραμε το δρόμο της επιστρο-
φής.
Ήταν μία υπέροχη εμπειρία και ακόμα νοσταλγώ τις μέρες που βρισκόμουν στην
κατασκήνωση. Ανυπομονώ να έρθει το καλοκαίρι για να πάω πάλι μαζί με τον ξά-
δερφό μου!
1. Οι θεοί του Ολύμπου βρίσκονται στο γάμο της Θέτιδας, όπου η Έριδα έχει
αφήσει το μήλο για να το πάρει «η καλλίστη» (= η καλύτερη). Η Αθηνά, η Δή-
μητρα και η Αφροδίτη διεκδικούν το μήλο. Ο Ερμής οδηγεί τις τρεις θεές στην
Τροία, στον Πάρη ώστε να αποφασίσει εκείνος σε ποια θα δώσει το μήλο.
Να γράψετε τα λόγια που φαντάζεστε ότι λένε οι θεές στην ιστορία.
Απάντηση:
2. Να μεταφέρετε τα παραπάνω επίθετα στην ίδια πτώση του θηλυκού και του
ουδετέρου.
Απάντηση:
ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΘΗΛΥΚΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟ
ο ασθενής η ασθενής το ασθενές
οι φλέγοντες οι φλέγουσες τα φλέγοντα
οι δημοφιλείς οι δημοφιλείς τα δημοφιλή
τον ελώδη την ελώδη το ελώδες
του φλέγοντος της φλέγουσας του φλέγοντος
οι βαθιοί οι βαθιές τα βαθιά
των επιμελών των επιμελών των επιμελών
των επειγόντων των επειγουσών των επειγόντων
τους δευτερεύοντες τις δευτερεύουσες τα δευτερεύοντα
2η εικόνα:
Η Αφροδίτη διάβασε ότι το μήλο εκείνο ανήκει στην καλύτερη και νόμιζε ότι κά-
ποιος το άφησε για εκείνη.
Η Αθηνά είπε στην Αφροδίτη ότι η καλύτερη είναι εκείνη και ότι το μήλο ανήκει
σε αυτήν.
Η Ήρα είπε στις θεές ότι γελιούνται και ανακοίνωσε ότι για εκείνη είναι αυτό το
μήλο.
3η εικόνα:
Ο Ερμής συμβούλεψε τις θεές να μη μαλώνουν και τους ανακοίνωσε ότι ο Δίας
τον συμβούλεψε να πάνε στη Τροία, στον Πάρη. Τους είπε ότι εκείνος θα αποφασί-
σει σε ποια ανήκει το μήλο και τις προέτρεψε να τον ακολουθήσουν.
4η εικόνα:
Ο Ερμής ρώτησε τον Πάρη αν θα μπορέσει να τους πει εκείνος σε ποια θεά ανή-
κει το χρυσό μήλο.
Ο Πάρης αναρωτήθηκε πώς μπορεί εκείνος, ένας θνητός να κρίνει ποια θεά είναι
καλύτερη.
5η εικόνα:
Η Ήρα είπε στον Πάρη πως αν επιλέξει εκείνη θα τον κάνει βασιλιά στην Ευρώ-
πη και την Ασία.
Η Αφροδίτη του ανακοίνωσε πως εκείνη μπορεί να του χαρίσει την αγάπη της
ομορφότερης γυναίκας του κόσμου, της Ελένης, βασίλισσας της Σπάρτης.
Η Αθηνά του είπε πως θα του χαρίσει σοφία και επιδεξιότητα στις μάχες και ότι
θα γίνει ο πιο σοφός και ο καλύτερος πολεμιστής.
6η εικόνα:
Ο Πάρης απάντησε πως είναι τόσο δύσκολο να επιλέξει και ότι είναι κι οι τρεις
πανέμορφες. Τελικά αποφάσισε να δώσει το μήλο στην Αφροδίτη.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
676 Ενότητα 13 [Τρόποι ζωής και επαγγέλματα]
Η Αφροδίτη είπε στον Πάρη ότι έκανε τη σωστή επιλογή και ότι τον ευχαριστεί
πολύ που της έδωσε το μήλο. Τον διαβεβαίωσε ότι η ωραία Ελένη σύντομα θα είναι
δική του.
Ασκήσεις:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θέματα Εκθέσεων
Βίντεο: Πάσχα
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
685 Ενότητα 14 [Πάσχα]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
688 Ενότητα 14 [Πάσχα]
4. Να δώσετε έναν τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Τις προάλλες φώναξα στο γραφείο μου τη δεσποινίδα Ιουλία, τη δασκάλα των
παιδιών. Έπρεπε να της δώσω το μισθό της.
– Κάθισε να κάνουμε το λογαριασμό, της είπα. Θα ’χεις ανάγκη από χρήματα και
συ ντρέπεσαι να ανοίξεις το στόμα σου… Λοιπόν… Συμφωνήσαμε για τριάντα ρού-
βλια το μήνα…
– Για σαράντα.
– Όχι, για τριάντα, το έχω σημειώσει. Εγώ πάντοτε τριάντα ρούβλια δίνω στις
δασκάλες… Λοιπόν, έχεις δύο μήνες εδώ…
– Δύο μήνες και πέντε μέρες…
– Δύο μήνες ακριβώς… Το ’χω σημειώσει… Λοιπόν, έχουμε εξήντα ρούβλια.
Πρέπει να βγάλουμε εννιά Κυριακές… δε δουλεύετε τις Κυριακές. Πηγαίνετε περί-
πατο με τα παιδιά. Έπειτα έχουμε τρεις γιορτές…
Η Ιουλία έγινε κατακόκκινη και άρχισε να τσαλακώνει νευρικά την άκρη του
φουστανιού της, μα δεν είπε λέξη.
– Τρεις γιορτές… μας κάνουν δώδεκα ρούβλια το μήνα… Ο Κόλιας ήταν άρρω-
στος τέσσερις μέρες και δεν του έκανες μάθημα… Μονάχα με τη Βαρβάρα ασχολή-
θηκες… Τρεις μέρες είχες πονόδοντο και η γυναίκα μου σου είπε να αναπαυτείς με-
τά το φαγητό… Δώδεκα και εφτά δεκαεννιά. Αφαιρούμε, μας μένουν… Χμ! σαρά-
ντα ένα ρούβλια… Σωστά;
Το αριστερό μάτι της Ιουλίας έγινε κατακόκκινο και νότισε. Άρχισε να τρέμει το
σαγόνι της. Την έπιασε ένας νευρικός βήχας, έβαλε το μαντίλι στη μύτη της, μα δεν
έβγαλε άχνα.
– Την παραμονή της πρωτοχρονιάς έσπασες ένα φλιτζάνι του τσαγιού με το πια-
τάκι του… Βγάζουμε δύο ρούβλια… Το φλιτζάνι κάνει ακριβότερα γιατί είναι οικο-
γενειακό κειμήλιο, μα δεν πειράζει… Τόσο το χειρότερο! Προχωρούμε! Μια μέρα
δεν πρόσεξες τον Κόλια, ανέβηκε ο μικρός στο δέντρο και έσκισε το σακάκι του…
Βγάζουμε άλλα δέκα ρούβλια… Άλλη μια μέρα που δεν πρόσεχες, έκλεψε μια κα-
μαριέρα τα μποτάκια της Βαρβάρας. Πρέπει να ’χεις τα μάτια σου τέσσερα, γι’ αυτό
σε πληρώνουμε… Λοιπόν, βγάζουμε άλλα πέντε ρούβλια. Στις δέκα του Γενάρη σου
δάνεισα δέκα ρούβλια…
– Όχι, δεν έγινε τέτοιο πράμα… μουρμούρισε η Ιουλία.
– Το ’χω σημειώσει!
– Καλά…
– Βγάζουμε είκοσι επτά ρούβλια, μας μένουν δεκατέσσερα…
Τα μάτια της Ιουλίας γέμισαν δάκρυα. Κόμποι ιδρώτα γυάλιζαν πάνω στη μύτη
της. Κακόμοιρο κορίτσι!
– Μα εγώ μια φορά μονάχα δανείστηκα χρήματα. Μονάχα τρία ρούβλια, από την
κυρία, μουρμούρισε η Ιουλία και η φωνή της έτρεμε… Αυτά είναι όλα όλα που δα-
νείστηκα.
– Μπα; Και ’γω δεν τα είχα σημειώσει αυτά. Λοιπόν, δεκατέσσερα έξω τρία, μας
μένουν έντεκα. Πάρε τα χρήματά σου, αγαπητή μου! Τρία… τρία, τρία… ένα και
ένα… Πάρ’ τα… Και της έδωσα έντεκα ρούβλια. Τα πήρε με τρεμουλιαστά δάχτυλα
και τα έβαλε στην τσέπη της.
– Ευχαριστώ, ψιθύρισε.
Πετάχτηκα ορθός και άρχισα να βηματίζω πέρα δώθε στο γραφείο. Με έπιασαν
τα δαιμόνια μου.
– Και γιατί με ευχαριστείς;
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
690 Ενότητα 14 [Πάσχα]
– Για τα χρήματα.
– Μα, εγώ σε έκλεψα, σε λήστεψα! Και μου λες κι ευχαριστώ;
– Οι άλλοι δε μου ’διναν τίποτα!…
– Δε σου ’διναν τίποτα. Φυσικά! Σου έκανα μια φάρσα για να σου γίνει σκληρό
μάθημα. Πάρε τα ογδόντα σου ρούβλια! Τα είχα έτοιμα στο φάκελο! Μα γιατί δε
φωνάζεις για το δίκιο σου; Γιατί στέκεσαι έτσι σαν χαζή; Μπορείς να ζήσεις σ’ αυτό
τον κόσμο αν δεν πατήσεις λίγο πόδι, αν δε δείξεις τα δόντια σου; Γιατί είσαι άβου-
λη;
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
692 Ενότητα 14 [Πάσχα]
5. Να δώσετε έναν τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Με το ράγισμα του κελύφους των αυγών, οι νεοσσοί αναρριχώνται ομαδικά στην
επιφάνεια της άμμου και κατευθύνονται προς τη θάλασσα. Προτιμούν νυχτερινές
ώρες ή το πρώτο και ελάχιστο φως του ήλιου κατά το χάραμα. Ο προορισμός της
πορείας τους επηρεάζεται από τον φωτεινότερο ορίζοντα που συναντούν κατά την
έξοδό τους. Μια πορεία δύσκολη, με πολλούς εχθρούς να παραμονεύουν στο σκοτά-
δι ή το ημίφως: καβούρια, γλάροι, ψάρια, επίδραση από τις ανθρώπινες δραστηριό-
τητες, όπως τα φώτα της παραλίας, είναι μερικοί μόνο από αυτούς. Μόνο ένα στα
χίλια χελωνάκια θα καταφέρει να φτάσει στο τέλος αυτής της πορείας και να ενηλι-
κιωθεί. Μια πορεία που οδηγεί στη θάλασσα και τη ζωή. Μια ζωή σαν από θαύμα
δοσμένη.
Το πρώτο ταξίδι μιας Caretta caretta είναι και το σημαντικότερο της ζωής της,
καθώς στηρίζεται στο ένστικτο και το DNA της για να βρει τον προσανατολισμό
της. Μόνο αν τα καταφέρει την πρώτη φορά θα ξαναγυρίσει μετά από μερικές δεκα-
ετίες στην ίδια περιοχή για να γεννήσει τα μικρά της και να διαιωνίσει το μοναδικό
της είδος.
Η χελώνα καρέτα είναι ίσως ένα από τα πιο εμβληματικά είδη των μεσογειακών
και ελληνικών θαλασσών και ένα από τα επτά είδη θαλάσσιων χελωνών που υπάρ-
χουν στον πλανήτη. Αν καταφέρει να ξεφύγει από τους φυσικούς εχθρούς της αλλά
και από τις ανθρώπινες επιδράσεις και απειλές, θα ζήσει περίπου 80 χρόνια. Όταν
μεγαλώσει, περίπου μετά από δύο έως τρεις δεκαετίες και έρθει η ώρα της αναπαρα-
γωγής της, θα επιστρέψει στην ίδια περιοχή και θα επιλέξει την παραλία όπου γεν-
νήθηκε και η ίδια για να κάνει τη φωλιά της. Αυτή η επιστροφή καθιστά τις παραλί-
ες ωοτοκίας ιδιαίτερα πολύτιμες για την προστασία της και τη δυνατότητα διαιώνι-
σης του είδους.
Σε κάθε περίοδο ωοτοκίας, η θαλάσσια χελώνα θα γεννήσει δύο έως τρεις φορές.
Θα δημιουργήσει τη φωλιά της με τα πίσω της πτερύγια σε αμμώδεις παραλίες και
σε βάθος περίπου 60 εκατοστών. Σε κάθε φωλιά φιλοξενούνται μέχρι και 120 αυγά,
τα οποία εκκολάπτονται για 55 ημέρες. Το φύλο των νεοσσών καθορίζεται από τη
θερμοκρασία μέσα στη φωλιά, κάτι που υποδηλώνει πόσο σημαντική είναι η ποιότη-
τα της άμμου των παραλιών ωοτοκίας ώστε να μην επηρεάζονται οι πληθυσμοί και η
κατανομή τους.
www.wwf.gr
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
694 Ενότητα 14 [Πάσχα]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
695 Ενότητα 14 [Πάσχα]
6. Να δώσετε έναν τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Κάποια μέρα ο Δημιουργός, ξεκουραζόταν και καθισμένος κοιτούσε μερικά παι-
διά που έπαιζαν σε ένα χωριό, γελώντας και τραγουδώντας. Καθώς τα κοιτούσε άρ-
χισε να σκέφτεται ότι τα παιδιά αυτά κάποια στιγμή θα γεράσουν. Το δέρμα τους θα
ζαρώσει. Τα μαλλιά τους θα γκριζάρουν. Τα δόντια τους θα πέσουν. Τα αξιολά-
τρευτα κοριτσάκια μεγαλώνοντας θα γίνουν άσχημες γριές γυναίκες. Αλλά ακόμα
και τα παιχνιδιάρικα κουτάβια θα γίνουν γέρικοι, τυφλοί και ψωριάρικοι σκύλοι. Τα
τόσο όμορφα λουλούδια θα μαραθούν. Κι αυτά τα φύλλα από τα δέντρα θα πέσουν
και θα ξεραθούν.
Αυτά σκεφτόταν ο Δημιουργός και γινόταν όλο και πιο λυπημένος. Ήταν φθινό-
πωρο και η σκέψη του χειμώνα, που ακολουθούσε, του βάραινε την καρδιά. Ο και-
ρός βέβαια ήταν ακόμα ζεστός και ο ήλιος έλαμπε. Ο Δημιουργός παρατήρησε το
παιχνίδισμα του φωτός στο έδαφος και τα κίτρινα φύλλα που τα παρέσυρε ο άνεμος
εδώ κι εκεί. Κοίταξε το γαλάζιο του ουρανού, το λευκό του καλαμποκάλευρου και
ξαφνικά χαμογέλασε. Όλα αυτά τα χρώματα, σκέφτηκε, πρέπει να διατηρηθούν. Θα
φτιάξω κάτι που θα με κάνει χαρούμενο, κάτι που θα το βλέπουν τα παιδιά και θα
διασκεδάζουν.
Έτσι ο Δημιουργός πήρε την τσάντα του και άρχισε να μαζεύει χρώματα: μια η-
λιαχτίδα, μια χούφτα μπλε του ουρανού, λευκό από το καλαμποκάλευρο, λίγη σκιά
από τα παιδιά που έπαιζαν, μαύρο από τα όμορφα μαλλιά ενός κοριτσιού, κίτρινο
από τα φύλλα που έπεφταν, πράσινο από τις πευκοβελόνες, κόκκινο, μωβ και πορ-
τοκαλί από τα λουλούδια. Αφού τα έβαλε όλα αυτά, στην τσάντα του, πρόσθεσε και
τα τραγούδια των πουλιών. Τότε περπάτησε ως το σημείο που έπαιζαν τα παιδιά και
τους είπε:
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
696 Ενότητα 14 [Πάσχα]
- Παιδιά, αυτό είναι για εσάς, τους έδωσε την τσάντα και συνέχισε
- Ανοίξτε το, υπάρχει κάτι όμορφο μέσα.
Καθώς γίνονταν όλα αυτά, ένα πουλί ήρθε πετώντας και κάθισε στον ώμο του
Δημιουργού, λέγοντας του:
- Δεν είναι σωστό, που έδωσες τα τραγούδια μας σε αυτά τα όμορφα νέα πλάσμα-
τα. Όταν μας δημιούργησες, μας είπες ότι κάθε πουλί θα έχει το τραγούδι του. Τώρα
έδωσες και αλλού αυτά τα τραγούδια. Δεν είναι αρκετό που έδωσες στα πλάσματα
αυτά, τα χρώματα του ουράνιου τόξου;
- Έχεις δίκιο, είπε ο Δημιουργός, έδωσα σε κάθε πουλί από ένα τραγούδι και δεν
έπρεπε να σας πάρω ότι σας ανήκει.
Έτσι πήρε πίσω τα τραγούδια από τις πεταλούδες και γι' αυτό από τότε εκείνες εί-
ναι σιωπηλές. Ακόμα και έτσι είναι όμορφες!
Ινδιάνικος Μύθος
από: www.paidika.gr
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
698 Ενότητα 14 [Πάσχα]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
699 Ενότητα 14 [Πάσχα]
Όταν γίναμε πέντε κι έξι χρονών, φορέσαμε τη στολή του πιερότου και κλαίγαμε,
Εξαρτημένη επιρρηματική χρονική πρόταση
Αλλά ο μπαμπάς είπε πως κι αυτός έκλαιγε, γιατί και σ’ αυτόν δεν άρεσαν τα
Εξαρτημένη ονοματική ειδική πρόταση Εξαρτημένη επιρρηματική αιτιολογική πρόταση
κουδουνάκια.
Προτιμούσε τη στολή μιας νεράιδας, αλλά δεν της την πήρανε για να μη χαλάσει
Εξαρτημένη επιρρηματική τελική πρόταση
η παράδοση.
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θέματα Εκθέσεων
λος, μέσα από διάφορες δράσεις, η τηλεόραση ευαισθητοποιεί τους ανθρώπους σχε-
τικά με τα προβλήματα που υπάρχουν στον κόσμο.
Από την άλλη μεριά, οι πολλές ώρες παρακολούθησης μπορεί να μας επηρεάσουν
αρνητικά. Πρώτα από όλα, η ακτινοβολία που εκπέμπει είναι βλαβερή για τα μάτια
μας. Επίσης, δεν είναι όλες οι εκπομπές κατάλληλες για παιδιά, καθώς πολλές φορές
προβάλλονται σκηνές βίας, καθώς και αρνητικά πρότυπα που μπορεί να επηρεάσουν
όποιον τις παρακολουθεί. Οι διαφημίσεις αποτελούν έναν ακόμη αρνητικό παράγο-
ντα της τηλεόρασης. Μέσα σε μια ημέρα, προβάλλονται πάρα πολλές διαφημίσεις
που κάνουν τα παιδιά να θέλουν συνέχεια να αγοράζουν τα προϊόντα που βλέπουν.
Ένα άλλο αρνητικό στοιχείο είναι το γεγονός ότι αποξενώνει τους ανθρώπους,
ξεκινώντας από την ίδια την οικογένεια. Τα μέλη της οικογένειας μπορεί να κάθο-
νται μαζί και να βλέπουν τηλεόραση, ωστόσο απορροφημένοι από αυτήν δεν συζη-
τούν καθόλου μεταξύ τους. Μπορεί ακόμη να βρίσκεται ο καθένας στο δωμάτιό του
γιατί θέλουν να παρακολουθούν διαφορετικά προγράμματα. Τέλος, η τηλεόραση
μας κάνει να περνάμε ξεκούραστα την ώρα μας και μας απομακρύνει από οποιοδή-
ποτε άλλο χόμπι, όπως για παράδειγμα το διάβασμα ενός βιβλίου ή τη γυμναστική.
Επομένως, μπορούμε να παρακολουθούμε τηλεόραση, αλλά οφείλουμε να είμα-
στε προσεκτικοί τόσο ως προς τα προγράμματα που βλέπουμε, όσο και ως προς το
χρόνο που αφιερώνουμε καθημερινά.
4. Να δώσετε έναν τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Απάντηση:
Τίτλος: «Η φάρσα του αφεντικού»
Πλαγιότιτλοι:
1η παράγραφος: Το αφεντικό της δεσποινίδος Ιουλίας τη φώναξε στο γραφείο του
για να της δώσει το μισθό της.
2η παράγραφος: Ξεκίνησε να κάνει το λογαριασμό για να δει πόσα χρήματα της
χρωστά, όμως συνέχεια αφαιρούσε χρήματα χωρίς λόγο.
3η παράγραφος: Η δεσποινίς Ιουλία είχε θυμώσει, αλλά δεν τολμούσε να του πει
ότι δεν κάνει σωστά το λογαριασμό.
4η παράγραφος: Εκείνος συνέχισε να αφαιρεί χρήματα, ώσπου της είπε ότι τελικά
της χρωστά μόνο 11 ρούβλια.
5η παράγραφος: Της έδωσε τα χρήματα κι εκείνη τα πήρε χωρίς να διαμαρτυρηθεί
καθόλου.
6η παράγραφος: Το αφεντικό της ξαφνιάστηκε με την παθητικότητα της Ιουλίας
και τη συμβούλεψε να γίνει πιο δυναμική και να ζητά ό, τι της ανήκει, δίνοντάς τη
τα χρήματα που πραγματικά της χρωστούσε.
7η παράγραφος: Η δεσποινίς Ιουλία τον ευχαρίστησε κι έφυγε.
Η περίληψη:
Το αφεντικό της δεσποινίδος Ιουλίας τη φώναξε στο γραφείο του για να της δώ-
σει το μισθό της. Αμέσως, ξεκίνησε να κάνει το λογαριασμό για να δει πόσα της
χρωστά, όμως συνέχεια αφαιρούσε χρήματα χωρίς λόγο. Η δεσποινίς Ιουλία είχε
θυμώσει, αλλά δεν τολμούσε να του πει ότι δεν κάνει σωστά το λογαριασμό. Εκεί-
νος συνέχισε να αφαιρεί χρήματα, ώσπου της είπε ότι τελικά της χρωστά μόνο 11
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
708 Ενότητα 14 [Πάσχα]
ρούβλια. Η δεσποινίς Ιουλία δεν αντέδρασε παρόλο που είχε αναστατωθεί από την
αδικία. Της έδωσε τα χρήματα κι εκείνη τα πήρε χωρίς να διαμαρτυρηθεί καθόλου.
Το αφεντικό της ξαφνιάστηκε με την παθητικότητα της Ιουλίας και τη συμβούλεψε
να γίνει πιο δυναμική και να ζητά ό, τι της ανήκει. Στο τέλος, της έδωσε τα χρήματα
που πραγματικά της χρωστούσε και η δεσποινίς Ιουλία τον ευχαρίστησε κι έφυγε.
5. Να δώσετε έναν τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Τίτλος: «Η χελώνα Καρέτα – Καρέτα»
Οι πλαγιότιτλοι:
1η παράγραφος: Όταν εκκολαφθούν τα αυγά, τα μικρά χελωνάκια κατευθύνονται
προς το φως για να φθάσουν στη θάλασσα.
2η παράγραφος: Μετά από χρόνια, όσα χελωνάκια κατάφεραν να φθάσουν στη
θάλασσα, επιστρέφουν στο ίδιο μέρος για να γεννήσουν τα αυγά τους.
3η παράγραφος: Η Μεσόγειος θάλασσα αποτελεί το σπίτι της χελώνας Καρέτα –
Καρέτα, η οποία ζει περίπου 80 χρόνια.
4η παράγραφος: Γεννάει δύο έως τρεις φορές σε περίοδο ωοτοκίας και δείχνει ι-
διαίτερη προσοχή για το μέρος όπου θα γεννήσει τα αυγά της.
Η περίληψη:
Όταν εκκολαφθούν τα αυγά, τα μικρά χελωνάκια κατευθύνονται προς το φως για
να φθάσουν στη θάλασσα. Μετά από χρόνια, όσα χελωνάκια κατάφεραν να φθάσουν
στη θάλασσα, επιστρέφουν στο ίδιο μέρος για να γεννήσουν τα αυγά τους. Η Μεσό-
γειος θάλασσα αποτελεί το σπίτι της χελώνας Καρέτα – Καρέτα, η οποία ζει περίπου
80 χρόνια. Γεννάει δύο έως τρεις φορές σε περίοδο ωοτοκίας και δείχνει ιδιαίτερη
προσοχή για το μέρος όπου θα γεννήσει τα αυγά της.
6. Να δώσετε έναν τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Τίτλος: «Η γέννηση των πεταλούδων»
Οι πλαγιότιτλοι:
1η παράγραφος: Ο Δημιουργός παρατηρώντας τη φύση διαπίστωσε πως κάποτε
όλα θα γεράσουν.
2η παράγραφος: Ο Δημιουργός ήθελε να φτιάξει κάτι όμορφο που θα τους κάνει
όλους χαρούμενους.
3η παράγραφος: Μάζεψε όλα τα χρώματα του ουρανού και μαζί με τα τραγούδια
των πουλιών τα έβαλε σε μια τσάντα και τα πρόσφερε στα παιδιά.
4η παράγραφος: Τα παιδιά άνοιξαν την τσάντα και από μέσα βγήκαν πολύχρωμες
πεταλούδες που τραγουδούσαν. Όλοι θαύμασαν το υπέροχο αυτό θέαμα.
5η παράγραφος: Μόνο τα πουλιά ενοχλήθηκαν, καθώς ο Δημιουργός είχε δώσει
το τραγούδι τους στις πεταλούδες.
6 παράγραφος: Ο Δημιουργός κατάλαβε πως τα πουλιά έχουν δίκιο, κι έτσι πήρε
πίσω το τραγούδι, αφήνοντάς τους τα υπέροχα χρώματα.
Η περίληψη:
Σύμφωνα με τον ινδιάνικο μύθο, μια μέρα ο Δημιουργός παρατηρώντας τη φύση
διαπίστωσε πως κάποτε όλα θα γεράσουν. Γι’ αυτό, ήθελε να φτιάξει κάτι όμορφο
που θα τους κάνει όλους χαρούμενους. Έτσι, μάζεψε όλα τα χρώματα του ουρανού
και μαζί με τα τραγούδια των πουλιών τα έβαλε σε μια τσάντα και τα πρόσφερε στα
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
710 Ενότητα 14 [Πάσχα]
παιδιά. Τα παιδιά άνοιξαν την τσάντα και από μέσα βγήκαν πολύχρωμες πεταλούδες
που τραγουδούσαν. Όλοι θαύμασαν το υπέροχο αυτό θέαμα. Μόνο τα πουλιά ενο-
χλήθηκαν, καθώς ο Δημιουργός είχε δώσει το τραγούδι τους στις πεταλούδες. Όμως,
κατάλαβε πως τα πουλιά έχουν δίκιο, κι έτσι πήρε πίσω το τραγούδι, αφήνοντάς
τους τα υπέροχα χρώματα.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Πότε και πώς χρησιμοποιούμε την παρομοίωση και τη μεταφορά
Θεωρία:
Κυριολεξία: είναι η χρήση των λέξεων με την πραγματική τους ση-
μασία.
π.χ. χρυσό δαχτυλίδι
Μεταφορά: είναι η χρήση μιας λέξης όχι με την πραγματική της σημασία αλλά με
άλλη. Η σημασία της λέξης «μεταφέρεται» σε μια άλλη.
π.χ. χρυσή καρδιά
Ασκήσεις:
1. Να συμπληρώσετε τις παρομοιώσεις
Έλιωσε σαν ____________________________.
Είναι ____________________________ σαν μετάξι.
Σκαρφαλώνει στα δέντρα σαν____________________________.
Είναι ____________________________ όπως το μέλι.
Είναι κοφτερό σαν ____________________________.
Είναι ξινό σαν ____________________________.
Περπατάει ____________________________ λες και είναι χελώνα.
Είναι ____________________________ όπως η παπαρούνα.
2. Να συμπληρώσετε μέσα στο κουτάκι (Π) για την παρομοίωση, (Μ) για τη με-
ταφορά και (Κ) για την κυριολεξία.
Ο Αλέξανδρος πεινάει όπως ο λύκος.
3. Να γράψετε ένα κείμενο στο οποίο θα περιγράφετε ένα όμορφο τοπίο, χρησι-
μοποιώντας παρομοιώσεις και μεταφορές. Υπογραμμίστε με πράσινο τις παρο-
μοιώσεις και με μπλε τις μεταφορές.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
715 Ενότητα 15 [Κινηματογράφος – Θέατρο]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
4. Να γράψετε δίπλα από κάθε πρόταση (Π) αν το σαν δηλώνει παρομοίωση και
(Χ) αν είναι χρονικό.
Σαν τελειώσω τα μαθήματά μου, θα βγούμε να παίξουμε.
Θα με καταλάβεις, σαν έρθει η μέρα που θα φθάσεις στην ηλικία μου.
Έγινε κίτρινος, σαν το λεμόνι.
Κοιμήθηκε, σαν έπεσε η νύχτα.
Κοιμήθηκε σαν πουλάκι.
Σαν δελφίνι κολυμπάς!
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Συνώνυμες Λέξεις
Θεωρία:
Συνώνυμες είναι οι λέξεις που έχουν την ίδια σημασία:
Άφθονος – μπόλικος
Ασκήσεις:
Θεωρία:
Ενικός Αριθμός
ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΘΗΛΥΚΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟ
ο πολύς η πολλή το πολύ
(του πολύ) της πολλής (του πολύ)
τον πολύ την πολλή τον πολύ
- - -
Πληθυντικός Αριθμός
ΑΡΣΕΝΙΚΟ ΘΗΛΥΚΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟ
οι πολλοί οι πολλές τα πολλά
των πολλών των πολλών των πολλών
τους πολλούς τις πολλές τα πολλά
- - -
* Προσέχω: Το επίθετο πολύς – πολλή – πολύ γράφεται με ένα –λ και –υ στον ενικό
του αρσενικού και του ουδετέρου, ενώ με δύο –λλ γράφεται στον πληθυντικό και
στο θηλυκό.
* Όταν το επίθετο πολύς – πολλή – πολύ παίρνει ένα –λ βάζω πάντα –υ!!
*ΔΕΝ μπερδεύω το επίθετο πολύς – πολλή – πολύ με το επίρρημα πολύ:
Το επίρρημα πολύ γράφεται πάντα με ένα –λ και –υ.
ΠΡΟΣΟΧΗ!!
ΑΛΛΑ
Ασκήσεις:
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Επιθετικοί Προσδιορισμοί
Θεωρία:
Επιθετικός Προσδιορισμός είναι μια λέξη σε θέση επιθέτου που
προσδιορίζει ένα ουσιαστικό, προσδίδει στο ουσιαστικό μια ιδιότητα.
Ως επιθετικός προσδιορισμός μπορεί να λειτουργήσει:
Ένα επίθετο – όμορφος κήπος
Ένα ουσιαστικό – Άγγλος τουρίστας
Ένα εμπρόθετο ουσιαστικό – τοίχος από τούβλα
Μία αντωνυμία – κάποιος άνθρωπος
Μία μετοχή – λυπημένο παιδί
Ένα αριθμητικό – δύο παιδιά
Ένα επίρρημα με άρθρο – το πάνω διαμέρισμα
Ασκήσεις:
Με μιας ο λύκος μπαίνει μέσα και κάνει τη γιαγιά μια χαψιά! Έπειτα φόρεσε τη
νυχτικιά της και χώθηκε κάτω από τις κουβέρτες για να περιμένει την Κοκκινο-
σκουφίτσα. Σε λίγο έφτασε στο σπίτι η Κοκκινοσκουφίτσα.
Χαιρέτησε τη γιαγιά της, άλλα της φάνηκε λίγο διαφορετική όταν πλησίασε στο
κρεβάτι.
-Γιαγιά γιατί έχεις τόσο μεγάλα αφτιά;
-Για να σ’ ακούω καλύτερα, παιδάκι μου, απάντησε ο λύκος με πιο λεπτή φωνή.
-Και γιατί έχεις τόσο μεγάλο στόμα;
-Για να σε φάω καλύτερα! Είπε και την έκανε μια χαψιά!
Ο σκασμένος απ’ το πολύ φαΐ λύκος ξάπλωσε στο κρεβάτι και αποκοιμήθηκε.
Για κακή του τύχη όμως εκείνη την ώρα περνούσε απ’ το σπίτι ένας κυνηγός.
Μπαίνει μέσα, βλέπει τη φουσκωμένη κοιλιά του λύκου και κατάλαβε αμέσως τι
είχε γίνει.
Παίρνει λοιπόν ένα κοφτερό μαχαίρι ανοίγει τη κοιλιά του λύκου και βγάζει από
μέσα την Κοκκινοσκουφίτσα και τη γιαγιά της.
Η γιαγιά και η Κοκκινοσκουφίτσα ευχαρίστησαν τον θαρραλέο κυνηγό και η
Κοκκινοσκουφίτσα υποσχέθηκε πως από δω και πέρα θα άκουγε πάντα τις συμβου-
λές της μαμάς της.
Θεωρία:
Για να δείξουμε το χρόνο χρησιμοποιούμε επιρρήματα, ουσιαστικά
ή επίθετα με λειτουργία επιρρήματος και χρονικές προτάσεις.
Για να βρούμε τους προσδιορισμούς του χρόνου μέσα σε μια πρόταση ρωτά-
με «Πότε;»
σήμερα, χθες, αύριο, σε λίγο, τώρα, μετά, αργότερα, ύστερα, έπειτα, κατό-
πιν, πέρυσι, νωρίς, φέτος, απόψε, συνέχεια, συχνά, σπάνια, ξανά, γρήγορα,
αργά, πάντα, πάντοτε, ποτέ, κάποτε, ,άλλοτε, τακτικά, συνήθως, πότε πό-
τε………
όταν, μόλις, ωσότου, αφού, αφότου, μόλις , καθώς, κάθε που, ενώ, όποτε,
όσο που, πριν, προτού, σαν, άμα , ώσπου, ………
Ασκήσεις:
1. Στο παρακάτω κείμενο να υπογραμμίσετε τους χρονικούς προσ-
διορισμούς.
Μια φορά κι έναν καιρό ζούσε σ' ένα καταπράσινο αγρόκτημα μια πάπια. Είχε
φτιάξει ανάμεσα σε κάτι καλάμια μια μικρή φωλιά κι εκεί κλωσούσε τα αυγά της.
Κάθε μέρα καθόταν ώρες ολόκληρες πάνω στα αβγουλάκια, τα ζέσταινε και περίμε-
νε πως και πως να βγουν από μέσα τους τα μικρά παπάκια.
Ώσπου μια μέρα τα αυγά άρχισαν να ραγίζουν κι από μέσα ξεπρόβαλαν όμορφα,
κίτρινα παπάκια. Η πάπια καμάρωνε τα παιδάκια της, αλλά κοιτούσε με ανησυχία
ένα αυγό που δεν είχε ακόμα σπάσει…
Όταν έσπασε από μέσα δε βγήκε ένα παπάκι όπως τα προηγούμενα! Η πάπια κοί-
ταξε με περιέργεια αυτό το πλασματάκι που είχε γκρίζο τρίχωμα και ήταν πιο άσχη-
μο απ τα άλλα παπάκια.
-Λες το αυγό να ήταν από γαλοπούλα;
Σκεφτόταν η πάπια καθώς καμάρωνε τα παπάκια της.
-Θα δούμε… Αν είναι γαλόπουλο θα φοβάται να μπει στο νερό..
Έτσι όταν πέρασαν λίγες μέρες η πάπια πήρε τα παπάκια της και πήγαν στην λι-
μνούλα που ήταν εκεί κοντά. Όλα τα παπάκια ακόμα και το γκρίζο παπάκι βούτηξαν
χαρούμενα στο νερό και ακλούθησαν τη μανούλα τους. Η πάπια σαν είδε και το
γκρίζο παπί να μπαίνει στο νερό πείστηκε πως ήταν σίγουρα δικό της και αποφάσισε
να το αγαπάει όπως και τα άλλα της παιδιά.
Ο καιρός περνούσε κι ενώ τα αδέρφια του γινόταν όλο και πιο όμορφα αυτό φαι-
νόταν όλο και πιο άσχημο δίπλα τους. Τα ζώα του αγροκτήματος το κορόιδευαν, το
ίδιο και τα αδέρφια του.
Εκείνο στενοχωρημένο έτρεχε και κρυβόταν κάτω από τα πούπουλα της μαμάς-
πάπιας. Μην στενοχωριέσαι παιδάκι μου, του έλεγε εκείνη που το αγαπούσε. Δεν
είσαι άσχημο, είσαι απλά διαφορετικό.
Μια μέρα όμως μια από τις κότες στο αγρόκτημα το πήρε στο κυνήγι τσιμπώντας
το. Τα άλλα ζώα βρήκαν την ευκαιρία και άρχισαν να υποστηρίζουν την κότα.
Το παπάκι απογοητευμένο αποφάσισε να φύγει. Πήδηξε το φράχτη της αυλής και
ξεκίνησε να βρει ένα μέρος που δεν θα το κορόιδευαν πια. Με τα πολλά έφτασε σε
μια απομονωμένη λίμνη και κει κρύφτηκε σε μια σπηλιά.
Μια μέρα εκεί που βγήκε από τη σπηλιά μήπως έβρισκε τίποτα σκουληκάκια για
να φάει είδε στον ουρανό κάτι πανέμορφα πουλιά να πετούν.
Τα θαύμαζε πολλή ώρα μα μόλις πλησίασαν τη λίμνη τρομαγμένο μη το κοροϊ-
δέψουν για την ασχήμια του κρύφτηκε πάλι στη σπηλιά του. Πέρασε το καλοκαίρι,
το φθινόπωρο και ο χειμώνας και ήρθε ξανά η άνοιξη.
Είχε περάσει κιόλας ένας χρόνος από τότε που το παπάκι είχε φύγει από το σπίτι
του. Μόλις είχαν λιώσει λίγο τα χιόνια βγήκε από τη σπηλιά του για να κολυμπήσει
στη λίμνη.
Ξάφνου εκεί που κολυμπούσε είδε στα νερά της λίμνης το είδωλο του! Έμεινε
έκπληκτο να κοιτάει. Γιατί δεν ήταν πια το γκρίζο και άσχημο παπάκι αλλά ένας με-
γάλος και όμορφος κύκνος! Λίγο πιο κει είδε τα όμορφα πουλιά που είχε θαυμάσει
τότε, την ώρα που πετούσαν. Ένα από αυτά, το πλησίασε.
Για δες ένας κύκνος. Είσαι αδελφός μας, λοιπόν. Θες να έρθεις μαζί μας; Να μας
ακολουθείς στα μακρινά μας ταξίδια; Το παπάκι που είχε γίνει πια ένας πανέμορφος
κύκνος δέχτηκε με χαρά. Αποφάσισε να ακολούθησε τους κύκνους στα μακρινά τα-
ξίδια τους και έτσι γνώρισε όλο τον κόσμο.
Καμιά φορά περνούσε απ' το αγρόκτημα να δει τη μαμά του. Κι όλα τα ζώα το
θαύμαζαν και το ζήλευαν γιατί ήταν ένας όμορφος κύκνος. Κι η μαμά πάπια ήταν
περήφανη για το γιο της, το άσχημο παπί που έγινε ο ομορφότερος κύκνος.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
730 Ενότητα 15 [Κινηματογράφος – Θέατρο]
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Συλλαβισμός
Θεωρία:
Ποιοι είναι οι κανόνες συλλαβισμού:
1. Τα δίψηφα φωνήεντα, οι δίφθογγοι, οι καταχρηστικές δίφθογγοι
και οι συνδυασμοί αυ και ευ, δεν χωρίζονται (υπολογίζονται ως ένα φωνήεν).
αί-θου-σα, νε-ράι-δα, θειά-φι, ναυ-της, κά-ποιος
2. Δυο σύμφωνα δεν χωρίζονται, όταν από αυτά αρχίζει ελληνική λέξη.
πα-τρί-δα, α-κρί-δα, ε-θνι-κός
ΑΛΛΑ
αρ-κού-δα, παρ-τί-δα, άν-θος
3. Τρία ή περισσότερα σύμφωνα δεν χωρίζονται αν από το σύμπλεγμα των τριών ή
των δύο πρώτων συμφώνων αρχίζει ελληνική λέξη
ε-χθρός, ά-στρο
ΑΛΛΑ
άν-θρω-πος, εκ-στρα-τεί-α
4. Τα δίψηφα σύμφωνα μπ, ντ, γκ δεν χωρίζονται.
α-μπε-λώ-νας, έ-ντι-μος
5. Τα όμοια σύμφωνα χωρίζονται πάντα.
γράμ-μα, άμ-μος
6. Οι λέξεις «μία» και «δύο» θεωρούνται μία συλλαβή όταν δεν τονίζονται:
μία (μί-α) αλλά μια
δύο (δύ-ο) αλλά δυο.
Ασκήσεις:
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Πώς παρουσιάζουμε και σχολιάζουμε ένα καλλιτεχνικό θέαμα
(ταινία) αναλυτικά και περιληπτικά
Θεωρία:
Για να παρουσιάσουμε και να σχολιάσουμε ένα καλλιτεχνικό θέα-
μα:
1. Αναφέρουμε:
Τον τίτλο του έργου / της ταινίας
Το είδος του έργου / της ταινίας (κωμωδία, δράμα, αστυνομικό)
Τους συντελεστές (τον συγγραφέα, τον σκηνοθέτη, τους ηθοποιούς,
τον συνθέτη)
Τη διάρκεια του έργου / της ταινίας
Τη χώρα προέλευσης του έργου / της ταινίας
Τη χρονιά που παρουσιάστηκε.
2. Παρουσιάζουμε την υπόθεση του έργου χωρίς λεπτομέρειες και χωρίς να α-
ποκαλύψουμε το τέλος.
3. Γράφουμε στο τέλος το σχόλιό μας, που περιλαμβάνει τη γενική μας εντύ-
πωση, τη γνώμη μας και τα συναισθήματα που μας προκάλεσε.
Ασκήσεις:
Θεωρία:
Για να φτιάξουμε ενημερωτικά κείμενα για μια εκδήλωση, αναφέ-
ρουμε:
1. Ποιος είναι ο τίτλος του έργου.
2. Ποιο είναι το θέμα του έργου.
3. Ποιος διοργανώνει την παράσταση.
4. Πού και πότε γίνεται η παράσταση.
5. Ποιοι είναι οι συντελεστές (σκηνοθέτης, ηθοποιοί, υπεύθυνοι μουσικής, σκη-
νικών, κουστουμιών)
Ασκήσεις:
1. Η τάξη σας οργανώνει μια θεατρική παράσταση για το τέλος της σχολικής
χρονιάς. Το έργο που θα παρουσιάσετε είναι «Ο νευρικός κύριος» του Δημήτρη
Ψαθά. Να φτιάξετε ένα ενημερωτικό φυλλάδιο για να ενημερώσετε και να προ-
σκαλέσετε τον κόσμο στην εκδήλωση που διοργανώνετε.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
η θάλασσα δροσίζεται,
στα γαλανά νερά της
ο ήλιος καθρεφτίζεται·
και λες πως παίζουν μ’ έρωτα
πετώντας δίχως έννοια
ψαράκια χρυσοφτέρωτα
σε κύματ’ ασημένια.
Στου καραβιού το πλάι
ένα τρελό δελφίνι
γοργόφτερο πετάει
και πίσω μάς αφήνει·
και σαν να καμαρώνεται
της θάλασσας το άτι* * άτι = άλογο
στα ξάρτια* τριγυρίζοντας * ξάρτια = τα σκοινιά των πλοίων που στηρίζουν τα πανιά
ακούραστοι πετούνε
ή με χαρά σφυρίζοντας
στο πέλαγος βουτούνε.
Και γύρω καραβάκια
στη θάλασσ’ αρμενίζουν
σαν άσπρα προβατάκια
που βόσκοντας γυρίζουν
με χαρωπά πηδήματα
στους κάμπους όλη μέρα,
κι έχουν βοσκή τα κύματα,
βοσκό τους τον αέρα.
Λ. Πολίτη, Ποιητική Ανθολογία, τόμ. 6, Δωδώνη
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
2. Να συμπληρώσετε μέσα στο κουτάκι (Π) για την παρομοίωση, (Μ) για τη με-
ταφορά και (Κ) για την κυριολεξία.
Απάντηση:
Ο Αλέξανδρος πεινάει όπως ο λύκος. Π
3. Να γράψετε ένα κείμενο στο οποίο θα περιγράφετε ένα όμορφο τοπίο, χρησι-
μοποιώντας παρομοιώσεις και μεταφορές. Υπογραμμίστε με πράσινο τις παρο-
μοιώσεις και με μπλε τις μεταφορές.
Απάντηση:
Τέσσερις μέρες αργότερα στεκόμουν στον Υμηττό κοιτώντας κάτω το τεράστιο
σύμπλεγμα Αθήνας και Πειραιά, πόλεις και προάστια, σπίτια πεταμένα σαν εκατομ-
μύρια ζάρια πάνω στην αττική πεδιάδα. Στο νότο, απλωνόταν το καθαρό γαλανό της
θάλασσας στο τέλος του καλοκαιριού, χλωμά νησιά στο χρώμα της ελαφρόπετρας,
και πέρα από αυτά, τα γαλήνια βουνά της Πελοποννήσου πάνω από τον ορίζοντα σε
μια υπέροχη ακινητοποιημένη συνέχεια γης και νερού. Γαλήνια, υπέροχη, μεγα-
λειώδης, δοκίμασα επίθετα λιγότερο χρησιμοποιημένα, όμως καθετί άλλο έμοιαζε
λιγότερο βαρυσήμαντο. Μπορούσα να δω ογδόντα μίλια μακριά και όλα ήταν αγνά,
όλα ευγενικά, φωτεινά, απέραντα, όλα όπως ήταν πάντα.
Ήταν σαν ένα ταξίδι στο διάστημα. Στεκόμουν πάνω στον Άρη, βουτηγμένος ως
τα γόνατα στο θυμάρι.
Όταν το απόλυτο μεσογειακό φως έπεσε πάνω στον γύρω μου κόσμο, μπόρεσα
να δω πως ήταν υπέροχα όμορφο. Ήταν σαν να βρισκόμουν στην αρχή μιας ανάκρι-
σης κάτω από προβολείς.
Αργότερα εκείνη την ημέρα στεκόμουν στο παράθυρο του ξενοδοχείου. Σκύβο-
ντας έξω και κοιτώντας ανατολικά μπορούσα να δω τον Υμηττό, όπου είχα σταθεί
σήμερα το πρωί, με την πλαγιά του που έβλεπε τη δύση του ήλιου να έχει ένα έντονο
ανοικτό ροζ-βιολετί, σαν κυκλάμινο.
(απόσπασμα) Τζ. Φώουλς, O Μάγος
μτφρ. Φαίδων Ταμβακάκης,
Βιβλιοπωλείον της Εστίας
4. Να γράψετε δίπλα από κάθε πρόταση (Π) αν το σαν δηλώνει παρομοίωση και
(Χ) αν είναι χρονικό.
Απάντηση:
Σαν τελειώσω τα μαθήματά μου, θα βγούμε να παίξουμε. Χ
Θα με καταλάβεις, σαν έρθει η μέρα που θα φθάσεις στην ηλικία μου. Χ
Έγινε κίτρινος, σαν το λεμόνι. Π
Κοιμήθηκε, σαν έπεσε η νύχτα. Χ
Κοιμήθηκε σαν πουλάκι. Π
Σαν δελφίνι κολυμπάς! Π
Συνώνυμες Λέξεις
1. Να γράψετε ένα συνώνυμο για κάθε λέξη.
Απάντηση:
αναπληρώνω: αντικαθιστώ
συμβάλλω: συνεισφέρω
φθείρω: καταστρέφω
λιτότητα: απλότητα
απέραντος: ατέλειωτος
μέριμνα: φροντίδα
υποχρεώνω: αναγκάζω
ξοδεύω: σπαταλώ
ωχρός: χλωμός
ακμή: ανάπτυξη
πράττω: κάνω
σπάνιος: δυσεύρετος
απωθώ: διώχνω
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Επιθετικοί Προσδιορισμοί
«Αχ, Κοκκινοσκουφίτσα μου, εσύ είσαι; Έλα μέσα, η πόρτα δεν είναι κλειδωμέ-
νη».
Με μιας ο λύκος μπαίνει μέσα και κάνει τη γιαγιά μια χαψιά! Έπειτα φόρεσε τη
νυχτικιά της και χώθηκε κάτω από τις κουβέρτες για να περιμένει την Κοκκινο-
σκουφίτσα. Σε λίγο έφτασε στο σπίτι η Κοκκινοσκουφίτσα.
Χαιρέτησε τη γιαγιά της, άλλα της φάνηκε λίγο διαφορετική όταν πλησίασε στο
κρεβάτι.
-Γιαγιά γιατί έχεις τόσο μεγάλα αφτιά;
-Για να σ’ ακούω καλύτερα, παιδάκι μου, απάντησε ο λύκος με πιο λεπτή φωνή.
-Και γιατί έχεις τόσο μεγάλο στόμα;
-Για να σε φάω καλύτερα! Είπε και την έκανε μια χαψιά!
Ο σκασμένος απ’ το πολύ φαΐ λύκος ξάπλωσε στο κρεβάτι και αποκοιμήθηκε.
Για κακή του τύχη όμως εκείνη την ώρα περνούσε απ’ το σπίτι ένας κυνηγός.
Μπαίνει μέσα, βλέπει τη φουσκωμένη κοιλιά του λύκου και κατάλαβε αμέσως τι
είχε γίνει.
Παίρνει λοιπόν ένα κοφτερό μαχαίρι ανοίγει τη κοιλιά του λύκου και βγάζει από
μέσα την Κοκκινοσκουφίτσα και τη γιαγιά της.
Η γιαγιά και η Κοκκινοσκουφίτσα ευχαρίστησαν τον θαρραλέο κυνηγό και η
Κοκκινοσκουφίτσα υποσχέθηκε πως από δω και πέρα θα άκουγε πάντα τις συμβου-
λές της μαμάς της.
Εκείνο στενοχωρημένο έτρεχε και κρυβόταν κάτω από τα πούπουλα της μαμάς-
πάπιας. Μην στενοχωριέσαι παιδάκι μου, του έλεγε εκείνη που το αγαπούσε. Δεν
είσαι άσχημο, είσαι απλά διαφορετικό.
Μια μέρα όμως μια από τις κότες στο αγρόκτημα το πήρε στο κυνήγι τσιμπώντας
το. Τα άλλα ζώα βρήκαν την ευκαιρία και άρχισαν να υποστηρίζουν την κότα.
Το παπάκι απογοητευμένο αποφάσισε να φύγει. Πήδηξε το φράχτη της αυλής και
ξεκίνησε να βρει ένα μέρος που δεν θα το κορόιδευαν πια. Με τα πολλά έφτασε σε
μια απομονωμένη λίμνη και κει κρύφτηκε σε μια σπηλιά.
Μια μέρα εκεί που βγήκε από τη σπηλιά μήπως έβρισκε τίποτα σκουληκάκια για
να φάει είδε στον ουρανό κάτι πανέμορφα πουλιά να πετούν.
Τα θαύμαζε πολλή ώρα μα μόλις πλησίασαν τη λίμνη τρομαγμένο μην το κοροϊ-
δέψουν για την ασχήμια του κρύφτηκε πάλι στη σπηλιά του. Πέρασε το καλοκαίρι,
το φθινόπωρο και ο χειμώνας και ήρθε ξανά η άνοιξη.
Είχε περάσει κιόλας ένας χρόνος από τότε που το παπάκι είχε φύγει από το σπίτι
του. Μόλις είχαν λιώσει λίγο τα χιόνια βγήκε από τη σπηλιά του για να κολυμπήσει
στη λίμνη.
Ξάφνου εκεί που κολυμπούσε είδε στα νερά της λίμνης το είδωλο του! Έμεινε
έκπληκτο να κοιτάει. Γιατί δεν ήταν πια το γκρίζο και άσχημο παπάκι αλλά ένας με-
γάλος και όμορφος κύκνος! Λίγο πιο κει είδε τα όμορφα πουλιά που είχε θαυμάσει
τότε, την ώρα που πετούσαν. Ένα από αυτά, το πλησίασε.
Για δες ένας κύκνος. Είσαι αδελφός μας, λοιπόν. Θες να έρθεις μαζί μας; Να μας
ακολουθείς στα μακρινά μας ταξίδια; Το παπάκι που είχε γίνει πια ένας πανέμορφος
κύκνος δέχτηκε με χαρά. Αποφάσισε να ακολουθήσει τους κύκνους στα μακρινά
ταξίδια τους και έτσι γνώρισε όλο τον κόσμο.
Καμιά φορά περνούσε απ' το αγρόκτημα να δει τη μαμά του. Κι όλα τα ζώα το
θαύμαζαν και το ζήλευαν γιατί ήταν ένας όμορφος κύκνος. Κι η μαμά πάπια ήταν
περήφανη για το γιο της, το άσχημο παπί που έγινε ο ομορφότερος κύκνος.
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
753 Ενότητα 15 [Κινηματογράφος – Θέατρο]
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Συλλαβισμός
κόκκινος: κόκ-κι-νος
ευχαριστώ: ευ-χα-ρι-στώ
βρεγμένος: βρεγ-μέ-νος
αστραπή: α-στρα-πή
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
1. Να παρουσιάσετε μια ταινία που είδατε πρόσφατα και σας άρεσε πολύ. Το
κείμενό σας θα αναρτηθεί στη μαθητική εφημερίδα του σχολείου σας.
Απάντηση:
Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΠΑΓΕΤΩΝΩΝ 4:
Ο ΧΟΡΟΣ ΤΩΝ ΗΠΕΙΡΩΝ
Είδος: κωμωδία, κινούμενα σχέδια, 3D
Σκηνοθεσία: Στιβ Μαρτίνο, Μάικλ Θερμάγιερ
Σενάριο: Μάικλ Τζ. Γουίλσον, Μάικλ Μπεργκ
Μουσική: Τζον Πάουελ
Τις φωνές στα ελληνικά δάνεισαν: Γιάννης Μπέζος, Πέτρος Φιλιππίδης, Λεωνί-
δας Κακούρης, Μαρίνα Τσιγωνάκη, Γρηγόρης Πατρικαρέας, Αντέλα Μέρμηγκα,
Δημήτρης Μαρίζας, Βασίλης Μήλιος, Πηνελώπη Σκαλκώτου, Δημήτρης Παπαδάτος
και Άγγελος Μπούρας.
Διάρκεια: 94'
Παραγωγή: Αμερικανική
Έτος: 2012
1. Η τάξη σας οργανώνει μια θεατρική παράσταση για το τέλος της σχολικής
χρονιάς. Το έργο που θα παρουσιάσετε είναι «Ο νευρικός κύριος» του Δημήτρη
Ψαθά. Να φτιάξετε ένα ενημερωτικό φυλλάδιο για να ενημερώσετε και να προ-
σκαλέσετε τον κόσμο στην εκδήλωση που διοργανώνετε.
Απάντηση:
Σας περιμένουμε στην εκδήλωση που διοργανώνει η Στ’ τάξη του 4ου Δημοτικού
Σχολείου Πατρών, που θα γίνει το Σάββατο 2 Μαΐου 2015, στις 7 μ. μ. στο αμφιθέα-
τρο του σχολείου μας.
Θα παρουσιαστεί η θεατρική παράσταση «Ο νευρικός κύριος» του Δημήτρη Ψα-
θά από τους μαθητές της Στ’ τάξης.
Η είσοδος είναι δωρεάν.
η θάλασσα δροσίζεται,
στα γαλανά νερά της
ο ήλιος καθρεφτίζεται·
και λες πως παίζουν μ’ έρωτα
πετώντας δίχως έννοια
ψαράκια χρυσοφτέρωτα
σε κύματ’ ασημένια.
Στου καραβιού το πλάι
ένα τρελό δελφίνι
γοργόφτερο πετάει
και πίσω μάς αφήνει·
και σαν να καμαρώνεται
της θάλασσας το άτι* * άτι = άλογο
ακούραστοι πετούνε
ή με χαρά σφυρίζοντας
στο πέλαγος βουτούνε.
Και γύρω καραβάκια
στη θάλασσ’ αρμενίζουν
σαν άσπρα προβατάκια
που βόσκοντας γυρίζουν
με χαρωπά πηδήματα
στους κάμπους όλη μέρα,
κι έχουν βοσκή τα κύματα,
βοσκό τους τον αέρα.
Λ. Πολίτη, Ποιητική Ανθολογία, τόμ. 6, Δωδώνη
Ένα ουσιαστικό
Στο εστιατόρια αυτό δουλεύει ένας Ιταλός μάγειρας.
Μία αντωνυμία:
Κάποια μέρα θα πάμε εκδρομή.
Μία μετοχή
Το λυπημένο παιδί καθόταν στο παγκάκι για ώρα.
Ένα αριθμητικό
Αγόρασα πέντε κουλούρια.
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Ποια ρήματα σχηματίζονται όπως στα αρχαία ελληνικά
Θεωρία:
Αρχαιόκλιτα είναι τα ρήματα που κλίνονται όπως στην αρχαία ελ-
ληνική γλώσσα. Χρησιμοποιούμε δηλαδή και σήμερα κάποιους τύπους
από τα αρχαία ελληνικά. Η κλίση αυτή λέγεται λόγια.
Τέτοια ρήματα είναι:
το βαίνω και τα σύνθετά του (συμβαίνω, αποβαίνω)
το άγω και τα σύνθετά του (διάγω, εξάγω, παράγω)
το λαμβάνω και τα σύνθετά του (συλλαμβάνω, απολαμβάνω)
το δεικνύομαι και τα σύνθετά του (επιδεικνύομαι, αποδεικνύομαι)
Στα παραπάνω ρήματα οι τύποι που παίρνουμε από τα αρχαία ελληνικά είναι κυ-
ρίως το γ’ ενικό και πληθυντικό αορίστου (συνέβη / συνέβησαν, συνελήφθη /
συνελήφθησαν, απεδείχθη / απεδείχθησαν).
ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
Ενεστώτας: συμβαίνει εισάγω
Παρατατικός: συνέβαινε εισήγα
Αόριστος: συνέβη εισήγαγα
Εξ. Μέλλοντας: θα συμβαίνει θα εισάγω
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
765 Ενότητα 16 [Μουσεία]
αποδεικνύω συλλαμβάνω
απεδείκνυα συλλάμβανα
απέδειξα συνέλαβα
θα αποδεικνύω θα συλλαμβάνω
θα αποδείξω θα συλλάβω
έχω αποδείξει έχω συλλάβει
είχα αποδείξει είχα συλλάβει
θα έχω αποδείξει θα έχω συλλάβει
ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ
Ενεστώτας: εισάγομαι αποδεικνύομαι
Παρατατικός: εισαγόμουν αποδεικνυόμουν
Αόριστος: εισήχθη / εισήχθηκα αποδείχθηκα / απεδείχθην
Εξ. Μέλλοντας: θα εισάγομαι θα αποδεικνύομαι
Στ. Μέλλοντας: θα εισαχθώ θα αποδειχθώ
Παρακείμενος: έχω εισαχθεί έχω αποδειχθεί
Υπερσυντέλικος: είχα εισαχθεί είχα αποδειχθεί
Συντ. Μέλλοντας: θα έχω εισαχθεί θα έχω αποδειχθεί
Ενεστώτας: συλλαμβάνομαι
Παρατατικός: συλλαμβανόμουν
Αόριστος: συνελήφθην
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
766 Ενότητα 16 [Μουσεία]
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
θεωρούμαι εγγυώμαι
θεωρείσαι εγγυάσαι
θεωρείται εγγυάται
θεωρούμαστε εγγυόμαστε
θεωρείστε εγγυάστε
θεωρούνται εγγυώνται
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
θεωρούμουν εγγυόμουν
θεωρούσουν εγγυόσουν
θεωρούνταν / θεωρείτο εγγυόταν
θεωρούμαστε / θεωρούμασταν εγγυόμαστε / εγγυόμασταν
θεωρούσαστε / θεωρούσασταν εγγυόσαστε / εγγυόσασταν
θεωρούνταν εγγυόνταν / εγγυούνταν
Ασκήσεις:
ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ
ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ
ΑΟΡΙΣΤΟΣ εισήχθησαν ελήφθησαν καταβλήθηκε
ΕΞΑΚ. ΜΕΛ.
ΣΥΝ. ΜΕΛ.
ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΟΣ
ΥΠΕΡΣΥΝΤΕΛΙΚΟΣ
ΣΥΝΤ. ΜΕΛ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Πώς ξεχωρίζουμε την ενεργητική από την Παθητική σύνταξη
Θεωρία:
Χρησιμοποιούμε την ενεργητική σύνταξη, όταν θέλουμε να δώ-
σουμε έμφαση στο Υποκείμενο. Τοποθετούμε τους όρους σε τέτοια σειρά ώστε να
φαίνεται ότι το Υποκείμενο κάνει κάτι.
Στην ενεργητική σύνταξη, το ρήμα βρίσκεται σε ενεργητική φωνή.
Παράδειγμα:
Οι εργάτες έχτισαν το σπίτι.
Υ Ρ Α
Παράδειγμα:
Η ζωή δεν του χάρισε τίποτα.
Υ έμμεσο Αντικείμενο Ρ άμεσο Αντικείμενο
Ασκήσεις:
Θεωρία:
Πώς βρίσκουμε τους όρους της πρότασης:
ΤΟ ΡΗΜΑ
μονόπτωτο δίπτωτο
Ο Αντρέας έφυγε.
Πρέπει να διαβάσω.
Ρ Υ
Απαγορεύεται το κάπνισμα.
Ρ Υ
Απαγορεύεται να καπνίζετε.
Ρ Υ
Ασκήσεις:
Αιτιολογικές προτάσεις
Θεωρία:
Οι αιτιολογικές προτάσεις είναι εξαρτημένες επιρρηματικές προ-
τάσεις που φανερώνουν την αιτία μιας πράξης.
Εισάγονται με τους αιτιολογικούς συνδέσμους γιατί, διότι, αφού, επειδή, με τις
λέξεις καθώς, που και με τις φράσεις μια και, μια που.
Συνήθως χρησιμοποιούμε τις αιτιολογικές προτάσεις για να στηρίξουμε τα επι-
χειρήματά μας.
Παράδειγμα:
Η Άννα δε διάβασε για το διαγώνισμα, γιατί δεν πρόλαβε.
Πιστεύω ότι πρέπει να προστατεύουμε το περιβάλλον, γιατί μας δίνει ζωή.
Ασκήσεις
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Επαναληπτικές Ασκήσεις
1. Να διορθώσετε τα λάθη.
«Εφεβρέτες» του συστήματος σόναρ, εξαιρετικοί ακροβάτες, δεινοί κολημβυτές,
θιασώτες του έρωτα, οι πλέον κοινωνικοί κάτηκοι των εληνικών θαλασών. Τα δελ-
φίνια είναι τόσο μοναδικά είδη που έχουν κερδίσει τον θαβμασμό μας με το σπαθί
τους… ή μάλλον με το βλέμα τους.
Τα εληνικά πελάγοι έχουν το προνόμιο να φιλοξενούν τέσσερα είδη δελφινιών.
Το ζωνοδέλφινο, το ρινοδέλφινο, το σταχτοδέλφινο και το κινό δελφίνι. Όλα τα
δελφίνια έχουν ένα σύστημα ηχοεντοπισμού με τη βοήθηα του οποίου προσανατο-
λήζωνται, εντοπίζουν την τροφή τους και επικυνωνούν μεταξύ τους. Μια επικηνω-
νία με κόδικες που δεν θα μπορούσε εύκολα να φανταστεί κανείς για ένα θαλάσιο
θηλαστικό. Μια επικοινωνία πεχνιδιάρικη, κηνωνική και ερωτική.
wwf.gr
τα υπόλ__πα δελφίνια. Ζει σχεδόν σε όλες τις περιοχές της χώρας, σε μεγάλο βάθος
αλλά κοντά στις ακτές. Ένας απομον__μένος πληθυσμός ζει στον κλειστό Κορινθι-
ακό κόλπο.
Δ__νός κολυμβητής, αναπτ__σει συνήθως ταχύτ__τες μέχρι τα 35 χλμ/ώρα, αν
και στις βιασ__νες του… μπορεί να φτάσει τα 60 χλμ/ώρα. Τρέφετ__ κυρίως με κα-
λαμάρια αλλά και με αφρόψαρα όπως ο γαύρος. Εν__λ__κιώνετ__ στα 11 με 12
χρόνια του, ενώ επιλέγει τους θερμούς μήνες για να φέρει στη ζωή τους απογ__νους
του, περίπου κάθε 3 χρόνια. Το μέγιστο προσδόκ__μο της ζωής του είναι τα 45 χρό-
νια. Αυτά τα χαρακτ__ριστικά σίγουρα δεν προδιαθέτουν κάπ__ον για ένα είδος το
οποίο απειλ__τ__. Παρόλα αυτά, το ζωνοδέλφινο θεωρ__τ__ είδος «Τρωτό», σύμ-
φωνα με το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ειδών Ζώων της Ελλάδας (Αθήνα,
2009).
wwf.gr
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θεωρία:
Πρόλογος
Πού και πότε συνέβη αυτή η ιστορία.
Κυρίως Θέμα
Ποια πρόσωπα συμμετέχουν. Τι είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι αναγνώστες για
τα πρόσωπα αυτά;
Τι έγινε στην αρχή.
Τι έγινε στη συνέχεια. Ποιο γεγονός είναι σημαντικό.
Ποια είναι τα συναισθήματα των προσώπων; Πώς αλλάζουν τα συναισθήματά
τους;
Τι έγινε στο τέλος;
Επίλογος
Ποιο είναι το αποτέλεσμα του γεγονότος;
Ποιο συμπέρασμα προκύπτει;
Πώς ένιωσαν τα πρόσωπα;
Ποια είναι η γνώμη μας;
Θέματα Εκθέσεων
1. Γράφω μια έκθεση με θέμα: «Ένα ατύχημα στο δρόμο»
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Περίληψη
Θεωρία:
Περίληψη
1. Να δώσετε ένα τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την
περίληψή του.
Καθημερινά από τις έξι και μισή το πρωί οι δρόμοι του Άμστερνταμ γεμίζουν με
ποδήλατα, με αποτέλεσμα να δημιουργείται κυκλοφοριακό πρόβλημα πίσω από τον
κεντρικό σταθμό του τρένου. Η πόλη είναι γνωστή για την ευρεία χρήση ποδηλάτου
όπως η Βενετία για τις γόνδολες.
Το ποδήλατο αποτελεί μέσο μεταφοράς τόσο για τους νεότερους όσο και για τις
μεγαλύτερες ηλικίες. Οι γονείς συχνά το επιλέγουν για να μετακινούνται με τα παι-
διά τους και να τα πηγαίνουν στο σχολείο. Ελάχιστοι φορούν κράνος. Όλο και πε-
ρισσότεροι κάτοικοι λένε πως αυτή η κατάσταση θα ήταν αδιανόητη μερικά χρόνια
πριν. Πλέον υπάρχουν πάρα πολλά ποδήλατα. Ενώ άλλες πόλεις του κόσμου κατα-
βάλλουν μεγάλη προσπάθεια για να προωθήσουν το ποδήλατο ως μέσο μετακίνη-
σης, το Άμστερνταμ προσπαθεί να ελέγξει το μεγάλος πλήθος. Στους 800.000 κα-
τοίκους της πόλης αντιστοιχούν 880.000 ποδήλατα και η κυβέρνηση υπολογίζει πως
είναι τέσσερις φορές περισσότερα από τα αυτοκίνητα.
Οι κάτοικοι δεν προβληματίζονται τόσο για το κυκλοφοριακό πρόβλημα που δη-
μιουργείται αλλά περισσότερο για το πού θα παρκάρουν τα ποδήλατά τους σε μια
περιοχή όπου υπάρχει πιο πολύ νερό παρά πλακόστρωτες επιφάνειες. «Ακούω όλη
την ώρα παράπονα», δήλωσε ο Ζεμ Σμιτ, εργαζόμενος σε δημόσιο πάρκινγκ για πο-
δήλατα στο κέντρο της πόλης. «Ο χώρος δεν είναι κατάλληλος για ποδήλατα», πρό-
σθεσε. Το εν λόγω πάρκινγκ χωράει 140 ποδήλατα, αλλά συνήθως υπάρχουν αρκετά
περισσότερα. «Έχουμε πραγματικό πρόβλημα με τη στάθμευση των ποδηλάτων»,
είπε ο Τόμας Κρουν, εργαζόμενος στο τμήμα μεταφορών και κυκλοφορίας του Άμ-
στερνταμ. «Δεν πιστεύουμε, όμως, πως έχει δημιουργηθεί κάποια κρίση. Φανταστεί-
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
792 Ενότητα 16 [Μουσεία]
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία
Όταν θέλουμε να δώσουμε πληροφορίες για μια επίσκεψη που κάνα-
με αναφέρουμε:
Πρόλογος
Πότε και γιατί πήγαμε εκεί; Με ποιους και πως;
Κυρίως Θέμα
Γράφουμε τη γενική εντύπωση του τόπου (η πρώτη ματιά).
Περιγραφή του τόπου με περισσότερες λεπτομέρειες. Τι μας έκανε εντύπωση;
(ΘΥΜΑΜΑΙ: η περιγραφή γίνεται από το γενικό στο συγκεκριμένο)
Τι κάναμε εκεί; Αναφέρω μερικά ενδιαφέροντα περιστατικά.
Επίλογος
Ποια είναι τα συναισθήματα μου και οι σκέψεις μου για τον τόπο αυτό;
Ανάπτυξη Λόγου:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία
Για να στηρίξουμε την άποψή μας και να πείσουμε τους άλλους
ότι είναι σωστή χρησιμοποιούμε επιχειρήματα.
Πρόλογος
Γράφουμε το θέμα και την άποψή μας σχετικά με αυτό.
Κυρίως Θέμα
Αναφέρουμε γιατί υποστηρίζουμε αυτή την άποψη. Ποια είναι τα θετικά ή τα αρ-
νητικά της άποψής μας, τα θετικά και τα αρνητικά της αντίθετης άποψης. Αναλύου-
με τα επιχειρήματά μας.
Επίλογος
Γράφουμε το γενικό συμπέρασμα της σκέψης μας.
* Χρησιμοποιώ:
φράσεις όπως: έχω τη γνώμη ότι, η άποψή μου είναι, πιστεύω ότι, νομίζω ό-
τι, θεωρώ ότι…
αιτιολογικές προτάσεις
φράσεις που δείχνουν τα συναισθήματά μας ή προκαλούν το συναίσθημα των
άλλων.
Έκθεση
1. Να γράψετε μια έκθεση με θέμα:
«Η τάξη σας οργανώνει μια μονοήμερη εκδρομή κοντά στην περιοχή σας.
Γράψτε μια έκθεση με στόχο να πείσετε τους συμμαθητές σας ότι αξίζει να επι-
σκεφθείτε το μέρος αυτό».
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Θεωρία
Όταν διαβάζουμε ένα ενημερωτικό κείμενο, επιλέγουμε τις βασι-
κές πληροφορίες, που μας ενδιαφέρουν. Για παράδειγμα, αν διαβάζουμε πληροφορί-
ες για μουσεία, μας ενδιαφέρει το όνομα του μουσείου, το περιεχόμενό του, η οδός
όπου βρίσκεται, οι ώρες λειτουργίας, η τιμή εισόδου.
Ασκήσεις:
1. Οι γονείς σας θέλουν να επισκεφθούν το Μουσείο της Ακρόπολης.
Λόγω της δουλειάς τους μπορούν να πάνε κάποιο Σαββατοκύριακο του Μαΐου.
Διαβάστε τις παρακάτω πληροφορίες και σημειώστε όσα θα ενδιέφεραν τους
γονείς σας.
Σήμερα, το νέο Μουσείο της Ακρόπολης είναι στο σύνολό του 25,000 τ.μ. και δι-
αθέτει εκθεσιακούς χώρους με εμβαδόν 14,000 τ.μ., δέκα φορές μεγαλύτερους από
ότι στο παλιό Μουσείο. Το νέο Μουσείο προσφέρει όλες τις υπηρεσίες που απαι-
τούνται από ένα παγκόσμιο μουσείο του 21ου αιώνα.
Πληροφορίες:
Τηλ.: 210 9000900
Ώρες λειτουργίας
1 Απριλίου – 31 Οκτωβρίου:
Δευτέρα: 8:00 π.μ. – 4:00 μ.μ. (Ώρα τελευταίας εισόδου: 3:30 μ.μ.)
Τρίτη έως Κυριακή: 8:00 π.μ. – 8:00 μ.μ. (Ώρα τελευταίας εισόδου: 7:30 μ.μ.)
Παρασκευή: 8:00 π.μ – 10:00 μ.μ. (Ώρα τελευταίας εισόδου: 9:30 μ.μ.)
1 Νοεμβρίου – 31 Μαρτίου:
Δευτέρα έως Πέμπτη: 9:00 π.μ. – 5:00 μ.μ. (Ώρα τελευταίας εισόδου: 4:30 μ.μ.)
Παρασκευή: 9:00 π.μ. – 10:00 μ.μ. (Ώρα τελευταίας εισόδου: 9:30 μ.μ.)
Σάββατο και Κυριακή: 9:00 π.μ. – 8:00 μ.μ. (Ώρα τελευταίας εισόδου: 7:30 μ.μ.)
Εισιτήριο
Γενική είσοδος: 5 ευρώ.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
803 Ενότητα 16 [Μουσεία]
Του δόθηκε βραβείο ποίησης από τον πολιτιστικό σύλλογο του δήμου.
____________________________________________________________________
Τα παιδιά στόλισαν την τάξη με τις όμορφες ζωγραφιές τους και με λουλούδια.
____________________________________________________________________
νωρίτερα επειδή είχε πολλή κίνηση στο δρόμο. Πήγαμε γρήγορα γρήγορα να βρούμε
τη δασκάλα, γιατί η ώρα είχε περάσει. Τελικά, η δασκάλα μας έδωσε τον έλεγχο και
οι βαθμοί μου σε όλα τα μαθήματα ήταν αρκετά καλοί, εκτός από το βαθμό στα
Μαθηματικά, γιατί η δασκάλα θέλει να προσπαθήσω λίγο παραπάνω. Θα προσπα-
θήσω και στο επόμενο τρίμηνο, ο βαθμός μου θα είναι καλύτερος!
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Δρακοπαραμύθι
Αιτιολογικές προτάσεις
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
1. Να διορθώσετε τα λάθη.
Απάντηση:
«Εφευρέτες» του συστήματος σόναρ, εξαιρετικοί ακροβάτες, δεινοί κολυμβητές,
θιασώτες του έρωτα, οι πλέον κοινωνικοί κάτοικοι των ελληνικών θαλασσών. Τα
δελφίνια είναι τόσο μοναδικά είδη που έχουν κερδίσει τον θαυμασμό μας με το σπα-
θί τους… ή μάλλον με το βλέμμα τους.
Τα ελληνικά πελάγη έχουν το προνόμιο να φιλοξενούν τέσσερα είδη δελφινιών.
Το ζωνοδέλφινο, το ρινοδέλφινο, το σταχτοδέλφινο και το κοινό δελφίνι. Όλα τα
δελφίνια έχουν ένα σύστημα ηχοεντοπισμού με τη βοήθεια του οποίου προσανατο-
λίζονται, εντοπίζουν την τροφή τους και επικοινωνούν μεταξύ τους. Μια επικοινω-
νία με κώδικες που δεν θα μπορούσε εύκολα να φανταστεί κανείς για ένα θαλάσσιο
θηλαστικό. Μια επικοινωνία παιχνιδιάρικη, κοινωνική και ερωτική.
http://www.wwf.gr
προς την κοιλιά του. Με μέσο μήκος 1,65 μέτρα είναι μικρότερο από τα υπόλοιπα
δελφίνια. Ζει σχεδόν σε όλες τις περιοχές της χώρας, σε μεγάλο βάθος αλλά κοντά
στις ακτές. Ένας απομονωμένος πληθυσμός ζει στον κλειστό Κορινθιακό κόλπο.
Δεινός κολυμβητής, αναπτύσσει συνήθως ταχύτητες μέχρι τα 35 χλμ/ώρα, αν και
στις βιασύνες του… μπορεί να φτάσει τα 60 χλμ/ώρα. Τρέφεται κυρίως με καλαμά-
ρια αλλά και με αφρόψαρα όπως ο γαύρος. Ενηλικιώνεται στα 11 με 12 χρόνια του,
ενώ επιλέγει τους θερμούς μήνες για να φέρει στη ζωή τους απογόνους του, περίπου
κάθε 3 χρόνια. Το μέγιστο προσδόκιμο της ζωής του είναι τα 45 χρόνια. Αυτά τα
χαρακτηριστικά σίγουρα δεν προδιαθέτουν κάποιον για ένα είδος το οποίο απειλεί-
ται. Παρόλα αυτά, το ζωνοδέλφινο θεωρείται είδος «Τρωτό», σύμφωνα με το Κόκ-
κινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ειδών Ζώων της Ελλάδας (Αθήνα, 2009).
http://www.wwf.gr
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Όλοι εμείς παρόλο που αναστατωθήκαμε, όταν είδαμε πως ο οδηγός πήρε το
σκυλάκι για το φροντίσει νιώσαμε καλύτερα. Αυτό το περιστατικό μας έκανε να κα-
ταλάβουμε ότι πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο δρόμο.
Περίληψη
1. Να δώσετε ένα τίτλο στο παρακάτω κείμενο και να γράψετε την περίληψή
του.
Απάντηση:
Ο τίτλος: «Πρόβλημα στάθμευσης ποδηλάτων στην Ολλανδία»
Οι πλαγιότιτλοι
1η παράγραφος: Στο Άμστερνταμ δημιουργείται κυκλοφοριακό πρόβλημα καθώς
όλοι οι άνθρωποι μετακινούνται με ποδήλατα.
2η παράγραφος: Τα ποδήλατα είναι περισσότερα από τους κατοίκους, ενώ το
πάρκινγκ αποτελεί το πιο σημαντικό πρόβλημα των ποδηλατών.
3η παράγραφος: Οι χώροι στάθμευσης ποδηλάτων στην πόλη είναι λιγοστοί.
4η παράγραφος: Εξαιτίας της αύξησης των σκούτερ, προκαλούνται συχνά ατυχή-
ματα.
5η παράγραφος: Για να λυθεί το πρόβλημα, κατασκευάστηκε ένα υπόγειο γκαράζ
με πολλές θέσεις στάθμευσης ποδηλάτων.
Η περίληψη:
Σύμφωνα με το άρθρο, στο Άμστερνταμ δημιουργείται κυκλοφοριακό πρόβλημα
καθώς όλοι οι άνθρωποι μετακινούνται με ποδήλατα. Τα ποδήλατα είναι περισσότε-
ρα από τους κατοίκους, αφού όλοι διαθέτουν παραπάνω από ένα ποδήλατο. Το πάρ-
κινγκ αποτελεί το πιο σημαντικό πρόβλημα των ποδηλατών, καθώς οι χώροι στάθ-
μευσης ποδηλάτων στην πόλη είναι λιγοστοί. Ένα άλλο πρόβλημα αποτελούν τα
σκούτερ, εξαιτίας των οποίων, προκαλούνται συχνά ατυχήματα. Για να λυθεί, όμως
το πρόβλημα του πάρκινγκ, κατασκευάστηκε ένα υπόγειο γκαράζ με πολλές θέσεις
στάθμευσης ποδηλάτων και αναμένεται οι θέσεις να αυξηθούν τα επόμενα χρόνια.
θάλασσας και του γλυκού νερού. Υπήρχαν μάλιστα και κάποια δείγματα κοχυλιών
που μας εντυπωσίασαν όλους. Ωστόσο, η πιο ενδιαφέρουσα συλλογή ήταν εκείνη με
τα σπονδυλωτά ζώα. Πουλιά, ερπετά και θηλαστικά από όλο τον κόσμο παρουσιά-
ζονταν μπροστά μας κι εμείς τα κοιτούσαμε με θαυμασμό. Τέλος, είδαμε τη συλλο-
γή ορυκτών και απολιθωμάτων. Ήταν σαν να κάνουμε ένα ταξίδι στη ζωή του αν-
θρώπου από τα παλιά χρόνια μέχρι σήμερα.
Μετά την ξενάγηση, κάναμε διάφορες δραστηριότητες, στις οποίες συμμετείχαμε
ενεργά. Οι δραστηριότητες ήταν σχετικές με του υδροβιότοπους την αξία τους και
τους κινδύνους που υπάρχουν για αυτούς. Γίναμε κι εμείς μικροί υδροβιολόγοι! Στο
τέλος, είδαμε ένα βίντεο σχετικό με την υδρόγειο σφαίρα. Είδαμε πώς εξελίχθηκε η
γη από τη γέννησή της μέχρι σήμερα και την περιστροφή της γης γύρω από τον ήλιο,
αλλά και γύρω από τον εαυτό της. Φεύγοντας πήραμε μερικές φωτογραφίες και
φυλλάδια.
Ήταν μια απίστευτη εμπειρία. Από το Μουσείο Γουλανδρή μάθαμε πολλά πράγ-
ματα, αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι ευαισθητοποιηθήκαμε σχετικά με την προ-
στασία του περιβάλλοντος.
Επομένως, μια εκδρομή στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλανδρή θα φανεί όχι
μόνο ενδιαφέρουσα, αλλά και διασκεδαστική.
Πληροφορίες:
Τηλ.: 210 9000900
Ώρες λειτουργίας
1 Απριλίου – 31 Οκτωβρίου:
Δευτέρα: 8:00 π.μ. – 4:00 μ.μ. (Ώρα τελευταίας εισόδου: 3:30 μ.μ.)
Τρίτη έως Κυριακή: 8:00 π.μ. – 8:00 μ.μ. (Ώρα τελευταίας εισόδου: 7:30 μ.μ.)
Παρασκευή: 8:00 π.μ – 10:00 μ.μ. (Ώρα τελευταίας εισόδου: 9:30 μ.μ.)
1 Νοεμβρίου – 31 Μαρτίου:
Δευτέρα έως Πέμπτη: 9:00 π.μ. – 5:00 μ.μ. (Ώρα τελευταίας εισόδου: 4:30 μ.μ.)
Παρασκευή: 9:00 π.μ. – 10:00 μ.μ. (Ώρα τελευταίας εισόδου: 9:30 μ.μ.)
Σάββατο και Κυριακή: 9:00 π.μ. – 8:00 μ.μ. (Ώρα τελευταίας εισόδου: 7:30 μ.μ.)
Εισιτήριο
Γενική είσοδος: 5 ευρώ.
Απάντηση:
Οι πληροφορίες που μας ενδιαφέρουν είναι οι εξής:
Πληροφορίες:
Τηλ.: 210 9000900
Ώρες λειτουργίας
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Βοήθημα Γλώσσας Στ΄ Δημοτικού
826 Ενότητα 16 [Μουσεία]
1 Απριλίου – 31 Οκτωβρίου:
Τρίτη έως Κυριακή: 8:00 π.μ. – 8:00 μ.μ. (Ώρα τελευταίας εισόδου: 7:30 μ.μ.)
(Οι ώρες λειτουργίας των υπόλοιπων ημερών αλλά και από Νοέμβριο έως Μάρ-
τιο δεν μας ενδιαφέρουν, καθώς οι γονείς μου θέλουν να πάνε ένα Σάββατο ή Κυρι-
ακή του Μαΐου).
Εισιτήριο
Γενική είσοδος: 5 ευρώ.
Του δόθηκε βραβείο ποίησης από τον πολιτιστικό σύλλογο του δήμου.
Ο πολιτιστικός σύλλογος του δήμου του έδωσε βραβείο ποίησης.
Τα παιδιά στόλισαν την τάξη με τις όμορφες ζωγραφιές τους και με λουλούδια.
Η τάξη στολίστηκε από τα παιδιά με τις όμορφες ζωγραφιές τους και με λουλού-
δια.
σαν και εγώ περίμενα ανυπόμονα τη μητέρα μου. Όμως, δεν την έβλεπα πουθενά.
Είχα πάει στην πόρτα και κοιτούσα μήπως την δω από μακριά. Μετά από δέκα λε-
πτά έφτασε. Μου ζήτησε συγνώμη για την αργοπορία της. Δεν πρόλαβε να φτάσει
νωρίτερα επειδή είχε πολλή κίνηση στο δρόμο. Πήγαμε γρήγορα γρήγορα να βρούμε
τη δασκάλα, γιατί η ώρα είχε περάσει. Τελικά, η δασκάλα μας έδωσε τον έλεγχο και
οι βαθμοί μου σε όλα τα μαθήματα ήταν αρκετά καλοί, εκτός από το βαθμό στα
Μαθηματικά, γιατί η δασκάλα θέλει να προσπαθήσω λίγο παραπάνω. Θα προσπα-
θήσω και στο επόμενο τρίμηνο, ο βαθμός μου θα είναι καλύτερος!
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
Πώς σχηματίζεται ο αόριστος οριστικής σε ρήματα με εσωτε-
ρική αύξηση
Θεωρία:
Όταν κλίνουμε ένα ρήμα, μερικές φορές στον Αόριστο και τον Πα-
ρατατικό χρειάζεται να βάλουμε ένα «ε». Αυτό το «ε» είναι η αύξηση!
γράφω – έγραφα - έγραψα
Στα σύνθετα ρήματα, η αύξηση μπαίνει ανάμεσα στην πρόθεση και το ρήμα και
ονομάζεται εσωτερική αύξηση.
καταγράφω – κατέγραφα – κατέγραψα
* Η αύξηση μπαίνει ΜΟΝΟ στην Οριστική Έγκλιση. Στις άλλες εγκλίσεις (Υπο-
τακτική, Προστακτική) φεύγει.
Οριστική: έγραψα κατέγραψα
Υποτακτική: να γράψω να καταγράψω
Προστακτική: γράψε κατάγραψε
Ασκήσεις:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
Απρόσωπα ρήματα
Θεωρία:
Απρόσωπα λέγονται τα ρήματα που χρησιμοποιούνται στο γ΄ ενικό και ως υπο-
κείμενο δεν έχουν πρόσωπο, πράγμα ή αντωνυμία αλλά μία ολόκληρη πρόταση που
ξεκινά με το ‘να’, το ‘ότι’ και το ‘πως’.
Πρέπει να διαβάσω.
Ρ Υ
Απαγορεύεται το κάπνισμα.
Ρ Υ
Απαγορεύεται να καπνίζετε.
Ρ Υ
Ασκήσεις:
Θεωρία:
Στο συντακτικό της 4ης ενότητας μπορείτε να βρείτε τη θεωρία γενι-
κά για τις προτάσεις.
ΟΙ ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Οι τελικές είναι εξαρτημένες επιρρηματικές προτάσεις που δείχνουν τον σκοπό.
Εισάγονται με τους τελικούς συνδέσμους για να, να.
Παράδειγμα:
Φωνάζει δυνατά για να τον ακούν όλοι.
Έσκυψε να πιάσει το μολύβι.
* Προσοχή: Δεν μπερδεύω τις τελικές προτάσεις (δηλώνουν σκοπό) που εισάγο-
νται με τον σύνδεσμο ‘να’ με τις βουλητικές (δηλώνουν επιθυμία). Για να τις ξεχω-
ρίσω μπορώ στη θέση του ‘να’ να βάλω το σύνδεσμο ‘για να’ ή τη φράση ‘με σκοπό
να’. Αν ταιριάζει, τότε η πρόταση είναι τελική!
Παράδειγμα:
Ήρθα να διαβάσω (= Ήρθα για να διαβάσω / με σκοπό να διαβάσω) Τελική
Θέλω να διαβάσω (Τι θέλω; να διαβάσω) Η πρόταση ‘να διαβάσω’ είναι
Αντικείμενο του ρήματος ‘θέλω’. Το ρήμα είναι βουλητικό. Άρα, η πρόταση είναι Βου-
λητική.
ΟΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Οι αποτελεσματικές/ συμπερασματικές προτάσεις είναι εξαρτημένες προτάσεις
που φανερώνουν το αποτέλεσμα μιας πράξης. Εισάγονται με τους συνδέσμους ώστε,
που ή με τις φράσεις ώστε να, με αποτέλεσμα να. Συνήθως στην ανεξάρτητη πρόταση
υπάρχει το επίρρημα ‘τόσο’ ή ‘έτσι’
Παράδειγμα:
Διάβασε τόσο πολύ, ώστε έγραψε πολύ καλά στο διαγώνισμα.
Έχει τόση ζέστη που έχω ιδρώσει.
Παράδειγμα:
Το τραγούδι αυτό μου αρέσει τόσο πολύ, που το ακούω όλη μέρα. (=Το τραγούδι
αυτό μου αρέσει τόσο πολύ, ώστε το ακούω όλη μέρα)
Το τραγούδι αυτό, που μου αρέσει πολύ, το ακούω όλη μέρα. (=Το τραγούδι αυτό,
το οποίο μου αρέσει πολύ, το ακούω όλη μέρα)
Ασκήσεις:
Το παιδί που καθόταν δίπλα μου μιλούσε τόσο δυνατά, που δεν μπορούσα να α-
κούσω κανέναν άλλο.
Αγόρασε τόσα πολλά ρούχα, που δεν χωρούν στην ντουλάπα της.
Αποτελεσματικές:
1._______________________________________________________________.
2._______________________________________________________________.
3._______________________________________________________________.
Θεωρία:
Βασικοί όροι της πρότασης: Υποκείμενο, Ρήμα, Αντικείμενο ή Κα-
τηγορούμενο.
Μπορούμε να διακρίνουμε τις προτάσεις με βάση τη δομή τους:
ΑΠΛΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Η πρόταση που αποτελείται από ένα υποκείμενο και το ρήμα ή ένα υποκείμενο,
το ρήμα και ένα αντικείμενο ή κατηγορούμενο.
Η μητέρα αγόρασε φρούτα.
Ο Γιάννης κοιμάται.
ΣΥΝΘΕΤΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Η πρόταση που έχει δύο ή περισσότερα υποκείμενα, αντικείμενα ή κατηγορούμε-
να
Η μητέρα αγόρασε φρούτα και λαχανικά.
Ο Γιάννης και η Άννα κοιμούνται.
ΕΠΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Εκτός από τους κύριους όρους της πρότασης (Υ, Ρ, Α, Κ), περιέχει πληροφορίες
που εξηγούν ή συμπληρώνουν τους κύριους όρους. Αυτοί ονομάζονται δευτερεύο-
ντες όροι και μπορεί να είναι επίθετα, επιρρήματα, προσδιορισμοί, φράσεις με προ-
θέσεις κλπ.
Σήμερα το πρωί, η μητέρα αγόρασε φρούτα από το μανάβικο της γειτονιάς.
Ο Γιάννης κοιμάται κάθε μεσημέρι στο δωμάτιό του.
ΕΛΛΕΙΠΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
Από την πρόταση λείπει κάποιος ή κάποιοι από τους βασικούς όρους.
Αγόρασε φρούτα. (λείπει: η μητέρα)
- Τι κάνεις; (λείπει: εσύ)
- Καλά. (λείπουν: εγώ είμαι)
Ασκήσεις:
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
Θεωρία:
Για να φτιάξω παράγωγες λέξεις αρκεί να προσθέσω καταλήξεις σε
λέξεις που ήδη υπάρχουν.
Παράδειγμα:
Γράφω: γράμμα (κατάληξη –μα)
γραφή (κατάληξη –η)
γραφείο (κατάληξη –είο)
Για να φτιάξω σύνθετες λέξεις αρκεί να ενώσω δύο λέξεις ή μια λέξη με μια πρό-
θεση.
Παράδειγμα:
Γράφω:
αντιγραφή (αντί + γράφω)
α’ συνθετικό β’ συνθετικό
Ασκήσεις:
1. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε 5 παράγωγες λέξεις και 5
σύνθετες: κόσμος, πόλη, φύση, κινώ
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
Θεωρία:
Για να στηρίξουμε την άποψή μας και να πείσουμε τους άλλους ότι
είναι σωστή χρησιμοποιούμε επιχειρήματα.
Πρόλογος
Γράφουμε το θέμα και την άποψή μας σχετικά με αυτό.
Κυρίως Θέμα
Αναφέρουμε γιατί υποστηρίζουμε αυτή την άποψη. Ποια είναι τα θετικά ή τα αρ-
νητικά της άποψής μας, τα θετικά και τα αρνητικά της αντίθετης άποψης. Αναλύου-
με τα επιχειρήματά μας.
Επίλογος
Γράφουμε το γενικό συμπέρασμα της σκέψης μας.
* Χρησιμοποιώ:
φράσεις όπως: έχω τη γνώμη ότι, η άποψή μου είναι, πιστεύω ότι, νομίζω ό-
τι, θεωρώ ότι…
αιτιολογικές προτάσεις
φράσεις που δείχνουν τα συναισθήματά μας ή προκαλούν το συναίσθημα των
άλλων.
Έκθεση:
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
4. Να γράψετε δύο απλές προτάσεις, δύο επαυξημένες, δύο σύνθετες και δύο ελ-
λειπτικές.
Απλές
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Σύνθετες
____________________________________________________________________
___________________________________________________________________
Επαυξημένες
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Ελλειπτικές
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
5. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε παράγωγες και σύνθετες:
καλώ, καλός, απολύω
ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ
(Απρόσωπο) Ρ
το δωμάτιό σου
να πάρεις (εννοείται) εσύ (δεν) χρειάζεται να πάρεις πολλά
πράγματα μαζί σου
φαίνεται η δασκάλα μας φαίνεται ότι θα αργήσουμε
λίγο
θα αργήσουμε (εννοείται) εμείς μπορεί να έρθω
να έρθω (εννοείται) εγώ είναι εύκολο να κερδίσουμε σε
αυτό το παιχνίδι
(δεν) έχω αποφα- (εννοείται) εγώ πρέπει να διακοπεί
σίσει
να κερδίσουμε (εννοείται) εμείς
να διακοπεί ο αγώνας
Το παιδί που καθόταν δίπλα μου μιλούσε τόσο δυνατά, που δεν μπορούσα
ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος
Αγόρασε τόσα πολλά ρούχα, που δεν χωρούν στην ντουλάπα της.
ως επιρρηματικός προσδιορισμός του αποτελέσματος
Αποτελεσματικές:
1. Μιλούσε τόσο όμορφα, που όλοι είχαμε απορροφηθεί από τα λόγια του.
2. Είναι τόσο αυστηρός, ώστε όλοι τον φοβούνται.
3. Τα εξηγούσε έτσι, ώστε να τα καταλάβουν όλοι.
ότι οι πολιτικές της ελληνικής Πολιτείας «ρίχνουν» την Ελλάδα στο… κόκκινο
του πίνακα κατάταξης, μαζί με χώρες όπως το Ιράν και η Σαουδική Αραβία: ειδική
πρόταση
τα οποία ιστορικά υπονομεύουν τις διεθνείς διαπραγματεύσεις για την προστασία
του κλίματος και την υιοθέτηση πολιτικών: αναφορική πρόταση
που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην απεξάρτηση της παγκόσμιας οικονομίας
από τα ορυκτά καύσιμα: αναφορική πρόταση
για να σταματήσουμε τις μη - αναστρέψιμες κλιματικές αλλαγές: τελική πρόταση
Απλή πρόταση
ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ
1. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε 5 παράγωγες λέξεις και 5
σύνθετες.
κόσμος, πόλη, φύση, κινώ
Απάντηση:
Κόσμος
Παράγωγες: κοσμικός, κόσμημα, κόσμιος, κοσμητεία, κοσμάκης
Σύνθετες: διακόσμηση, κοσμηματοπωλείο, εγκόσμιος, κοσμηματοθήκη, κοσμο-
ναύτης
Πόλη
Παράγωγες: πολιτεία, πολιτικός, πολίτης, πολίτευμα, πολιτισμός
Σύνθετες: ακρόπολη, απολίτιστος, πολιτικοποιημένος, κωμόπολη, συμπολίτης
Φύση
Παράγωγες: φυτό, φυτικός, φυτεύω, φυσικός, φυτρώνω
Σύνθετες: φυτολόγιο, δενδροφύτευση, ξεφυτρώνω, φυτοφάγος, κατάφυτος
Κινώ:
Παράγωγες: κίνηση, κινητικός, κινητός, κίνημα, κινητικότητα
Σύνθετες: αυτοκίνητο, ακίνητος, μετακίνηση, δυσκίνητος, αργοκίνητος
ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΛΟΓΟΥ
ερχόμαστε σε επαφή με τον πολιτισμό και την ιστορία της χώρας από όπου προέρχε-
ται. Εκτός από αυτό, μιλώντας μια ξένη γλώσσα, μπορούμε να επικοινωνήσουμε με
ανθρώπους από άλλες χώρες, όπως οι τουρίστες που έρχονται για διακοπές. Μαθαί-
νουμε λοιπόν, να σεβόμαστε και να εκτιμούμε τους άλλους πολιτισμούς, γινόμαστε
κοινωνικοί και φιλόξενοι.
Από την άλλη μεριά, το πρόγραμμα των μαθητών είναι πράγματι φορτωμένο. Ο
ελεύθερος χρόνος είναι λιγοστός, καθώς ειδικά στις μεγαλύτερες τάξεις οι υποχρεώ-
σεις τους αυξάνονται. Τα μαθήματα είναι όλο και περισσότερα και όλο και πιο δύ-
σκολα. Ωστόσο, αξίζει να αφιερώσουμε λίγο από τον χρόνο μας για να μάθουμε μια
ξένη γλώσσα.
Οι ξένες γλώσσες δεν είναι απλώς χρήσιμες, αλλά αναγκαίες. Μας βοηθούν τόσο
στην ανάπτυξη των γνώσεών μας, όσο και στην ανάπτυξη του χαρακτήρα μας. Άλ-
λωστε, κάθε γλώσσα μπορεί να μας ταξιδέψει και να μας ξεναγήσει στη χώρα της!
4. Να γράψετε δύο απλές προτάσεις, δύο επαυξημένες, δύο σύνθετες και δύο ελ-
λειπτικές.
Απάντηση:
Απλές
Οι μαθητές γράφουν ορθογραφία.
Η δασκάλα άνοιξε το βιβλίο.
Σύνθετες
Τα κορίτσια και τα αγόρια παίζουν κρυφτό.
Η μητέρα έφτιαξε πατάτες και αυγά.
Επαυξημένες
Έκδοση taexeiola Λυμπεροπούλου Βασιλική
σελ. Γλώσσα Στ Δημοτικού [Επαναληπτικές ασκήσεις]
879 Ενότητα 17 [Πόλεμος και Ειρήνη]
Ελλειπτικές
Μόλις έφυγε.
Με έδιωξε!
5. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε παράγωγες και σύνθετες.
καλώ, καλός, απολύω
Απάντηση:
καλώ καλός απολύω
κάλεσμα καλοσύνη λύνω
κλήση καλυτερεύω λυτός
αποκαλώ καλλιστεία άλυτος
προσκλητήριο καλλυντικά λύση
παράκληση καλημερίζω επίλυση
προκαλώ καλόβολος διαλύω
εκκλησία καλόγερος παράλυση
κλητήρας καλογραμμένος καταλύτης
κλητική καλλιτέχνης ανάλυση
ανακαλώ καλλιγραφικός απολυτήριος
προκλητικός καλοκαίρι λύσιμο