ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2015 -16

ΗΜΙΦΩΝΟΛΗΚΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ Γ΄ΚΛΙΣΗΣ

Να διαβάσετε προσεκτικά τα παρακάτω παραδείγματα και κυρίως να προσέξετε
τα υπογραμμισμένα ουσιαστικά. Να αποδώσετε τις προτάσεις στα Nέα
Eλληνικά.

1. Γενναίως ὁ Ἕλλην ( ὁ Ἕλλην γεν. τοῦἝλλην-ος) μάχεται περὶ τῆς ἑαυτοῦ

χώρας.
2. Μάγοι δὲ ὑπὸ ἀστέρος ( ὁ ἀστήρ γεν. τοῦ ἀστέρ-ος) ἐδιδάσκοντο.
3. Τοῦ ποιμένος ( =του βοσκού) (ὁ ποιμήν γεν. του ποιμέν-ος) ὁ βίος μεστὸς
πόνων ἐστίν.
4. Ὁ ῥήτωρ ( ὁ ῥήτωρ γεν. τοῦ ῥήτορ-ος) ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ τοῦ δήμου πόλεμον
προτείνει κατὰ τῶν ἐχθρῶν τῆς χώρας.
5. Τοῦ ἀνοήτου ἀνθρώπου ἡ μανία τῇ τοῦ θηρ-ὸς ( =θηρίου) (ὁ θήρ γεν. τοῦ
θηρός) ἔοικεν (= μοιάζει).
6. Εὐλογημένος εἶ νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων (ὁ αἰών γεν. τοῦ
αἰῶν-ος ) .
7. Οἱ ναῦται τὰ πλοῖα εἰς τοὺς λιμένας ( ὁ λιμήν γεν. τοῦ λιμέν-ος) κατάγουσι.
8. Πολλὰ γένη ( τὸ γένος γεν. τοῦ γένους < γένε-σ-ος) ) ἀρχαῖα ἔνδοξα ἦν.
9. Ἔαρος ( τὸ ἔαρ γεν. τοῦ ἔαρ-ος) καὶ θέρους ( τὸ θέρος γεν. τοῦ θέρους<
θέρε-σ-ος) ποκίλοις ἄνθεσιν (τὸ ἄνθος γεν. τοῦ ἄνθους < ἄνθε-σ- ος)
χαίρομεν ( την άνοιξη και το καλοκαίρι χαιρόμαστε με ποικίλα άνθη).

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………

Στον πίνακα που ακολουθεί:

α) να κατατάξετε τα υπογραμμισμένα ουσιαστικά, προσέχοντας το
χαρακτήρα του θέματός τους. Θα τον βρείτε από τη γενική του ενικού,
αφαιρώντας την κατάληξη
β) να τα κατατάξετε σύμφωνα με το θέμα τους π. χ. λιμήν-λιμένος :
διπλόθεμο, αἰών –αἰῶνος : μονόθεμο
 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2015 -16

Παρατήρηση: Τι εννοούμε με τον όρο διπλόθεμα; Είναι τα ουσιαστικά που

εμφανίζουν ....................... θέματα.

Τι εννοούμε με τον όρο μονόθεμα; Έχουμε ...................... θέμα σε όλες τις

πτώσεις.

ΗΜΙΦΩΝΟΛΗΚΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ

Ενρινόληκτα (χαρακτήρας ν) Υγρόληκτα (χαρακτήρας ρ ) Σιγμόληκτα (χαρακτήρας –σ-)

Μονόθεμα
Μονόθεμα Διπλόθεμα

Διπλόθεμα

Να προχωρήσετε στην κλίση των ονομάτων αυτών, προσθέτοντας στο θέμα τις
καταλήξεις της Γ΄ κλίσης, οι οποίες υπάρχουν στον πίνακα που ακολουθεί.

ΗΜΙΦΩΝΟΛΗΚΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ Γ΄ΚΛΙΣΗΣ

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ενρινόληκτα Υγρόληκτα
Ονομ. ὁ λιμήν χειμών ῥήτωρ - ή -ς
Γεν. τοῦ λιμένος ῥήτορος -ος
Δοτ. τῷ -ι
Αιτ. τὸν -α
Κλητ. ὦ λιμήν χειμών ῥῆτορ - ή -ς
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ. οἱ λιμένες χειμῶνες ῥήτορες -ες
Γεν. τῶν -ων
Δοτ. τοῖς -σι
Αιτ. τοὺς -ας
Κλητ. ὦ -ες
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2015 -16

ΣΙΓΜΟΛΗΚΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΣΕ –ος

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ

Ονομ. τὸ γένος ἔθνος βέλος

Γεν. τοῦ γένους
Δοτ. τῷ γένει
Αιτ. τὸ γένος
Κλητ. ὦ γένος
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ. τὰ γένη
Γεν. τῶν γενῶν
Δοτ. τοῖς γένεσι
Αιτ. τὰ γένη
Κλητ. ὦ γένη

Παρατήρηση: Τα σιγμόληκτα ονόματα όπως π.χ. το γένος, το βέλος και το ἔθνος

αποβάλλουν το θεματικό χαρακτήρα σ, όταν βρεθεί ανάμεσα σε δύο φωνήεντα :
βελεσ-/γεν. εν. βελεσ-ος > βέλεος > βέλους. Τα δύο φωνήεντα συναιρούνται δηλ.
ενώνονται.

ΣΥΓΚΟΠΤΟΜΕΝΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Δ. 1. Οἱ πατέρες καὶ αἱ μητέρες τοὺς υἱοὺς εἰς τὰ διδασκαλεῖα πέμπουσι.

2. Ὦ ἄνδρες πολῖται, τοὺς τιμίους ἄνδρας σέβεσθε.
3. Δόξα πατρὶ καὶ υἱῷ.
4. Τὰς τῶν μητέρων συμβουλὰς ἀκούετε.

Παρατήρηση: Τα υπογραμμισμένα ουσιαστικά ονομάζονται συγκοπτόμενα, γιατί σε

ορισμένες πτώσεις αποβάλλουν το -ε- του ενός θέματος.
Προσέξτε την κλίση του ονόματος ὁ πατήρ και σύμφωνα με αυτό κλίνετε τα
υπόλοιπα ονόματα.

ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ. ὁ πατήρ ἡ μήτηρ ὁ ἀνήρ
Γεν. τοῦ πατρός τοῦ ἀνδρός
Δοτ. τῷ πατρί
Αιτ. τὸν πατέρα
Κλητ. ὦ πάτερ
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ. οἱ πατέρες
Γεν. τῶν πατέρων
Δοτ. τοῖς πατράσι
Αιτ. τοὺς πατέρας
Κλητ. ὦ πατέρες
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2015 -16

 Άσκηση: Να συμπληρώσετε τα παρακάτω γνωμικά, επιλέγοντας το

κατάλληλο ουσιαστικό από τη διπλανή στήλη:

α) σέβου ....................... καὶ γονεῖς πατρός

καὶ νόμους.
β) ................ τε καὶ ..................... ἀνδρός
τιμιώτερόν ἐστιν ἡ πατρίς.
γ) οὐδὲν αἴσχιον (= αισχρότερο) ἢ μητρός
..................... φαύλου.
δ) χρόνος δίκαιον .......................... ἄνδρα
δείκνυσι μόνος.
δαίμονας (= θεούς)