MÁY ĐIỆN

MÁY ĐIỆN MỘT CHIỀU

❑ MÁY ĐIỆN MỘT CHIỀU

▪ Định nghĩa
▪ Cấu tạo
▪ Nguyên lý làm việc
▪ Quan hệ điện từ trong máy điện DC
▪ Máy phát điện 1 chiều
▪ Động cơ điện 1 chiều
2

ĐỊNH NGHĨA

Máy điện một chiều:

Là một thiết bị điện từ quay,
làm việc dựa trên nguyên lý cảm ứng điện từ… để
biến đổi cơ năng thành điện năng một chiều (máy phát điện)
biến đổi điện năng một chiều thành cơ năng trên trục (động cơ điện)

3
CẤU TẠO
❖ Cấu tạo của máy điện một chiều gồm:
• stator (phần cảm), rotor (phần ứng), cổ góp và chổi than...

CẤU TẠO

CẤU TẠO

Mạch điện tương đương

6
 CẤU TẠO
❖ Stator gọi là phần cảm gồm:
▪ Lõi thép làm bằng thép đúc là mạch từ và dây quấn kích từ.
▪ Trên stator có các cực từ chính và phụ, thường có kết cấu dạng cực lồi. Các cực từ được
quấn dây quấn kích từ.
▪ Ngoài ra còn có nắp máy và cơ cấu chổi than

❖ Cực từ chính:
• Bộ phận sinh ra từ trường gồm có lõi sắt cực từ và dây
quấn kích từ. Lõi sắt cực từ làm bằng thép lá kỹ thuật điện
hay thép các bon dày 0,5 đến 1mm ghép lại bằng đinh tán.
• Vành cung mỏm cực từ thường bằng 2/3 và có khe hở sao
cho phân bố từ trường dọc khe hở gần hình sin. Trên lõi
cực có dây quấn kích từ. Các cực từ được gắn chặt vào
thân máy nhờ những bu lông.

❖ Cực từ phụ:
• Được đặt giữa các cực từ chính dùng để cải thiện đổi chiều, triệt tia lửa trên chổi than.
Lõi thép của cực từ phụ cũng có thể làm bằng thép khối, trên thân có đặt dây quấn kích
từ.

9
❖ Vỏ máy hay Gông từ: Vỏ máy làm nhiệm vụ kết cấu đồng thời dùng làm mạch từ.
Trong MĐ nhỏ và vừa thường dùng thép tấm để uốn và hàn lại. Máy có công suất
lớn dùng thép đúc.
❖ Nắp máy: Để bảo vệ máy khỏi bị những vật ngoài rơi vào làm hư hỏng dây quấn.
Trong máy điện nhỏ và vừa nắp máy có tác dụng làm giá đỡ ổ bi.
❖ Chổi than: Để đưa điện từ phần quay ra ngoài hoặc ngược lại. Chổi than làm bằng
than hay graphit, đôi khi t r ộn thêm bột đồng để tăng tính dẫn điện

10

CẤU TẠO
❖ Rotor gọi là phần ứng gồm có lõi thép và dây quấn phần ứng, cổ góp.
▪ Lõi thép phần ứng hình trụ làm bằng các lá thép kỹ thuật điện, có rãnh để đặt dây quấn
phần ứng.
▪ Mỗi phần tử của dây quấn phần ứng có nhiều vòng dây, hai đầu nối với 2 phiến góp, 2
cạnh tác dụng của phần tử đặt trong 2 rãnh dưới 2 cực từ khác tên.
▪ Cổ góp gồm các phiến góp bằng đồng được ghép cách điện với nhau, có dạng hình trụ,
gắn ở đầu trục rotor.

11

CẤU TẠO

❖ Cấu tạo rotor

12
 13

14

CÁC TRỊ SỐ ĐINH MỨC

Nhà chế tạo qui định, ghi trên nhãn:
Pđm (W,kW) là công suất đầu ra, đối với MF là công suất điện, đối với ĐC là công
suất cơ trên trục của máy điện.
Uđm (V, kV): Là điện áp ra ở hai đầu cực ở chế độ định mức.
Iđm (A, kA): Là dòng điện qua hai cực MĐ ở chế độ định mức..
nđm (vòng / phút)
Hiệu suất định mức: đm .

15
16

17