ใบความรู้ที่ 2.

1
เรื่อง การอ่านจับใจความสำคัญ

งานเขียนหรือข้อความที่ผู้เขียนต้องการสื่อมายังผู้อ่าน นอกจากจะมีสาระข้อเท็จจริงที่นำเสนอแล้ว ยัง

มีส่วนที่เป็นส่วนขยาย ข้อความเปรียบเทียบหรือส่วนกล่าวซ้ำเพื่อเน้นความชัดเจน นอกจากนี้ยังแฝงทรรศนะ
ความเชื่อ หรือความคิดเห็นส่วนตัวลงไปด้วย ดังนั้นการอ่านจับใจความจึงถือเป็นวิธีการที่ช่วยให้ผู้อ่านสามารถ
จำแนกข้อเท็จจริงออกจากส่วนประกอบอื่น ๆ หรือที่เรียกว่า “พลความ” ของเรื่องได้ การจับใจความสำคัญ
จากการอ่านมีแนวทางการปฏิบัติ ดังนี้
1. อ่านเรื่องเพื่อทำความเข้าใจภาพรวมของเนื้อหาสาระ
การอ่านจับใจความสำคัญเป็นการอ่านหนังสืออย่างละเอียดเพื่อเก็บแนวคิดหรือสรุปสาระสำคัญ
ของเรื่องที่อ่าน ดังนั้นนักเรียนต้องอ่านข้อความให้จบก่อนจึงจะสามารถจับใจความสำคัญได้ เมื่ออ่านข้อความ
จบแล้วนักเรียนต้อง ตั้งคำถาม 5 W 1 H กับข้อความที่อ่านให้ได้ว่า
เรื่องอะไร ใคร (Who) ทำอะไร (What) ที่ไหน (Where) เมื่อไร (When) ด้วยเหตุผลใด
(Why) และอย่างไร (How)
2. หาคำกุญแจ (key words) ของเนื้อหาในย่อหน้า
คำกุญแจ คือ คำ กลุ่มคำ หรือประโยคที่พบซ้ำ ๆ ในย่อหน้า
หาคำกุญแจในย่อหน้าได้ก็จะช่วยให้จับใจความสำคัญได้ง่ายและถูกต้องขึ้น เพราะคำกุญแจ
มักจะเป็นประเด็นสำคัญของย่อหน้า
ลักษณะของคำกุญแจ
∎ คำที่เขียนเหมือนกันและความหมายเหมือนกัน ปรากฏซ้ำ ๆ ในย่อหน้า

∎ คำที่เขียนต่างกันแต่ความหมายเหมือนกัน สื่อความหมายไปในทิศทางเดียวกัน

3. ตัดส่วนขยายใจความสำคัญ (พลความ) ทิ้ง

พิจารณาหาคำหรือวลีซึ่งบ่งบอกข้อความที่เป็นส่วนขยายใจความสำคัญ เพราะการเขียนย่อหน้านั้น
โดยทั่วไปจะเริ่มจากการกำหนดความคิดสำคัญก่อน แล้วเรียบเรียงความคิดสำคัญเป็นประโยคใจความสำคัญ
หนึ่งประโยค หลังจากนั้นจึงเขียนส่วนขยายประโยคใจความสำคัญให้ชัดเจน
ย่อหน้าแต่ละย่อหน้าจะประกอบไปด้วยองค์ประกอบสำคัญ ๒ ส่วน คือความคิดหลัก (Main Idea) ที่
ผู้เขียนมุ่งเสนอ มักจะปรากฏเป็นประโยคใจความสำคัญ (Topic Sentence) หนึ่งประโยค และประโยคขยาย
ใจความสำคัญ (Supporting Sentence) ประโยคขยายนี้จะมีจำนวนเท่าใดขึ้นอยู่กับผู้เขียน ว่าต้องการขยาย
ความให้ละเอียดชัดเจนเพียงใด ประโยคขยายเหล่านี้จะช่วยเสริมใจความประโยคใจความสำคัญให้ชัดเจนแจ่ม
แจ้งยิ่งขึ้น ดังนั้นหากนักเรียนทราบถึงวิธีการขยายประโยคใจความสำคัญแล้ว ก็จะทำให้หาประโยคใจความ
สำคัญได้ง่ายขึ้น ด้วยการตัดประโยคขยายใจความสำคัญ
 การเขียนขยายประโยคใจความสำคัญหรือการขยายย่อหน้าทำได้หลายวิธี ดังนี้
3.1 การให้คำจำกัดความ (การให้นิยาม, การให้ความหมาย)
อธิบายความหมายของคำหรือสิ่งใดสิ่งหนึ่งในเนื้อเรื่อง
สังเกตคำเชื่อมแสดงการให้คำจำกัดความ “คือ” “หมายถึง” “หมายความว่า”
“เป็น”
3.2 การอธิบายให้รายละเอียด
ชี้แจงรายละเอียด ขยายความเรื่องราว
บรรยายหรืออธิบายลักษณะของสิ่งต่าง ๆ สถานที่ หรือลำดับเหตุการณ์
3.3 การให้เหตุผล
โครงสร้างของการให้เหตุผล
3.3.1 เหตุ + คำเชื่อมกลุ่ม “จึง” + ผล
3.3.2 ผล + คำเชื่อมกลุ่ม “เพราะ” + เหตุ
สังเกตคำเชื่อมแสดงการให้เหตุผล
แสดงเหตุ
เพราะ เนื่องด้วย เนื่องจาก มาจาก
ถ้า ถ้าหาก ด้วยเหตุที่ โดยเหตุที่
แสดงผล
จึง จนกระทั่ง ทำให้ ทำให้เกิด
นำไปสู่ นำมาซึ่ง เป็นเหตุให้ เป็นผลให้
ส่งผลให้ ผลที่ตามมาคือ
ประโยคใจความสำคัญมักเป็นประโยคผล
3.4 การยกตัวอย่าง
มักใช้ร่วมกับวิธีอื่น
สังเกตคำเชื่อมแสดงการยกตัวอย่าง “เช่น” “ได้แก่” “ดังจะเห็นได้จาก” “อาทิ”
3.5 การเปรียบเทียบ
วิธีเปรียบเทียบ
3.5.1 ยกเรื่องราวเป็นอุทาหรณ์ขึ้นมาก่อนแล้วจึงสรุปประเด็นสำคัญที่ต้องการ
นำเสนอไว้เป็นประโยคใจความสำคัญท้ายย่อหน้า
3.5.2 เปรียบเทียบโดยใช้ข้อความที่เป็นอุปมา แล้วอธิบายขยายความให้ชัด
3.5.3 เปรียบเทียบของสองสิ่งที่มีลักษณะเหมือนหรือต่างกัน
สังเกตคำเชื่อมแสดงการเปรียบเทียบ “เหมือน” “เปรียบเสมือน” “ปาน” “ดุจ”
โครงสร้างของการเปรียบเทียบ
ตัวตั้ง + คำเชื่อมแสดงความเปรียบเทียบ + ตัวเปรียบ
 มาลองทำกันดู

ในส่วนประกอบต่าง ๆ ของบายศรีนั้นมีความหมายแฝงอยู่ กรวยข้าวหมายถึงความอุดมสมบูรณ์

ใบชัยพฤกษ์หรือใบคูณหมายถึงให้มีอายุยืนนาน ดอกดาวเรืองหมายถึงความเจริญรุ่ง เรือง การเลื่อน
ยศถาบรรดาศักดิ์ ดอกรักหมายถึงขอให้มีความรักมั่นคง ไข่ต้มหมายถึง ความมีปัญญาเฉียบแหลม เงิน
หมายถึงความโชคดี ส่วนด้ายมงคลเป็นตัวแทนของความผูกพันที่แน่นแฟ้นหรือสายสัมพันธ์อันดีที่มีต่อกัน

สิ่งที่ชาวเรือถือกันมากก็คือ “หัวเรือ” นับถือกันว่าเป็นที่แม่ย่านางอยู่ พวกแม่ค้าพ่อค้าที่ใช้เป็น

พาหนะบรรทุกของและอยู่อาศัย ไม่ว่าจะเป็นเรือเล็กหรือใหญ่ มักไม่ยอมให้ใครเหยียบหัวเรือ แม้จะข้ามก็
ยังไม่ยอมให้ข้าม เจ้าของเรือบางคนเคร่งมาก จะจุดธูปบูชาทั้งเช้าและเย็น ที่หัวเรือบางลำมีแผ่นทองเหลือง
หุ้มอย่างสวยงาม และมีซองทองเหลืองเล็ก ๆ ติดไว้ที่ทวนหัวเรือสำาหรับปักธูป บางทีก็มีพวงมาลัยคล้อง
หัวเรือ ที่เคร่งมาก ๆ ถึงกับจัดอาหารเซ่นทุกเช้าก็มี