Laguntza gela

4
Animaliak
eta
Landareak

1
Laguntza gela

2
Laguntza gela

NOLAKOAK DIRA ANIMALIAK?

ELIKATU

ARNASA HARTU

Animaliak egiten dute

ZENTZUMENAK erabili

MUGITU

ANIMALIAK ELIKATZEN DIRA

• Janaria hartu

beste organo bat

Animalia guztiok dugu ahoa edo janariak lortzeko organo bat.

3
Laguntza gela

Adibidez:

•
•
•

• Zer jaten dute?

Animalia guztiok janaria behar dugu energía lortzeko. Baina denok
ez ditugu elikagai berdinak hartzen.

Elikagaia Adibidez

Landareak
BELARJALEAK
jaten
dituzte

Beste
HARAGIJALEAK
animaliak
jaten dituzte

OROJALEAK +
Landareak eta
haragia jaten dute

4
Laguntza gela

- Ariketak
1- Lotu

ELIKATU ARNASA HARTU ZENTZUMENAK ERABILI MUGITU

eta esaldiak idatzi:

1- Animaliak …………………………………………………….. dira.

2- Animaliek ……………………………………………………… dute.

3- Animaliek ……………………………………………………… dituzte.

4- Animaliak ……………………………………………………… dira.

2- Esaldi honetako hutsuneak bete itzazu:

………………………… lortzeko ……………………………… guztiok dugu

…………………………. edo beste …………………………… bat.

5
Laguntza gela

3- Koadroa bete ezazu:

Elikagaia Adibidez

4- Animalien izena idatzi eta sartu bakoitza bere taldean:

6
Laguntza gela

BELARJALEAK HARAGIJALEAK OROJALEAK

5- Zein da belarjalea? Eta haragijalea? Eta orojalea?

……………………………………………

……………………………………………

…………………………………………..

7
Laguntza gela

ANIMALIAK ARNASA HARTZEN

DUTE

Airea

Ura

OXIGENOA airetik edo uretatik hartzen dugu.

Animaliek arnasa hartzeko organo ezberdinak dituzte:

Organoa Adibidez

BIRIKAK

ZAKATZAK

LARRUAZALA

8
Laguntza gela

- Ariketak
6- Erantzun:
Nondik hartzen dute animaliek oxigenoa?

7- Animaliek arnasa hartzeko organo ezberdinak dituzte. Idatzi haien izenak:

---------------------------------------------------

---------------------------------------------------

---------------------------------------------------

8- Nondik hartzen dute arnasa animalia hauek? Sailkatu.

9
Laguntza gela

Organoa Adibidez

BIRIKAK

ZAKATZAK

LARRUAZALA

10
Laguntza gela

ANIMALIEK ZENTZUMENAK
ERABILTZEN DITUZTE.
Zentzumenak hauexek dira:

IKUSMENA ENTZUMENA USAIMENA DASTAMENA UKIMENA

Animaliek zentzumenei esker inguruarekin erlazionatzen dira :

Inguruan

informazioa Zentzumenek Zerebrora doa Erantzuten da

dago hartzen dute

Adibidez:
INFORMAZIOA ZENTZUMENA ZEREBROA ERANTZUNA

11
Laguntza gela

AAAJJ !!

- Ariketak
9- Erreparatu irudiei eta ordenatu.
Nola erabiltzen dituzte zentzumenak erlazionatzeko? Azaldu.

12
Laguntza gela

INFORMAZIOA ZENTZUMENA ZEREBROA ERANTZUNA

1 2 3 4

INFORMAZIOA ZENTZUMENA ZEREBROA ERANTZUNA

1 2 3 4

13
Laguntza gela

ANIMALIAK MUGITZEN DIRA

Animalia guztiok dugu lokomozio-aparatua mugitu edo lekuz aldatzeko.

Animalia
batzuk

lurretik mugitzen dira, beste batzuk uretatik edo airetik.

Mugitzeko ORGANO ezberdinak dituzte:

APATXAK Korrika egiteko

HEGOAK Hegan egiteko

HEGALAK Igeri egiteko

14
Laguntza gela

- Ariketak
10- Idatzi 5 animaliren izenak . Gero koadroa bete ,honela margotuz :
LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK
ANIMALIAK NONDIK mugitzen dira Mugitzeko ORGANOA

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

11- Orain esaldiak idatzi , honela laburtuz :

------------ , ------------ eta ----------- lurretik mugitzen dira ------------ ekin.

………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………....

………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….

15
Laguntza gela

ANIMALIEN UGALKETA

SEXU BIDEZKO UGALKETA

Animalia gehienen kasuan, bakoitzak bere sexua du:

ARRA

EMEA

ARRAk
Espermatozeak sortzen ditu.

EMEAk Obuluak sortzen ditu.

ANIMALIEN UGALTZE PROZESUA

Espermatozoideak eta obuluak Enbrioia Enbrioia

bat egiten dute : ERNALKETA sortzen da. garatzen doa.

16
Laguntza gela

KANPO-ERNALKETA BARNE-ERNALKETA
Emeak obuluak kanpoan uzten ditu. Emeak barruan ditu obuluak.

Arrak espermatoziodeak uzten ditu Arrak espermatozoideak emearen

gainean. barruan uzten ditu.

Ernalketa kanpoan gertatzen da. Ernalketa emearen barruan

gertatzen da.

GARAPEN OBIPAROA GARAPEN BIBIPAROA

Enbrioia arrautzaren barruan Enbroia amaren barruan garatzen
garatzen da. da.

17
Laguntza gela

KUMEAK JAIO eta HAZI

Animalia batzuk kumeak zaintzen eta Kume batzuk oso desberdinak

elikatzen dituzte jaio ondoren. dira helduekin konparatuz.

Jaio eta gero, METAMORFOSIA

izaten dute.

18
Laguntza gela

- Ariketak
12- Zer dira ARRA ala EMEAk?

13- Hutsuneak bete

Arrak sortzen ditu.

--------

Emeak sortzen ditu.

14- Azaldu animaliak nola ugaltzen diren .

1 -------------------------------------------------------------------------------------------------
+
-------------------------------------------------------------------------------------

2 -------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------

3 --------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------

19
Laguntza gela

15- MATEMATIKA ERABILI.

Animalien ernaldiak askotarikoak dira:

ANIMALIAK DENBORA

Elefantea 22 hilabete

Itsas txakurra 245 egun

Jirafa 450 egun

Ardia 145 egun

Hartz zuria 9 hilabete

Sagua 25 egun

Katua 7 hilabete eta erdi

Tigrea 103 egun

Datu hoiek barra horizontaleko grafikoan adierazi:

Elefantea

Itsas txakurra

Jirafa

Ardia

Hartz zuria

Sagua

Katua

Tigrea
0 100 200 300 400 500 600 700

Komentatu emaitzak ikaskide eta irakaslearekin.

20
Laguntza gela

21
Laguntza gela

NOLAKOAK DIRA LANDAREAK ?

ARNASA HARTU

Landareek egiten dute

ELIKAGAIAK

fabrikatu

LANDAREEK
ARNASA HARTZEN DUTE
Landareak eta algak, animaliak bezala, arnasa hartzen dute.

O
Oxigenoa
O O
kanporatzen dute O
O
O

Horregaitik, landareak

OXIGENO FABRIKAK

Karbono dioxidoa direla esaten dugu.

hartzen dute

22
Laguntza gela

INPORTANTEA da

landareak eta algak

ERRESPETATZEA

haiek gabe, EZINEZKOA izango litzateke BIZITZEA eta

- Ariketak
16- Hutsuneak bete :

----------------------- --------------------------- eta ----------------------------------

-------------------------------- egiten dute.

17- Landareek, nola hartzen dute arnasa? Azaldu.

23
Laguntza gela

18- Landareak zaintzea oso garrantzitsua da.

Zure ustez, zer dago ondo? Eta zer txarto?

24
Laguntza gela

25
Laguntza gela

LANDAREEK
ELIKAGAIAK FABRIKATZEN
DITUZTE

KARBONO IZERDI
EGUZKI
ARGIA + DIOXIDOA = LANDUA
ELIKAGAIAK
fabrikatzen dira.

Izerdi landua likido lodi eta gozoa da.

HOSTOAK
ELIKAGAIAK
Landarearen atal
guztietara doaz.

IZERDI GORDINA zurtoinetik

hostoetara doa.

ZURTOINA

Sustraiek ura eta gatz mineralak

xurgatzen dituzte.

URA eta GATZ MINERALAK

nahasten dira

IZERDI GORDINA osatzen dute SUSTRAIAK

26
Laguntza gela

- Ariketak
19-Azaldu landareek nola fabrikatzen dituzten elikagaiak.

Sustraiek -------------------------------------------------------------

xurgatzen dituzte.

----------------------------- eta -----------------------------------------

nahasten dira

----------------------------------------------------- osatzen dute

SUSTRAIAK

HOSTOA
IZERDI GORDINA ---------------------------------------etik

---------------------------------------etara doa.

ZURTOINA

HOSTOAK Hostoetan --------------------------------------- fabrikatzen dira.

+ =

ELIKAGAIAK landarearen ---------------------------------

------------------------------------------ doaz.

27
Laguntza gela

LANDAREEN UGALKETA

Landare gehienak LOREAK dituzte. Landare batzuk EZ DUTE LORERIK.

Iratzeak

Goroldioa

Landareen ugalketa sexuala da, organo arrak eta emeak hartzen dute
parte eta.

Organo Organo
ARRA EMEA

ESTAMINEAK PISTILOA

POLEN aleak OBULUA

sortzen du barruan
dituzte

28
Laguntza gela

LANDAREEN UGALTZE PROZESUA

POLINIZAZIOA

Haizeak edo insektuek POLENa

estaminetik pistilora eramaten dute

HAZIA eta FRUITUA eratzea

FRUITUA sortzen da.

HAZIAk fruituaren barruan garatzen dira.

HAZIA ernaltzea

HAZIa ernaldu eta beste landare bat sortu

ahal da.

29
Laguntza gela

- Ariketak
20- Idatzi landareen ugaltze-organoen izenak:

21- Esan zertarako diren estamineak eta pistiloa

22- Lotu:

POLINIZAZIOA

HAZIA eta FRUITUA

HAZIA ERNALTZEA

30
Laguntza gela

LANDAREAK ETA INGURUNEA

Ez dute zentzumen –organorik

Landareek Ez dute lokomozio-aparaturik

Ez dute zerebrorik

Hala ere, argitasuna, temperatura,hezetasuna eta beste faktore batzuk

aldatzen badira, ERREAKZIONATU egiten dute:

Eguzkiaren argiaren alderantz

hazten dira.

Lurreko ura bilatzen dute.

Ekilorea beti eguzkiari begira dago.

Landare batzuk, ikutu eta

itxi egiten dira.

31
Laguntza gela

- Ariketak
23- Zuhaitz batzuk oso garrantzitsuak dira gizakiarentzat. Adibidez,
kautxo-zuhaitza.

Bildu informazioa: zer aprobetxatzen dugu kautxo-zuhaitzetik?

Zer sortzen da material horrekin?

32
Laguntza gela

-Moztu eta koadernoan egin

4. ORRIALDEA
1- Lotu

ELIKATU ARNASA HARTU ZENTZUMENAK ERABILI MUGITU

eta esaldiak idatzi:

1- Animaliak …………………………………………………….. dira.

2- Animaliek ……………………………………………………… dute.

3- Animaliek ……………………………………………………… dituzte.

4- Animaliak ……………………………………………………… dira.

2- Esaldi honetako hutsuneak bete itzazu:

………………………… lortzeko ……………………………… guztiok dugu

…………………………. edo beste …………………………… bat.

33
Laguntza gela

5. ORRIALDEA
3- Koadroa bete ezazu:

Elikagaia Adibidez

4- Animalien izena idatzi eta sartu bakoitza bere taldean:

34
Laguntza gela

BELARJALEAK HARAGIJALEAK OROJALEAK

6. ORRIALDEA
5- Zein da belarjalea? Eta haragijalea? Eta orojalea?

……………………………………………

……………………………………………

…………………………………………..

35
 Laguntza gela

8. ORRIALDEA
6- Erantzun:

Nondik hartzen dugu oxigenoa?

7- Animaliek arnasa hartzeko organo ezberdinak dituzte. Idatzi haien izenak:

---------------------------------------------------

---------------------------------------------------

---------------------------------------------------

8- Nondik hartzen dute arnasa animalia hauek? Sailkatu.

36
Laguntza gela

Organoa Adibidez

BIRIKAK

ZAKATZAK

LARRUAZALA

37
Laguntza gela

11. ORRIALDEA
9- Erreparatu irudiei eta ordenatu.
Nola erabiltzen dituzte zentzumenak erlazionatzeko? Azaldu.

INFORMAZIOA ZENTZUMENA ZEREBROA ERANTZUNA

1 2 3 4

38
Laguntza gela

INFORMAZIOA ZENTZUMENA ZEREBROA ERANTZUNA

1 2 3 4

14. ORRIALDEA
10- Idatzi 5 animaliren izenak . Gero koadroa bete ,honela margotuz :

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

39
Laguntza gela

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

ANIMALIAK NONDIK mugitzen dira Mugitzeko ORGANOA

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

11- Orain esaldiak idatzi , honela laburtuz :

------------ , ------------ eta ----------- lurretik mugitzen dira ------------ ekin.

………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………....

………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………

40
Laguntza gela

19. ORRIALDEA
12- Zer dira ARRA ala EMEAk?

13- Hutsuneak bete

Arrak sortzen ditu.

--------

Emeak sortzen ditu.

14- Azaldu animaliak nola ugaltzen diren .

1 -------------------------------------------------------------------------------------------------
+
-------------------------------------------------------------------------------------

2 -------------------------------------------------------------------------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------

3 --------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------
41
Laguntza gela

15- MATEMATIKA ERABILI.

Animalien ernaldiak askotarikoak dira:

ANIMALIAK DENBORA

Elefantea 22 hilabete

Itsas txakurra 245 egun

Jirafa 450 egun

Ardia 145 egun

Hartz zuria 9 hilabete

Sagua 25 egun

Katua 7 hilabete eta erdi

Tigrea 103 egun

Datu hoiek barra horizontaleko grafikoan adierazi:

Elefantea

Itsas txakurra

Jirafa

Ardia

Hartz zuria

Sagua

Katua

Tigrea
0 100 200 300 400 500 600 700

Komentatu emaitzak ikaskide eta irakaslearekin.

42
Laguntza gela

23. ORRIALDEA
16- Hutsuneak bete :

----------------------- --------------------------- eta ----------------------------------

-------------------------------- egiten dute.

17- Landareek, nola hartzen dute arnasa? Azaldu.

43
Laguntza gela

24. ORRIALDEA
18- Landareak zaintzea oso garrantzitsua da.

Zure ustez, zer dago ondo? Eta zer txarto?

44
Laguntza gela

45
Laguntza gela

27. ORRIALDEA
19-Azaldu landareek nola fabrikatzen dituzten elikagaiak.

Sustraiek -------------------------------------------------------------

xurgatzen dituzte.

----------------------------- eta -----------------------------------------

nahasten dira

----------------------------------------------------- osatzen dute

SUSTRAIAK

HOSTOA
IZERDI GORDINA ---------------------------------------etik

---------------------------------------etara doa.

ZURTOINA

Hostoetan --------------------------------------- fabrikatzen dira.

HOSTOAK

+ =

ELIKAGAIAK landarearen ---------------------------------

------------------------------------------ doaz.

46
Laguntza gela

30. ORRIALDEA
20- Idatzi landareen ugaltze-organoen izenak:

21- Esan zertarako diren estamineak eta pistiloa

22- Lotu:

POLINIZAZIOA

HAZIA eta FRUITUA

HAZIA ERNALTZEA

47
Laguntza gela

4 gaiaren azterketa - ANIMALIAK ETA LANDAREAK

IZENA: …………………………………………...........................

DATA: ……..............................................................................

1- Hutsuneak bete:

Animaliak egiten dute.

2- Koadroa bete ezazu

Elikagaia Adibidez

48
 Laguntza gela

3- Nondik hartzen dute arnasa animalia hauek? Sailkatu.

Organoa Adibidez

49
Laguntza gela

4- Idatzi 5 animaliren izenak . Gero koadroa bete ,gurutzekin markatuz :

ANIMALIAK NONDIK mugitzen dira Mugitzeko ORGANOA

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

LURRA AIREA URA APATXAK HEGOAK HEGALAK

Orain esaldiak idatzi , laburtuz :

………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………....

………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………….

50
Laguntza gela

5- Erreparatu irudiei eta ordenatu.

Nola erabiltzen dituzte zentzumenak erlazionatzeko? Azaldu.

INFORMAZIOA ZENTZUMENA ZEREBROA ERANTZUNA

1 2 3 4

6- Hutsuneak bete

Arrak sortzen ditu.

--------

Emeak sortzen ditu.

51
Laguntza gela

7- Landareek, nola hartzen dute arnasa? Azaldu.

8- Azaldu landareek nola fabrikatzen dituzten elikagaiak.

Sustraiek -------------------------------------------------------------

xurgatzen dituzte.

----------------------------- eta -----------------------------------------

nahasten dira

----------------------------------------------------- osatzen dute

IZERDI GORDINA ---------------------------------------etik

---------------------------------------etara doa.

Hostoetan --------------------------------------- fabrikatzen dira.

+ =

ELIKAGAIAK landarearen ---------------------------------

------------------------------------------ doaz.

52
Laguntza gela

9- Lotu:

POLINIZAZIOA

HAZIA eta FRUITUA

HAZIA ERNALTZEA

10- Idatzi landareen ugaltze-organoen izenak:

53