‫حل تمرین درس علم مواد گروه مکانیک‬

‫بررسی تحوالت فازی و دیاگرام آهن کربن‬

‫مدرس ‪ :‬محمد گل گلی‬

‫بهار‪1403‬‬
‫انواع دیاگرام ها ‪:‬‬
 ‫درجه آزادی‬

‫‪a‬‬ ‫سوال ‪ :‬درجه آزادی را در نقاط تعیین شده‬

‫بدست آورید؟‬
‫‪b‬‬
‫‪ )1‬درجه آزادی ‪ 2‬به این معناست که ترکیب‬
‫‪e‬‬ ‫‪c‬‬ ‫شیمیایی فاز و دما می توانند به صورت مستقل‬
‫از یکدیگر در محدوده مشخص تغییر کند بدون‬
‫‪d‬‬ ‫اینکه تحولی در سیستم رخ دهد‪.‬‬
‫‪ )2‬درجه آزادی یک به این معناست که اگر‬
‫متغیر ما دما باشد در این صورت ترکیب‬
‫شیمیایی فازها به صورت وابسته به دما تغییر‬
‫می کند‪.‬‬
‫‪ )3‬درجه آزادی صفر یعنی متغیرها باید ثابت‬
‫بمانند‪.‬‬
‫منحنی سرمایش‬

‫سوال ‪ :‬منحنی سرمایش آلیاژهای‬

‫‪ Ag-75Cu‬و ‪ Ag-28Cu‬را رسم‬
‫کنید؟‬
‫انجماد یوتکتیک‬
‫• این انجماد به صورت مشارکتی هست‪.‬‬
‫ابتدا با جوانه زنی یک فاز شروع می شود‬
‫و بعد فاز بعد به کمک آن جوانه می زند‪.‬‬
‫• با تشکیل اولین جوانه ‪ A‬مذاب جلو‬
‫فصل مشترک بدلیل عدم شرکت عنصر‬
‫‪ B‬غنی از ‪ B‬هست و به همین علت ‪B‬‬
‫جوانه می زند‪.‬‬
‫• در نقطه یوتکتیک درجه آزادی صفر‬
‫هست پس ترکیب شیمیایی تغییر نمی‬
‫کند‪.‬‬
‫تحول یوتکتیک‪ :‬انحالل جزئی‬

‫مثال‪ : 1‬برای آلیاژ ‪: Pb-61.9Sn‬‬

‫الف ‪ :‬انجماد را بررسی کنید؟‬
‫ب ‪ :‬واکنش یوتکتیک را بنویسید؟‬

‫‪L‬‬ ‫‪α+β‬‬
‫تحول یوتکتیک‪ :‬عدم انحالل‬

‫مثال‪ : 2‬برای آلیاژ ‪: Bi-40Cd‬‬

‫الف ‪ :‬انجماد را بررسی کنید؟‬
‫ب ‪ :‬واکنش یوتکتیک را بنویسید؟‬

‫‪L‬‬ ‫‪α+β‬‬
‫آلیاژ هایپویوتکتیک‬

‫مثال‪ : 3‬برای آلیاژ ‪: Pb-30Sn‬‬

‫الف ‪ :‬انجماد را بررسی کنید؟‬
‫ب ‪ :‬واکنش یوتکتیک را بنویسید؟‬
‫آلیاژ هایپریوتکتیک‬

‫مثال‪ : 4‬برای آلیاژ ‪: Pb-80Sn‬‬

‫الف ‪ :‬انجماد را بررسی کنید؟‬
‫ب ‪ :‬واکنش یوتکتیک را بنویسید؟‬
 ‫مثال‪ : 5‬آلیاژ ‪ A-80B‬را در نظر بگیرید‪.‬‬
‫الف ‪ :‬مقدار گرم فاز ‪ B‬اولیه را در ‪ 1000gr‬از آلیاژ محاسبه کنید؟‬
‫ب ‪ :‬تحول یوتکتیک را برای این آلیاژ بنویسید؟‬
‫ج ‪ :‬اگر دانسیته جامد ‪ A‬برابر با ‪ 2.7 gr/cm^3‬و دانسیته جامد ‪ B‬برابر با‬
‫‪ 6.4 gr/cm^3‬باشد درصد حجمی این دو فاز را در یوتکتیک محاسبه‬
‫کنید؟‬
‫آلیاژهای رسوب سخت‬
‫مثال‪ : 6‬انجماد آلیاژ ‪ Al-10Zn‬را‬
‫بررسی کنید؟‬
‫تحول یوتکتوئید‬

‫‪γ‬‬ ‫‪α+β‬‬
‫دیاگرام ‪Fe-Fe3C‬‬
 ‫مثال ‪ : 7‬برای فوالد با ‪ 0.4‬درصد‬
‫وزنی کربن واکنش یوتکتویید را‬
‫بنویسید؟‬
‫درصد پرلیت را در این آلیاژ بدست‬
‫آورید؟‬

‫‪0.76‬‬ ‫‪0.02‬‬ ‫‪6.7‬‬

‫‪T = 728‬‬ ‫‪T = 726‬‬
‫)‪Stable phase (α and γ‬‬
‫‪0.76−0.4‬‬
‫)‪Stable phase (α and Fe3C‬‬
‫‪6.7−0.4‬‬
‫‪γ‬‬ ‫‪α+ Fe3C‬‬
‫=‪α( Fe-0.02C) , % α‬‬ ‫‪*100‬‬ ‫=‪α( Fe-0.02C) , % α‬‬ ‫‪*100‬‬
‫=‪γ( Fe-0.76C) , % γ‬‬
‫‪0.76−0.02‬‬
‫‪0.4−0.02‬‬
‫‪*100‬‬ ‫‪Fe3C( Fe-6.7C) , %‬‬
‫‪6.7−0.02‬‬
‫= ‪Fe3C‬‬
‫‪0.4−0.02‬‬
‫‪*100‬‬
‫‪51%‬‬ ‫‪(95-49)% 5%‬‬
‫‪0.76−0.02‬‬ ‫‪6.7−0.02‬‬
‫مثال‪ : 8‬برای فوالد با ‪ 1‬درصد‬
‫وزنی کربن واکنش یوتکتویید را‬
‫بنویسید؟‬
‫درصد پرلیت را در این آلیاژ‬
‫بدست آورید؟‬
‫مثال‪ : 9‬برای فوالد با ‪0.76‬‬
‫درصد وزنی کربن واکنش‬
‫یوتکتویید را بنویسید؟‬
 ‫مثال ‪ : 10‬ساختار پرلیت چند‬
‫درصد فریت و سمنتیت دارد؟‬

‫𝟔𝟕‪𝟔.𝟕−𝟎.‬‬
‫=‪α( Fe-0.02C) , % α‬‬ ‫‪*100‬‬ ‫‪= 89%‬‬
‫𝟐𝟎‪𝟔.𝟕−𝟎.‬‬

‫𝟐𝟎‪𝟎.𝟕𝟔−𝟎.‬‬
‫= ‪Fe3C( Fe-6.7C) , % Fe3C‬‬ ‫= ‪*100‬‬ ‫‪11%‬‬
‫𝟐𝟎‪𝟔.𝟕−𝟎.‬‬
‫مثال‪ : 11‬تصویر متالوگرافی از‬
‫یک فوالد شامل ‪ %40‬وزنی فریت‬
‫پرویوتکتویید هست و مابقی آن‬
‫پرلیت هست‪ .‬این فوالد چند‬
‫درصد وزنی کربن دارد؟‬
‫مثال ‪ : 12‬در چدن سفید با ‪4‬‬
‫درصد وزنی کربن ‪ ،‬درصد‬
‫سمانتیت را بدست آورید؟‬
‫مثال ‪ : 13‬در یک چدن‬
‫خاکستری فریتی با ‪ 4‬درصد‬
‫وزنی کربن چند درصد گرافیت‬
‫وجود دارد؟‬
‫مثال ‪ : 14‬در یک چدن‬
‫خاکستری پرلیتی با ‪ 4‬درصد‬
‫وزنی کربن چند درصد گرافیت‬
‫وجود دارد؟‬
‫تحول پری تکتیک‬

‫مثال‪ : 15‬انجماد و تحوالت هر یک از‬

‫آلیاژهای زیر را بررسی کنید ‪:‬‬
‫الف ‪Fe-4.5Ni :‬؟‬
‫ب ‪Fe-3.5Ni :‬؟‬
‫ج ‪ Fe-5.5Ni :‬؟‬

‫‪L+δ‬‬ ‫‪γ‬‬
‫تحول منوتکتیک‬

‫‪L1‬‬ ‫‪L2 + Cu‬‬

‫تحول پریتکتوئید‬

‫‪α+β‬‬ ‫‪γ‬‬
‫جمع بندی تحوالت فازی‬