ТЕМА 4 Морфологија и физиологија на

растенијата
Поттема 1 Растителни ткива
Развитокот на ткивата кај организмите
Преминувањето на едноклеточни во повеќеклеточни организми е
сврзано со специјализацијата на клетките и формирање на ткива
што се одвивало во неколку етапи:амебовиден
облик,монаден,кокоиден,палмеловиден
облик,нишковиден,плочест и на крај ткивен облик
Дефинирање на поимот ткиво
Науката што ги изучува ткивата се нарекува Хистологија
Растителното ткиво е група од клетки кои имаат исто потекло,иста
градба и извршуваат иста функција
Растителните ткива се делат на :Творни и Трајни ткива
Меристемски-(Творни) ткива
Клетките од творните (меристемски) ткива постојано се делат и ги
создаваат трајните ткива. Исто така, творните ткива содржат група од
клетки, наречени иницијални, кои ја задржуваат способноста за
постојана делба, при тоа одржувајќи го континуитетот на творното
ткиво. Има неколку видови на творни ткива групирани во Примарни и
Секундарни творни ткива:

Вид на творно ткиво Потекло, место и функција на творното ткиво

1.Примарно творно -потекнува од ембрионалното ткиво

ткиво

а) Врвно-(апикално - сместено во вегетативниот врв на стеблото и

)творно ткиво коренот
- врвно стеблест - овозможува растење на врвот на коренот и
- врвно коренски стеблото

б) Вметнато
-сместено во нодиумите (коленца); и овозможува
(интеркаларно)
растење на растението
творно ткиво

в) Странично
-сместено во перицикл во вид на прстен;
(латерално) творно
овозможува растење на растението
ткиво

Потекнува од паренхимското ткиво,и има

2.Секундарно способност за делба
творно ткиво

а) Камбиум Во вид на прстен во коренот и стеблото; од него

се диференцира секундарно дрво и секундарна
 кора; овозможува растење во широчина на
растението

се наоѓа под кората; од него се создава

б) Фелоген
покривното ткиво- перидерм

-се создава на повредени (ранети) места затоа

уште се нарекува и „трауматично творно ткиво“
в) Калусно ткиво
или меристем на рани ;овозможува
заздравување на раните

Врвен стеблест
меристем

Страничен или латерален

меристем
Трајни (диференцирани) ткива

Трајните или диференцираните ткива се создаваат од творното ткиво.

По диференцирањето, клетките од трајните ткива добиваат
специфична одредена функција која ќе ја извршуваат во текот на
целиот живот на растението. Само одредени трајни ткива (како
паренхимот) ја задржуваат способноста за делба, па од нив се
создаваат секундарни творнии ткива. Во трајни ткива
спаѓаат:Паренхимско ткиво,Покривно ткиво,Механичко
ткиво,Спроводно ткиво и Ткиво за лачење.

Паренхимско ткиво
Паренхимските ткива завземаат најголем дел од растението. Тие ја
исполнуваат внатрешноста на секој орган и меѓу нив се сместени
другите ткива. Филогенетски гледано, тие се најстарите ткива во
растенијата. Според функцијата , паренхимските ткива се поделени на
неколку видови :

Табела: Паренхимски трајни ткива – особини и поделба

Вид на трајното
(диференцирано) Потекло, место и функција на трајното ткиво
ткиво

-се состои од живи клетки со малку цитоплазма,

Паренхимско ткиво
многу хлоропласти, тенки клеточни ѕидови, со
(паренхим)
меѓуклеточни простори

a) основен
-основно градбено ткиво во растението
паренхим

-зависно што сладира има неколку видови:

б) паренхим за
шеќерен; маслоносен; протеински; водоносен
складирање
паренхим
в) паренхим за - овозможува фотосинтеза; спаѓа палисадно
фотосинтеза ткиво - цилиндрични клетки, густо збиени,
богати со хлоропласти
- овозможува транспирација во мезофилот; спаѓа
г) асимилационен сунѓересто ткиво - клетките се овално-округли со
паренхим големи меѓулеточни простори низ кои
циркулираат гасови и водена пареа

издолжени клетки, меѓусебно поврзани;

д) спроводен
спроведува хранливи материи на кратко
паренхим
растојание

ѓ) апсорпционен издолжени клетки со продолжетоци; служи за

паренхим апсорпција на вода иминерални соли

е) воздухоносен
-ткиво богато со меѓуклеточни простори ;служи за
паренхим
транспорт и складирање на воздух
(аеренхим)

Покривни ткива

Покривните трајни ткива се еден вид кожа на растенијата, што ги

заштитува внатрешните ткива од механички повреди, прекумерно
греење и испарување, навлегување на микроорганизми и слично.
Според потеклото и местоположбата во растителното тело,
разликуваме три вида на покривни ткива:Епидермис, Перидермис и
Мртва кора/
Табела: Покривни трајни ткива – особини

Вид на трајното Потекло, место и функција на

(диференцирано) ткиво трајното ткиво

- клетките се густо збиени со

израстоци во вид на запци кои
навлегуваат едни во други
1.Епидермис (примарно покривно - Епидермисот е еднослоен,кој на
ткиво) површината може да има: кутикула
(восочна обвивка) или
трихоми(влакненца)
- има заштитна функција

- две високодиференцирани клетки

со хлоропласти ја градат
а) стомин апарат-сместени во стомата;служи за
епидермисот транспирац

ија и размена на гасови

- настанува од фелогенот
2.Перидермис (секундарно - густо збиени клетки во неколку
покривно ткиво) реда, служат за заштита на стеблата
и корењата

- отвори на стеблото
a) лентицели (леќички)-сместени - изградени од растресит паренхим
во перидермисот - служат за размена на гасови и
транспирација

3.Мртва кора (терциерен - изумрени површински клетки –се

епидермис или терциерно јавува кај дрвенести многугодишни
покривно ткиво) растенија
 - повеќе пати се создава од
фелогенот
-служат за заштита од сушење и
механичка заштита (од животни)

-има пукнатини кои служат за

вентилација на дрвесината внатре

лентицели

Мртва кора
Механички ткивa
Механичките ткива на растенијата им даваат цврстина и
еластичност. Во растението образуваат еден вид на скелет кој
овозможува растенијата да се спротивстават на механичките дејства
на факторите во животната средина.. Има два вида механички
ткива:коленхим и склеренхим

Табела: Механички трајни ткива - особини

Вид на трајното Потекло, место и функција на трајното
(диференцирано) ткиво ткиво
- густо збиени клетки една до друга, без
меѓуклеточни простори со задебелени
Механичко ткиво
клеточни ѕидови
- формираат скелет на растението
- живи клетки со нерамномерно
задебелени ѕидови
а) коленхим - имаат хлоропласти
- дваат цврстина и еластичност

- мртви клетки со рамномерно задебелени

б) склеренхим клеточни ѕидови

склеренхимски влакна
-помагаат во растегнување и свиткување
на растението
склеренхимски клетки - мртви клетки, силно задебелени
Ткива за лачење

Ткивата за лачење кај растенијата

(секреторно-екскреторни ткива) излачуваат најразлични секрети
(хормони, ензими и слично) или екскрети (непотребни материи).

Ткива за лачење

Вид на трајното Потекло, место и функција на трајното

(диференцирано) ткиво ткиво
-издолжени клетки со главичка или
Ткива за лачење
проширување ,служат за складирање на
секретите
а) ткиво за надворешно
излачување-екскреција
-жлездени влакна- -лачат етерични масла ,слузести и
трихоми смолести материи
-излачуваат вода
-водни жлезди-хидатоди

-нектарници -лачат нектар во цветовите

б) ткиво за внатрешно
лачење-секреција

-шизогени жлезди -кај голосемени растенија

-лизигени жлезди -кај цитрусови растенија(лимон,портокал)

-осмофори - лачат ароматични материи во цветовите

-млечни цевки -лачат млечен сок( млечка,афион)

Спроводни ткива
Спроводните ткива, како што кажува и нивното име, служат за
транспорт на органски и неоргански материи низ растителното тело.
Има два типа на спроводни елементи: ксилем, кој ги транспортира
водата и неорганските материи од коренот до сите другите делови,
и флоем, кој врши транспорт на асимилатите од фотосинтезата од
листот низ целото растение.

флоем

Флоем

Ксилем

камбиум
Спроводни ткива

Вид на трајното Потекло, место и функција на трајното

(диференцирано) ткиво
ткиво
Спроводни ткива -

а) ксилем -ткиво за транспорт на неоргански

материи,изградени од трахеиди и трахеи
-трахеиди -тесни изолжени клетки со коси заострени
краеви,преминуваат во мртви клетки
-трахеи (ксилемски - вертикални поврзни клетки кои градат
цевки) цевки
-меѓу клетките се наогаат хоризонтално
поставени перфорирани плочи

б) флоем -ткиво за транспорт на асимилати(продукти

на фотосинтеза),изградени од ситести
клетки и ситести цевки
-ситести клетки -живи клетки,долги тесни клеки со
заострени краеви
-ситести цевки - вертикални поврзни клетки кои градат
цевки
- меѓу клетките се наогаат хоризонтално
поставени перфорирани плочи-ситеста
плоча која функционира еден вегетациски
период

_______________________
-клетки -долги тесни клетки кои ги придружуваат
придружнички ситестите клетки

Спроводните снопчиња се поделени на 4 типа,зависно од распоредот

на ксилемот и флоемот
-радијален тип

-концентричен тип

-колатерален тип

-биколатерален тип

трахеи

трахеиди
 Voda i hran
edan pravec
Voda i minerali Poprečni zid

Nema poprečni zidovi

Lignificiran zid Dva pravc

Ksilemski sad - trahea

Floemski sad – sitesta cevka