Paganizm Çerçevesinde Bir Film İncelemesi: Ritüel

1. Filmin Künyesi

Filmin Adı: Ritüel

Filmin Yönetmeni: Ari Aster

Filmin Süresi: 147 Dakika

Ülke: Amerika

Filmin Oyuncuları: Florence Pugh, Jack Reynor, Will Poulter

Tür: Halk Korku Filmi

Çıkış Tarihi: 2019

Görsel 1. Ritüel Film Afişi

1
2. Filmin Özeti: Ritüel, genç bir kadın ve onun erkek arkadaşının İsveç'te yerel bir pagan
kültürünün avı haline gelene ve geldiklerinde yaşanan olaylar zincirini anlatmaktadır.
Geleneksel Midsommar festivaline katılmak isteyen Dani ve Christian, üniversiteden
arkadaşları ile birlikte İsveç’e doğru huzurlu bir yolculuğa çıkarlar. İlişkilerinin üzerinde kara
bulutlar dolaşan çift, İsveç’in köyünde gerçekleştirecekleri bu tatilin ilişkilerini kurtarmak için
son bir şans olarak görmektedirler. Bu eğlenceli tatili geçirecekleri mekânı gören gençler,
yemyeşil cennete benzeyen bu yerin atmosferini fazlasıyla severler. Fakat bir süre sonra yerel
kutlamaların ve pagan ritüellerinin yapıldığı yerin pek de düşündükleri kadar masum
olmadığını anlarlar. 90 yılda bir düzenlenen gizli bir ayine katılan gençler, kendilerini korku
tüneli içerisinde bulurlar.

3.Film İncelemesindeki Yaklaşımlar

Ritüel filmi, içerisinde barındırdığı Pagan ayinleri ve spiritüel bir yaşam tarzı olarak kabul
edilen bu ayinlerin tezahürünün nasıl yansıtıldığını gözlemlemek için göstergebilimsel
yaklaşımla, Pagan inanışlarının geleneğe dönüşmesine gelindiğinde yazılı kayaklar ile
karşılaştırarak ve yeri geldiğinde destekleyerek ele alınmaktadır.

4. Karakterler

Dani/Florence Pugh duygularını gizlemeye çalışan ancak bu konuda pek başarılı olamayan bir
karakterdir. Kardeşinin ona yazdığı mailler hakkında endişe duymaktadır. Bir gün kardeşinin
ailesini zehirleyerek öldürmesi üzerine yoğun bir psikolojik sıkıntıya girer. İlişkisini ve
izleyici tarafından algılanan kendi psikolojik durumunu düzelmek için Pelle karakterinin
ailesinin düzenlendiği geleneklere katılmayı kabul eder.

Pelle/Vilhelm Blomgren aşkın bir karakter olarak gösterilir. Belirli bir huzur durumuna
erişmiş olarak gösterilen karakter mutluluk saçmaktadır. Ancak bu huzursuzluk verici bir
tonla yansıtılır. Pelle ritüele arkadaşlarını davet eden ve götüren kişidir.

Christian/Jack Reynor Dani`nin erkek arkadaşı olan bir doktora öğrencisidir. Christian kız
arkadaşına karşı sağduyulu yumuşak bir yaklaşım sergilemektedir. İlişkilerinin geleceği
üzerine karar verdikleri bu seyahatte Josh ve Mark karakterleri de vardır.

Josh/William Jackson Harper karakteri de bir doktora öğrencisi ve yaz dönemi ile ilgili
yazdığı doktora konusu daha derinleştirmek için bu yolculuğa çıkmayı istemektedir.
Karakterlerin kendi alanında en bilgilisi olarak sunulmaktadır. Ve bu ayinler içerisinde

2
kullanılan Runik alfabe vb. ile ilgili bilgileri vardır. Josh aynı zamanda ters giden bir şeylerin
olduğunu da sezen ve araştıran olarak gösterilen karakterdir.

Mark/Will Poulter karakteri ise bu 5 kişilik arkadaş gurubunun asi ve meraklısı olan bir
karakter olarak sunulmaktadır. Bu merakı ilk olarak kaybedilen karakter olmasına sebep olur.

5. Tema ve Söylem

Filmin ele aldığı temel tema, 90 yılda bir gerçekleşen bir Pagan ritüelidir. Bu bağlamda kadim
doğa dinlerine uzanan spiritüel bir yaşam tarzına dönüşen paganizm ele alınmaktadır. Doğa ve
insan üzerine eğilen bu yaşam tarzı film içerisinde ise çeşitli ritüeller ile gösterilerek
açımlanmaktadır. Bu ayinlerden biri Ättestupa Ritüelidir. Ättestupa olarak bilinen ritüel
aslında bir efsane. Yaşlı insanların köyün verimliliğini sağlamak adına kendilerini feda ettiği
hikâyenin asıl kaynağı 13. yüzyıldan kalma bir İzlanda efsanesi olan Gautreks anlatısıdır
(filmloverss.com, 2022).

6. Boyutlandırma ve İnceleme

“Ay’ın kadim dilini kim biliyor şimdi? Ve kim konuşuyor Tanrıça’yla hala? Şimdi sadece
taşlar hatırlıyor ayın çok eskiden bize anlattıklarını ve ağaçlardan, çimenlerin hışırtısından
ve çiçeklerin kokularından öğrendiklerimizi.”

(Tony Kelly, ‘Pagan Musings’, 1970)

Görsel 2. Filmden Bir Kesit

3
Film bir Paganizm içerisinde bulunan veya buna inanılıp uygulandığı için yapılan bir ritüeli
anlattığı için öncelikle paganizm nedir buna değinmekte fayda vardır.

“Paganizm kökenleri dünyanın kadim doğa dinlerine uzanan spiritüel bir yaşam tarzıdır.
Temelde kökleri Avrupa’nın eski dinlerindedir. Ancak takipçilerinin bir kısmı diğer
ülkelerin yerel inançlarına da büyük önem ve değer verirler. Her şeydeki kutsallığa dair bir
inanç dünyanın her yerinde bulunabilir. Paganlar bunu mirasları ve kökenleri olarak görüp,
bunların modern yaşama uyumlu olacak şekilde adapte edilmiş formlarıyla, öncüllerinin
inanç ve değerlerini korurlar. Doğanın kutsallığını kutlar ve her şeyde var olan ilahiliğe -
evrenin içinden akan ve hem görülebilen hem de görülemeyen bilinemez tine– saygı
duyarlar” (tr.paganfederation.org, 2022).

Bu bağlamda filmin açılışı bu yaşam tarzına yönelik bir ön izleme sunmakta olduğu
görülmektedir. Bunun yanı sıra filmin ilerleyen sürelerinde gelişecek veya gerçekleştirilecek
olaylar ile ilgili de bilgi vermekte olduğu anlaşılmaktadır.

Görsel 3. Filmden Bir Kesit

Film ailevi ve kişisel sıkıntıları olan bir kadının ailesine gönderdiği çağrıları duyurarak
açılmaktadır. Bu karakter Dani`dir. Dani ailesinin bulunduğu durumdan huzursuz olmaktadır.
Çünkü kardeşi Dani`ye attığı maillerde hoşa gitmeyecek ve onu huzursuz edecek bir takım
mesajlar atmıştır. Bu durumda bulunan Dani sıkıntılarını erkek arkadaşı olan Christian ile
paylaşmaktadır. Bir gün Dani bir haber alır bu haber onun dünyasını başına yıkar. Kardeşi
ailesini ve kendisini gaz ile zehirleyerek öldürmüştür. Bu noktadan sonra hikâye Christian ve

4
arkadaşları Pelle, Mark ve Josh`un katılacakları 90 yılda bir gerçekleşecek törene doğru
ilerler. Bu bağlamda görsel 3`te Dani`nin üzerinde durak tablo da yine filmin devamına
yönelik bir takım veriler vermektedir. Bu tür görsellerin kullanımı Pagan yaşam biçiminde
bulunan doğaya verilen önemi duyumsatma durumunun bir nevi tezahürü niteliğindedir.
Kullanılan gösterge bu kavramla ilgili bir temas sağlamaya yönelik olduğu söylenebilir.
Bunun yanı sıra film müzikleri de o inanın bulunduğu psikolojik duruma bir hazırlık niteliği
taşıdığını ilerleyen sahnelerin çarpıcılığını güçlendirebilecek bir kullanıma geldiği
çıkarılabilir. Bu noktada müzik devreye girer.

Ses gibi –hatta sesten çok- müzikte dinleyicinin duyarlılığını genel olarak artırmaya meyleder.
Yapılan deneyler, zil sesi işitilirken, bir lambanın daha parlak ışık saçtığını göstermektedir; bu
“duyular arası” etkiden yararlanan müzik, ekranda soluk sessiz görüntüleri canlandırır ve
böylelikle görüntüler bizim taraftaki dünyada kalırlar (akt. Kracauer, 2015: 244-245).

Kullanılan müzik ritüel içerisinde bulunan inanma eylemine ve aşkın görünüme derin bir
anlam yüklemesi açısından yerinde kullanıldığı söylenebilir. Müzik ile beraber ritüelin
gerçekleştirileceği Hälsingland`e ulaşılır. Karakterler burada ritüelin için gelenler ve ritüeli
gerçekleştiren kişiler ile tanışır. Sonrasında karakterlerimiz Pelle`nin abisinin verdiği bir
bilinç kaybına neden olacak bir maddeyi kullanmaları için ekibe ikram eder. Bu maddeyi
kullandıktan sonra çeşitli halüsinasyonlar görmeye başlarlar ve burada Dani karakterinin
gördükleri paganizm bağlamında ele alınabilir.

Görsel 4. Doğa İle Bütünleşme

5
 “Paganizm, bireysel ruhani deneyimin önemini vurgular ve paganlar sıklıkla bu deneyimi
sevdikleri doğal dünya ile kurdukları ilişki aracılığı ile yaşarlar. İlahi olanla birleşmeyi
kendimizi doğanın gelgitlerine uyumlayarak ve içsel benliğimizi keşfederek
gerçekleştirmeyi amaçlar ve bu ikisinin birbirinde yansıtıldığını görürüz” derler
(tr.paganfederation.org, 2022).

Bu çerçeve içerisinde doğanın önemi insanla bütünleşmiş ve birlikte güzel bir yaşam
arzusunun görsel olarak ele alınmakta olduğu görülmektedir. Film bu sahneden sonra asıl
ritüelin gerçekleştirileceği yere götürür karakterleri. Karakterler geldikleri yerde başlarda
mutlu huzurlu bir yerde bulurlar kendilerini. Fakat bir süre sonra yavaş yavaş başlayan
ritüeller ile huzursuz bir yere dönüşür bu doğa harikası yer. Çünkü karakterler ilk kurban
ayiniyle yani bir nevi arınma ve huzura erme durumu ile karşılaşırlar.

Görsel 5. Yaşlılar

Film içerisinde değindiğimiz bu beş karakterden dördünün bazıları bu durumu

anlamlandıramazken bazıları da korkar fakat Dani karakteri kendilerini feda eden bu yaşlılar
ile bir temas kurarak huzura yönelik bir takım duygular hissettiği bir görünümde olduğu
söylenebilir. Film buradan itibaren belirlenen karakterlerin içerisinde bulunun Mark ve
Josh`un merakları sonrası Pagan yaşam tarzı içerisinde bulunun tüm düşünme modeli ve diğer
inançlara saygılı olan bu kişilerin bir katile dönüşümünü izleyiciye aktarır. “Tıpkı
Hinduizm’deki gibi, tek bir kurucusu, kutsal kitabı ya da dinsel felsefesi yoktur. Ne var ki
çoğu Pagan doğal dünyanın kutsal karakterine inanır ve Paganizm sık sık bir “Yeryüzü dini”
olarak tanımlanır” (Lutwyche, 2021: 1). Fakat filmde kutsal bir kitapları vardır. Bu kitap

6
Rubi Radr`dır. Kitabın fotoğrafını çeken Josh ve ölülerinin yandıktan sonra tozlarının
döküldüğü ağacın oraya idrarını yapan Mark karakterlerinin öldürülmesini görülmektedir.
Ancak başka bir kaynakta ise kutsal kitapları ile ilgili şöyle bir bilgi vardır:

“Geleneklerimizin (ya da gruplarımızın) çoğu Gölgeler Kitabı olarak adlandırılan yazılara

sahiptir, ki bu yazılar kuşaktan kuşağa aktarılarak bize kadar ulaşmıştır. Bu yazılar kadim
bilgelikleri içermez; aksine onlar bizden önce tanrıyla iletişim kurabilmiş olanların yapmış
olduğu uygulamaların kayıtlarıdır. Atalarımız zaman zaman deneyimledikleri şeyi sonucu
itibariyle kayda geçerlerdi. Her birimiz bu uygulamaları kendi zamanımızın ihtiyaçlarına
uygun hale getirmek üzere kullanır, değiştirir ve yeniden uyarlarız, ayrıca sonraki nesiller
için kendi vukuf yetimizi kaydederiz” (Frew, 299).

Bu bağlamda metinlerarası bir ilişki içerisinde bazı değişikliklerin olabileceği bunun yanı sıra
okunan metinden alınan verilerin yazarın veya yönetmenin bunu eserine aktarırken veya
kullanırken kendi inancı düzleminde nasıl değişikliklere uğrayacağına bu durumdan
bakılabilir. Son olarak film içerisinde 9 rakamı ve film içerisindeki kullanımlarına bakmakta
fayda vardır.

“Midsommar ritüeli ve dolayısıyla film için 9 rakamı ciddi bir önem taşıyor. Ritüel`in tam
olarak tamamlanması dokuz gün sürüyor ve bu süreçte dokuz kişi köyün arındırılması
adına kurban ediliyor. Ayrıca Hårga halkının yaşam döngüsü de 9 sayısı etrafında
şekilleniyor. 18 yaşında çocukluk, 36 yaşında gençlik, 54 yaşında olgunluk ve 72 yaşında
da hayat bitiyor. Tüm bunlara ek olarak festival her 90 yılda bir yapılıyor ve böylece
kurban edilen her kişinin Hårga’lı insanları 10 yıl boyunca koruduğu varsayılıyor.
Festivalin ismi olan Midsommar bile dokuz harften oluşuyor. Dokuz sayısının önemi ise
dünyaya bilgi getirmek için dokuz gün boyunca yaşam ağacı Yggdrasil’de baş aşağı
şekilde asılı kalarak Futhark dilini yaratan, tüm İskandinav tanrılarının babası Odin’den
geliyor” (filmloverss.com, 2022).

Film ve Pagan inanışları içerisine alınan bu yaşam tarzı değinilen atıflar ve filmde görüldüğü
gibi çeşitli şekilde değişmektedir. Fakat Paganizm temeli daha öncede değinildiği gibi çeşitli
kaynaklarda kadim doğa dini olarak ve doğa insan ekseninde bir ilerleme gösterdiği
söylenebilir.

7
Sonuç

Sonuç olarak Pagan yaşam tarzının tezahürü film özelinde ses, görsel ve müziklerin desteği
ile izleyiciye iyi bir şekilde yansıtıldığı söylenebilir. Film kendini izleyici tarafına
geçirdiğinde rahatsız edici bir sezgisel aktarım yapmaktadır. Bu durum filmin ele aldığı
konuyu sinemanın materyallerini kullanarak iyi bir şekilde yaptığını ortaya çıkarmaktadır.
Paganizm`in doğaya ve insana bakışı film ekseninde iyi bir şekilde yansıttığını daha önce de
değinildiği gibi görsel ve sesse materyallerin bilinç düzeyinde çağrıştırdığı anlamları
kuvvetlendirdiği söylenebilir. Paganlar yaşamın bir döngü içerisinde olduğunun bilincinde ve
ona yönelik ritüellerinin olduğunu çeşitlik kaynaklarda dile getirmektedirler. Bu bağlamda
filmde de bu duruma yönelik kullanımların olduğu söylenebilir.

Kaynakça

Frew, H. Donald (2012). “Paganlar ve Dinlerarası Diyalog”, Çev: Emine Balta,

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2, 295-303.

Filmloverss, 2022. https://filmloverss.com/midsommar-hakkinda-mutlaka-

bilinmesi-gereken-15-detay/, Erişim tarihi: 21.05.2022.

Lutwyche, Jayne (2021). “Pagan İnançları: Doğa, Druidler ve Cadılar”, Çev:

M. Kaan Erdoğan, Erişim yeri ve tarihi: https://www.sosyalbilimler.org/pagan-
inanclari-doga-druidler-ve-cadilar/, 21.05.2022.

Kracauer, Siegfried (2015). Film Teorisi: Fiziksel Gerçekliğin Kurtuluşu, Çev:

Özge Çelik, 1. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları.

Pagan Federation, 2022. https://tr.paganfederation.org/, Erişim tarihi:

21.05.2022.