ΔΗΔ52

ΔΗΔ52
Θεσμοί και δημόσιες πολιτικές της
Ευρωπαϊκής Ένωσης
-1- Η ιστορική εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και ευρωπαϊκές πολιτικές (Ι )
ΔΗΔ52
Θέματα μελέτης →

➢ Οι ιστορικές και πολιτικές απαρχές της δημιουργίας της σύγχρονης

Ευρωπαϊκής Ένωσης

➢ Οι κύριοι πολιτικοί και θεσμικοί σταθμοί του σημερινού Ευρωπαϊκού

Οικοδομήματος

➢ Η πορεία προς τη συγκρότηση της Κοινής Αγοράς

➢ Η σημασία των διευρύνσεων για την ενίσχυση της πορείας

ολοκλήρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
ΔΗΔ52
Οι ιστορικές και πολιτικές απαρχές της δημιουργίας της
σύγχρονης Ευρωπαϊκής Ένωσης

Το 1955 στη Μεσσήνη της Σικελίας συναντήθηκαν οι υπουργοί των έξι κρατών-
μελών της ΕΚΑΧ (Γαλλία, Δ.Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ιταλία, Λουξεμβούργο)
με σκοπό να συζητήσουν το σχέδιο για τη δημιουργία μίας κοινής αγοράς στη
βάση της άρσης των εμποδίων στο εμπόριο, προκειμένου να τονωθεί η
οικονομική ανάπτυξη και να αυξηθεί η αλληλεξάρτηση μεταξύ των χωρών.
ΔΗΔ52

Το 1957 με τη Συνθήκη της Ρώμης οι έξι χώρες της ΕΚΑΧ ίδρυσαν την ΕΟΚ . Το
υβριδικό υπερεθνικό και διακυβερνητικό στοιχείο που περιεχόταν στην ΕΚΑΧ
κατοχυρώθηκε στους θεσμούς της ΕΟΚ.

Η Μεγάλη Βρετανία κλήθηκε να συμμετάσχει σε αυτές τις συνομιλίες, αλλά

απέρριψε την πρόταση.
Η Ισπανία και η Πορτογαλία ήταν δύο δικτατορίες με υπανάπτυκτες οικονομίες και
η συμμετοχή τους αποκλείστηκε όπως και της Ελλάδας η οποία είχε μία αδύναμη
γεωργική οικονομία.
ΔΗΔ52

Η Συνθήκη της ΕΟΚ αναπαράγει→

→ένα υπερεθνικό μη εκλεγμένο εκτελεστικό όργανο (Ευρωπαϊκή Επιτροπή) που
προτείνει τη νομοθεσία,
→ένα διακυβερνητικό σώμα λήψης αποφάσεων,
→ένα ανεξάρτητο δικαστήριο και
→μία αντιπροσωπευτική συνέλευση που αποτελείται από αντιπροσώπους των
εθνικών κοινοβουλίων και υπολείπεται σε νομοθετική πρωτοβουλία (Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο).

η Συνθήκη της ΕΟΚ δημιούργησε ένα νομικό πλαίσιο που εδραζόταν σε

«τέσσερις θεμελιώδεις ελευθερίες»
→στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων, των
εργαζομένων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων
ΔΗΔ52
Οι κύριοι πολιτικοί και θεσμικοί σταθμοί του
σημερινού Ευρωπαϊκού Οικοδομήματος

Τα θεσμικά όργανα της ΕΟΚ είναι→

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πρώην Συμβούλιο των Υπουργών)
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Η ενιαία αγορά δεν ήταν μόνο αυτοσκοπός, αλλά, όπως εξηγεί το προοίμιο
της Συνθήκης της ΕΟΚ, ήταν επίσης ένα μέσο προς την κατεύθυνση «μιας
διαρκώς στενότερης ένωσης των λαών της Ευρώπης»
ΔΗΔ52

Η Συνθήκη της Ρώμης αποτέλεσε μια συμφωνία-πλαίσιο για τις

συμβαλλόμενες χώρες, προκειμένου να εργαστούν από κοινού μέσω
κοινών θεσμών.
Το πολιτικό θεμέλιο της ΕΟΚ ήταν η γαλλογερμανική συνεργασία.

Η στήριξη της Γαλλίας στη Συνθήκη της ΕΟΚ ήταν συνδεδεμένη με την
υπογραφή μιας παράλληλης συνθήκης για την επιστημονική έρευνα και
συνεργασία στον τομέα της μη στρατιωτικής πυρηνικής ενέργειας.
→Αυτή είναι η συνθήκη της ΕΥΡΑΤΟΜ, που υπογράφηκε στη Ρώμη το
1957 και είχε στόχο να δημιουργήσει μια Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής
Ενέργειας, που θα βοηθούσε να μοιραστεί το κόστος της ανάπτυξης της
μη στρατιωτικής πυρηνικής ενέργειας, πράγμα που επέτρεπε στη Γαλλία
να διαθέσει περισσότερους πόρους για το στρατιωτικό ατομικό
πρόγραμμά της.
ΔΗΔ52
Η πορεία προς τη συγκρότηση της Κοινής Αγοράς

Η συνθήκη για την ΕΟΚ τέθηκε σε ισχύ το 1958.

→Το πρώτο έργο της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν να μειώσει τα τιμολόγια
στις εσωτερικές εμπορικές συναλλαγές της ΕΟΚ. Η μείωση των δασμών, στο
πλαίσιο της περιφερειακής οικονομικής ολοκλήρωσης, ήταν το πρώτο βήμα
προς την επίτευξη μιας ενιαίας (κοινής) αγοράς
Η βρετανική κυβέρνηση προσπάθησε να αποσταθεροποιήσει την ΕΟΚ με την
πρόταση για ένα αντίπαλο μπλοκ ελεύθερου εμπορίου, της Ευρωπαϊκής Ζώνης
Ελεύθερων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ), που περιλάμβανε τα κράτη της Δυτικής
Ευρώπης που δεν ήταν μέλη της ΕΟΚ . Η πρόταση δεν είχε την υποστήριξη των
ΗΠΑ.

Ο De Gaulle επέλεξε να μην εγκαταλείψει την ολοκλήρωση, καθώς είδε την

οικονομική και στρατηγική σημασία της γαλλογερμανικής συμφιλίωσης, ιδίως
λόγω των πιθανών οφελών που η ΚΑΠ θα μπορούσε να προσφέρει στη Γαλλία
ΔΗΔ52

Απαρχή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής ΚΑΠ

Το 1960 πέρασε επιτυχώς η πρώτη δοκιμασία της οικονομικής ολοκλήρωσης→
μείωση των τιμολογίων και η αύξηση των ποσοστώσεων επί των εισαγωγών.
Το άρθρο 39 της Συνθήκης της ΕΟΚ προβλέπει μια ΚΑΠ με βάση τις αρχές της
ενιαίας αγοράς, με στρατηγικό στόχο την αύξηση της παραγωγής τροφίμων σε
ολόκληρη τη Δυτική Ευρώπη

Η επιμονή της Γαλλίας για παρέμβαση προκειμένου να διατηρηθούν οι υψηλές

τιμές (τα πλεονάσματα θα έπρεπε να αγοραστούν απευθείας από την ΕΟΚ) και
για την ακύρωση διμερών γεωργικών συμφωνιών με μη μέλη της ΕΟΚ συνάντησε
την έντονη αντίσταση της Δυτικής Γερμανίας

Το 1962 η Γερμανία δέχτηκε τελικά τη θέση της Γαλλίας για την ΚΑΠ
ΔΗΔ52
Η σημασία των διευρύνσεων για την ενίσχυση της
πορείας ολοκλήρωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Μεταξύ 1973 και 2010 υπήρξαν τέσσερα κύματα διευρύνσεων:

1.Η ατλαντική διεύρυνση το 1973 (Βρετανία, Δανία, Ιρλανδία)

2.Η μεσογειακή διεύρυνση το 1981 και το 1986 (αρχικά η Ελλάδα και μετά η
Ισπανία και η Πορτογαλία)
3.Η μεταψυχροπολεμική δυτική διεύρυνση το 1995 (Αυστρία, Φιλανδία και
Σουηδία)
4.Η διεύρυνση της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (Κύπρος, Τσεχία, Εσθονία,
Ουγγαρία, Λετονία, Μάλτα, Πολωνία, Σλοβακία και Σλοβενία το 2004 και
Βουλγαρία και Ρουμανία το 2007)
ΔΗΔ52

Η πρώτη διεύρυνση είχε σκοπό σημαντικά οικονομικά οφέλη, ωστόσο συνέπεσε με

την πετρελαϊκή κρίση του 1973. Η κατάρρευση του συστήματος Μπρέτον Γουντς και
η γενικευμένη οικονομική αβεβαιότητα έστρεψε τους ηγέτες της Δυτικής Ευρώπης
προς την ΕΟΚ προκειμένου να επιλυθεί το πρόβλημα διαχείρισης των
συναλλαγματικών ισοτιμιών και των οικονομικών πολιτικών. Ωστόσο, δεν υπήρξαν
σημαντικές εξελίξεις όσον αφορά στην ΕΟΚ.

Η μεσογειακή διεύρυνση συνδέεται με την αλλαγή των καθεστώτων στις

μεσογειακές χώρες και την πρόθεση ενίσχυση της δημοκρατίας. Με την ένταξη της
Ελλάδας η πρόθεση να ενισχυθεί η δημοκρατία στην ιστορική της γενέτειρα
συνοδεύτηκε από την αύξηση του δημοκρατικού χαρακτήρα της ΕΟΚ καθώς από το
1979 διενεργούνται άμεσες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
ΔΗΔ52

Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980 δεν προχώρησαν τα σχέδια της Συνθήκης
της Ρώμης σχετικά με την ανάπτυξη μιας κοινής νομισματικής πολιτικής και τον
συντονισμό της εξωτερικής πολιτικής. Ένας σημαντικός παράγοντας για αυτό ήταν η
εσωτερική διαμάχη που έγινε εντονότερη μετά την προσχώρηση της Βρετανίας.
Η Θάτσερ, η οποία εκλέχτηκε πρωθυπουργός στη Βρετανία το 1979, απέβλεπε στη
μείωση της βρετανικής συνεισφοράς στον προϋπολογισμό και στο πλαίσιο αυτό
εμπόδιζε τη συνεργασία γύρω από την ουσιαστική χάραξη πολιτικής της ΕΟΚ.

Έτσι, παρά την πρόοδο στην κατεύθυνση της μεσογειακής διεύρυνσης και την
καθιέρωση άμεσων εκλογών για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η περίοδος 1973-1986
χαρακτηρίζεται από στασιμότητα στην εξέλιξη της ΕΟΚ.
Αυτή η απουσία συγκεκριμένης εμβάθυνσης έρχεται σε αντίθεση με την επόμενη
φάση της ολοκλήρωσης , που ξεκίνησε με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη που
υπογράφηκε το 1986.