Professional Documents
Culture Documents
Stagflasyon Ve Maliye Politikası
Stagflasyon Ve Maliye Politikası
S T A G F L A S Y O N ve M A L İ Y E POLİTİKASI
Prof. D r . S a l i h T U R H A N *
— 433 —
Prof. D r . Salih T U R H A N
— y a fiyatların n i s b i o l a r a k değişmediği b i r e k s i k i s t i h d a m d u -
d u r u m u mevcuttur.
— v e y a aşırı i s t i h d a m d u r u m u n d a fiyatların arttığı enflasyon
enflasyon d u r u m u m e v c u t t u r .
B i r i n c i d u r u m d a , t o p l a m t a l e b i genişletmek s u r e t i y l e reel gayri-
safi sosyal hasılayı artırmak kolayca mümkün olmaktadır ( B k z . Şe
k i l 1/ N j N ) . 2
ŞEKÎL: 1
M e v c u t üretim k a p a s i t e s i n i n t a m o l a r a k kullanıldığı i k i n c i d u r u m
da, t o p l a m t a l e b i n azaltılması fiyatları düşürmekte, f a k a t i s t i h d a m
ve reel gayrisafi sosyal hasılada b i r değişiklik yapmamaktadır( b k z .
Şekil î , N - * N ) .
6 6
— 434 —
Stagflasyon ve Maliye Politikası
ora.ru
ŞEKİL : 2
— 435 —
Prof. Dr. Salih T U R H A N
mektedir.
i l e gösterilmektedir.
— 436™
Stagflasyoıi ve Maliye Politikası
— 437 —
Prof. D r . Salih T U R H A N
— 438 —
Stagflasyon ve Maliye Politikası
— 439 —
Prof. D r . Salih T U R H A N
— 440 —
Stagflasyon ve Maliye Politikası
— 441 —
Prof. Dr. Salih T U R H A N
Artış
ÛTArii
III
m
Un
ŞEKİL: 3
— 442 —
Stagflasyon ve Maliye Politikası
I. Süreç Aşaması:
— 443 —
Prof. Dr. Salih T U R H A N
— 447 —
Prof. D r . Salih T U R H A N
— 449 —
Prof. Dr. Salih T U R H A N
T o p l a m t a l e b i e t k i l e m e k y o l u y l a g l o b a l yönlendirmenin amaca
h i z m e t etmediğini göstermek için, b u r a d a , çarpıcı Örnek o l a r a k pet
r o l k r i z i v e r i l d i . F a k a t , bütün yapısal aksamalarda, s o r u n benzer b i r
görünüm arz e t m e k t e d i r : Yapısal değişimler ister talepden, ister üre
t i m d e n kaynaklansın gîobal yönlendirme i l e b u d u r u m u o r t a d a n
kaldırmak mümkün değildir. A k s a m a l a r , b i r d e n b i r e o r t a d a n kaldırı
lamaz; e k o n o m i , sadece u z u n dönemde değişen v e r i l e r e u y a b i l i r . B i r
üretim elemanının nisbî o l a r a k pahalanması söz k o n u s u ise, b u n u n
diğer üretim elemanları i l e ikâme e d i l m e s i y o l u i l e u y u m sağlanır.
T a l e b i n yapısında b i r değişme meydana gelirse, üretimin yeniden
düzenlenmesi gerekir. H e r i k i d u r u m d a da b e l i r l i b i r zamana gerek
s i n m e d u y a n u y u m u n t a m a m e n pürüzsüz b i r biçimde seyretmesi
mümkün değildir.
— 450 —
Stagflasyon ve Maliye Politikası
Böyle b i r d u r u m d a v e r g i i n d i r i m l e r i y o l u i l e gerçekleştirilen
genişletici m a l i y e politikası i l e , daraltıcı yönde e t k i y a p a n p a r a po
litikasını birleştirmek düşünülebilir. Daraltıcı p a r a politikası, f i y a t
ve ücret şeklinde sosyal hasılaya yöneltilen a r z u l a n m a y a n düzeydeki
t a l e p l e r i p a r a s a l açıdan yumuşatma f o n k s i y o n u n u üstlenir. Böyle
ce, p a r a politikası, genişletici yönde e t k i y a p a n v e r g i i n d i r i m l e r i n d e n
k a y n a k l a n a n enflasyona karşı b i r tür k o r u y u c u t a m p o n g i b i e t k i ya
p a r . B u n a karşılık, genişletici m a l i y e politikası, ücretlere ilişkin top
l u sözleşme müzakereleri üzerinde ılımlı yönde e t k i y a p a r a k istih
damı artırma işlevini üstlenir. H a t t a , genişletici m a l i y e politikasının
ücret amacıyla, b u tür önlemlerin yürürlüğe konması-meselâ, İngil
tere'de olduğu g i b i , - b e l i r l i b i r ücret politikasına bağlı kıhnabilir.
Böylece, ücretlerden k a y n a k l a n a n m a l i y e enflâsyonuna karşı mü
cadele e d i l e b i l i r . Ücretler i l e i l g i l i m a l i y e t enflasyonu s o r u n u için
önerilen b i r başka yöntem, özellikle A.B.D. de tartışılan «Tax- Based
incomes Policy» i l e i l g i l i d i r . B u n a göre, f i y a t istikrarı görüşü açı
sından «aşırı yüksek» addedilen ücret sözleşmeleri dışsal maliyet
o l a r a k işlem görecek ve v e r g i i l e cezalandırılacaktır. B e l i r l i değer
l e r i n altında k a l a n ücret sözleşmeleri ise, dışsal fayda o l a r a k k a b u l
edilerek malî açıdan mükâfatlandırılacaktır Daha çok A m e r i k a n ko
şullarına u y g u n o l a n b u öneri, u y g u l a m a açısından önemli t e k n i k so
runları içermektedir.
— 452 —
Stagflasyon ve Maliye Politikası
T A B L O : 1 Para ve M a l i y e Politikasının t e m e l ve y a n e t k i l e r i n i n
açıklanması
MALİYE
—2 (YAN ETKİ) + 3 (TEMEL ETKİ)
POLİTİKASI
TOPLAM
ETKİ
+ 1 +ı
4. Sonuç:
LİTERATÜR