WADY ZGRYZU

Martyna Dzierżawa-Lazar
Norma zgryzowa
 Cechy zgryzu prawidłowego
• linia symetrii górnego łuku zębowego pokrywa się z linią symetrii
dolnego łuku zębowego i linią symetrii twarzy
• górny łuk zębowy ma kształt półelipsy, a dolny paraboli
• zęby kontaktują się z zębami sąsiednimi w łuku w miejscach stycznych
• zachowana jest tzw. zasada triady zębowej: każdy ząb styka się z
dwoma zębami drugiego łuku (każdy oprócz dolnych siekaczy
przyśrodkowych i górnych trzecich zębów trzonowych, które stykają
się z jednym zębem)
• występuje I klasa Angle'a występuje I klasa kłowa
• nagryz pionowy wynosi 3–4mm (lub 1/3 wysokości powierzchni
wargowej dolnego przyśrodkowego siekacza)
• nagryz poziomy wynosi 2–3mm
Pierwsza klasa Angle’a i
pierwsza klasa kłowa
KLASYFIKACJA ANGLE’A
KLASYFIKACJA ANGLE’A
• „Pierwsze trzonowce stałe mają niezmienną pozycję w stosunku do
podstaw szczękowych i stanowią klucz do oceny okluzji”
• Angle wyróżniał 3 klasy wzajemnych kontaktów górnych i dolnych I
zębów trzonowych
• Klasyfikacja ta dotyczy stosunków przednio tylnych (względem
płaszczyzny czołowej)
• Harmonijne ustawienie podstaw szczęk -tzw. zgryz neutralny czyli
prawidłowy
• Nieprawidłowości mogą występować w przedniej części łuków
zębowych, lub występować względem innych płaszczyzn
KLASA I –
I klasa Angle'a (okluzja
normalna) – występuje gdy
guzek policzkowy mezjalny
górnego pierwszego trzonowca
rzutuje w bruzdę
międzyguzkową mezjalną
policzkową dolnego pierwszego
trzonowca.
KLASA II –
występuje gdy guzek policzkowy
mezjalny górnego pierwszego
trzonowca rzutuje pomiędzy
dolnego
drugiego przedtrzonowca i
pierwszego trzonowca. Świadczy
to o wadzie dotylnej
W zależności od ustawienia siekaczy w
obrębie klasy II wyróżnia się dwie podgrupy:
KLASA IIA z protruzją siekaczy KLASA IIB z retruzją siekaczy
III klasa Angle’a
– występuje gdy guzek policzkowy
mezjalny górnego pierwszego
trzonowca rzutuje pomiędzy
pierwszego i drugiego dolnego
trzonowca
KLASY GUZKOWE - TENDENCJE
• W przypadku klasy II i III, gdy wada jest nieco mniejsza można
określić tzw. klasę guzkową (II guzkową lub III guzkową),
• Występuje wtedy przesunięcie o ,,połowę guzka” w stosunku do
klasy I, tj. gdy guzek policzkowy mezjalny górnego pierwszego
trzonowca rzutuje nieco bliżej, na odpowiedni guzek (tzw
,,guzek w guzek”

• Stan ten nazywa się też tendencją do klasy (II lub III).
KLASY RZEKOME
Klasy rzekome określa się, gdy górny drugi trzonowiec mleczny
został przedwcześnie utracony lub brak jest zawiązka drugiego
zęba przedtrzonowego i górny pierwszy stały trzonowiec miał
możliwość przesunięcia się lub nawet przesunął się, a jego
pozycja nie odzwierciedla jego pierwotnego położenia względem
szczęki. W takim wypadku, aby ustalić klasę Angle'a wymagane
jest przeprowadzenie rekonstrukcji jego położenia podczas
analizy modeli, aby uzyskać klasę rzeczywistą.
Nieścisłości klasyfikacji Angle’a:
• można ją zastosować jedynie w uzębieniu mieszanym i stałym (w przypadku
zębów mlecznych stosuje się klasyfikację Baume’a)
• ocenia jedynie zaburzenia przednio-tylne, a nie uwzględnia zaburzeń
poprzecznych i pionowych
• nieprawdziwa jest teza o stałości wyrzynania górnych pierwszych
trzonowców (przedwczesne ekstrakcje mlecznych górnych drugich
trzonowców, próchnica czy nieprawidłowa odbudowa powierzchni
stycznych powoduje zmiany ustawienia tych zębów)
• podział nie uwzględnia etiologii wady, pozwala na przyporządkowywanie
różnych zaburzeń do jednej klasy
• klasyfikacja ta kładąc nacisk na prawidłową okluzję, umniejsza wagę
estetyki i proporcji twarzy
KLASYFIKACJA BAUMA
Zęby mleczne
KLASYFIKACJA BAUMA – zęby mleczne
W zgryzie prawidłowym linia biegnąca za drugimi zębami trzonowymi
mlecznymi od góry do dołu jest linią pionową.
I Klasa Bauma: linia styczna do powierzchni dystalnych jest linią prostą,
zgryz prawidłowy
II Klasa Bauma: linia styczna do powierzchni dystalnych jest linią łamaną
do tyłu, występuje tyłozgryz
III Klasa Bauma: linia styczna do powierzchni dystalnych jest linią
łamaną do przodu, występuje przodozgryz
 KLASY KŁOWE
Pozwalają na ocenę nieprawidłowości przednio-tylnych w przednim
odcinku łuku
Nagryz poziomy
(overjet)
i
nagryz pionowy
(overbite)
NAGRYZ PIONOWY (OVERBITE)
➢Określa pionowe relacje zębów siecznych
➢Norma: zęby górne pokrywają dolne w zakresie 1/3 – 1/2
➢Zgryz prosty – kontakt „brzeg w brzeg” – prawidłowy, wariant normy
➢Ujemny nagryz pionowy (szpara niedogryzowa) – zęby sieczne górne nie
dochodzą do dolnych – tak się dzieje w zgryzach otwartych
Nagryz poziomy (overjet)
• Określa przednio-tylną relację zębów siecznych
POLE BIOMETRYCZNE
POLE BIOMETRYCZNE – profil prawidlowy
• Warga górna zbliża się do przedniej granicy pola
• Warga dolna nieznacznie cofnięta w stosunku do górnej
• Warga dolna i bródka w środku pola/czasem zbliżają się do przedniej
granicy pola
• Bruzda wargowo-bródkowa zbliża się do tylnej granicy pola
PROPORCJE TWARZY
PŁASZCZYZNY
Podział wad zgryzu:
• I. Wady poprzeczne (zaburzenia we wzroście na szerokość – w odniesieniu do
płaszczyzny pośrodkowej). Wady z grupy zgryzów krzyżowych i zgryzów
przewieszonych.
• II. Wady dotylne i doprzednie (zaburzenia we wzroście na długość – w odniesieniu
do płaszczyzny czołowo-oczodołowej). Wady z grupy tyłozgryzów i wady z grupy
przodozgryzów.
• III. Wady pionowe (zaburzenia we wzroście na wysokość – w odniesieniu do
płaszczyzny poziomej). Wady z grupy zgryzów otwartych i zgryzów głębokich.
• IV. Wady z rozległymi zmianami w odniesieniu do trzech płaszczyzn
przestrzennych.
• V. Protruzja dwuszczękowa.
• VI. Stłoczenia zębów (pierwotne, wtórne, trzeciorzędowe).
• VII. Nieprawidłowości zębowe – zaburzenia budowy, liczby, położenia i czasu
wyrzynania zębów.
 KLASYFIKACJA WAD ZGRYZU
wg Orlik- Grzybowskiej
PŁASZCZYZNA STRZAŁKOWA PŁASZCZYZNA OCZODOŁOWA PŁASZCZYZNA POZIOMA
1. Zgryz krzyżowy 1. Tyłozgryz 1. Zgryz otwarty
a) całkowity (prawo lub a) częściowy a) częściowy przedni
lewostronny) b) całkowity
b) częściowy c) rzekomy b) częściowy boczny -
- przedni (prawo lub jednostronny (prawo
lewostronny) 2. Tyłożuchwie
- boczny : jednostronny lub a) czynnościowe lub lewostronny) -
obustronny b) morfologiczne - retrogenia obustronny
2. Boczne przemieszczenie 3. Przodozgryz c) całkowity
żuchwy a) częściowy
a) czynnościowe b) całkowity
b) morfologiczne – c) rzekomy
2. Zgryz głęboki
laterogenia a) częściowy
4. Przodożuchwie
3. Zgryz przewieszony a) czynnościowe b) całkowity
a) jednostronny (prawo lub b) morfologiczne – progenia c) rzekomy
lewostronny)
b) obustronny
 WADY ZGRYZU WZGLĘDEM
PŁASZCZYZNY STRZAŁKOWEJ

1. ZGRYZY KRZYŻOWE
2. BOCZNE PRZESUNIĘCIA ŻUCHWY
3. ZGRYZ PRZEWIESZONY
ZGRYZ KRZYŻOWY
CZĘŚCIOWY PRZEDNI
• Cechy okluzji: zachodzenie części
lub wszystkich zębów dolnych na
górne z przesunięciem linii
pośrodkowej

• Rysy twarzy: asymetria warg –

wysunięcie wargi dolnej po stronie
wady, wygładzenie bruzdy
wargowo bródkowej
ZGRYZ KRZYŻOWY CZĘŚCIOWY BOCZNY

• Cechy okluzji: powstaje na

skutek zwężenia szczęki – zęby
boczne żuchwy zachodzą za zęby
boczne szczęki po jednej lub obu
stronach; linia pośrodkowa NIE
jest przesunięta
• Rysy twarzy: bez zmian
ZGRYZ KRZYŻOWY CAŁKOWITY
• Cechy okluzji: zachodzenie połowy
(plus/minus 1 ząb sieczny) łuku
dolnego na górny;
• Przyczyna: dysproporcja szerokości
łuków; linia pośrodkowa nie musi być
przesunięta
• Rysy twarzy: uwypuklenie wargi
dolnej po stronie wady i zapadnięcie
górnej (ewentualnie też zapadnięcie
policzka po stronie wady)
Boczne przesunięcie żuchwy

• Czynnościowe („+” test czynnościowy)

• Morfologiczne („-” test czynnościowy)
BOCZNE CZYNNOŚCIOWE PRZESUNIĘCIE
ŻUCHWY
• Cechy okluzji: zgryz krzyżowy
całkowity ze znacznym
przesunięciem linii pośrodkowej
• Rysy twarzy: bródka przesunięta w
stronę wady, zapadnięcie wargi
górnej, uwypuklenie wargi dolnej
• Dodatni test czynnościowy:
poprawa warunków zgryzowych i
rysów twarzy
• Test polega na ułożeniu żuchwy w
taki sposób, aby linia pośrodkowa
została wyrównana
BOCZNE MORFOLOGICZNE PRZESUNIĘCIE
ŻUCHWY - LATEROGENIA
• Cechy okluzji: zgryz krzyżowy
całkowity, częściowy boczny lub
częściowy przedni;
niedorozwój/przerost trzonu lub
gałęzi żuchwy (często dziedziczna
wada)
• Ujemny test czynnościowy
• Rysy twarzy: przesunięcie bródki
asymetria twarzy, rysy podobne
jak w postaci czynnościowej; częste
przechylenie płaszczyzny
zwarciowej
ZGRYZ PRZEWIESZONY
• Cechy okluzji: wada dotyczy tylko
zębów bocznych górnych, wynika z
nadmiernego poszerzenia łuku
górnego lub zwężenia łuku dolnego
(czyli odwrotnie niż w zgryzach
krzyżowych) i polega na kontakcie
podniebiennych powierzchni
zębów górnych z przedsionkowymi
powierzchniami zębów dolnych
• Cechy okluzji - może być jedno- lub
obustronny; dotyczyć jednego lub
wszystkich zębów bocznych
• Rysy twarzy: dysproporcja
szerokości łuków zębowych
 WADY ZGRYZU WZGLĘDEM PŁASZCZYZNY
CZOŁOWEJ/OCZODOŁOWEJ

1. TYŁOZGRYZ
2. TYŁOŻUCHWIE
3. PRZODOZGRYZ
4. PRZODOŻUCHWIE
WADY DOTYLNE nazwane ogólne TYŁOZGRYZAMI, jako wyraz
dotylnej relacji dolnego łuku zębowego w stosunku do
górnego.
Charakterystyka:
• powiększenie nagryzu poziomego
między zębami siecznymi
• cofnięcie lub wywinięcie wargi dolnej
• pogłębienie bruzdy wargowo-
bródkowej
• występuje przewaga mięśni cofających
nad wysuwającymi
• hipotonia mięśni warg
TYŁOZGRYZ CZĘŚCIOWY
• cofnięcie, przechylenie zębów siecznych dolnych
• zahamowanie doprzedniego wzrostu części zębodołowej żuchwy
• zęby trzonowe w I klasie Angle’a, a kły w II klasie kłowej
• rysy twarzy:
o cofnięcie lub wywinięcie wargi dolnej
o pogłębienie bruzdy wargowo bródkowej
o silne napięcie wargi dolnej oraz mięśnia bródkowego mogą przyczynić się do
retruzji zębów siecznych dolnych
TYŁOZGRYZ CAŁKOWITY
• cały dolny łuk zębowy jest cofnięty w stosunku do
łuku dolnego
• zęby trzonowe w II klasa Angle’a, a kły w II klasie
kłowej
• w zębach mlecznych występuje w II klasie Bauma-
linia za drugimi trzonowcami załamana jest do tyłu
• rysy twarzy:
o przy protruzji warga górna skrócona, wiotka, czasem nie
pokrywa całkowicie zębów siecznych górnych,
o warga dolna jest wywinięta,
o bruzda w-b pogłębiona
o w przypadku retruzji obie wargi są napięte, dolna cofnięta
w stosunku do górnej
TYŁOZGRYZ RZEKOMY
• następuje zwiększony doprzedni wzrost szczęki w stosunku do
mózgowej części czaszki
• dolny łuk jest więc cofnięty rzekomo w relacji do wysuniętej szczęki.
• możliwe kasy Angle’a : I lub II
• kły ustawione są w II klasie kłowej
• w rysach twarzy wysunięta jest warga górna i jej okolica
TYŁOŻUCHWIE CZYNNOŚCIOWE
• dotylne ustawienie żuchwy bez wyraźnych zmian w jej budowie
• cofnięcie wargi dolnej i bródki
• wewnątrzustnie II klasa trzonowcowa i II klasa kłowa
• wielkość szpary poziomej zależna od ustawienia siekaczy (w zależności
czy występuje protruzja czy retruzja siekaczy)
• test czynnościowy dodatni, co oznacza, ze pacjent potrafi ustawić
żuchwę w prawidłowy sposób dzięki czemu poprawiają się rysy twarzy
TYŁOŻUCHWIE MORFOLOGICZNE
Test czynnościowy różnicujący tyłożuchwie
czynnościowe od morfologicznego
 WADY DOPRZEDNIE
Ogólna charakterystyka
• dochodzi do wysunięcia dolnego łuku zębowego w stosunku
do górnego
• ustawienie zębów przednich przed górnymi
• w rysach twarzy ZAWSZE występuje wysunięcie wargi dolnej
i wygładzenie bruzdy wargowo-bródkowej
• widoczna przewaga mięśni wysuwających żuchwę
• odwrotny nagryz poziomy zębów przednich
• hamuje wzrost szczęki
• upośledza funkcję żucia i odgryzania pokarmów
• wymowa pacjenta bywa upośledzona
PRZODOZGRYZ CZĘŚCIOWY
• doprzedni wzrost części zębodołowej żuchwy
• ujemny nagryz poziomy
• I klasa Angle’a
• III klasa kłowa
• rysy twarzy j.w
PRZODOZGRYZ CAŁKOWITY
• wysunięcie całego dolnego łuku
zębowego
• III klasa Angle’a
• III klasa kłowa
• III klasa Bauma- zęby mleczne
• rysy twarzy j.w
PRZODOZGRYZ RZEKOMY
• zahamowanie doprzedniego
wzrostu szczęki w odniesieniu do
mózgowej części czaszki
• dolny łuk rzekomo wysunięty w
stosunku do zahamowanej we
wzroście szczęki
• I lub III klasa Angle’a
• III klasa kłowa
• zapadnięcie wargi górnej i jej
okolicy
PRZODOŻUCHWIE CZYNNOŚCIOWE
• doprzednie ustawienie żuchwy,
bez widocznych zmian w jej
budowie
• III klasa kłowa i Angle’a
• test czynnościowy cofania
żuchwy dodatni
PRZODOŻUCHWIE MORFOLOGICZNE -
PROGENIA
• wada wrodzona na tle
nadmiernego doprzedniego
wzrostu żuchwy
• III klasa kłowa i Angle’a
• test cofania żuchwy ujemny
• czynności odgryzania, żucia, mowy
upośledzone
• rysy twarzy:
• Wydłużenie trzonu żuchwy
• znaczne wysunięcie bródki
• warga dolna wysunięta, silnie napięta
• bruzda w-b wygładzona
 WADY ZGRYZU WZGLĘDEM PŁASZCZYZNY
POZIOMEJ/HORYZONTALNEJ

1. ZGRYZ OTWARTY
2. ZGRYZ GŁĘBOKI
ZGRYZ OTWARTY CZĘŚCIOWY PRZEDNI
• szpara niedogryzowa między
zębami przednimi (skrócenie
wyrostka zębodołowego szczęki i
części zębodołowej żuchwy w
odcinku przednim)
• rysy twarzy bez zmian
ZGRYZ OTWARTY CZĘŚCIOWY BOCZNY
• szpara niedogryzowa po jednej lub
po obu stronach łuków zębowych
(skrócenie wyrostków
zębodołowych w odcinkach
bocznych)
• rysy twarzy bez zmian
ZGRYZ OTWARTY CAŁKOWITY
• rozległa szpara niedogryzowa,
związana ze znacznym
rozchyleniem podstaw szczęk
• w rysach twarzy – wydłużenie
odcinka szczękowego
• rozległa szpara niedogryzowa
• znacznie upośledzona czynność
żucia, odgryzania, wymowy
ZGRYZ GŁĘBOKI
• Częściowy
• Całkowity
• Rzekomy
ZGRYZ GŁĘBOKI- rysy twarzy
• kąt żuchwy i kąt podstaw zmniejszony
• skrócenie dolnego odcinka twarzy
• warga dolna silnie wywinięta
• pogłębiona bruzda wargowo- bródkowa
• dominują pionowe ruchy żucia
• wielkość szpary spoczynkowej zależna od przerostu mięśni
ZGRYZ GŁEBOKI CZĘŚCIOWY

• zwiększenie nagryzu pionowego

zębów siecznych (spowodowane
nadmiernym wzrostem przedniej
części wyrostka zębodołowego
szczęki)
• rysy twarzy bez zmian (w nadgryzie
niepowikłanym)
ZGRYZ GŁĘBOKI CAŁKOWITY
• głębokiemu nagryzowi pionowemu zębów siecznych towarzyszą
niskie wyrostki zębodołowe w odcinkach bocznych
• w rysach twarzy – skrócenie odcinka szczękowego
ZGRYZ GŁEBOKI RZEKOMY
• obniżenie zwarcia na skutek utraty uzębienia lub zniszczenia
powierzchni żujących zębów bocznych
• w rysach twarzy – skrócenie szczękowego odcinka twarzy
Jak różnicować wady zgryzu ?
• Zgryzy częściowe przednie od całkowitych -> w częściowych przednich
zmiany w klasie kłowej, w całkowitych zmiany w klasie kłowej i kl. Angle’a.
• Zgryz krzyżowy przedni od przodozgryzu -> przesunięcie linii pośrodkowej
• Zgryz krzyżowy od bocznego przesunięcia żuchwy -> przesunięcie bródki
• Przodo i tyłozgryzu od progenii i retrogenii – wysunięcie/ cofnięcie bródki
poza pole biometryczne
• Wady morfologiczne od czynnościowych różnicujemy testem
czynnościowym