NADWRAŻLIWOŚĆ

ZĘBINY
OBJAWY I NAZEWNICTWO

 Opisywana klinicznie jako nadmierna

odpowiedź na nieszkodliwe bodźce zewnętrzne
 Zdrowa zębina jest obojętna na bodźce,
natomiast wrażliwość odsłoniętej zębiny jest
naturalną reakcją obronną na bodźce
 Niezależnie od zastosowanego bodźca jedynym
odczuciem jest ból
ETIOLOGIA
 Nadwrażliwość zębiny występuje przy miejscowym jej
odsłonięciu i otwarciu kanalików zębinowych drożnych w
kierunku miazgi.
 W rejonie przyszyjkowym dochodzi szybko do utraty cementu
po odsłonięciu korzenia pod wpływem czynników
chemicznych i fizycznych
 Obnażona zębina pokryta jest warstwą mazistą lub jej
kanaliki są zamknięte złogami wapnia pochodzącymi ze śliny,
usunięcie tych materiałów w wyniku działania czynników
chemicznych (kwasy zewnątrzpochodne – dietetyczne i
wewnątrzpochodne – refluks, wymioty) i fizycznych (np.
szczotkowanie zębów) powoduje otwarcie kanalików
zębinowych.
OTWARTE KANALIKI ZĘBINOWE
 RODZAJE BODŹCÓW
Nadwrażliwość zębiny charakteryzuje ostry ból, powstały w wyniku zadziałania
któregokolwiek z poniższych bodźców na odsłoniętą zębinę, którego nie
można przypisać innemu defektowi lub chorobie zęba.

Rodzaje bodźców

Termiczne Dotykowe Dehydratacyjne Osmotyczne Chemiczne

Strumieniem
Szczotkowanie Kwaśne (pokarm,
Zimno Tarcie klamry powietrza z Słodkie
zębów napoje)
dmuchawki

Kwaśne (z
Goraco Dotyk Zgłębnikowanie Kulką waty Słone metabolizmu
płytki bakteryjnej)

Aerozole wodno- Opracowywanie

powietrzne wiertłem
RODZAJE BODŹCÓW C.D.
 Większość zębów wrażliwa na więcej niż jeden bodziec
 Nie wszystkie zęby z odsłoniętą zębiną reagują na ten
sam bodziec
 Najczęściej (74% przypadków) nadwrażliwość na zimno
 Nasilenie reakcji bólowej może być różna, nawet u
jednego pacjenta. Różne odczuwanie reakcji bólowej
zależy od:
 Różnicy w stanie zewnętrznych ujść kanalików zębinowych -
obecności warstwy mazistej
 Drożności kanalików w kierunku domiazgowym (ilość
otwartych kanalików, szerokość kanalików zębinowych)
 Czynniki osobnicze ( indywidualny próg bólu, czynniki
psychiczne)
 W miarę starzenia się organizmu,
postępujących recesji dziąseł i odsłonięcia
korzeni nadwrażliwość nie zwiększa się ze
względu na nawarstwienie zębiny wtórnej,
reakcyjnej i sklerotycznej oraz zwłóknienie
miazgi.
BÓL ZĘBINOWY
Nadwrażliwość powstaje w wyniku aktywacji włókien
nerwowych. Powoduje ostry, przemijający
(odczuwalny w czasie działania bodźca),
umiejscowiony ból zębinowy
Określa się go jako sygnał ostrzegawczy, że
wypełnione płynem kanaliki są drożne i otwarte w
kierunku miazgi, czyli podatne na:
 Działanie bodźców
 Dyfuzję toksyn bakteryjnych
 Wnikanie bakterii
CZĘSTOŚĆ WYSTĘPOWANIA
 Występuje u 8-57% populacji osób dorosłych
 Nadwrażliwość przyszyjkowa, u 77,5-98,8% osób z chorobami przyzębia
 Częściej u kobiet (częściej szczotkują zęby)
 Najczęściej w wieku 20-49 lat, szczyt w 30-39
 Częściej na powierzchni policzkowej w rejonie przyszyjkowym,
 Powstaje w następstwie zmian:
 Erozyjnych
 Abrazyjnych
 Abfrakcyjnych
 Recesji dziąseł
 Po leczeniu chirurgicznym i chorób przyzębia
 Przeciek brzeżny
 Uszkodzenie wypełniena
 Występuje przy nadmiernym starciu innych powierzchni zębów w rejonie
połączenia szkliwa z cementem.
DIAGNOZA
 Opiera się o dane z wywiadu
 Opiera się na subiektywnym odczucia pacjenta
 Ocena wizualna, brak różnic pomiędzy zębiną wrażliwą i
niewrażliwą
 Nadmierna odpowiedź na nieszkodliwy bodziec zewnętrzny
 Diagnoza kliniczna, zastosowanie bodźca:
 Dehytratacyjnego (strumień powietrza z dmuchawki)
 Termicznego (aerozol wodno-powietrzny, chlorek etylu, ciepła
gutaperka)
 Dotykowego (tępy zgłębnik, czas dotyku 0,5-1 sekundy)
 Skala odczuwania bólu: niewielki, umiarkowany, silny
RÓŻNICOWANIE NADWRAŻLIWOŚĆI
Ból zębinowy towarzyszy różnym stanom klinicznym, dlatego dla
zdiagnozowania nadwrażliwości należy je wykluczyć
 Ubytek próchnicowy (rzadko ból ostry, jeśli występuje to po
spożyciu słodyczy w następstwie wypełnienia ubytku śliną
bogata w sacharozę, co powoduje przemieszczenie płynów w
kanalikach zębinowych na drodze osmotycznej)
 Wrażliwość pozabiegowa (stan przejściowy spowodowany
leczeniem, nadwrażliwość najczęściej na bodźce termiczne)
 Ubytki w zębach bocznych wypełnione kompozytem (ból
spowodowany zbyt dużym obciążeniem zgryzowym lub
mikroprzeciekiem brzeżnym, ściąganie guzków do siebie w
wyniku skurczu polimeryzacyjnego materiału)
RÓŻNICOWANIE NADWRAŻLIWOŚĆI C.D.
 Odsłonięcie zębiny w następstwie urazu mechaniczny
 Pęknięcia szkliwa i zębiny
 Po zacementowaniu koron i mostów
 Usunięcie kamienia i wygładzenie powierzchni
korzenia (pojawia się po upływie 3-5 dni, na ogół
ustępuje samoistnie w ciągu 2-4 tygodni)
 Po wybielaniu zębów z żywą miazgą (rozpuszczenie
pozostałości materii organicznej w defektach szkliwa,
powstają otwarte kanały dyfuzyjne sięgające zębiny,
wzrasta porowatość szkliwa)
TEORIE ROZWOJU NADWRAŻLIWOŚĆI ZĘBINY

 Teoria nerwowa (A)

(teoria bezpośredniej stymulacji włókien nerwowych)
 Teoria receptora odontoblastycznego (C)
(przewodzenia odontoblastycznego)
 Teoria hydrodynamiczna (B) – najbardziej
udowodniona
 Teoria neurofizjologiczna
(zmodyfikowana teoria hydrodynamiczna)
MECHANIZM WRAŻLIWOŚCI ZĘBINY
LECZENIE
 50% osób cierpiących na nadwrażliwość zębiny nie jest
świadoma o możliwości leczenia
 Leczenie w gabinecie powinno przynieść natychmiastowe i
trwałe ustąpienie bólu
 W 20-45% przypadków, ból ustępuje dzięki naturalnym
procesom obronnym.
Dwie główne metody leczenia polegają na:
• Bezpośrednim zamknięciu zewnętrznego ujścia kanalików
zębinowych
• Zmniejszenie aktywności nerwów czuciowych. (Przerwaniu
odpowiedzi nerwowej na bodziec bólowy, wykorzystując jony
potasu do depolaryzacji zakończeń nerwowych i
zahamowaniu przewodnictwa do OUN)
LECZENIE C.D.
 W pierwszej fazie należy wyeliminować bezpośrednią
przyczynę odsłonięcia kanalików zębinowych i nauczyć
pacjenta prawidłowej higieny jamy ustnej
Pacjentowi zaleca się:
 Stosowanie miękkiej szczoteczki do zębów
 Zmienić sposób szczotkowania (metoda wymiatania, unikać
nadmiernego nacisku)
 Ograniczyć kwaśne produkty w diecie
 Zachować odstęp co najmniej 2 godzin pomiędzy spożyciem
kwaśnych pokarmów a szczotkowaniem zębów
 Unikać napojów gazowanych
LECZENIE C.D.
 W drugim etapie leczenia można wykorzystać
specjalistyczne preparaty stosowane przez lekarza
w gabinecie lub pacjenta w domu.
 W eliminacji nadwrażliwości zębiny stosuje się
metody:
 Inwazyjne
 Nieinwazyjne
 Chemiczne
 Fizyczne
 Fizyko-chemiczne
LECZENIE CHEMICZNE DO STOSOWANIA W DOMU
 Zalecić pastę do zębów znoszącą
nadwrażliwość np.: Colgate Sensitive Pro-Relief
Technologia ProArgin (8% arginina i węglan
wapnia)
 Powoduje naturalny proces zamykania
kanalików zębinowych przez powstawanie
depozytów fosforanu wapnia
 W przypadku braku skuteczności przy
stosowaniu przez ok. 2 tygodnie należy podjąć
leczenie w gabinecie stomatologicznym
LECZENIE CHEMICZNE
Technologia ProArgin
LECZENIE CHEMICZNE DO STOSOWANIA W DOMU

Technologia ProArgin
LECZENIE CHEMICZNE BIOSZKŁO
 Technologia NovaMin
 Bioaktywne szkło zawiera fluorokrzemian
wapniowo-sodowy
 Uwalniane z niego jony tworzą na powierzchni
zębiny węglanowy hydroksyapatyt eliminujący
nadwrażliwość
Wchodzi w skład pasty Nupro Sensodyne,
aplikuje się ją przed lub po skalingu
Występuje też w pastach do użytku domowego
LECZENIE CHEMICZNE BIOSZKŁO

Technologia NovaMin
LECZENIE CHEMICZNE CPP-ACP
FOSFOPEPTYD KAZEINY Z AMORFICZNYM FOSFORANEM WAPNIA

 Ma zdolność stabilizacji jonów wapniowych

fosforanowych i fluorkowych
 Wiąże się z błonką
zębową, płytką nazębną, bakteriami,
hydroksyapatytami stając się źródłem
biodostępnych jonów wapnia i fosforanu
LECZENIE CHEMICZNE ZWIĄZKI FLUORU

 Wytrącanie kryształków CaF2 w kanalikach –

zmniejszenie ich światła i ograniczenie
przepływu płynu
 Łączenie z apatytem, w skutek czego powstaje
fluorek apatytu, który ma budowę bardziej
odporną na działanie kwasów
 Fluorek cyny dodatkowo zamyka kanaliki
zębinowe
LECZENIE CHEMICZNE ZWIĄZKI FLUORU
 Lakier Duraphat (5% NaF)
 Lakier Fluor Protector (0,9% fluorokrzemianu
sodu)
 Żel Gel-kam (0,4% fluorek cyny)
 Aminofluorki
 Płyn Elmex Fluid
 Żel Elmex Gelee, Fluormex żel
 Lakier Elmex Protector
 Płukanka Elmex Sensitive
LECZENIE CHEMICZNE ZWIĄZKI FLUORU
 Lakiery nakłada się na oczyszczoną i osuszoną
powierzchnię za pomocą aplikatora
na 20sekund, następnie usuwa nadmiar
rozpuszczalnika powietrzem z dmuchawki
 Możliwość nałożenia drugiej warstwy
 Zabieg powtarza się 2-3 razy w odstępach
tygodniowych
 Jeżeli nie uzyska się poprawy
po 5 krotnej aplikacji należy
zastosować inne rozwiązania.
LECZENIE CHEMICZNE ZWIĄZKI WAPNIA
 W gotowych preparatach np. Biopulp lub pastach ex
tempore z wodą destylowaną
 Nakłada się na 3-5 minut
 Działanie polega na wiązaniu się
wapnia z białkiem i zwiększeniu
mineralizacji odsłoniętej zębiny
 Przynosi ulgę natychmiastowo
 Wymaga wielu aplikacji, aby utrzymać efekt
 W pastach do zębów
 Węglan wapnia, fosforan wapnia, krzemian wapnia
 Dodawane jako środki abrazyjne, tworzą warstwę mazistą
LECZENIE CHEMICZNE ZWIĄZKI STRONTU

 Działa poprzez tworzenie

kompleksów zalegających w kanalikach
zębinowych
LECZENIE CHEMICZNE ALDEHYD GLUTAROWY
 Powoduje precypitację białka ( wytrąca białko z
płynu tkankowego)
 Blokuje kanaliki zębinowe
 Wytrawienie powoduje przenikanie preparatu 2
razy głębiej
 Możliwość nałożenia systemu wiążącego i
wypełnienia (nie zmienia siły wiązania)
 Występuje w:
 Gluma Desensitiser
 Calm-it Desensitiser
GLUMA DESENSITIZER

Sposób użycia:
 Oczyścić zębinę w razie konieczności przy zastosowaniu środka znieczulającego,
następnie wypłukać wodą.
 Błonę śluzową chronić używając koferdamu
 Nanieść minimalnie potrzebną ilość preparatu GLUMA® Desensitizer na leczoną
powierzchnię zębiny (np. przy pomocy pędzelka) i pozostawić na około 30–60
sekund.
 Leczoną powierzchnię osuszyć (przy użyciu dmuchawki), aż warstwa cieczy zniknie i
powierzchnia przestanie się błyszczeć, na koniec spłukać obficie wodą.
 Głęboko leżące ubytki oraz/lub miejsca znajdujące się w pobliżu miazgi należy przed
zastosowaniem środka uszczelnić, pokrywając je preparatami chroniącymi miazgę
oraz zębinę.

W przypadku, gdy po jednorazowym zastosowaniu GLUMA® Desensitizer ból nie ustąpi

lub ustąpi w niewielkim stopniu można powtórnie zaaplikować preparat (podczas tej
samej lub następnej wizyty) zanim zastosuje się alternatywną metodę leczenia.
Wykorzystywany przy cementowaniu koron i wkładów na całą powierzchnie szlifowanego
zęba
LECZENIE CHEMICZNE JONY POTASU

Zastosowanie związków potasu powoduje

przerwanie przewodnictwa nerwowego.
 5% azotan potasu w pastach i żelach

 3,8% chlorek potasu lub 5,5% cytrynian potasu

w pastach
 Występują w preparatach wieloskładnikowych
np.: D/Sense 2, GreenOr, Isodan
LECZENIE CHEMICZNE ISODAN
Skład
Azotan potasu, fluorek sodu, HEMA. Skuteczność:
Sposób użycia -62,1% po 1 tygodniu
 Zęby, które maja być leczone, należy odizolować za pomocą -87% po 1 miesiącu
bawełnianych wacików. -97% po 2 miesiącach
 Powierzchnie poddawana leczeniu dokładnie wysuszyć.
 Umieścić krople Isodanu w małym słoiczku.
 Pobrać mała ilość za pomocą mikropędzelka.
 Nałożyć cienka warstwę produktu na leczona powierzchnie.
 Rozprowadzić delikatnie za pomocą strumienia powietrza.
 Powtórzyć czynność dwa lub trzy razy aż do momentu uzyskania
błyszczącej powierzchni.
 Unikać szczotkowania zębów w ciągu 24 godzin od leczenia.
 Unikać picia i jedzenia zawierającego kwasy, w ciągu 24 godzin
od leczenia.

Pacjenci ocenili jako środek wysoce skuteczny

Stosowanie należy powtarzać co tydzień
LECZENIE CHEMICZNE SEAL&PROTECT
 Na bazie fluorku cetylaminy
 Zwiera:
 Cząsteczki wypełniacza nanofilerowego –
amorficzną krzemionkę, zwiększają twardość,
odporność na pęknięcia, wytrzymałość lakieru na
abrazję; dzięki małej średnicy – ok 7nm – wnikają
w głąb otwartych kanalików zębinowych
 Żywice dwu- i trój-metakrylanu
 PENTA
 Triklosan – działanie przeciwbakteryjne
LECZENIE CHEMICZNE SEAL&PROTECT

Sposób użycia:
LECZENIE CHEMICZNE GREENOR

Występuje w postaci:
 Dwuskładnikowego płynu – do stowania w gabinecie
 Pierwszy roztwór zawiera sole potasu (zielony)
 Drugi roztwór zawiera sole wapnia i strontu (pomarańczowy)

W wyniku podwójnej reakcji wytrąca się kompleks fosforanowo –

węglanowy, zamykający otwarte kanaliki zębinowe
Jednocześnie uwalniane jony potasu depolaryzują włókna
nerwowe obniżając wrażliwość na ruch płynu w kanalikach
 Żelu – do stosowania w domu
LECZENIE CHEMICZNE GREENOR
Sposób użycia żelu:
1. Nałożyć żel 1 (zielony) na miękka szczoteczkę do zębów, bez wody.
Delikatnie szczotkować zęby przez ok. 1 minutę. Jamy ustnej nie płukać.
2. Szczoteczkę dokładnie umyć pod bieżącą wodą.
3. Nałożyć na szczoteczkę żel 2(pomarańczowy) i szczotkować zęby przez 1
minutę.
4. Wypłukać jamę ustną.

Ważne jest, aby jamę ustną wypłukać dopiero po zastosowaniu obu żeli. Nie
należy mieszać obu żeli przed zaaplikowaniem ich na zęby. Reakcja między
związkami czynnymi preparatu Green Or musi zajść na powierzchni zębów.
Zaleca się stosowanie preparatu przez 15 dni nawet, jeśli ból spowodowany
nadwrażliwością ustąpi. Osobom ze skłonnościami do nadwrażliwości
zaleca się, zapobiegawczo, ciągłe stosowanie preparatu, Stosować produkt
przynajmniej raz dziennie.
LECZENIE CHEMICZNE GREENOR
Sposób użycia płynu:
Preparat GreenOr nakładać na izolowane od dostępu
śliny, oczyszczone za pomocą szczoteczki,
odtłuszczone, osuszone, bolesne powierzchnie
zębów w dwóch etapach.
 W etapie I przez 10 sekund wcierać 4 krople
preparatu z buteleczki oznaczonej nr. 1 (zielona).
 W etapie II w tę samą powierzchnię wcierać przez
kolejne 10 sekund nowym wacikiem 4 krople płynu
z buteleczki nr. 2 (pomarańczowa).
LECZENIE CHEMICZNE ŻYWICE
NIEADHEZYJNE I ADHEZYJNE

 Chronią odsłoniętą zębinę przez stworzenie

cienkiej warstwy spolimeryzowanej żywicy na
powierzchni zębiny i wypustek żywicy w kanalikach
 Nieadhezyjne
 Dentin Protector (zawiera HEMA)
 Lakier Copal (Copalite Dental Cavity Varnish)
 Cervitec
 Cervitec Plus
 Adhezyjne
 Systemy łączące (All Bond 2, Prime&Bond, Gluma 2
Bond)
CERVITEC PLUS
Nakładanie
1. Dokładnie oczyścić powierzchnie zębów.
2. Odizolować ząb wałeczkami z ligniny i osuszyć powietrzem.
3. a) Opakowania Single Dose: usunąć folię z pojemnika i bezpośrednio z niego
nakładać lakier,
b) Tuba: pobrać 3 krople lakieru do szklanego naczynia.
4. Nakładać lakier cienką warstwą na powierzchnię zęba
za pomocą aplikatora lub pędzelka.
Na powierzchniach stycznych zaleca się używanie nici
dentystycznej.
5. Pozostawić lakier do wyschnięcia, można także
wysuszyć powietrzem z dmuchawki.
6. Po 30 sekundach usunąć wałeczki z ligniny.
7. Pacjent nie powinien płukać jamy ustnej.
LECZENIE CHEMICZNE SYSTEM ADHEZYJNY
LECZENIE FIZYCZNE

Używa się laserów Używa się laserów małej

dużej mocy: mocy (biostymulacyjnych):
-Nd-Yag -galowo-aluminiowo-
arsenowy (Ga-Al-As)
-CO2
-helowo-neodymowy (He-
-Er-Yag Nd)
LASERY MAŁEJ MOCY
 Blokują depolaryzację włókien nerwowych
 Aby uzyskać maksymalny efekt należy naświetlić okolicę
szyjki zęba pod kątem 90st dawką 2J/pkt
 Całkowity czas naświetlenia od 1,5-2,5 minuty w odstępach
1,2,8 tygodni
 Nadwrażliwość ustępuje po 3-4 naświetleniach
 Efekt utrzymuje się 4-6 miesięcy
 Dla wzmocnienia efekty leczenia stosuje się lakiery
fluorkowe
LASERY WYSOKIEJ MOCY

 Doprowadzają do zamknięcia kanalików zębiny

(stopienie i rekrystalizacja zębiny)
Powstaje krystaliczna i jałowa warstwa
(mechaniczna bariera dla bodźców
drażniąceych)
 Blokują depolaryzację nerwów

 Aby podczas naświetlania nie uszkodzić miazgi,

ząb pokrywa się czarnym tuszem
 Przeciwwskazania do leczenia laserami dużej i
małej mocy:
 Nowotwory

 Ciąża

 Padaczka

 Nadciśnienie

 Rozrusznik serca
 Cukrzyca
LECZENIE INWAZYJNE
 Stosuje się gdy inne metody okazują się
nieskuteczne
 Polega na opracowaniu ubytku
 Materiałem glass-jonomerowym
 Kompomerem
 Kompozytem
 Korony ceramiczne
 Leczenie kanałowe
 Przeszczep tkanek śluzówkowo-dziąsłowych przy
recesjach
WYBIELANIE – JAK UNIKNĄĆ NADWRAŻLIWOŚĆI PO
ZABIEGU

 Postępowanie zapobiegawcze:
 Środek wybielający z dodatkiem azotanu potasu
 Używanie przed zabiegiem pasty z solami potasu

 Użycie 10% nadtlenku mocznika zamiast 20%,

zmniejszy efekt wybielenia ale i eliminuje
ewentualną nadwrażliwość
 Nie należy przeprowadzać wybielania częściej niż
raz na 6 miesięcy
PODSUMOWANIE
 W efektywności leczenia znamienne znaczenie
mają nawyki dietetyczne i higieniczne pacjenta
 Brak środku leczniczego trwale eliminującego
nadwrażliwość
 Należy zwrócić uwagę pacjentów i lekarzy na
zapobieganiu powstawania czynników
powodujących nadwrażliwość
 Lekarze powinni unikać nadmiernego
opracowywania i polerowania korzenia
 Stosowanie środków zapobiegających
nadwrażliwości podczas wybielania
PIŚMIENNICTWO
1. Stomatologia zachowawcza z endodoncją Zarys kliniczny, Jańczuk,
Kaczmarek, Lipski PZWL Wydanie IV, 2014, 131-150
2. Postępowanie diagnostyczno-lecznicze w nadwrażliwości zębiny, U.
Kaczmarek, Czasopismo Stomatologiczne, 2006, LIX, 7, 461-472
3. Ocena kliniczna preparatu Green Or w leczeniu nadwrażliwości
zębiny, Czasopismo Stomatologiczne, 2005, LVIII, 10
4. Charakterystyka wybranych metod leczenia nadwrażliwości zębiny
w świetle piśmiennictwa, Magazyn Stomatologiczny, 12/2009, 76-
81
5. Ulotka producenta preparatu GreenOr
6. Ulotka preparatu Gluma® Desensitizer
7. Zasoby grafiki GOOGLE