11.

BÖLÜM
AMBARLAR, TANKLAR VE
SAC AKSAMIN BAKIMI

1
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER
Ambar temizliğine duyulan ihtiyaç birçok nedenden
kaynaklanabilir. Bu nedenleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

a. Gemi bünyesini muayene ve kontrol amacı ile,

b. Yanıcı ve zehirli maddelerin temizlenip atılması için,

c. Sintine ve diğer rutubetli bölümlerin kurutulması için,

d. Yeni yüklenecek yükün eski yük artıkları ile karışarak

bozulmasını önlemek için ve

e. Ambarlarda üreyecek böcek ya da bakterileri önlemek için.

2
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER

Gemi ambarlarının yüklemeden önce temizlenmesi, ihtiyaç varsa

yıkanması, kurutulması ve havalandırılması yük taşımanın
önemli gereklerinden biridir. Bir ambarın ne derecede
temizleneceği yükleyeceğimiz ya da boşaltacağımız yük ile ilgili
olarak çok değişik boyutlarda olabilir. Örneğin koku çıkartan
yükler boşaltıldıktan sonra, ambarlara sinen kokuların
yükleyeceğimiz yeni yüke hasar vermemesi için ambarların
kokulardan arındırılması gereklidir.

3
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER

Bazen taşıma sözleşmesinde ambarların yüklemeden evvel

yükleyicinin sörveyörleri tarafından kontrolü ve beğenilmediği
takdirde geminin ret edileceği, ya da daha iyi temizlik
yapılmasının isteneceği şartı koşulabilir.

Genellikle tahıl yükü alacak gemilerin taşıma sözleşmelerinde bu

tür maddelerin bulunduğu bilinen bir gerçektir.

4
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER

İşte ambarların ne derecede temizleneceği yüklenen yükün

özelliğine ve taşıma sözleşmesinin ilgili maddelerine dayalı olarak
yapılır. Bazı durumlarda ambarların tatlı su ile yıkanması şart
koşulur.

ABD gibi ülkelerde temizlik kontrolünü yapan sörveyörlere

gemiyi beğendirmek bazen çok zor olmaktadır. Bu gibi
sörveyörler girilmesi çok zor yerlere bile çıkarak toz, pas ya da
eski yük kalıntılarını bulup, temizliğin iyi yapılmadığına karar
verebilirler.

5
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER

Daha ziyade yükleyicinin yükü hazır olmadığı durumlarda

zamandan kazanmak isteyen yükleyici sörveyörleri temizlik
konusunda çok hassas davranabilirler. Onun için yiyecek
maddesi ya da hassas kimyasal maddeler taşıyacak gemilerin
ambarları yüke çok iyi hazırlanmalıdır.

6
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER
Ambar Temizleme Yöntemleri

Ambar temizlikleri belirli bir sıraya uyularak yapılır. Temizlik

işlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz.

1. Kullanılmaz ve kırık istif tahtalarının toplanıp atılması,

2. Kullanılabilir istif tahtalarının toplanıp sapanlanması,

3. Ambarların, posta aralarının ve avadanlıkların iyice

süpürülmesi,

7
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER
Ambar Temizleme Yöntemleri

5. Talaş gibi toz alıcı maddeler kullanarak tozların temizlenmesi,

6. Dreyn borularının temizlenerek açılması,

7. Sintine kuyularının temizlenmesi ve kurutulması ve

8. Gerekiyorsa ambarların yıkanması kurutulması ve

havalandırılması.

8
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER
Ambar Temizleme Yöntemleri

Yukarıda belirtilen temizleme yöntemi normal temizleme

yöntemi olup, özellik isteyen temizlemelerde daha değişik
yöntemler kullanılabilir. Bazı yükler boşaltıldıktan sonra
ambarlarda kalan leke ve ince kalıntıların kimyasal maddeler
kullanılarak temizlenmesi gerekebilir.

Hatta bazı yüklerden sonra ambarların tamamen temizlenmesi

için boyanmasına bile ihtiyaç duyulabilir. Bazı yükler
ambarlarda büyük boyutta paslanmalara neden olabilir. Bu
pasların raspa edilmesi ve ambarların boyanması gerekebilir.

9
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER
Ambar Temizleme Yöntemleri

Ancak alüminyum içerikli boyalar ile ambarların boyanması

özellikle tahıl yükleyecek gemilerde kabul edilmez.

Sonuç olarak;
Ambar temizliklerinin nasıl yapılacağı yüklenecek yükün
özelliklerine ve taşıma sözleşmesinin bu konudaki şartlarına
bağlıdır.

10
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER
Ambar Kontrolleri
1. Sağlamlık Kontrolü:

Ambar kontrolleri, gemi bünyesinin içeriden yapılacak muayene

ile hasarlı olup olmadığını tespit için yapılır. Bu kontrollerde;
Borda, güverte altı, ambar ağızları, ambar kapakları,
havalandırmalar, borular, menholler geri döndürmez sintine
valfları, ve postalar yakından incelenerek bir hasar, sızıntı ya da
eskime olup olmadığı araştırılır. Özellikle gemi bünyesindeki
göçükler ve deformasyonlar daha yakından kontrol edilerek
çatlama veya yıpranma olup olmadığına bakılır.

11
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER
Ambar Kontrolleri
1. Sağlamlık Kontrolü (devam): Stifner
Stifnerlerde görülecek çöküntü
veya deformasyonlar en kısa
zamanda tamir edilmelidir.
Tanklar ve borular basınçlı
testten geçirilmeli, ambar ve
menhol kapaklarına ise basınçlı
deniz suyu tutularak
sızdırmazlıkları tespit
edilmelidir.

Stifner: Perde, borda saçı ve döşekler üzerine dikey olarak monte edilen
Mukavemet elemanıdır.
12
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER
Ambar Kontrolleri
1. Sağlamlık Kontrolü (devam):
Eğer gemide gladora varsa gladora dreyn borularının açık
olduğundan emin olunmalıdır. Havalandırma fanlarının
çalıştıkları ve temiz oldukları kontrol edilmelidir. Elektrik
devreleri de yakından incelenerek gerekli bakım ve tamirat
yapılmalıdır.

13
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER
Ambar Kontrolleri
2. Temizlik Kontrolü:
Bazı yükler ambarlara yüklenmeden ambarların temiz olup
olmadığı yükleyici firmaların sörveyörlerince kontrol edilir. Bu
kontrollerde bir önceki yükten kalıntılar olup olmadığına
bakıldığı gibi; pas, toz, rutubet, canlı ya da ölü böcek bulunup
bulunmadığı kontrol edilir.

Bazı sörveyörler en yüksek yerdeki postaların arka yüzlerine,

boruların üstlerine, havalandırma fanlarının kenarındaki
boşlukları inceler, hatta ana güverte altındaki pasları bile
kontrol ederler.

14
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER
Ambar Kontrolleri
2. Temizlik Kontrolü(devam):
Bazı taşıma sözleşmesinde ambarların tatlı su ile yıkanma şartı
bulunmaktadır. Böyle durumlarda ambar iç cidarlarının
kimyasal yöntemlerle tuzlu olup olmadığı kontrol edilir. İşte
gerek sağlamlık, gerekse temizlik kontrolü bakımından
ambarlar denetlenir, uygun bulunmayan hususların ya tamiri ya
da temizliği istenir. Bu hususlar zaman ve para kaybına neden
olacağından, gemi zabitleri gemilerini daima bakımlı tutmalıdır.

15
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER
Ambarların İlaçlanması
Deniz taşımacılığında zaman zaman yükü ya da gemiyi korumak
için ambarların ilaçlanması gerekebilir. İlaçlama işlemi bazen
yükler boşaltıldıktan sonra, bazen yükler yüklenmeden önce,
bazen de yük yüklendikten sonra yapılır, ilaçlama, böcek
cinsinden hayvancıkların ambarda üremesine mani olmak için
uygulanan bir yöntemdir.

16
 AMBAR TEMİZLİKLERİ VE KONTROLLER
Ambarların İlaçlanması
Gemilerin ilaçlanması; yükleme limanı, boşaltma limanı ve
bayrak devleti kurallarına göre yapılır. Bir başka değişle gemi
nerede ise bulunduğu ülkenin kanun ve kuralları uygulanır. Açık
denizde ise bayrak devletinin kuralları ilaçlama yöntemi için
uyulacak hususları belirler. Bazen taşıma sözleşmesinde de
geminin ya da yükün ilaçlanması için özel hükümler bulunabilir.
Ancak bu hükümler yukarıda bahsedilen devletlerin kanun ve
kurallarına aykırı olamaz

17
 TANK TEMİZLİĞİ
Tank temizliği gemi emniyeti, personel sağlığı ve çevre açısından
son derece tehlikeli işlemleri gerektirmektedir. Bu nedenle
temizlik uzman kişilerin denetiminde yapılmalıdır. Tank
temizleme işlemi kullanılan temizleyici bakımından iki şekilde
yapılır. Bunlar;
1. Kimyasal temizleyicilerle
2. Su kullanılarak yapılan temizlik

18
 TANK TEMİZLİĞİ
1. Kimyasal Temizleyiciler
Temizleyiciler ve temizlenen yük her zaman tehlikeli ve zararlı
olmayabilir. Bunların tehlikeleri ve zararları araştırılmalıdır.

Kimyasal temizleyicilerin bazıları;

* Mineral yağlar, kimyasallar ve çözücüler
* Alkalin esaslı temizleyiciler
* Çözücü esaslı krem temizleyiciler
* Tank temizleyiciler
* Sıvı alkalin temizleyici

19
 TANK TEMİZLİĞİ
1. Kimyasal Temizleyiciler

Mineral Yağlar, Kimyasallar ve Çözücüler

Bu maddeler için deterjan ve çözücülerin meydana getirdikleri
karışımlar “detergent system” Kullanılmaktadır. Temel deterjan
karışımları kalıntılar ile tank yüzeyi arasındaki bağlantıyı yok
ederek kalıntıyı çıkarır.

Alkalin Esaslı Temizleyiciler

Alkalin temizleyiciler paslanmaz çelik, çelik ve
epoksi veya poliüretan kaplı tank yüzeylerindeki
kalıntıları çıkarmak için en iyi çözümlerden
biridir.

20
 TANK TEMİZLİĞİ
1. Kimyasal Temizleyiciler

Çözücü Esaslı Krem Temizleyiciler

Çözücü esaslı krem şeklinde temizleyici, kömür katranı, ham
benzen, bitumen ve benzeri maddelerin uzaklaştırılmasında
kullanılır. Çok kirli metallerin temizlenmesinde ekonomik bir
çözümdür.

Tank Temizleyiciler
Ağır petrol bazlı ham petrol, asfalt, siyah ürün ve kurum gibi
kalıntıların temizlenmesinde kullanılan kuvvetli krem
temizleyicidir. Tanklarda el ile püskürtme, makine ile püskürtme
ve devir-daim yöntemleri ile kullanılır.

21
 TANK TEMİZLİĞİ
1. Kimyasal Temizleyiciler

Sıvı Alkalin Temizleyici

Güçlü yüzey aktif madde
(surfactant) ile birleştirilmiş,
ağır görev alkalin ürünü
hayvansal, balık bitkisel yağ ve
içyağlarını temizlemek için
kullanılır. Tamamen su bazlıdır
ve alevlenme tehlikesi yoktur.
Makine ile püskürtme ve devir-
daim yöntemleri ile kullanılır.

22
 TANK TEMİZLİĞİ
Tank Yıkama İşlemleri
Tank yıkama işlemleri süresince temizlenecek yük kalıntısının
cinsi ve miktarı, yüklenecek yükün cinsi, temizlenecek tank
sayısı, tank kaplamasının durumu, ayrılmış olan zaman ve ısıtma
imkânı olup olmadığı gibi birçok değişken ile başa çıkılması
gerekir.

Ön yıkama
Kimyasal temizleme işlemine başlamadan önce yoğun ve fazla
miktardaki tortu sabit veya portatif yıkama makineleri ile deniz
suyu veya tatlı su kullanılarak uzaklaştırılmalıdır. Kalıntıların
okside olmalarına ve katılaşmaması için tank tahliye edilir
edilmez, bu şekilde bir ön yıkama yapmak daha sonra kalacak
kalıntıların kolayca atılmasını sağlar.

23
 TANK TEMİZLİĞİ
Tank Yıkama İşlemleri
Yıkama
Temizleme el ile veya mekanik yöntemlerle tamamlanabilir.
Mekanik sistemlerde kullanılan pompanın kapasitesi tank
yıkama makinesinin kullandığı sudan % 5-10 arasında daha
fazla olmalıdır ve kullanılan su sıcaklığı 90° C kadar ısıtılabilir.
Yıkama süresi her bir tank için 1-4 saat sürer.

Sitimleme
Sitimleme yeni yük yüklenmeden önce yıkamadan sonra deniz
suyundan ötürü kalan kloritleri yok eder. Daha sonra GAS
FREE için tank havalandırılmalıdır.

24
 TANK TEMİZLİĞİ
Tank Yıkama İşlemleri
Durulama
Tanklar kimyasallarla temizleme işleminden hemen sonra tank
yıkama makinesi ile sıcak veya soğuk kullanma suyu kullanılarak
durulanmalıdır.

Süzdürme
Tanklar, borular ve pompalar tamamen boşaltılmalıdır. Kör
tapalar sökülmeli ve borulara basınçlı hava tutulmalıdır. Tankın
tabanında kalması muhtemel su birikintileri süzdürme ile veya
ejekter kullanarak tamamen tahliye edilmelidir.

25
 TANK TEMİZLİĞİ
Tank Yıkama İşlemleri
Kurutma
Tanklar havalandırılarak tam olarak kurutulmalıdır. Varsa
kalan bulaşıklar salaşpur veya paçavralar kullanılarak
silinmelidir. Valfler tamamen dreyn edilmelidir. Kör tapaları ve
valfler enspektör gelip muayeneyi tamamlayana kadar açık
tutulmalıdır.

26
SAC KALINLIKLARI VE KAYNAKLARIN KONTROLÜ
Sac kalınlıklarının Kontrolü
Geminin deniz ortamı gibi aşındırıcı ve paslandırıcı bir ortamda
bulunması nedeniyle sac kalınlıklarında incelme ve aşırı
gerilmeler nedeniyle kaynaklarda çatlamalar meydana
gelmektedir.

27
SAC KALINLIKLARI VE KAYNAKLARIN KONTROLÜ
Sac kalınlıklarının Kontrolü
Gemilerde periyodik olarak karina, borda ve güverte kaplama
saclarında kalınlık testleri yapılmaktadır. Geminin anlaşmalı
sörvey kuruluşu bu ölçüm işlemlerini zamanında yaparak
sonuçlarını donatana bildirir. Böylece ölçüm sonuçlarına göre
yapılacak işlemler ve zamanı belirlenir.

28
SAC KALINLIKLARI VE KAYNAKLARIN KONTROLÜ
Sac kalınlıklarının Kontrolü
İşlem geminin kaplama planında her levha üzerinde önceden
belirlenen noktalardan ölçüm yapılarak gerçekleştirilir. Ölçüm
portatif bir ultrasonik kalınlık ölçüm cihazı ile yapılır.

29
SAC KALINLIKLARI VE KAYNAKLARIN KONTROLÜ
Sac kalınlıklarının Kontrolü
Cihaz sacın niteliklerine göre ayar edilir. Ölçüm yapılacak
noktalar pastan arındırılarak temizlenir ve ince bir tabaka
halinde özel yağı sürülür. Cihazın test probu saca bu noktada
temas ettirilir. Ölçüm neticesi dijital ekranından milimetre
olarak okunur. Okunan değerin hepsi kaplama planında ait
oldukları yerlere yazılır.

İşlem sonunda kalınlıklar yorumlanarak saclarda yapılacak

işlemler belirlenir. Bu işlem genelde zayıf olan sacın tamamının
değiştirilmesi şeklindedir.

30
SAC KALINLIKLARI VE KAYNAKLARIN KONTROLÜ
Sac kalınlıklarının Kontrolü
Ultrasonik Dijital Kalınlık
Ölçüm Cihazı
Sadece bir yüzeyden dokunuşla
bütün metallerin, korozyon
tabakalarının, seramiklerin,
cam ve sert plastiklerin
kalınlıklarını hassasiyetle ölçer.

Çelikteki Ölçüm Aralığı:

1-200 mm
Okuma Hassasiyeti:
0,01 mm

31
SAC KALINLIKLARI VE KAYNAKLARIN KONTROLÜ
Sac Değişimi
Sac değişimi levhanın olduğu gibi çıkarılıp yerine aynı evsaf ve
boyutta yeni bir tanesinin konması şeklinde olur. Şayet sacın bir
kısmında fazla aşınma varsa kısa zaman sonra tüm levha
yüzeyinde aşınma görülür bu nedenle kısmen sac değişimi
yapılmaz.

32
SAC KALINLIKLARI VE KAYNAKLARIN KONTROLÜ
Kaynak Kontrolü
Yeni levhalar kaynatıldığında veya periyodik olarak yapılan
kaynak kontrollerinde ultrasonik portatif aletler kullanılır.
Radyoskopi veya radyografi olarak iki ayrı yöntem ile yapılan
kaynak kontrolünde kaynakta mevcut bir devamsızlık veya
meydana gelmiş bir çatlak tespit edilebilir ve sonuçlar yazıcıdan
çıktı olarak alınabilir.
Herhangi bir şekilde yeniden kaynak yapılacaksa eski kaynak
tamamen sökülerek yerinden kazınır ve kaynak yenilenir.

Yapılan bütün işlemler ve alınan bütün kayıtlar sörvey

kuruluşunda, donatanda ve gemide bir daha sörvey tarihine
kadar saklanır.
33
SAC KALINLIKLARI VE KAYNAKLARIN KONTROLÜ
Kaynak Kontrolü

34
 11. BÖLÜM
AMBARLAR, TANKLAR VE
SAC AKSAMIN BAKIMI

35