20. Siła w polu magnetycznym.

Na wyrywki

• Czy jeśli przewodnik z prądem oddziałuje na magnes, to magnes oddziałuje też na

przewodnik z prądem?
Tak, zgodnie z III zasadą dynamiki oddziaływania są zawsze wzajemne.
• Jak nazywamy siłę działającą na poruszający się ładunek lub na przewodnik z
prądem w polu magnetycznym?
Siłę tę nazywamy siłą magnetyczną.

• Jak określić kierunek i zwrot siły magnetycznej? Narysuj wektor

siły działający na przewód z prądem w zaznaczonym miejscu.
Kierunek i zwrot siły magnetycznej można wyznaczyć za pomocą
reguły lewej dłoni. Ustawiamy lewą dłoń tak, aby wszystkie palce
(oprócz kciuka) wskazywały kierunek przepływu prądu (umowny, tzn. od
bieguna dodatniego do ujemnego), a linie pola magnetycznego
wchodziły we wnętrze dłoni (czyli wnętrze dłoni jest zwrócone w stronę
bieguna N). Odchylony kciuk wskaże wtedy zwrot siły magnetycznej.

• Z czego się składa najprostszy model silnika elektrycznego?

Najprostszy model silnika elektrycznego składa się z metalowej ramki z prądem
umieszczonej między różnoimiennymi biegunami magnesu.

• Na jakiej zasadzie działa silnik elektryczny?

Silnik elektryczny działa dzięki oddziaływaniu magnetycznemu między przewodnikiem
z prądem a magnesem.

• Czy siła magnetyczna działa na spoczywający ładunek umieszczony w polu

magnetycznym?
Nie, siła magnetyczna działa tylko na ładunki poruszające się w polu magnetycznym.
Siła magnetyczna nie działa również wtedy, gdy ładunek porusza się, ale zgodnie z
kierunkiem linii pola magnetycznego (czyli równolegle do nich).

• Wymień podobieństwa i różnice między siłą elektryczną a siłą magnetyczną.

Podobieństwa:
▪ Obie siły zależą od wielkości ładunku elektrycznego (w przypadku przewodników
od płynącego w nim prądu).
▪ Obie siły wynikają z istnienia w przestrzeni pola (magnetycznego lub
elektrycznego). Oddziałujące ciała nie muszą się stykać, siła działa także w próżni.
▪ Obie siły są wzajemne.
Różnice:
▪ Siła magnetyczna działa tylko na naładowane cząstki, które się poruszają, i to tylko
wtedy, gdy ruch nie przebiega wzdłuż linii pola magnetycznego. Natomiast siła
 elektryczna działa na wszystkie naładowane cząstki znajdujące się w polu
elektrycznym, niezależnie od tego, czy i jak się poruszają.
▪ Siła magnetyczna jest prostopadła do linii pola magnetycznego, a także do kierunku
ruchu cząstki, natomiast siła elektryczna działa wzdłuż linii pola elektrycznego, a jej
kierunek nie zależy od kierunku ewentualnego ruchu cząstki.
• Jak powstaje zorza polarna?
Zorza polarna powstaje dzięki oddziaływaniu pola magnetycznego Ziemi z
naładowanymi cząstkami docierającymi ze Słońca. Pole magnetyczne Ziemi kieruje
cząstki wiatru słonecznego do obszarów podbiegunowych (zarówno północnego, jak i
południowego). Cząstki te uderzają w cząsteczki powietrza i wybijają z nich elektrony.
Elektrony zderzają się z kolejnymi cząsteczkami powietrza i oddają energię w postaci
światła, co obserwujemy w postaci zorzy.