A History of American Higher Education

3rd Edition, (Ebook PDF)

Visit to download the full and correct content document:
https://ebookmass.com/product/a-history-of-american-higher-education-3rd-edition-eb
ook-pdf/
More products digital (pdf, epub, mobi) instant
download maybe you interests ...

American Higher Education, Second Edition: A History

2nd Edition, (Ebook PDF)

https://ebookmass.com/product/american-higher-education-second-
edition-a-history-2nd-edition-ebook-pdf/

Transformation of Higher Education in the Age of

Society 5.0: Trends in International Higher Education
1st Edition Reiko Yamada

https://ebookmass.com/product/transformation-of-higher-education-
in-the-age-of-society-5-0-trends-in-international-higher-
education-1st-edition-reiko-yamada/

Academia Next: The Futures of Higher Education

https://ebookmass.com/product/academia-next-the-futures-of-
higher-education/

The Law of Higher Education, 5th Edition – Ebook PDF

Version: Student Version Edition – Ebook PDF Version

https://ebookmass.com/product/the-law-of-higher-education-5th-
edition-ebook-pdf-version-student-version-edition-ebook-pdf-
version/
(eBook PDF) American Horizons: U.S. History in a Global
Context, Volume II: Since 1865 3rd Edition

https://ebookmass.com/product/ebook-pdf-american-horizons-u-s-
history-in-a-global-context-volume-ii-since-1865-3rd-edition/

(eTextbook PDF) for Liberty, Equality, Power: A History

of the American People 7th Edition

https://ebookmass.com/product/etextbook-pdf-for-liberty-equality-
power-a-history-of-the-american-people-7th-edition/

The Right to Higher Education: A Political Theory

Christopher Martin

https://ebookmass.com/product/the-right-to-higher-education-a-
political-theory-christopher-martin/

African American Art (Oxford History of Art) 1st

Edition, (Ebook PDF)

https://ebookmass.com/product/african-american-art-oxford-
history-of-art-1st-edition-ebook-pdf/

Without Destroying Ourselves: A Century of Native

Intellectual Activism for Higher Education John A.
Goodwin

https://ebookmass.com/product/without-destroying-ourselves-a-
century-of-native-intellectual-activism-for-higher-education-
john-a-goodwin/
 Preface

A journalist, after completing a nationwide tour of American campuses,

noted, “At every one of the fourteen universities I visited, I was met with the
remark, ‘You have come to us at a critical moment. This university is just
now in a transition stage.’ ”1 It’s a statement that resonates with the
uncertainties and changes that college and university presidents face in 2011.
What may be surprising to contemporary readers is that the remark was made
a century earlier—in 1910—by Edwin Slosson when he was finishing the
fieldwork for his classic anthology, Great American Universities.
Whether 1910 or 2019, an element of continuity is that our colleges and
universities are constantly changing, both by accident and design. The
temptation is for each generation of academic leaders to consider its own time
to be the critical juncture. This historical myopia is especially evident to me
when the crises of today are seen as surpassing those of an earlier period—
especially in the recent past, such as 1981. One needs historical context to
counter the egocentrism of present college and university presidents. As one
who has been a faculty member and administrator at both endpoints in this
more than thirty-year span, my best estimate is that one reason the problems
of 1981 seem manageable, perhaps even quaint, today is that colleges and
universities survived a severe storm of financial and political problems
thanks to some remarkable displays of imaginative adjustment, academic soul
searching, and sound educational thinking. How bad were the good old days?
The years 1978 to 1981 were a time when the staid Carnegie Commission on
Higher Education made the sobering projection that about 25 percent of
American colleges and universities were soon going to cease operation. A
historical message, then, is that the problems facing American higher
education in the present day are not necessarily unprecedented in their
gravity. But this time around the insights and priorities that might have led
academic leaders to good solutions do not seem to be surfacing as well and
creatively as they did in 1981.
Troubling today is that for those who are seeking to understand and solve
the problems now facing colleges and universities, there does not seem much
inclination to seek genuine historical perspective about higher education as a
lens. For example, in November 2010 the Chronicle of Higher Education and
Inside Higher Ed reported that Yale University’s School of Management was
going to work with India’s Institute of Management at Kozhikode to train
university leaders.2 The M.B.A. was the model for setting higher education
aright. As such, there was little indication that in-depth historical analysis
would have an integral part in the kinds of readings and projects associated
with an M.B.A.-style curriculum. The problematic and unanswered question,
then, was what role the history of higher education ought to play in the
education of future academic leaders.
I resist invoking the academic adage attributed to George Santayana:
“Those who cannot remember the past are condemned to repeat it.” My
hunch is that the real genesis of this bold claim was that a wise, pragmatic
senior warned some lazy sophomores, “If you don’t study for your History
101 exam, you will fail the course and will have to repeat it!” That sound
advice was not quite as earthshaking as Santayana’s dramatic version. My
modest argument is that colleges and universities are historic institutions—
and this is a characteristic that warrants careful consideration for those who
live, work, and even lead there. Consider once again the insights from a
century ago, as journalist Edwin Slosson (himself a chemist) observed about
the material and physical environment of higher education: “But it is
impossible to ignore history in dealing with the University of Pennsylvania.
One cannot get away from it. All the walls are covered with it. The buildings
are genealogical museums. Paintings, bas reliefs, inscriptions, windows,
relics, manuscripts, and similar memorabilia catch the attention of the visitor
wherever he goes.”3
 Most established American colleges and universities share this legacy of
architecture and artifacts. The irony is that often the most unhistorical offices
tend most to invoke historic motifs. Often it is the main administration
building that is home for the relics and paintings—even though few
presidents or board members have a deep grasp of the history of higher
education. Reasonable doubt about the efficacy of history is kindled as one
walks around and through a campus and pays attention to the people and
values that are honored in the memorial plaques and naming of buildings.
Sitting in the boardroom of a renovated historic administration building, the
gallery of presidential portraits often are underwhelming and uninspiring.
Why this lackluster impression? Perhaps it is because the patina of heritage
wears thin and exposes merely an accumulation of mediocre-quality oil
paintings of old white guys sitting in high-backed chairs, wearing academic
gowns with hoods and medallions that bring to mind lodge initiations rather
than serious ideas or excitement about education.
The good news is that in recent years a number of colleges and
universities have dared to revisit their heritage with fresh, critical eyes. At
Brown University in 2003 the president appointed a broad-based committee
of faculty, administrators, and undergraduate and graduate students to
investigate the university’s history “with regard to slavery and the
transatlantic slave trade”—an exploration that was indelibly linked to the
university’s namesake Brown family. This Steering Committee on Justice
spent three years researching and discussing the “complex historical,
political, legal and moral questions posed by any present-day confrontation
with past injustice.” It led to the creation of a memorial that was no less than
“a living site of memory, inviting reflection and fresh discovery without
provoking paralysis or shame.”4 What was refreshing about this project was
that it showed how the history of colleges and universities could be ongoing,
as a source of both renewal and rediscovery. It provided a welcome
alternative to a widespread tendency for institutional histories to avoid or
deny controversial episodes—and for present and future generations of the
campus community to gain strength and purpose from the informed research
and reflection.
In a similar vein, there are promising signs that historians who are writing
institutional histories are including and addressing characteristics that may
today be unflattering. A good example is James Axtell’s 2006 The Making of
Princeton University, a history that ranged from Woodrow Wilson’s
presidency up to the early twenty-first century.5 Axtell was remarkably
candid in noting that the Princeton of Wilson’s presidency was intolerant of
Jews and other religious minorities, as well as exclusive in its formal and
informal restrictions facing women, African Americans, and those from
modest income as students, as faculty, and as administrators. Yet the
important sequel is that over time Princeton confronted internally and
externally these biases—and learned from them, ultimately and continually
changing so that Princeton enhanced both its academic stature and its
appropriate commitment to equity and social justice. Brown and Princeton,
then, have provided models for harnessing heritage in ways that are
simultaneously thoughtful and useful for present institutional policies and
practices.
Resurrecting history to face all dimensions of the institutional past will, of
course, require initiative and commitment, especially from a president and
other academic leaders, in conjunction with grassroots ideas and energy from
students and alumni. And, although Brown and Princeton have led by
example in showing how a college or university might replace superficial
celebration of the past with a complex, timely presentation of institutional
heritage, it will not necessarily be easy for other institutions to follow suit.
This is because there are numerous problems facing even those presidents,
board members, and alumni groups who wish to keep history vital in higher
education. One disturbing development is logistical. Colleges and universities
have been losing their institutional memory because dedicated,
knowledgeable archivists often now have less and less resources, professional
staff, and space for preserving the artifacts and records of campus life,
especially in the realm of student culture. The justification for this shift in
mission is that in an “information age” campus archives have been required
to devote increasing time and resources to serve as custodians of official
records and institutional files, in both electronic and paper form. Meanwhile,
photographs, yearbooks, student posters and publications, sample student
term papers, examinations, diaries, and memoirs from recent years have a
shrinking place in the institutional memory.6
The bricks and mortar of colleges and universities are impressive yet
inconsistent in their ability to instill respect for the past. The emphasis on
building and expansion is central to American higher education. One
journalist noted in 1985 that more than 75 percent of campus buildings had
been constructed in the preceding twenty years, leading him to conclude that
“the true campus symbol for the tumultuous decade of the 1960s wasn’t a
picket line; it was a construction crane.”7 This building tradition has meant
that American colleges and universities are simultaneously major sources of
historic preservation and major destroyers of historic buildings, as illustrated
by George Washington University, which razed late eighteenth-century row
houses to create space for its office-retail-complex enterprise.8
Transformations in campus architecture are symptomatic of changes—and
problems—in American higher education. A century ago nationally famous
architectural firms competed for the honor of being selected to design and
build handsome campus environments. In recent decades, however, the trend
has been toward what historian Gay Brechlin called the drift from “Classical
Dreams to Concrete Realities.”9 By the 1950s campus construction at public
universities often was determined by state agency low-bid contract
guidelines. Today campus architecture is large but often neither inspired nor
inspiring. The American campus has become a prisoner of its own success
and growth. A century ago it was praised as a beautiful, amenable place to
walk and visit; today it is more likely to be about the hardest place for a
visitor to find parking—and sometimes so large that students are not able to
reach one side of the campus from the other during class breaks. A football
stadium and basketball arena used to be built adjacent to one another in the
heart of the campus, similar to metropolitan train stations. Illustrative of the
transformation of the American campus away from being an integrative,
cohesive environment in the twenty-first century is that campus design is
more likely to resemble the logic of airports, with athletic complexes built far
away from the campus core.
The most disturbing aspect of the historical myopia of American higher
education today is the belief by presidents and boards that, if only they had
more money, then their institutions would be great. Equally plausible is that,
with more money, the institutions would be merely larger, more complex,
and less coherent. When gauged by the standard of the history of higher
education from the seventeenth century to the present, the problems are more
those of confused purpose than lack of resources. I gain reinforcement for
this view from one of my favorite authors and books—the late Clark Kerr’s
The Uses of the University. Kerr had no fewer than five opportunities to write
a new preface in which he could defend or amend the insights he made in his
original work. In his final preface, published in 2001, he concluded that
American higher education in the twenty-first century had become uncertain
and unclear in its direction and mission.
One manifestation of this institutional malaise has been shown during the
past decade in the conventional wisdom of college admissions offices,
especially at academically selective institutions. Annual increases in college
enrollments nationwide have been accompanied by an even greater growth in
the number of applications for undergraduate admissions that colleges
receive. It is indicative of what has been called “application inflation,” which
college presidents ascribe to the belief that “bigger numbers mean better
students.” As Eric Hoover has questioned, however, where are the signs that
college officials have considered “When is enough enough?”10 Evidently a
number of colleges gain reflected glory in their record for denying even
highly qualified applicants. It is a syndrome that is commensurate with the
research arms race in pursuit of federal grants—pursuits that at some point
become counterproductive and dubious in educational propriety. Illustrative
of the unfortunate abuses of the syndrome is its encouragement of indulgent
consumerism. High school seniors, for example, tend to be encouraged to
apply to ten to twenty undergraduate programs—a behavior made
increasingly easy by the availability of internet on-line common application
forms. In addition to inflating and clogging the admissions and selection
channels, this collective behavior most likely favors students who already
have advantages in terms of college counselors and educated parents. It may
help some colleges buoy their statistics and ratios in such rankings as those
published by U.S. News and World Report. On balance, however, it does little
to increase genuine access, choice, and affordability to students from
underserved constituencies. It represents a peculiar, furtive behavior on the
part of established colleges and universities that begs the question of
significant educational issues.
How should we gauge the most significant historical changes that will
have implications for the twenty-first century? I think that universities,
contrary to a stereotype of being stodgy and belatedly mimicking companies
and commercial organizations, have often led the way in an organizational
transformation that is consequential for American life. The university model,
in sum, has been increasingly attractive as a structural and legal arrangement
for what once would have been categorized as commercial ventures. The
truism used to be, “Why can’t a college be run more like a business?” On
closer inspection one finds that pragmatic entrepreneurs have discovered that
the smart money opts for a business to be run more like a college—or, more
specifically, like a university.11 Often overlooked is that, in legal and
technical terms, all the designation “nonprofit” means is that an organization
does not offer stocks and dividends to investors. Nonprofit status is relatively
silent on matters of compensation and earnings. It is relatively easy to gain
status as a 501(c)(3) nonprofit, tax-exempt entity. Hence, any enterprise even
remotely related to educational, scientific, and service-oriented activities has
a good chance to qualify as a privileged nonprofit entity. This has certainly
been an attractive option for numerous enterprises associated with health care
services and commercial applications of research and development. To
suggest the flexibility of this legal arrangement, one might consider that even
the National Collegiate Athletic Association enjoys nonprofit standing,
despite its highly lucrative and commercial ventures into broadcasting and
spectator sports. As a recent Stanford University study concluded, when it
comes to gaining nonprofit status, the American model is that “Anything
Goes!” The downside has been that universities are less distinctive and less
special in how various levels of government treat them.
If the institutional conduct in inflating admissions applications were not
sufficiently suspect regarding college and university priorities, events of the
past decade involving endowments and investments have suggested what
truly is a world turned upside down. Or, stated another way, it has been a
strange world in which university values about stewardship have been
inverted so as to be wrong-headed. Almost twenty years ago Yale’s chief
investment officer, David Swensen, wrote the influential book Pioneering
Portfolio Management—with the interesting subtitle “An unconventional
approach to institutional investment.”12 According to Andrew Delbanco’s 14
May 2009 essay review in the New York Review of Books, Swensen’s
principal case to his professional academic investment managers was that he
had discovered no less than the formula to assure university endowments
high yields with low risks.13 Indeed, this worked—for a while. Perusing the
annual editions of the Chronicle of Higher Education’s special almanac year-
by-year over the past decade, one does indeed find a three- or four-year run in
the middle of the decade when numerous universities reported annual
enrollment growth of 10 percent, 15 percent, and even 20 percent. But look
again—by 2008 and 2009 the double-digit numbers are intact, except that by
these years they had turned from gains to losses. What is ironic in terms of
sound academic values is that philanthropy and higher education, including
the wise and sound stewardship of endowments, evidently has come to mean
in the twenty-first century that it is imprudent for a university to spend 10
percent or 15 percent per year on academic improvement and enhancements
to assure quality and affordability for students. Evidently, however, it is all
right—or, at least, understandable and forgivable—for the same institution to
lose 10 percent to 30 percent on its endowment through risky investment
strategies. Are our universities off course in their gyroscope of values and
priorities and goals when it is acceptable to lose a large part of the
endowment due to greed and risk-taking investments but off base and
spendthrift when “investing” in the present and future by spending
substantially more than the customary albeit unworthy limit of 5 percent
spend-down per year to solve problems and provide solutions to educational
concerns? That is a dilemma of endowments and philanthropy for American
higher education in the twenty-first century that calls out for historical
complexity and context to shape present and future deliberations. One
imperative for this brand of informed, rigorous self-scrutiny of development
and endowment policies is the sobering fact, according to the New York
Times in November 2010, that universities will be challenged to reconsider
“business as usual” because donors have retrenched. One reason for this
change in giving behavior is evidently due to a loss of confidence in colleges
and universities, with the result that “donors, especially major donors, ask
tougher questions about institutions than they did when they trusted
leadership throughout society.”14
The kinds of enterprising organizational behavior found in admissions,
fund-raising, and endowments have yet another, related significant
consequence for the blurring line between educational and commercial
activities in American higher education. An Achilles heel in large-scale
academic research is that the private or commercial sector, as represented by
pharmaceutical companies, has been able to evade a great deal of expense
and risk. That situation has been allowed to persist because federally
sponsored research usually directed toward university-based research centers
has been well funded, leaving campus-based scientists to take on the burden
of expensive, time-consuming, and precarious basic research. But the
indefinite, generous support of campus research has become increasingly
uncertain and fragile. Over the long run this cobbled relationship of
corporations and campus has become harmful or at least skewed, in that it
obligates federal resources to projects that might be directed elsewhere within
higher education for other goals.15 The most troublesome consequence is that
these dynamics propel universities to act increasingly as if they were
commercial rather than educational institutions.
Writing a new final chapter for a third edition of the book was a welcome
task. It was also challenging because writing history close at hand has
peculiar pitfalls. In this case, the recent past dealing with issues and
developments in American higher education since 2010 brings into historical
context a concentration of significant issues framed by dis cussions found in
abundant contemporary documents and data. After immersing myself in
primary and secondary sources, I came to the observation that the years from
about 2010 through 2018 have been in large measure “opportunity lost” for
established institutions to anticipate problems. This includes a tendency for
many college and university boards and presidents to allow innovations to
turn, over time, into imitations. And they have paid dearly for failing to heed
storm warnings of deep campus schisms. In contrast to this myopia, some
academic constituents have shown remarkable innovation and resilience at
the grassroots of teaching and learning, philanthropy, and financial aid, along
with numerous programs committed to equity. I hope that the new final
chapter, chapter 10, by focusing on prominence and problems, brings
attention to fresh initiatives and unfinished works in progress.
Since some who are influential inside and outside colleges and universities
have persisted in arguing that higher education should be run like a business,
I have taken their message to heart. It has meant that when I undertook
writing a new chapter in 2018 for this third edition, my readings and research
leaned increasingly toward the economics of higher education. This has
included attention to where the money comes from and where it goes, both at
the campus level and at the state and federal levels associated with higher
education as an enterprise.
College and university presidents and their boards of trustees who have
emphasized branding and commercialization brought my focus back to
activities intended to generate revenues, such as on-line programs, research
parks, product endorsements, and stadium construction. This strategy often
has included reliance on big-time intercollegiate athletics as a source of
prestige and revenues. When I started writing seriously about college sports
as part of American higher education as a graduate student in 1969, I
frequently was met with discouraging words on the grounds that the topic
was marginal and relatively unimportant. I persisted in writing about the
history and economics of college sports for several decades, both as an
informed advocate and fair critic. By 2010 I thought I had exhausted the topic
and that numerous commissions and panels finally would lead to fundamental
reform. I was mistaken on both counts, as intercollegiate athletics has surged
in the importance and publicity it engenders in both positive and negative
ways. A puzzle for me is why few American colleges or universities have
dared to connect image and reality by acknowledging that intercollegiate
athletics has become a central mission of the institution.
Preoccupation with commercial enterprises and consumerism has
perpetuated the belief by leaders that the problems of American colleges and
universities are primarily financial ones. An implication is that more money
would solve problems and put higher education aright. I have taken this logic
into account to analyze the financing of higher education, with emphasis on
disparities. I found that some of the most severe cases of scandals,
professional misconduct, presidential firings, and uncivil campus behavior
have taken place at academic institutions that are well endowed and have
abundant revenues. In addition to lack of money, problems facing colleges
and universities deal with essential principles and historic commitments.
Issues of social justice, equity, educational opportunity, affordability, an
inclusive heritage, and education for citizenship are still central in going to
college in American life of the twenty-first century.
I have resurrected from sixty years ago the question (and challenge) posed
by John Gardner: “Can we be equal and excellent, too?” Gender, race,
ethnicity, religion, and social class still call for attention as part of American
colleges and universities. In the latest edition of this book, I hope that a
combination of serious research, thoughtful reading, and informed discussion
will remind a new generation of readers that history still matters in shaping
the appropriate character of American higher education.
 Acknowledgments

I’ve been fortunate to receive help from many colleagues while working on
this book. Geraldine Joncich Clifford, professor emeritus at the University of
California, Berkeley, has been my mentor since 1969. Frederick Rudolph,
professor emeritus at Williams College, has shared materials from his own
projects dealing with the history of American colleges and universities.
Professor Jack Schuster, Claremont Graduate University, started talking with
me about this topic when we both were graduate students at Berkeley—a
conversation that has been going for three decades. Scholars who frequently
gave me insights on higher education include James Axtell of the College of
William and Mary; Thomas Dyer, Jr., of the University of Georgia; John T.
Casteen III, of the University of Virginia; Bruce Leslie of the State
University of New York, Brockport; Kathryn Spoehr of Brown University;
Lawrence Wiseman of the College of William and Mary; James W. Thelin of
the University of Tennessee; Peter C. Thelin of West Valley Community
College; and Alan W. Blazar of the Marquandia Society for Studies in
History and Literature. The late Howard Bowen of Claremont Graduate
School encouraged me to write about the history of colleges and universities.
Donald Warren, my trusted dean at Indiana University and fellow historian of
education, has long supported my work. Edward Kifer of the University of
Kentucky patiently read chapter drafts, with concern for my understanding of
statistical analysis and public policy as part of the historical record.
My writing has benefited from longtime membership in two groups: the
History of Education Society and the Association for the Study of Higher
Education (ASHE). I owe special thanks to fellow members who have
compared research notes over many years. These include Linda Eisenmann of
the University of Massachusetts, Boston; Maresi Nerad of Berkeley and the
University of Washington; George Keller; Katherine C. Reynolds of the
University of South Carolina; Jan Lawrence of the University of Michigan;
Ann Austin of Michigan State University; Jana Nidiffer of the University of
Michigan; Edward McClellan of Indiana University; and Hugh Hawkins of
Amherst College.
Graduate students with whom I have worked demonstrate the adage that
ultimately the teacher becomes the taught. At the College of William and
Mary, Marsha Van Dyke Krotseng co-authored numerous articles with me
and contributed original scholarship on governors and higher education.
Barbara K. Townsend, Louise Robertson, Jane Minto Bailey, Robert Seal,
Bill Wilson, Deborah DiCroce, Elizabeth Crowther, and Todd Cockrell were
research assistants on various aspects of higher education’s history. When I
was teaching at Indiana University, David Campaigne briefed me on all
aspects of academe, literally ranging from A to Z (athletics to zoology).
Gerald St. Amand kept me posted on contemporary higher-education issues.
Gayle Williams educated me on religion in American colleges and
universities. Doctoral students at the University of Kentucky—Amy E.
Wells, Eric Moyen, Robin Geiger, Chris Beckham, Dexter Alexander,
Richard Trollinger, and Jason Edwards—have been research assistants and
co-authors on a variety of publications. The original contributions that all
these have made in their own scholarly works provide a good sign of vitality
for teaching and research about higher education.
One reason I was able to complete writing this book was the generous
support provided by the University of Kentucky in the 2000 – 2001 academic
year when I was named University Research Professor. I am grateful to
Professor Alan DeYoung for having nominated me for this honor, and to
Vice President James Boling and Kathy Stanwix-Hay of the University of
Kentucky Research Foundation, who were advocates for my book project. I
owe special thanks to Vice President Wendy Baldwin and to Dean James
Cibulka, Associate Dean Robert Shapiro, and to Professor Jeffery Bieber of
the University of Kentucky’s College of Education for providing funding for
editing and indexing expenses.
I wish to thank the following individuals and institutions for their kind
permission to reproduce original sources as illustrations: Martha Mitchell of
Brown University’s Archives and Special Collections; Craig Kridel of the
University of South Carolina’s Museum of Education and its Hawley Higher
Education Postcard Collection; Susan Snyder of the University of California,
Berkeley’s Bancroft Library; Mary Cory of Illini Media Company
Publications and The Illio yearbook of the University of Illinois; Stacy
Gould, university archivist of the College of William and Mary’s Department
of Special Collections; Daria D’Arienzo, head of Special Collections and
Archives at Amherst College; and Hilary Johnson of Time Pix and the Time
and Life Picture Corporation for the covers of Life magazine; and MCA
Home Video, Inc., for the 1932 Marx Brothers movie poster. Terry
Birdwhistell and Tom Rosko of the University of Kentucky Libraries have
helped me with numerous questions about campus archives, oral histories,
and special collections.
For the first edition, Sharon Thelin-Blackburn read chapter manuscripts,
with attention to improving my transitions. Dan Vantreese, director of
graphics for the College of Education at the University of Kentucky, excelled
at taking care of technical arrangements for the book illustrations. Mary V.
Yates skillfully copyedited the manuscript. Alexa Selph drafted the index.
Jacqueline Wehmueller, executive editor at the Johns Hopkins University
Press, combined expertise and support at all stages of the project.
I am especially grateful to Ashleigh Elliott McKown of Johns Hopkins
University Press for her encouragement and expertise in making the second
edition come to fruition as a timely part of American higher education in the
twenty-first century.
Starting in 1988, I have had the honor of being a Johns Hopkins
University Press author. With this project involving a new, third edition,
Editorial Director Greg Britton has given me advice and encouragement. I
especially appreciate the patient support from him and his JHUP colleagues
and staff. Assistant Editor Catherine Goldstead has been thoughtful in
working with me on all phases of the manuscript. Jacqueline Wehmueller,
with whom I have worked on JHUP books and projects for thirty years, once
again provided commentary and insights. Juliana McCarthy, managing editor,
and Robert M. Brown, assistant production editor, were responsible for
copyediting and production. Hilary Jacqmin, Kathryn Marguy, and Morgan
Shahan worked on various aspects of marketing and promotion. I am grateful
to the JHUP team for their oversight and excellence in bringing the third
edition to life.
In drafting the new final chapter for the third edition, I continued to rely
on colleagues I have cited earlier for their insights that shaped the first and
second editions. I am grateful for the fresh commentary associated with the
third edition provided by Michael A. Olivas of the University of Houston,
William Tierney of the University of Southern California, Katherine
Chaddock of the University of South Carolina, Bruce Kimball of The Ohio
State University, Stanley Katz of Princeton University, Bruce Leslie of
SUNY-Brockport, James Axtell of the College of William and Mary, Richard
Trollinger of Centre College, Charles Clotfelter of Duke University, Luther
Spoehr of Brown University, Marybeth Gasman of the University of
Pennsylvania, Linda Eisenmann of Wheaton College, Margaret Clements of
Indiana University, Terry Birdwhistell of the University of Kentucky,
Dorothy Finnegan of the College of William and Mary, Christian Anderson
of the University of South Carolina, Ralph Crystal of the University of
Kentucky, Bennett Boggs of the National Conference of State Legislatures,
and Gerald St. Amand. Jonathan Imber of Wellesley College, who is editor of
the scholarly journal Society, provided a forum for my articles about higher
education’s recent trends. I owe special thanks to Kim Nehls, executive
director of the Association for the Study of Higher Education, for having
supported my work at ASHE conferences over several years.
History is, of course, about change and mortality. I accept that and note
with great sadness the deaths of dear colleagues who assisted me in my
scholarship over many years: Thomas Dyer, Jr., of the University of Georgia;
James Medoff of Harvard University, who also was my college classmate and
friend at Brown University; Frederick Rudolph of Williams College; Hugh
Hawkins of Amherst College; Clifford Adelman of the U.S. Department of
Education and the Institute of Higher Education Policy; J. Douglas Toma of
the University of Georgia; Grady Bogue of the University of Tennessee; Jack
Quinlan of Pomona College; Cameron Fincher of the University of Georgia;
Barbara K. Townsend of the University of Missouri, who was my first
doctoral advisee at the College of William and Mary; David Underdown,
who was Sterling Professor of History at Yale and for whom I served as
research assistant as an undergraduate when we both were at Brown
University; and George Keller. I also mourn the loss of several of my
mentors from the University of California, Berkeley: Harold L. Hodgkinson,
Martin Trow, Clark Kerr, Henry F. May, Sanford Elberg, Lawrence Levine,
Carlo Cipolla, and Earl F. Cheit.
Editors Scott Jaschik, Douglas Lederman, and Sarah Bray of Inside
Higher Ed have been critical analysts and encouraging editors for my op-ed
essays on higher-education topics related to the third edition. Editor Kalpana
Jain of The Conversation invited me to write a lengthy essay about the
legacies of California higher education since 1960. The resultant piece,
published in November 2017, allowed me to research themes that were
central to the third edition’s chapter 10.
Some authors complain that writing is difficult. Not me. Thanks to these
many thoughtful colleagues, I have enjoyed writing this book. I hope they
enjoy reading it.
 Introduction
Historians and Higher Education

A beleaguered public-relations officer at a White House press conference

once fended off a reporter’s tough question with the arch quip, “Hey, that’s
history!” The implication was that placing an issue in the historical domain
destined it to the dreary insignificance associated with obsolescence. For
politicians and journalists, it effectively closed the case. And since American
higher education today is a formidable modern enterprise, academic leaders
can easily overlook its past. However, my response is markedly different. For
me, the discussion of timely higher-education topics starts—not stops—with
history.
Colleges and universities are historical institutions. They may suffer
amnesia or may have selective recall, but ultimately heritage is the lifeblood
of our campuses. I take my cue from a passage in a 1963 Harvard admissions
brochure sent out to prospective undergraduate applicants. Its succinct insight
was that “wealth, like age, does not make a university great. But it helps.”
That candid observation was bolstered by some thoughtful reflection. The
admissions brochure elaborated: “Obviously age does not guarantee
excellence. It may produce simply smug somnolence and hardened arteries.
But the University has grown with the country. It has maintained over three
centuries an extraordinary vitality and a tough-minded awareness of changing
conditions. Its ability to survive and grow strong over these three troubled
centuries and its deep roots in the American past have given it an unusual
mixture of perspective, confidence, and continuity of purpose.”1
 I find this to be a healthy attitude for approaching the history of higher
education. In this book I will introduce the topic by relating some stories that
I hope will prompt readers to think historically about events whose outcomes
were neither clear nor certain to the participants when the events were taking
place. The aim is to gently upset some conventional notions about how
colleges and universities have developed and behaved, especially in such
volatile matters as institutional costs and effectiveness; admissions and
access; and the character of the curriculum and extracurriculum. This
undertaking will mean exhuming forgotten facts and overlooked data to
persuade readers to suspend contemporary notions about academic prestige as
well as academic problems.
History does matter. Even the basic facts—names, numbers, and dates—
are subject to contemporary confusion and debate. At the inauguration of a
college president, institutional representatives usually line up according to the
age of their respective institutions, with seniority conferring the privilege of
marching at the front of the academic procession. Seldom does anyone in
Europe question the right of the delegate from the University of Bologna to
lead the procession, because, after all, it was founded in the thirteenth
century. Nor do many representatives from colleges in the United States have
the audacity or ignorance to step in front of Harvard, with its charter of 1636.
After that, however, things get a little more tense when, for example, the
delegate from Hampden-Sydney cuts in line in front of Brown University’s
representative. How does a historian resolve the dispute as to whether both
were chartered in 1764?2
Consider the recent dispute between two colleges as to which had the right
to use a historic name. In 1996, Trenton State College announced that
henceforth it would call itself the College of New Jersey. This was the
original name for what is now Princeton University. Although Princeton had
not used that title for over a century, it “filed trademark applications to try to
retain rights to the name and strip it from Trenton State College.”3 This was
no trifle, as Princeton’s vice president for public affairs explained in a letter
to the editor of the Chronicle of Higher Education:

The only college president to sign the Declaration of Independence was

 John Witherspoon, from the College of New Jersey. The first meeting ever
of the New Jersey State Legislature took place 220 years ago this summer
on the campus of the College of New Jersey. The only U.S. Presidents
educated in New Jersey, James Madison and Woodrow Wilson, were
students at the College of New Jersey. The first intercollegiate football
game was played between two New Jersey teams, including one wearing
the orange colors of the College of New Jersey.
Much important U.S., New Jersey, and collegiate history took place at
the College of New Jersey. So it is not surprising that Trenton State
College wishes to wrap itself in that history by taking over a name that, for
150 years, was the name of what is now Princeton University. We are
proud of our history and proud of our original name, and we will do
everything we can to prevent someone else from taking it from us.
In its efforts to improve quality, we wish Trenton State every success,
as we do all other colleges and universities in New Jersey. But we hope
the trustees of Trenton State will proceed under a name of their own, not
under ours. At a minimum, if they decide to change let them think about
becoming the College for New Jersey, not the College of New Jersey, and
leave our history to us.4

Eventually the two institutions reached an agreement to allow Trenton

State to call itself the College of New Jersey. Soon thereafter, the “new”
College of New Jersey asserted its heritage with a preamble that had
Princeton’s tone, but fleshed out with different facts: “At the College of New
Jersey, you will find that traditions are important. The college’s history
reaches back to 1855. It was established by the state legislature as the Normal
School, New Jersey’s first, and the nation’s ninth, teacher training school.
The school flourished in the latter 1800s and the first baccalaureate program
was established in 1925. This change marked the beginning of TCNJ’s
transition to a four-year college.”5 Each institution had a different story for
the same name. Both cases demonstrated that justifiable institutional pride in
the past was essential for purpose and confidence in the present.
From time to time presidents and trustees at colleges and universities face
pressure from politicians to alter their institutional history because of its
potential to contribute to civic or state pride. For example, in 1948 the mayor
of Louisville undertook a prolonged campaign to “push to relocate the
founding of the University of Louisville back to 1798” instead of its
conventional date of 1837. He underwrote “energetic chronological research”
in a quest for documents that would confirm his point. According to the
university historians, “He kept a vertical chart listing the founding dates of
the earlier universities, the U of L coming at the end. Then as his search
through the documents enabled him to attain a fresh conclusion, he’d push
the position of the U of L a few slots up on the chart and cry out, ‘We’re
gaining on them.’ ”6
These examples illustrate that historical writing about higher education is
constantly subject to new estimates and reconsideration. If we find serious
disagreements about the names of institutions and their founding dates, then
it is reasonable to expect complexity and uncertainty when we try to
reconstruct and interpret the most significant issues and episodes of higher
education’s past. The historian of higher education, then, is both an umpire
and an analyst. Given scholarly license and latitude, historical writing can
enhance the significance and appeal of contemporary policy issues associated
with higher education. My professional passion is to write history for
nonhistorians. The logic, methods, and complexities that historians encounter
in reconstructing the past of colleges and universities can inspire as well as
inform higher-education leaders and decision-makers.
To suggest how fragile some of our contemporary practices and
assumptions are, consider, for example, that in the 1890s Harvard used its
medical school as a safe place to admit those sons of wealthy alumni who
could not pass the undergraduate college admissions examination. One will
not find such data in the official university catalogue of the era, for it is a
“tale told out of school” by the eminent Harvard philosopher George
Santayana in The Last Puritan, the only novel he ever wrote.7
If this kind of an anecdote seems to be an aberration and is insufficient to
alter our familiar view of academic prestige and positions, I bring attention to
an account of faculty deliberations at the University of Pennsylvania in the
1880s: the professors in the established liberal arts college rejected proposals
to invite the new departments of history, government, and economics into
their ranks. Hence the rejected departments sought an institutional home
elsewhere—namely, in the newly founded Wharton School. Unfortunately,
historical tensions and debates are often overlooked today as a generation of
scholars assume that such seemingly prestigious disciplines and fields have
been long established in their familiar settings—when such is not the case at
all.8
Historians can be useful in saving contemporary decision-makers from
rushing to judgment about seemingly obvious (yet incorrect) inferences from
documents. For example, one comes across a Life magazine cover
photograph featuring screaming, intense Berkeley students (figure 1). A
predictable immediate impression is that of a graphic memento of student
unrest, a confirmation of the stereotype of the University of California,
Berkeley, as the crucible of strident undergraduate rebellion and
demonstrations. This impression might be correct if the Life magazine were
from 1968, but this is not the case. In October 1948 the editors of Life
focused on Berkeley as the archetypal large state university, with a cover
photograph of undergraduates amid a stadium crowd of seventy thousand
urging their powerhouse California Golden Bears football team to run up the
score, on the way to a conference championship and a trip to the Rose Bowl.
Later in the year those same students would cheer for their “Cal” baseball
team, which won the NCAA championship by defeating a Yale squad led by
first baseman George Bush. In sum, historical documents have complicated
our understandings of the complex multiversity. The reader is then left with
the historical puzzle of reconciling the images of Berkeley in both 1948 and
1968 as part of the autobiography of an institution.
Figure 1. Student unrest at Berkeley? Cover of Life magazine, 25 October
1948 (LIFE magazine)

These selected vignettes at the start of the book are intended to convey the
diversity and change in American higher education by suggesting “reasonable
doubt” about the permanence of many present-day policies and practices. The
best way for people who analyze higher education—whether as presidents,
deans, board members, professors, or concerned parents—to acquire this
sense of discovery and fascination with the complexities of their institutional
past is to “get dirty with data,” to work with unwieldy sources and disparate
materials in archives and files.
The stakes of this charge become higher when college and university
presidents invoke historical cases to dramatize a contemporary problem.
Presidents of state universities lament that their annual appropriations from
the state legislature are now inadequate. The typical historical evidence is that
state support had been 75 percent of the university’s operating budget in 1910
but had fallen to about 20 percent in 2000.9 On close inspection, the logic of
this presidential argument is dubious, and sometimes disingenuous. A
legitimate comparison of past and present campus budgets calls for additional
work. First, a cardinal rule among statisticians is that comparing percentages
over time without including the actual dollar amounts is incomplete and
potentially misleading. Second, the dollars in one era must be indexed for
inflation if comparisons with dollars in another era are to be meaningful.
And, in the case of the state university budget’s changes between 1910 and
2000, it’s important to add some historical context. The contemporary
president is probably hinting that the state government has become stingy. In
some states that might be true. In most states, however, the actual dollar
amounts appropriated for the state university have increased each year. A
state university in 1910 probably received such a high percentage of state
support simply because the numerous other sources of funding we rely on
today were either minuscule or nonexistent. Federal research and
development grants, federal student financial aid transfers, alumni fund
contributions, interest from large endowments, and major private donations
have all been added to the university operating budget in recent decades.
Furthermore, most accounts of the financing of higher education in 1910
indicate that state university presidents considered their governors and
legislators to be both frugal and unpredictable.10 Teaching loads were
relatively heavy, and few state universities provided much in the way of
sophisticated laboratories, libraries, or resources for doctoral programs. The
residual point is that in American higher education, nostalgia for the past
needs to be tempered with some careful analyses. What started out as an
“obvious” comparison of higher education’s past and present finances has
turned out to be a thorny, complex issue that resists simplistic judgment.
In 1968, sociologists Christopher Jencks and David Riesman noted in their
introduction to their remarkable book, The Academic Revolution, that serious
writing and systematic research about higher education had surged since
about 1960. They recalled, “When we began studying higher education more
than a decade ago, the number of scholars in the field was small enough so
that we could know almost all of them personally and keep up a
correspondence with them. Today this is no longer possible. Even keeping up
with published reports is a full-time occupation, especially if one defines ‘the
problem’ to include not only higher education, but its relationship to
American society.”11 This proliferation of scholarship about colleges and
universities has continued over the past three decades. Given this remarkable
energy, one aim of my book is to bring together the fresh research by
historians who since about 1970 have made interesting contributions to our
understanding of higher education. Heretofore these works may have not
always been acknowledged as part of the broad interpretation of American
higher education.
Hence the account I present relies greatly on a synthesis of articles, books,
and monographs by dozens of established historians. In particular, I owe a
debt to Frederick Rudolph for his 1962 classic, The American College and
University: A History. My book is, in essence, an attempt to acknowledge
Rudolph’s work—not in the sense of being an imitation but rather in an effort
to try my own hand and to carry out some suggestions made in the
introductory essay I wrote in 1990 as part of a reissue of his influential
book.12
The need for a new book now is twofold. Rudolph’s 1962 classic work has
some limits. First, it stops with coverage around 1960, and we now have
more than four decades of additional events and episodes that call for
incorporation into our historical analysis—not just as “current events.” The
same characterization holds true for the exemplary two-volume anthology of
primary sources and documentary history that Richard Hofstadter and Wilson
Smith edited in 1961.13 Second, and perhaps most difficult to fuse into the
higher-education “memory,” is that since 1960 there has been an interesting,
often underappreciated flow of historical scholarship not just analyzing
events since 1960 but rather dealing with the entire history of higher
education. These works and their authors have not been fully acknowledged
or incorporated into an overarching synthesis. I hope this book redresses that
imbalance.
 Frederick Rudolph’s classic work devotes most of its attention to
established colleges and universities. My account extends the domain to
include analysis of the historical significance of other understudied
institutions, such as community colleges, women’s colleges, and the
historically black campuses. I also try to give some discussion to proprietary
schools and freestanding professional colleges. These campuses, whether
familiar or understudied, are all part of what I call “vertical history” because
they are the familiar landmarks that stand upright in our institutional
consciousness. I also try to expand the perspective so as to bring explicit
attention to what I call “horizontal history”: the founding and influence of
institutions and agencies that cut horizontally across the higher-education
landscape. These include private foundations, government agencies, and
regional boards. The horizontal perspective is a lens that is especially crucial
to understanding the interplay between organized philanthropy and higher
education.14 It also provides a good way to integrate a history of public
policies with one of colleges and universities. This important addition
acknowledges the role of external government programs at local, state, and
federal levels that had significance for higher-education institutions.
My approach to writing a history of American higher education
emphasizes the notion of the organizational saga—a term drawn from
sociologist Burton Clark’s influential analysis of distinctive colleges in the
early 1970s.15 By saga I mean the proposition that institutions are heirs to
various historical strands. On one level, there is the “official” chronology as
presented in board meetings and formal documents. At the same time, other
constituencies transmit the embellished history associated with legends, lore,
and heroic events. This history includes the informal yet powerful memories
of students, quite apart from official documents or accounts. For example,
there is no formal record to confirm that in 1819 Daniel Webster tearfully
said to the Supreme Court about Dartmouth, “It is, sir, but a small college—
and yet there are those who love it.” Despite this lack of formal
documentation, the embellished account has had an enduring, powerful
impact on how Americans think about colleges as historic, special places. It
is a strand of institutional memory that warrants inclusion in any substantive
historical account.
 Architecture is essential for capturing and conveying the historical motifs
that each campus projects via its monuments and memorials. Forty years ago
historian Allan Nevins described the importance of campus architecture for
institutional saga: “One of the more difficult obligations of these new
institutions has been the creation of an atmosphere, a tradition, a sense of the
past which might play as important a part in the education of sensitive
students as any other influence. This requires time, sustained attention to
cultural values, and the special beauties of landscape and architecture.… This
spiritual grace the state universities cannot acquire quickly, but they have
been gaining it.”16
Understanding the role of architecture sometimes means paying attention
to buildings apart from the conspicuous great campus construction of bell
towers and arches. For example, a university’s historical saga often depends
on certain shrines for enduring inspiration not because they are magnificent
architecture but rather because they are hallowed ground of important events.
So although Stanford University includes the impressive Mediterranean-
revival chapel that the founders had built in honor of their son (and the
institution’s namesake), the complete institutional saga must also celebrate
the modest rented garage near the campus where in the late 1930s two young
Stanford alumni, William Hewlett and David Packard, worked out their
innovations in electrical engineering that ultimately helped to spawn the
computer industry of Northern California’s “Silicon Valley.”
My approach is to consider key historical episodes that have enduring
implications for colleges and universities. Emphasis will be on the social,
political, and economic factors that have shaped the structure and life of
higher-education institutions. So along with acquiring background on
institutional histories, the reader will gain experience in making sense out of
a range of historical documents and data. The intent is not to train expert
historians but rather to provide nonhistorians with at least a sampling of the
problems and pleasures associated with attempts to reconcile information
from the past and the present. The text will draw from secondary sources and
scholarly research. It will also rely on primary materials such as institutional
records, biography, fiction, memoirs, legends, lore, photographs, monuments,
journalism, government reports, statistical summaries, and Hollywood
movies to try to reconstruct the issues and debates that comprise higher
education’s interesting and significant past.17
My reliance on fiction and memoirs about college life coexists with an
equally strong interest in the use and abuse of historical statistics about
higher education. In 1984 I wrote an article on “Cliometrics” for a
quantitative research journal, Research in Higher Education.18 I want to
revive and expand a theme I developed in that article—namely, to provide
alternatives to dubious examples of historical analysis stemming from sloppy
statistics. I found, for example, that most institutional annual reports on
enrollments and budgets were flawed, and that such economists as Seymour
Harris often took the data at face value.19 I want to acknowledge the
contributions of such works as Colin Burke’s remarkable 1982 study in
which his reconsideration of fundamental data on college founding dates has
prompted a dramatically new view of the health of institutions in the early
nineteenth century.20 I also wish to bring a new generation of readers to
consider such underappreciated works as Margery Somers Foster’s 1962
economic history of Harvard College in the colonial era.21 My hope is to
encourage contemporary scholars to undertake fresh analysis of historical
statistics, especially in the economics of higher education and in the
enrollment and retention patterns of students at colleges and universities. To
accomplish this I have presented financial data in two ways: first, in the
actual dollar amounts reported in documents at the time; and second, in
figures adjusted to account for inflation.22 Even this procedure requires a
caveat: making sense out of finances from a past era ultimately must be
grounded in an understanding of the circumstances of economic and social
customs of each historical period. A thoughtful economist who compares
college tuition charges of 1800 with those of 2000 might also ask probing
questions about purchasing power, forgone income, and reliance on barter
and exchanges of goods and services other than currency. This is the attention
to detail that makes the history of higher education simultaneously
complicated and interesting.23
No author can succeed at narrating a wholly comprehensive chronology of
American higher education in a single, concise volume. My interpretation is
admittedly selective. Nor do I think trying to present all the facts and dates
about colleges and universities is even a desirable goal for most readers.
Instead of emphasizing mastery of information, my aim is to promote an
interest in and appreciation for working with documents and secondary
sources. I hope this relatively concise work about a long sweep of time will
show how historical analysis of higher education may be transformed from a
passive spectator sport into an active intellectual pursuit. The varieties of
records about institutional heritage, including the numerous versions that are
written and rewritten by new generations and multiple audiences, hold out the
promise of American higher education’s lively, enjoyable past.
Another random document with
no related content on Scribd:
De Herstelde Gemeente, is er nog eene Luthersche Kerk (naamlijk
voor de uitgewekenen, of de Herstelden,) alhier gebouwd, ter plaatse
alwaar het Dolhuis gestaan heeft: ’t is een ruim gebouw, doch zonder
eenigen cieraad.

De Remonstranten hebben hier ter stede een aartig kerkjen, op de

Keizersgracht bij de Prinsenstraat: er is een goed orgel in.

De volgende zijn de Doopsgezinde Kerken: van de Vereenigde

Vlaamsche- en Waterlandsche, het Lam, dus genoemd naar eene
brouwerij van dien naam welke er weleer stond: De kerk bij de toren,
om dat zij bij de Jan Roodepoorts toren staat; langen tijd heeft deeze
den naam van de Spijker gedragen, om dat zij gebouwd is op eene
plaats alwaar weleer een spijker-pakhuis stond: De Zon, behoorende
aan de afgezonderde Vlaamsche Doopsgezinden: alle deeze kerkjens
zijn wel klein, maar echter aan het oogmerk zeer voldoende: weleer
hadden de oude Vlaamingen nog een kerk, De Kruikjens, dus
genoemd naar een herberg van dien naam daar naast staande; en de
Vriesche Doopsgezinden eene andere, De Arke Noachs genaamd;
doch beiden zijn niet meer in wezen.

De Collegianten vergaderen boven ’t weeshuis dier Gemeente, op de

Keizersgracht over den gewezenen schouwburg.

Nabij de Remonstranten Kerk, hebben de Kwaakers eene

vergaderplaats, kenbaar aan een’ driehoek, die boven den ingang
staat.

In de Houttuinen vergaderen de Hernhutters: ook hebben de

Persiaanen hier ter stede een net kerkjen; er is ook nog een kleine en
nette Grieksche Kerk; op de Oudezijds Voorburgwal; schuin over de
Oude Kerk.

De Portugeesche en Hoogduitsche Jooden, hebben er voords ieder

eene aanzienlijke sijnagoge, die, vooral de eerstgemelde, der
bezichtiginge van den vreemdeling overwaardig zijn.

Ofschoon nu in de meeste Gereformeerde Kerken, zo wel als in de

Oude- en Nieuwe van de Lutherschen, (naamlijk aan het Nieuwe licht
behoorende,) begraaven worde, (die van het Oude licht hebben zig
een kerkhof op Muiderberg verkozen; zie onze beschrijving van dat
dorpjen;) zijn er echter hier ter stede nog vijf groote kerkhoven, aan
afgelegene oorden der stad: de Jooden hebben er drie buiten de stad;
één te Ouderkerk, één te Muiderberg, en één nabij Zeeburg.

Zijn de kerken te Amsteldam, gelijk gebleken is veelen, de verdere

Godsdienstige Gestichten zijn er nog veel talrijker: wij zullen de
voornaamsten met een enkel woord aanstippen. [10]

Het St. Pieters Gasthuis, dat zijnen naam ontleent van één der
Gasthuizen welken weleer hier ter stede waren, komt eerst in
aanmerking: het was in oude tijde de Kloosters der Oude en Nieuwe
Nonnen: alles wat hierin gevonden wordt is ongemeen aan het
oogmerk voldoende; het heeft zijne eigene bakkerij en brouwerij, ook is
er de stads Apotheek in geplaatst: even binnen de groote poort is een
Beiërt, alwaar de bedelaars en arme vreemdelingen drie nachten om
niet kunnen logeeren, ontvangende des avonds en morgens ook spijs
en drank.

Het tegenwoordige Verbandhuis, ook in het Gasthuis zijnde, was

weleer het Pesthuis, dat omtrent den jaare 1616 van daar naar buiten
de Leidsche poort verplaatst, en te klein geworden zijnde, in 1630
weder verplaatst werd, daar het thans nog gezien wordt, mede buiten
de Leidsche poort, een goed stuk wegs landwaards in gelegen: in 1732
is het geheel verbrand; doch ’t werd terstond weder herbouwd, juist
200 voeten lang en breed, en rondsom met een graft omgeven: ter
zijde heeft het een eigen kerkhof, waarop ook sommigen met den dood
gestraften begraven worden—Toen het Dolhuis weggenomen zoude
worden, ter bouwinge van een kerk voor de Herstelde Luthersche
Gemeente, werd aan dit huis een ruimen vleugel gebouwd, die thans
voor een Dolhuis dient.

Het Oude Mannen- en Vrouwen-huis, staande naast het Gasthuis: dit

werd gebouwd uit een loterij, door de Wethouderschap in 1600
opgesteld: het staat op een gedeelte gronds van ’t Oude
Nonneklooster, is een zeer royaal gebouw, en allezins bezienswaardig:
het is niet aangelegd voor armen maar begunstigden, die er een
aangenaam leven leiden; zij moeten bij het inkomen eenig huisraad,
doch voor hun eigen gebruik, medebrengen—in 1605 werd in hetzelve
een put gegraven van 232 voeten diep; bij welke graaving men
onderscheidene beddingen gronds vond; onder anderen ter diepte van
72 voeten, één voet molm, en niet veel voeten dieper veele schelpen
en zeehoorentjens—voor weinige jaaren is dit gebouw, aan de eene
zijde, (op de Kolveniers burgwal,) met een fraajen steenen poort
vercierd: de doorgang vandaar naar de Oude zijds achterburgwal is
overdekt, heeft aan de eene zijde uitzicht door veele schuifraamen op
de opene plaats of ’t bleekveld van ’t huis, en aan de andere zijde
winkelkasten, die aan galanteriekramers enz. verhuurd worden. [11]

Het Burger weeshuis, was weleer het St. Lucie klooster in 1580
daartoe vervaardigd; vóór dien tijd was het fraai herbouwd Logement
de Keizers kroon, het Burger weeshuis: dit huis is groot, aanzienlijk, en
ook zeer rijk.

Het Diaconie weeshuis in de Zwaanenburgerstraat, is een gebouw van

den jaare 1656; dit is mede ongemeen groot; heeft niet alleen zijn
eigen Apotheek, maar ook artzenijtuin.

Het Diaconie-oude Mannen- en Vrouwen-huis, staande op den

Binnenamstel, doet ieder wegens zijne grootte verbazen; maar meer
nog als men het van binnen bezichtigt, door zijne inrichting en de orde
die er over het algemeen in heerscht: het geheele ligchaam der
Amsteldamsche Diaconie is bewonderens waardig, vooral wegens de
onbedenkelijke sommen die het jaarlijks tot onderhoud noodig heeft.
Achter dit huis ontmoet men het Korvers hofjen, in 1722 gesticht uit
eene ervenis van den Heere Jan Corver, Oud-Schepen en Raad der
stad; het staat onder bestuur van de Gereformeerde Diaconie,
wordende er geene anderen dan gehuwde oude lieden zonder
kinderen in geplaatst: zo één van beiden overlijdt moet de nablijvende
in het Diaconie Oude mannen- of vrouwen-huis, bovengemeld,
overgaan—een dergelijk hofjen is daar nabij nog onlangs gebouwd, uit
eene ervenis van den Heere Van Mekeren.

Doet de Diaconie hier ter stede zo veel aan haare Ledemaaten, de

Huiszittenarmen, dat is die geene ledemaaten zijn, worden mede niet
vergeten; de ruime uitdeelingen aan dezelven geschieden thans op
twee plaatsen, beiden mede overbezienswaardig; naamlijk in het Oude
zijds huis-zittenhuis, en in dat aan de Nieuwe zijde; het eerste staat op
de Korte houtgraft, op den grond van den Leprozen tuin, en het andere
op de Prinsegraft bij de Lelijgraft; dit laatstgemelde heeft in de stad drie
ruime turfschuuren.

De Huiszittenmeesters hebben ook nog een Huiszitten weduwen Hof,

in 1650 op den grond van ’t Oud Karthuizers Klooster gebouwd: het is
almede ongemeen groot: in hetzelve worden niet dan weduwen en
hoogbejaarde dochters onderhouden: de kinderen der weduwen
mogen bij hunne moeders woonen, tot dat de meisjens agttien, en de
jongens negentien jaaren bereikt hebben. [12]

Schoon de gezegde gebouwen, ieders aandacht trekken, door hunne

grootte en talrijkheid van huisgezinnen, zij allen worden nog overtroffen
door het Aalmoeseniers Weeshuis, staande op de Prinsegraft bij de
Leidsche straat, in den jaare 1663 aldaar aangelegd, en naderhand
nog vergroot; ’t is bijna 300 voeten breed, en drie verdiepingen hoog;
en er worden bijna 2000 zielen in onderhouden: het is geschikt voor
weezen, wier ouders geene burgers of ledemaaten der Gereformeerde
Gemeente geweest zijn, als mede voor vondelingen, enz.
De Fransche of Waalsche Gemeente, heeft te Amsteldam mede een
zeer aanzienlijk weeshuis, dat ook voor het onderhouden van oude
mannen en vrouwen dient; ’t staat op den hoek van de Vijzel- en
Prinse-graften, en is een gebouw van den jaare 1669: vóór dien tijd
hadden de Waalen hun Weeshuis in de Laurierstraat: het gezin in dit
huis wordt ongemeen ruim onderhouden, en in de daad vrij beter dan
menig ordentelijk Amsteldamsch burger in staat is zijne kleine
huishouding te doen.

De Engelschen hadden weleer een Weeshuis aan de zuidzijde van de

Loojers graft; doch hetzelve was van weinig betekenis: thans hebben
zij een tamelijk fraai Weeshuis op de Oudezijds achterburgwal, bij de
Stoofsteeg, gesticht in den jaare 1782.

De Roomschen hebben een jongens Weeshuis, staande aan de

zuidzijde van de Laurier-graft; het is een vrij goed gebouw; maar komt
niet in vergelijkinge met het Maagdenhuis van deeze Gemeente, op het
Spui, en dat eerst voor weinige jaaren, in de plaats van het oude,
gebouwd is; dit huis gelijkt veel eer naar een paleis dan naar een
weeshuis—Voorheen had deeze gemeente haar uitdeelings comptoir,
op den Nieuwezijds achterburgwal, bij het Spui, doch thans is hetzelve
verplaatst, op den grond van den afgebranden Schouwburg op de
Keizersgraft bij de Huidestraat; alwaar ’t mede eene zeer aanzienlijke
vertooning maakt—Op het voor weinige jaaren bebouwde
Weesperveld, hebben de Roomschen ook een ruim huis voor arme
oude lieden aangelegd: de pracht waarmede het gebouwd is, doet
duidelijk zien dat deeze gemeente eene ruime beurs moet bezitten.

Aan de noordzijde van de Lauriergraft, ontmoet men het Weeshuis der

Luthersche Gemeente, zijnde hetzelve na het midden der voorgaande
eeuw gebouwd; het is een zeer goed gebouw, [13]en is voor weinige
jaaren nog aanmerkelijk verbeterd—dezelfde Gemeente heeft niet
verre van dat weeshuis, naamlijk in de Konijnenstraat, een Hofjen voor
oude Vrouwen, alwaar de inwooners mede zeer goed onderhouden
worden—maar van ongemeen veel meer aanziens en ruimte is het
Nieuwe bestedelingshuis, door deeze Gemeente gebouwd op het
reeds meergemelde Weesperveld; het is een groot en aanzienlijk
gebouw, waarin de oude lieden ook ongemeen wèl onderhouden
worden.

Het weeshuis der Vereenigde Vlaamsche en Waterlandsche

Doopsgezinden, gemeenlijk het Mennonieten Weeshuis genoemd,
staat op de Prinsegraft, tusschen de Vijzelstraat en Reguliersgraft, en
is gesticht in den jaare 1676; zijnde in alle deelen een aangenaam en
luchtig gebouw, waarin de kinderen ook met allen mogelijken zorg,
gevoed, gekleed, en geleerd worden.—Vooraan in de Elandsstraat had
dezelfde Gemeente weleer haar Oude Vrouwenhuis; doch hetzelve is
in 1759 geplaatst, in de Kerkstraat, achter het Weeshuis voornoemd.

Die van de Collegianten, hebben hun Weeshuis, van ouds de Oranje

appel genoemd, ter plaatse alwaar zij hunne vergadering houden, zie
hier vóór.

Onder de godsdienstige gestichten ter deezer stede kunnen ook nog

de volgende geteld worden, als,

Het Stads zijdewindhuis, geplaatst op den Cingel boven het stads

magazijn: hier worden jonge meisjens van 8 tot 14 jaaren, en wier
ouders van de Huiszittenmeesters, of gelijk men zegt, van de stad, en
ook die, wier ouders van de Diaconie trekken, met het winden van zijde
aan werk en geld geholpen, maar middelerwijl ook in het leezen,
schrijven, en de gronden van den Godsdienst onderwezen.

Het Begijnen-hof, in de Kalverstraat, alwaar, gelijk wij reeds zeiden, de

Engelschen hunne Kerk hebben: ’t is reeds een gebouw van den jaare
1389: in 1393 werd het door Hertog Albrecht in bescherminge
genomen: ’t is bebouwd met wooningen voor een zeker tal Begijnen,
die er hunne eigene kerk en Priester hebben: de dochterkens
geneeren zig met allerlei kundig naaldwerk, waarin sommigen van haar
zeer ervaaren zijn.
Het Lazerus of Leprozen-huis, staande bij de St. Anthonies of Jooden
breestraat: sedert de lazerij genoegzaam geheel uit deeze Landen
verdweenen is, dient het Leprozen-huis, voor eenige proveniers, en
sommige simpele lieden. [14]

Van het Dol- of Krankzinnig huis hebben wij reeds gesproken: (zie
boven Bladz. 10).

Het St. Joris hof, staande tegen de oude Waals Kerk: was eertijds het
Pauliniaanen klooster; ’t is nu een Proveniers huis, schoon ’t voorheen
ook voor Leprozen gediend hebbe.

Behalven alle de gemelde gebouwen vindt men hier ter stede nog eene
menigte hofjens en Godsdienstige gestichten, door bijzondere
persoonen van verscheidene Gezinten, met Godsdienstige oogmerken,
aangelegd: de voornaamsten zijn:

Het Deutzen Hofjen, op de Prinsegraft tusschen de Spiegel- en Vijzel-

straat, in 1695 gesticht door Vrouwe Agneta Deutz; er worden oude
vrouwen op geplaatst, die, behalven vrije wooning, 36 guldens aan
geld, 40 mand turf, 20 ℔ boter, 20 ℔ rijst, en 20 ℔ kaarsen jaarlijks
genieten.

Venetia of Maarloops hofjen, naar zijnen stichter Maarloop dus

genoemd, gelijk ook veelen der volgenden den naam naar hunne
stichters draagen: dit hofjen staat in de Elandstraat: behoeftige
Vrouwen van allerleie Gezinten, uitgenomen die van den Roomschen
Godsdienst zijn, genieten er vrije wooning, 50 manden turf, en nog
eenig geld in ’t jaar.

’T Raapen hofjen aan de Noordzijde van de Braak, wordt mede door

behoeftige vrouwen bewoond: zij genieten ieder jaarlijks 25 tonnen turf.

De Huisjens van Bosch staan naast het laatstgemelde Hofjen; in

dezelven wordt alleenlijk vrije wooning genoten.
’T Roeters hofjen, op de Linde graft, is mede gesticht voor behoeftige
vrouwen van den Gereformeerden Godsdienst, die er ook alleenlijk
vrije inwooning genieten.

Het Okkers hofjen in de kromme Palmstraat, bijna geheel herbouwd

zijnde, moet er een gering geld op verwoond worden.

’T Claas Reiniersz. Hofjen op de Keizersgraft, tusschen de Beeren- en

Run-straat, behoort aan de Roomschgezinden, en voert ter spreuke,
Liefde is ’t Fundament; ’t is aangelegd voor Vrouwen die bij ’t inkomen,
voor ééns, honderd guldens moeten geeven.

’T Hamershofjen, is mede voor oude Roomschgezinde Vrouwen.

’T St. Andries Hofjen op de Egelantiersgraft; hier is een kapelletjen in ’t

welk ééns ter week dienst gedaan wordt, door den Capellaan van ’t
Begijnehof.

De Brouwers huisjens in de Wijdesteeg op de Bloemmarkt, behooren

ook aan de Roomschen; als mede [15]

Het Otters hofjen, in de Vinkestraat, en

De Zeven keurvorsten in de Tuinstraat.

Het Suiker hofjen op de Lindegraft, behoort aan de Lutherschen; en is

aangelegd voor oude vrouwen, en vrijsters boven de 50 jaaren: ieder
bewoonster geniet boven vrije wooning, jaarlijks 40 manden turf, 10 ℔
rijst, en drie dukatons aan geld—aan dezelfde Gemeente behoort ook

Het Grillen hofjen, in de Weterings dwarsstraat.

Het Brantzen hofjen, op de Nieuwe Keizersgraft bij de Weesperstraat.

Het Linden hofjen, op de Lindengraft, behoort aan de Doopsgezinden,

als mede
De Hoeksteen in de Lojerstraat, ook

Het Rijpen- of Roozen-hofjen op de Roozegraft.

Zie daar alleenlijk de hoofdtrekken van een schilderij van

Godsdienstigheid, barmhartigheid en menschenliefde, waarop de
Amsteldammers met reden roem mogen draagen.

WERELDLIJKE GEBOUWEN.

In de eerste plaats komt hier ongetwijfeld voor het vorstlijke Stadhuis,

dat met recht den naam draagt van ’t agtste wereldwonder: het staat
op den ruimen dam, meer achterwaards dan het oude Stadhuis in
1652, door de vlamme vernield, aldaar gestaan heeft: in 1648, (des
vier jaaren vóór gezegden brand,) begon men de grondslagen van het
tegenwoordige te leggen; ruim een jaar en negen maanden bragt men
door met het heien van de paalen, die ten getale van dertien duizend,
zes honderd negen en-vyftig werden ingeslagen, des niettegenstaande
werd de bouwing zo spoedig voordgezet, (vooral na het oude huis,
gelijk gezegd is, verbrand was,) dat de wethouderschap reeds op den
1 Augustus 1655 er haare zitting in nam; evenwel had het gebouw toen
nog geen dak, en er werdt nog eenigen jaaren lang aan gearbeid, eer
gezegd kon worden, dat het geheel voltooid was; alles onder opzicht
van de ontwerpers, de beroemde Jacobus van Campen, en Daniel
Stalpert.

Aan dit overheerelijk Stadhuis zijn de krachten der Bouwkunde

uitgeput, waarvan de beschouwing zelve alleen kan overtuigen; [16]het
heeft, behalven de onderste verdieping, waarin de Wisselbank,
gevangenplaatsen, en eenige kelders zijn, drie steenen verdiepingen
en verwelfsels: de breedte bedraagt een tal van ruim 282 voeten, en de
grootste diepte, naamlijk tusschen het voorste en achterste middenste
uitsteeksel, bedraagt omtrent 236 voeten, de kleinste of zijdelijke
diepte omtrent 200½ voeten: zonder den toren is het gebouw weinig
minder dan 117 voeten hoog: alles wat boven den grond is, is
zamengesteld uit witte Breemer en Bentheimer steen, aan alle kanten
met eene toereikende hoeveelheid van glasraamen voordien: in ’t
middenste uitsteekzel van den voorgevel zyn negen ronde boogen,
zeven van welken tot ingangen dienen, de twee overigen zijn met
ijzerene traliën gesloten; met vier steenen trappen gaat men tot deeze
boogen op: in ’t middenste uitsteeksel van den achtergevel, heeft men
eenen langwerpig vierkanten ingang naar welken men langs zes
steenen trappen, voorwaards en ook van beide zijden opgaat: boven
deezen opstal staan rondsom het gebouw negentig Romeinsche
Colommen, ieder, met de cieraadjen, ruim 36 voeten hoog: boven
deeze rij staat een gelijke talrijke rij Corinthische Colommen; alles met
cierlijke festonnen tusschen beiden: op ieder’ hoek van het dak staat
eenen koperen vergulden kroon, die door vier arenden gedragen
wordt; langs de daken zyn twintig dakvensters en agttien
schoorsteenen geplaatst: de middenste uitsteekzels van de voor- en
achter-gevel, zijn ieder met een kap gedekt, waarin overheerelijke
levensgroote marmeren beelden geplaatst zijn; op de lijst van den
voorkap staan drie koperen beelden, naamlijk dat der Vrede, tusschen
die der Voorzichtigheid en Rechtvaardigheid: op de achterkap staat
tusschen de beelden der Maatigheid en Wakkerheid een Atlasbeeld,
den hemelkloot torschende; de toren die rond en met agt halve
Corinthische Colommen omringd is, staat in ’t midden boven den kap
van den voorgevel op een vierkanten voetstuk, en is ruim 66 voeten
hoog: op denzelven staat voor windwijzer het oude wapen der stad: de
toren is met festonnen en andere sieraaden der bouwkunde getooid;
ook heeft hy een kunstig uurwerk en klokkespel, op ’t welk driemaal ter
week een uur gespeeld wordt; de ton van het werk weegt 4474
ponden.

Het zoude ons bestek te veel gevergd weezen, wilde men eene
beschrijving van het inwendige des gebouws van ons [17]vorderen, wij
kunnen er slechts iet weinigs van zeggen; de talrijke vertrekken,
welken er in zijn, zijn allen der bezichtiginge overwaardig; eenigen van
dezelven zijn vercierd met overheerelijke schilderstukken, en
beschilderingen van de voornaamste oude meesters; de
vroedschapskamer munt daarin boven alle anderen uit: op de
wapenkamer zijn ook veele bijzonderheden te zien, voornaamlijk van
oude wapenen, harnassen, enz.

Vooral zijn bewonderenswaardig de beelden, waarmede de openbaare

vierschaar, die in de onderste verdieping gevonden wordt, pronkt: men
ziet er in door drie boogen, die half met gehouwene steenen
toegemetseld, en half met getakte koperen tralien afgesloten zijn: de
ingang ter zijde is door twee zwaare metaalen deuren gesloten;
slangen, zwaarden, bliksems, als mede het oude en nieuwe wapen der
stad, vercieren dezelve: het binnenwerk, zijnde een rechterstoel, bank,
trappen, colommen, beeldwerk, enz. is genoegzaam alles van wit
marmer gehouwen: onder het beeldwerk vertoonen zig Salomon’s
gerecht, Seleucus, die zig ’t oog laat uitsteeken, en Brutus, die zijne
zoons doet onthalzen, alles overkunstig gehouwen.

Op de tweede verdieping munt uit de burgerzaal, over welken men tot

alle de op die verdieping zig bevindende kamers, gaat; deeze zaal, die
met twee zwaare koperen deuren gesloten wordt, is 120 voeten lang,
en omtrent 57 voeten breed: te recht is van deeze zaal gezegd: „Alles
blinkt hier van marmer, en andere kostbaare steen, zo kundig bewerkt,
dat de mans- en vrouwe-beelden niet slechts, maar ook het fruit- en
loofwerk, de bloemen, de korenschoven, de vogeltjens, het zeegedierte
en duizenderleie aartigheden meer, den aanschouwer op ’t levendigste
toelagchen:” midden op den marmersteenen grond, waren twee platte
halve aardklooten van gekleurden steen en geel koper kunstig
ingelegd, doch dezelve zijn door het beloopen reeds geheel
verdweenen; een halven hemelkloot, mede kunstig van geel koper in
denzelfden grond ingelegd, is nog heden te zien: het gewelfsel is fraai
beschilderd; met één woord, deeze zaal doet op het eerste gezicht
verstommen, en bij nadere beschouwing houdt zij de bewondering der
kenneren onafgebroken bezig.
Na het stadhuis verdient de Beurs genoemd te worden: zij is gebouwd
op vijf overwelfde boogen, die in den Amstel, aldaar Rokin geheten,
gelegd zijn: de middenste boog diende weleer ter doorvaart, doch in
1622 werd er een vaartuig met buskruid [18]onder gevonden, aldaar
gelegd zijnde, zoo men zegt, met oogmerk om het gebouw, als de
kooplieden vergaderd waren, in de lucht te laaten springen, en
daardoor de stad eene onherstelbaare schade toetebrengen; want men
moet zig miet verwonderen als men hoort dat de kooplieden op één’
beurstijd somtijds millioenen maalen millioenen schats aan papieren bij
zig hebben: na dien tijd is de gezegde doorvaart gesloten: de Beurs
bestaat uit een vierkant plein, omringd van breede gaanderijen, wier
verwelfsels op 46 pilaaren van blaauwen arduinsteen rusten; aan de
zuidzijde pronkt het gebouw met een cierlijk torentjen, voorzien van
een uurwerk: ’t gebouw is binnenswerks 250 voeten lang, en omtrent
140 voeten breed; is in den jaare 1608 aangelegd, in 1613 volbouwd,
en in 1668 merkelijk vergroot: boven de gezegde gaanderijen is een
zogenaamde Prentekamer; welke naam zij draagt om dat er veele
winkelkassen op gemaakt zijn, die meest door prentekoopers in huur
gehouden worden, en welken er ook dagelijks hunne voorraad
uitstallen; enkel de kassen worden ook door galanteriekramers in huur
gehouden: op dezelfde verdieping vindt men mede het stads
schermschool.

Op het Water staat een afzonderlijke beurs voor de korenkopers, die

weleer slechts van hout was, doch in den jaare 1767 is deeze
weggebroken, en een fraaje steenen beurs in de plaats gezet; zij is
gebouwd in den smaak der groote, of koopmans beurs voornoemd:
niet verre van deeze beurs, op de kolk, staat het Korenmeeters huis,
zijnde een sierlijk vierkant steenen gebouw—achter de Korenbeurs,
aan de andere zijde van het Water, vindt men het Stads Exijnshuis, dat
mede een groot gebouw is, en met hardsteenen gevels pronkt: ’t is in
1637 en 1638 merkelijk vernieuwd en vergroot—bij het zelve staat het
Bierdragers huis van de oude zijde; dat van de nieuwe zijde staat op
het Spui.
Amsteldam heeft drie waagen: de oudste, zijnde een gebouw van ’t
jaar 1560, staat op den Dam, tegen over het stadhuis; boven deeze is
de militaire hoofdwacht; de toegangen tot welke, zo wel als het bordes
daarvoor, is in den jaare 1778 fraai van blaauw arduinsteen vernieuwd
—De tweede waag staat op de Nieuwmarkt, en is de oude St.
Anthonies poort, die in 1617 tot een waag bekwaam gemaakt werd:
boven dezelve is de openbaare leerschool in de Anatomie, de
Snijkamer genaamd; ook worden er veele vreemde dieren, gewassen,
steenen, geraamten, enz. bewaard—de Heelmeesters hebben boven
deeze waag [19]ook hunne Gildekamer—De derde waag staat op de
Botermarkt, en is de gewezene Regulierspoort, in 1668 tot een waag
toebereid.

Voor weinige jaaren is er ook nog een Waterwaag aangelegd, naamlijk

op den Buitenkant bij de Kraansluis.

Het Prinsenhof, of eigenlijker gezegd het Admiraliteits hof 2, was

voorheen het St. Cecilien klooster, gesticht, naar het gevoelen van
sommigen, tusschen den jaare 1342 en 1352; ’t gebouw pronkt nog
met het torentjen van de kloosterkerk: in 1661 is het klooster bijna
geheel weg gebroken, en op deszelfs grond het tegenwoordige
prachtige hof gebouwd.

Het Admiraliteits of ’s Lands zeemagazijn, staat aan den IJ-kant, op

den hoek van Kattenburg; ’t is een ruim gesticht van den jaare 1655,
zijnde 220 voeten breed, en 200 voeten lang: in 1790 brandde het van
binnen geheel uit, doch ’t werd weldra weder in die orde gebragt,
waarin wij het heden beschouwen: voor dit magazijn ligt het scheeps
hok, binnen het welk de oorlogschepen die onttakeld zijn, opgelegd
worden: er leggen altoos fraaje pronkschepen in: nog werkelijk is men
bezig met de onderneeming om aldaar een dok te maaken, doch
veelen deskundigen twijfelen aan den goeden uitslag daarvan—bij ’t
magazijn is ook ’s Lands timmerwerf, zijnde dezelve omtrent 1500
voeten lang—Op een vrij grooten afstand van het magazijn, is ’s Lands
Lijnbaan, benevens die der Oostindische Compagnie; het Huis dier
Compagnie, op der hoek van de Hoogstraat, was tot den jaare 1605
het stads magazijn: het zelve is van tijd tot tijd vergroot—Het
Zeemagazijn derzelfde Compagnie is een geweldig groot gebouw, in
1660 aan den IJ-kant aangelegd; achter het zelve ligt ’s Compagnies
werf; haare Lijnbaan is op Oostenburg.

De gebouwen der Westindische Compagnie, zijn het Huis, op de

Garnaalsmarkt; haar pakhuis staat op Raapenburg, aan den IJ-kant:
weleer hield deeze Compagnie haare vergadering in het gebouw op
den Haarlemmerdijk, thans tot een Heeren Logement dienende: de
gewapende Schutterij betrekt boven hetzelve des avonds eene wacht.
[20]

Onder de groote stads gebouwen munt niet weinig uit de Lombard, of

Bank van leening, staande op den Fluweelen burgwal: in 1548 dat het
huis aldaar gebouwd tot een magazijn voor de huiszittenarmen; doch in
1614 werd het tot een lombard bekwaam gemaakt, en in 1669 nog
merkelijk vergroot: van de panden onder de ƒ 100 wordt slechts een’
penning van iederen gulden per week bepaald; van de panden boven
de ƒ 100 tot ƒ 475 wordt 7¼ ten honderd, en van panden van ƒ 500 en
daar boven, wordt 6 ten honderd ’s jaars betaald: door geheel de stad
heen, woonen inbrengers of inbrengsters, die voor een bepaald loon,
de panden, beneden de ƒ 100 aanneemen, en in de groote Lombard
brengen.

Vijf vleeschhallen waren er voorheen in Amsteldam, twee in de Nes;

doch de kleinste dier twee is voor eenige jaaren weggebroken, en de
groote tevens een goed gedeelte verlengd: de eene was weleer een
kerkjen, St. Pieter toegewijd, gelijk de St. Pieters poort er nog tegen
over is; de andere ’t Margareten klooster; de overige hallen staan op
de Westermarkt, (boven dezelve is de hoofdwacht der wakende
Schutterij,) op de Heeremarkt, en op de Botermarkt: de Jooden hebben
nog eene afzonderlijke hal voor zig.
Amsteldam heeft ook eene Laken- Zijde- en Saai hal, alwaar de
lakens, baajen en karsaajen, gelood en gestaald moeten worden: zij
staat in de Staalstraat, en was weleer de stads steenhouwerij.

In de Kalverstraat, over den Heiligen weg, staat een Schrijnwerkers, of

Kistemaakers pand; ’t was weleer een kerkjen tot het oud
Leprozenhuis behoorende: de stad verhuurt het aan eenige baazen
van het Kastemaakers gild, die er allerlei schrijnwerk in te koop stellen.

De Vischmarkten zijn drie in getal, één aan de oude, en één aan de

nieuwe zijde, (beiden voor zeevisch dienende,) en een rivier
vischmarkt, in de Nes, ter plaatse alwaar weleer de kleine vleeschhal
stond; zie boven.

De Colveniers doelen, alwaar men in vroegeren tijd met vuurroers naar

het wit plag te schieten, is thans een aanzienlijk logement, en voor
eenige jaaren van vooren fraai vertimmerd: ’t was weleer eene sterkte
aan den Amstel tegen de Utrechtenaars; blijkens ’t geen men in een’
steen voor dezelve leest: naamlijk de woorden, Zwicht Utrecht.

Nog zijn er twee andere Doelens, of Schutters hoven: de Hand- en

Voet-boogs, op de Garnalemarkt, thans geschikt tot het Westindisch
[21]huis, voornoemd, en een aanzienlijk logement—tusschen de
laatstgemelde beide doelens is één der vijf stads wapenhuizen; ten
einde van de Brouwersgraft is een ander, dat geweldig groot is, en
tevens tot een korenmagazijn dient; voords zijn aan drie afgelegene
hoeken van de stad drie anderen.

Vijf voornaame stadsherbergen zijn er in Amsteldam: De Nieuwe- en

Oude-zijds heerelogementen, de Oude en Nieuwe herbergen aan het
Y, en een in de plantaadje, die zeer vermaaklijk gelegen is, gelijk de
plantaadje zelve een aangenaam oord is: voorheen waren in dezelve
eene menigte kleine herbergjens voor den burger, doch deezen heeft
men naderhand allen verboden; misschien oordeelde men dat de
burger geene uitspanning noodig heeft—thans is ’t in de plantaadje
intusschen veel ordentelijker, want het krielt er van bordeelen.

De stad heeft ook een eigen Timmertuin, Steentuin, Steenhouwerij,

Scheepstimmerwerf, Geschut- en Klokgieterij, en Proefwerf.

De Nederduitsche Schouwburg stond weleer op de Keizersgraft, (zie

hiervoor, bladz. 9.) doch zij werd in den jaare 1772 ten eenenmaale
door de vlamme verteerd; een andere is kort na den brand op het
Lijdsche plein aangelegd—op de Erwte markt is een fraaje Fransche
Schouwburg, voor rekening van particulieren gebouwd; doch sedert
eenigen tijd, mag dezelve niet gebruikt worden—in de Amstelstraat,
bouwde men in den jaare 1790, een zeer goeden Hoogduitschen
Schouwburg, doch dezelve heeft almede moeten sluiten: eerst door
verloop van het fonds, thans ter oorzaake van de tijdsomstandigheden.

Weleer waren in Amsteldam drie Doolhoven; doch twee derzelven zijn

te niet geraakt; het Oude is nog aanwezig op de Prinsengraft bij de
Loojersgraft: ’t heeft een zeer schoon waterwerk; ook vertoont men er
eenige aloude geschiedenissen door beweegende beeldjens: er is een
houten reuzenbeeld van ongemeenen grootte, en
bewonderenswaardig fraai gewerkt.

Behalven de kerktorens, en die welken op de poorten, het stadhuis,

enz. gevonden worden, pronkt de stad nog met den Jan roodepoorts
toren, op het Cingel: hij draagt den genoemden naam om dat aldaar
weleer het Jan rooden poortjen stond: op denzelven is de
gevangenplaats der stads militie—de Regulierstoren, aan het einde
van de Kalverstraat en Cingel; hij is alzo genoemd om dat de
Regulierspoort aldaar weleer stond: in 1672 werd onder denzelven, om
reden van de omstandigheden van dien tijd, een munt aangelegd;
waarom men ook den toren [22]nog de Muntstoren, en de daaraan
gebouwde voornaame herberg, de Munt noemt: in deezen toren is een
schoon klokkespel——De Haringpakkers toren, van ouds de Heilige
kruistoren genaamd, staat aan den Y-kant, en wordt Haringpakkers
toren genoemd, om de Haringpakkerij, die er nabij is; ook houden de
keurmeesters van den haring in deezen toren hunne vergadering——
de Schreiers toren, staat mede aan den Y-kant, en draagt zijnen naam,
naar eene vrouw, die het schreiend t’scheep gaan van haaren man zo
zeer ter harte nam, dat zij er krankzinnig van werd, welk voorval ook
nog in een’ steen uitgehouwen, en in den torenmuur geplaatst,
vertoond wordt—de Montalbaans toren staat op de Oude schans; de
oorsprong van deezen naam is onzeker—de burgerij heeft hier ook
eene wachtplaats.

Drie Jagthavens die in Amsteldam gevonden worden, kunnen wij mede

onder dit artijkel betrekken: de eene is bij de Oude stads herberg, de
tweede aan den Amstel, voor de hooge sluis, of breede en aanzienlijke
steenen brug, en de derde bij ’t burgerwachthuis, Keerweer genaamd,
ten einde van Kattenburg; uit de twee eerstgemelden zeilt jaarlijks nog
een vloot van kleine vaartuigen, alhoewel zulks thans mede niet met
den ouden luister geschiedt.

Van de stads Kraanen zouden wij, vereischte ons bestek die

naauwkeurigheid, nog iet kunnen zeggen, thans gaan wij dat point met
stilzwijgen voorbij; van de schutsluizen hebben wij reeds met een enkel
woord gewaagd, en zouden meenen derhalven ons artijkel
Wereldlijke Gebouwen hier mede te kunnen sluiten, ware het dat wij
daaronder niet betrokken, de stads tuchthuizen en schoolen, waarvan
wij nog een enkel woord moeten spreeken.

Het eerste gebouw dat ons hierin voorkomt, is het Rasphuis,

gemeenlijk het Boevenrasphuis, ook het Tuchthuis geroemd: hetzelve
wordt gevonden op den Heiligen weg, en was weleer het Clarissen
Klooster: in 1595, werd het tot een tuchthuis voor de mans bekwaam
gemaakt: ’t is een gebouw allezins der bezichtiginge waardig, vooral
wegens de orde welke er in heerscht, die te aanmerkelijker wordt,
wanneer men nagaat dat de bewooners, eene talrijke hoop dier
wezens zijn, welken op eene der uiterste grenzen van de vatbaarheden
van den mensch staan, tot de ergste grouwelen in staat zijn, en echter
binnen de muuren [23]van dit huis, in behoorelijken tucht gehouden, ja
zelfs tot Godsdienstoefening genoodzaakt worden.

’T gewezene Ursulen klooster heeft jaaren lang gediend voor een

vrouwen Tucht- of Spin-huis; doch bij den aanbouw van een groot
stads Werkhuis op ’t Weesperveld, is hetzelve ten onbruike geraakt, in
zo verre het tuchtigen van vrouwlieden betreft; thans dient het tot
inquartiering van militie; de schuldige vrouwen worden nu in het
algemeene Werkhuis voornoemd geplaatst.

Het Willige rasphuis voor vrouwlieden, dat weleer aan den Y-kant
stond, en ter weeringe van bedelaarij diende, niet alleen, maar ook ter
gevangenplaatse van vrouwen, wier gedrag opsluiting verdiende, en
wier naastbestaanden de kosten van een bijzonder Beterhuis niet
konden draagen, almede door den aanleg van het voornoemde
algemeene Werkhuis, ten onbruike geraakt zijnde, werd de grond
daarvan bebouwd, met het allen lof verdienende Kweekschool voor
de Zeevaart; eene instelling die Amsteldam eere aandoet, en ons ’t
ons voorgeschreven bekrompen bestek doet betreuren; want gaarne
weidden wij ten breedsten over het aanleggen van die lofwaardige
schoole uit.

Het Verbeterhuis, staat op de schans niet verre van het

Weteringspoortjen; ’t was weleer een huis dat diende ter genezinge
van die met schurft of kwaadzeer besmet waren; het huis dient voor
particuliere opsluitingen, echter moet zulks geschieden op verlof van
de Regeering, die ook den Vader van hetzelve aanstelt.

Men heeft in Amsteldam voords een zeer aanzienlijke Doorluchtige

schoole, (Athenæum illustre,) ’t gebouw was weleer een kerkjen van ’t
Agnieten klooster, naderhand een pakhuis voor de Admiraliteit,
waartoe de onderste verdieping nog gebruikt wordt; boven de
leesplaats, is eene aanzienlijke stads boekerij, die eenmaal per week
voor ieder openstaat; alle de boeken zijn met koperen kettingjens aan
de kassen vastgemaakt.
Voorheen waren in deeze stad twee Latijnsche schoolen, thans is er
maar één, staande op de Cingel tusschen de Munt en den Heiligen
weg: ’t is een gebouw dat allezins aan het oogmerk beantwoordt: naast
hetzelve staat de wooning van den Rector.

De Huiszitten- of Stads-schoolen verdienen hier ook aangemerkt te

worden: zij zijn aangelegd voor de kinderen dier behoeftigen welke
[24]geene ledemaaten der Gereformeerden zijn, en derhalven niet door
de Diaconie onderhouden worden, deeze heeft haare eigene schoolen.

Boven de Vleeschhal in de Nes, is de vergaderplaats van de Opzieners

over het Genootschap der Geneesmeesteren—de aanzienlijke stads
Kruidtuin is in de Plantaadjen aangelegd.

Na het aanstippen van alle deeze kweekschoolen der geleerdheid,

waarbij wij veele andere particulieren zouden kunnen noemen, boven
al het beroemde Vergaderingshuis der Maatschappy Felix Meritis,
waarvan nader ons art. Bijzonderheden, zoude het niet onvoegelijk
zijn hier vervolgends iet te zeggen van de geleerde mannen die de
wereldberoemde stad Amsteldam uit haaren schoot heeft zien geboren
worden; dan, het getal derzelven zoude eenige bladzijden vorderen die
wij echter van ons bestek niet kunnen missen; ten allen tijde hebben de
kunsten en weetenschappen in deeze stad gebloeid, en het welk te
bewonderenswaardiger is, daar Amsteldam eigenlijk den troon des
koophandels genoemd mag worden; ja nog heden, nu zij de
gevaarlijkste verdeeldheid in haare ingewanden voelt wroeten; nu het
gezicht van duizende krijgsknechten haar dagelijks verschrikt; nu zij
telkens voor de gevaarlijkste uitbarstingen beeft, nu nog werkelijk tellen
de Amsteldammers onder zig zulk een groot aantal geleerden, als zij
mogelijk nimmer onder zig hebben kunnen tellen: vooral vindt men die
loflijke voorwerpen in den achtingwaardigen burgerstand.

KERKLIJKE REGEERING.
Ingevolge onze gewoonte in het reeds afgewerkt gedeelte van ons
uitgebreid plan, bepaalen wij ons hier ook weder alleenlijk tot de
Gereformeerde, of Heerschende kerk in Amsteldam: deeze gemeente
dan wordt bediend door 29 Predikanten, één van welken in de
Hoogduitsche taale moet prediken: de Gasthuiskerk had weleer haar
afzonderlijken Predikant; doch thans predikt deeze ook op zijn beurt in
de andere kerken, gelijk de overige Predikanten ook de Gasthuiskerk
op hunne beurt moeten waarneemen: de gewoone kerkenraad bestaat
voords uit gemelde Predikanten, een gelijk getal Ouderlingen, waarvan
jaarlijks de helft afgaan, gelijk ook van de Diaconen, die 42 in getal zijn,
en een afzonderlijk Collegie uitmaaken, doch van den grooten
kerkenraad ook leden zijn: den Diaconen zijn 12 Diaconessen
toegevoegd, [25]die voor al het vrouwlijke in dat groote ligchaam zorg
draagen; voorheen zond de Wethouderschap twee Gemagtigden in
den kerkenraad; doch sedert eenige jaaren vindt zulks geen plaats
meer: in gevalle van eene vacature onder de Predikanten, worden
Burgemeesteren om handopening tot het doen van een beroep
verzocht; na bekomen verlof, maakt de gewoone kerkenraad een
nominatie van drie, het zelfde doet het Collegie van Diaconen: deeze
dubbelde nominatie wordt in den grooten kerkenraad tot een drietal
gebragt, en daaruit wordt bij meerderheid van stemmen één verkozen,
op welke verkiezing vervolgends de goedkeuring van Burgemeesteren
verzocht wordt.

WERELDLIJKE REGEERING.

Deeze bestaat uit een Collegie van 36 Raaden, of Vroedschappen, 4

regeerende Burgemeesters, 9 Schepenen, en één’ Schout: eigenlijk
zijn er 12, zo afgegaane als regeerende Burgemeesteren, die den
Oud-raad uitmaaken, en hunne bijzondere functie hebben: de
Vroedschappen behouden hunne post levenslang, doch
Burgemeesteren en Schepenen worden jaarlijks, op Vrouwendag,
veranderd: bij ’t afsterven van één’ der Raaden, wordt in de
opengevallene plaats door het Collegie zelve eenen anderen verkozen: