Skeda e komentit

ROMANI: Vellezerit Karamzove

AUTORI: Fjodor Dostojevski LLOJI: Roman realist, tragjik,

modern.

1- Kerkimi i se vertetes dhe kuptimit te jetes

2. Morali dhe Liria
TEMATIKAT

3. Mbrojtja ndaj Fajit

4. Dyshimi dhe Besimi
5. Dhuna dhe Mirësia
6. Raportet Njerëzore
7. Fatkeqësia dhe Fatmirësia
8. Përvoja Estetike dhe Filozofike

1- Koncepti i jetes dhe vdekjes

2. Dashuria dhe Erotikja
3. Konflikti Familjar
MOTIVET

4. Mbrojtja ndaj Fajit

5. Sfidat Morale dhe Etike
6. Konflikti Shoqëror
7. Kërkimi i Kuptimit
8. Fati dhe Fatkeqësia

Paraprijës dhe themelues i :

DOSTOJEVSKIAN

- ekzistencializmit të shekullit XX,

-i simbolizmit rus dhe po ashtu
ARTI

-paraprijës i ekspresionizmit dhe

-psikanalizës së Frojdit.
-pararendës i romanit të ideve. Me të lind romani tragjedi që debaton
për dashurinë, vdekjen. Me të lind romani tragjedi që debaton për
dashurinë, vdekjen, individin, lirinë, vuajtjen, revoltën.

1. Secili personazh në romanet e Trajtohen një sërë konfliktesh e raportesh:

MENDIMTAR:

Dostojevskit ka mendimin e vet • individi me shoqërinë

ARTISTI

të argumentuar, për të njëjtën • individi me veten

çështje. • bijtë me babain
2. Përmes personazheve • e mira me të keqen (konflikt universal)
Dostojevski përfaqëson • jeta me vdekjen
vetveten. • e moralshmja me pasionanten e të ndaluarën
 Skeda e komentit
ROMANI: Vellezerit Karamzove

AUTORI: Fjodor Dostojevski LLOJI: Roman realist, tragjik,

modern.
PAMËSHIRSHËM
(GATI MAGJIK):
REALIZMI I

Njeriu i Dostojevskit është në kërkim të së vërtetës, të realitetit të

drejtpërdrejtë të qenies së tij të kufizuar.
POLIFONIK I
KARAKTERI

VEPRËS:

ka të bëjë me kompozicionin origjinal të veprave të tij, me ndërtimin

e tyre në shumë plane, që harmonizohen në një
TRIPLANËSH:

Dostojevski nuk kërkon të bindë, por të rrëfejë.

RRËFIMI

Në veprat e Dostojevskit gjithnjë ndërthuren 3 plane: plani social,

plani psiko-analitik, plani ontologjik.
KUNDËRSHTI
NGËRTHIM
HEROI SI

SH:

Sipas Dostojevskit, njeriu është një ngërthim kundërshtish.

STENOGRAFIKENË
PËRSHKRIMIN E
SHKURTËSIA

HERONJVE:

Dostojevski skicon në mënyrë magjike. Kur na njeh me personazhet,

vetëm me tre rreshta, ai mund të vizatojë tiparet...
EKZISTENCIAL
“VUAJ PA JAM”:

Personazhet e Dostojevskit vuajnë, e duan shumë vuajtjen, nuk

PARIMI

ngopen me të, zgjedhin rrugë që i bëjnë të vuajnë edhe më shumë

Gjuha e gjallë dhe e kuptueshme për lexuesin; sintaksë dhe leksik i thjeshtë , stil origjinal
Sfondi realizohet nëpërmjet përshkrimeve realiste , të detajuara (por pa rënë në përsëritje
VEÇORI TË STILIT TË AUTORI TË CILAT

apo detaje të tepërta)

Mbizotëron dialogu, me anë të të cilit zbulohet vuajtja e brendshme e personazheve ;
Çdo personazh ka ritmin dhe karakteristikën e tij të veçantë (karakterizimi i tyre realizohet
SHFAQEN NË ROMAN:

nëpërmjet të folurit, të menduarit, veprimit)’;

Përshkruhen tipa të larmishëm si, : të mirin , të ligun, të pabesin, dyshuesin, egoistin,
kriminelin etj.
Ngjarjet ndjekin linjën kronologjike ;
Karakteri i ngjarjeve , kronikat penale dhe fati tragjik i personazheve i japin veprës karakter
tragjik , ndaj romani është cilësuar roman –tragjedi.
Përsëritje e përemrit të vetës së parë njëjës (duke zbuluar ndonjë element personal si
ndjenja e vetëfajsisë/katarsisit).
Depërton në psokologjinë e personazhit
Libri të mban në tension deri në faqen e fundit lexuesin.
Aliosha, Ivani, Smerdiakovi, Grushenjka e dhjetëra të tjerë heronj të rrëmbyer shfaqen me
profile të realizuara me mjeshtëri e bukuri të rrallë.
 Kompozicioni i vepres

Organizuar në dy vëllime. Vepra përbëhet nga 4 pjesë dhe epilogu.

STRUKTURA E VEPRES

-Vëllimi I përmban dy pjesët e para, ku secila pjesë ndahet në 3 libra ose krerë.
DHE RREFIMI

-Vëllimi II përmban pjesën e tretë dhe të katërt, secila pjesë e ndarë po nga 3 libra ose
krerë, pra e gjithë vepra është organizuar në 12 krerë.
-Përmban një sërë elementesh moderne si dhe teknika rrëfimi të shumëllojshme.
-Rrëfyesi është një shkrimtar i vetëshpallur, i cili duke i përcjellë në mënyrë të
drejtpërdrejtë perceptimet e ndjenjat e tij për personazhet e veprës, bëhet edhe vetë
një karakter i veprës. -Mungesa e një zëri autoritar që rrëfen.
-Rrëfimit i bashkëngjitet teknika e individualizimit të gjuhës së personazhit. -
Karakteristika të rrëfimtarisë së Dostojevskit janë:
-përdorimi i burimeve të ndryshme të informacionit;
-trajtimi i subjekteve artistike (temave, personazheve) parë nga shumë këndvështrime.
KOMPOZI
SUBJEKTI

—Pika e kthesës është dëshmia e mallkuar e Katerinës kundër Dmitrit, e cila shërben si
CIONI
DHE

provë kryesore.

-Dukuria e dashurisë së dyfishtë te Dostojevski është krejt e natyrshme.

DASHURISE SE

Nga dashuria e dyfishtë që ndjejnë personazhet krijohen shumë

DUKURIA E

DYFISHTE

trekëndësha dashurie/xhelozie: Dmitri- Grushenka- Fjodor; Dmitri-Katerina-

Ivan; Katerina-Dmitri-Grushenka; Dmitri- Grushenka- oficeri Pol
TORTURA E

TRIUMFI I
ZOTITDHE

-Dostojevski predikon dashurinë ndaj Perëndisë.

JETES

-Bota fantastike e Karamazovëve shpaloset vetëm në pak ditë.

ARTISTIKE TE

-Një jetë e tërë mbyllet në një hapësirë të ngushtë kohore.

VLERAT

VEPRES

-Njeriu kolos aty është i zhveshur, pa mbrojtje dhe i vogël, nën qiellin tragjik të fatit. Përjetësisht takohen të
kundërtat:
-Një veçori e personazheve të Dostojevskit është fakti se ata i “nuhasin” gjërat para se ato të ndodhin, e
kuptojnë njëri-tjetrin plotësisht gjer në fund të thellësisë;
 Personazhet

Autori na e përmend që në hyrje të romanit, por pikërisht në faqen e parë ne kuptojmë se ai nuk jeton më
• Ka humbur jetën në rrethana misterioze
• Njerëzit e quanin çifligar ndonëse nuk kishte jetuar në çifligun e tij
• E kishte nisur jetën nga hiçi (bridhte për të ngrënë në trapezat e botës, rrinte si parazit në sarajet e zengjinëve,
por kur vdiq u zbulua se kishte 100 000 rubla para të thata
• Gjatë jetës e mbanin si një nga njerëzit më kokëkrisur e më të trashë
• U marua dy herë e pati tre djem: Dimitrin ( i madhi- me gruan e parë); Ivani, Aleksei(me gruan e dytë)
FJODOR PAVLLOVIÇ

• Gruaja e parë , një vajzë e bukur Adelajda Ivanovna Miusova vinte nga derë e pasur e Miusovëve.
• Ndonëse e rëmbeu Adelajdën nuk ekzistoi kurrë dashuria mes tyre. Ajo e përçmonte më pas të shoqin.
KARAMAZOV

• Fjodor ia zhvati paratë Adelajdes dhe jeta e tyre kaloi mes zënkash pa fund.
• Rrëfimtari do ta quajë Fjodor Pavlloviçin nepsqar e qejfli, i gatshëm për t’i shkuar pas fustaneve të grave.
• Adelajde e braktis. Ai mendon ta ndjek atë në Petërburg , por më pas e mblodhi mendjen që nuk duhet ta
ndiqte , por ndërkohë merr lajmin e vdekjes së saj. E ndjen veten të çliruar.
• Braktis të birin, Mitjan
• U bë i bezdishëm për të tjerët e ankesat e tij
• Bën një jetë të shfrenuar. Shtëpinë e ktheu në vatër korrupsioni.
• Pasi hoqi qafe Mitjan u martua shumë shpejt me Sofia Ivanovna. Martesa zgjati 8 vjet Fjodor Pavllovic pas
vdekjes se Sofise pat vajtur ne jug te Rusise dhe ish bashkuar me klanin e disa cifuteve
• U kthye tri vite me pare se te vinte Alosha,
• Jeta e tij e shthurrur vijonte, nderkohe ishte bere pronar i disa pijetoreve dhe kabareve. Njerezit
thoshin se qe plakur shume
• Ardhja e Aloshes ndikoi pozitivisht tek i ati
• Fjodor nuk mbante mend varrin e Sofise , por ate ia tregoi Alioshes Grigiri
• Qe nga vizita e pare e Aljoshes ne varrin e se emes nuk vajti me per nje vit te tere
• Fjodor dergon ne manastir 1000 rubla per shpirt te Adelajdes e cila kishte rrahur disa here
• Fjodor kishte filluar te majmej, qeska mishtore nen syte e vegjel te pacipe, te dyshimte, qesendises,
rrudha te thella, fytyre te vogel, te yndyrshme, mjeker te mprehte, me pamje te peshtire prej nepsqari, goje te madhe si egersire
mishngrenese, me buze te fryra, prapa te cilave shquheshin mbeturinat e dhembeve te nxire, kur fliste i fluturonin cirka pershtyme. Qellonte
te tallej vete me fytyren e tij
• Hunde jo shume te madhe por shume te holle e me kurriz
• Fjodor Karamazov e quan veten bufon se e kuptonte se shakate e tij pa krioe e fusnin shpesh ne bela.
Kohet e fundit kishte filluar te ishte me i terhequr. Ka nje moment reflektimi mbi sjelljet e tij kur eshte ne qelen e kllogjerit. Ai thote se ishte
dyshues ndaj sillej si Bufon

▪ Gruaja e parë e Fjodorit.

▪ trime, gjaknxehtë, zeshkane.
IVANOVNA
ADELAJDA

▪ Me forcë fizike të veçantë, e kish rrahur disa herë Fjodor Pavlloviçin

▪ prika e saj përbëhej prej: njëzetepesë mijë rubla, një fshat i vogël dhe një shtëpi goxha të mirë.
▪ Braktisi shtëpinë dhe iku me një mësues-seminarist ( i cili ishte i varfër) dhe i le në dorë Fjodorit
Mitjan (Dimitrin) 3 vjeçar.
▪ Ajo vendoset në Petërburg dhe jeton sëbashku me seminaristn.
▪ E ëma e braktis në moshën 3 vjeçare.
▪ Braktiset nga i ati
▪ Merret në kujdestari nga shërbëtori besnik i shtëpisë, Grigori.
▪ U harua edhe nga njerëzit e nënës.
▪ U rrit në shtëpinë rrëzë oborit
▪ Më pas e mori Pjotër Aleksandroviç Miusovi, por shpejt ia le Mitjan tetos së tij
DIMITRI / MITJA:

▪ Me vdekjen e tetos, Mitjan e merr një nga vajzat e saj.

▪ Dimitri ishte rritur me idenë se kishte pasuri dhe se me rritjen do ishte i pavarur.
▪ Gjimnazin nuk e përfundoi dot
▪ Hyri në një shkollë ushtarake dhe e çuan në Kaukaz.
▪ Paratë që ia dërgonte i ati pasi mbushi moshën e pjekurisë i harxhoi.
▪ Me babain u njoh vetëm pasi mbushi moshën e pjekurisë, por deri në këtë moshë qe mbushur me borxhe.
▪ Nuk ndenji gjatë herën e parë tek i ati dhe u largua
▪ Heren e dytë erdhi të zgjidhte problemin e pasurisë me të atin por mësoi se e kishte mbaruar shumën
dhe nuk kishte më asgjë.U trondit dhe mendoi se ishte mashtruar e grabitur dhe e humbi toruan. Ishte
ky shkaku që solli katastrofën
▪ Me trup mesatar, me fytyrë të këndshme dukej më i madh nga sa ishte, muskuloz , i forte fizikisht. Sy te medhenj e te erret, paksa te dale, me veshtrim kembengules e te
perhumbur
▪ Kur emocionohej dhe fliste i irrituar , sytë i shprehnin tjetër gjë, krejt ndryshe nga gjendja shpirtërore
▪ Pamja e semure e fytyres ishte deshmi e jetes se shthurrur qe bente
▪ Gjaknxehtë e i rrëmbyer
▪ Shkon me shume vonese në takimin e paqtimit me të atin që do të behej te kllogjeri e që ishte
ndermjetes i vellai
 Personazhet
▪▪ I veçantë, i shkolluar, nga kryeqyteti, shumë vite i pat kaluar nëpër Europë
▪ Nga fundi i jetës qe liberal, mbante lidhje me shumë liberalë të njohur të kohës Prudoninin dhe Bakuinin
ALEKSANDR

MIUSOVI:

▪ Një nga kujtimet më të çmuara të tij revolucioni francez i shkurtit 1948

PJOTËR

OVIÇ

▪ Çifligu i tij ndodhej në të dalë të qytetit dhe kufizohet me tokat e manastirit

▪ U kërkoi te behet tutor i Mitjas
▪ Pasi rregulloi punët e tij iku sërish në Paris, i la Mitjan tetos së tij.

▪ Jetime, e bukur, e urtë.

▪ E bija e një dhjaku
▪ Rritet në shtëpinë e kamur të mirëbërëres , edukatores dhe Xhelates së vet , e veja e gjeneralit Vorohov ▪ U rëmbye nga Fjodori kur ishte
IVANOVNA
SOFIA

16 vjeçe
▪ Plaka nuk i dha asnjë grosh.
▪ Fjodori nuk e respektonte, në sytë e saj sillte në shtëpi gra rrugësh.
▪ Sëmuret nga një sëmundje nervore
▪ Shërbëtori i shtëpisë
▪ Moralist pedant, njeri i zymtë, i trashë, kokëfortë
GRIGORI

▪ Nuk e shihte dot me sy Adelajden , por i dilte në krah Sofias

▪ Edhe dy djemtë e tjerë të Fjodorit, pas vdekjes së Sofia dhe braktisjes së babait tëre përfundojnë në
kasollen e Grigorit

▪ Djali i madh nga martesa e dytë e Fjodorit

▪ Ivani- i ngrysur, i mbyllur, kupton qe heret kupton se po rritej me lemoshe dhe se i ati qe nje njeri qe
te vinte turp ta permendje, me dhunti te shkelqyera ne mesime, 13 vjec hyri ne gjimnazin e Moskes
▪ Banonte ne Moske tek nje pedagog mik i Efimit. As Efimi as miku i tij nuk qene gjalle kur ai mbaroi
gjimnazin dhe hyri ne Universitet. Djaloshi e pati te veshtire dy vitet e para per shkak te formaliteteve
IVANI

, ndaj i duhej te siguronte vete jetesen.

▪ Shkruante disa artikuj prej disa rreshtash per ndodhite e rruges me pseudonimin “Deshmitari”. Sapo
mbaroi universitetin botoi nje shkrim i cili terhoqi vemendjen e lexuesve.
▪ Studioi ne shkencat e natyres por shkrimi ishte per nje fushe tjeter
▪ Kishte lidhje me gjygjin e kishes
▪ Ivani erdhi e u vendos te jetonte tek i ati dhe qendroi aty per dy muaj
▪ Ne ciflik asaj kohe kishte ardhur Pjoter AleksandrovicMiusov.
▪ Ivani kishte nje lloj pushteti mbi te atin.
▪ Ivani kishte ardhur me kerkesen dhe per hallet e vellait te madh Dimitrit
▪ Ivani kishte marre persiper rolin e ndermjetuesit , paqtuesit ndermjet babait dhe Dimitrit ( me te cilin
kishin komunikuar vetem me letra deri kur u takuan per here te pare)

▪ Djali i vogël i Fjodorit

▪ Mbetet jetim nga nëna në moshën 4 vjeçare
▪ Ndonëse ishte i vogël kur humbi të ëmën , fytyrën e saj nuk e haroi kurrë Aliosha/Aleksej. Nuk ishte as
ALEKSEI/ALIOSHA

fanatik, as mistik, njeridashes

▪ I hyri rruges se manastirit
▪ Njeh ne manastir kallogjerin Zosim.
▪ Qe femij kishte dhene shenjat e nje njeriu te cuditshem
▪ Femije e adoleshent qe fjalepak. I donte njerezit. Besonte tek njerezit por nuk mund ta quaje naiv
▪ Erdhi tek i ati kur ishte njezet vjec. I ati ne fillim e priti vetullngrysur por shpejt filloi ta perqafinte. E
donte si nuk kish dashur kend tjeter
▪ Ne familjen e Efimit i kishte bere te gjithe per vete
▪ I pelqente leximi
▪ Nuk mbante inat, fitonte zemren e njerezve
▪ Nuk i degjonte dit fjalet e liga per femrat
▪ Kur vdiq Efim ai kishte edhe dy vite te mbaronte gjimnazin
▪ Parave nuk ua dinte vleren. Ne pamje te pare te dukej humbameno por nuk ja hidhje dot
▪ Vendosi te shkonte tek i ati nje vit para se te mbaronte gjimnazin
 Personazhet

▪ Kishte vajtur te kerkonte ku gjendej e varrosur nena.

• Aliosha kerkoi bekimin e te atit te hynte ne manastir si rishtar.
• Aliosha ishte shtathedhur, faqekuq, me veshtrim te celet , gjithe shendet e freski, tamam 20 vjecar. I
bukur, me trup mesatar, me fytyre ovale. Sy te ndritshem ngjyre hiri te erret, shume te mendueshem.
Ishte realist
▪ I ndershem,
▪ Aliosha jetonte ne qelen e kallogjerit
▪ Aliosha lidhet me shpejt me Dimitrin se me Ivanin
▪ Vendosin qe takimin per te zgjidhur mosmareveshjen mes te atit dhe Dimitrit ta zgjidhnin te
kallogjeri
▪ Takimi do te behej ne nje dite te ngrohte fundi gushti
▪ Erdhen aty me karroca. Me karroce luksoze erdhi Fjodor Aleksandrovic Miusov sebashku me Pjoter
Fomic Kallganov, i cili pergaditej te hynte ne universitet
▪ Me nje karroce tjeter te marre me qera , te vjeter erdhen Fjodor Pavllovic dhe i biri , Ivani

▪ Plaka e cila ishte kujdesur per Sofian erdhi tre muaj pas vdekjes se saj, dhe gjeti dy djemte me rrobe te pista dhe te palare. I hipi ne
GJENERALIT

karroce dhe i coi ne qytetin e saj.

▪ Plaka vdes pas pak kohesh. Ajo u la dy djemve nga 1000 rubla per shpenzime dhe shkollimin e tyre.
VOROHOV
E VEJA E

▪ Trashegimtari i saj Efim Petrovic Polenov e mori vete ne dore fatin e dy djemve. U kujdes ne menyre
te vecante per Aleksein, te voglin
▪ Efim Petrovic Polenov. - human, fisnik, i rriti jetimet me parate e tij , nuk u preku te hollat qe u kishte
lene plaka

Kallogjeri eshte ai qe merr shpirin dhe vullnetin tuaj per t’i futur ne shpirtin e tij
• njerez te ditur, njohes te thelle.
KALLOGJERET

• I gjen vetem ne disa manastire, te perndjekur si dicka e re e padegjuar ne Rusi

• Tani ne manstirin e tyre numerohej brezi i trete i tyre. Zosima ishte nder te fundit. I plakur e i semure
• Kane pushtet te pakufishem e te paarritshem
• Zosima- afro 65 vjec, rridhte nga familje cifligaresh
• Ne rini kishte qene ushtarak me sherbim ne Kaukaz •
• Zosima ne pritje me njerezit sillej shume mire, per shume veta ai ishte nje shenjtor
• Tek kllogjeri vinin njerez me probleme e halle nga me te ndryshmet
• Kllogjeri mendonte se njeriu qe genjen veten nuk e dallon te verteten as te vetja, as te te tjeret
LISBETA/ LISE: HOHLLAKOVA

• zonja ishte e re, e pasur, e veshur me shije te holle, pak e zbehte, me sy te gjalle e shume te zinj. Jo
ZONJA

me shume se 33 vjec, e mbetur vejush shume heret.

• Kishte nje vajze 14 vjece te paralizuar nga kembet. Vjen te kallogjeri per te marre bekimin e tij dhe
me shpresen e sherimit te se bijes

• ishte vajza e znj Hohllakova pasi shkojne tek kllogjeri ndjen nje lloj permiresimi.Zonja Hohllakova i jep nje leter nga Katerina
Ivanovna Aljoshes.
• Fundi i bashkëbisedimit
• Shkruani një mesazh ...