1.

Механички компаратори

Кај механичките компаратори пренесувањето на движењето од мерната пипка до стрелката на

поделбената сила се врши по механички пат. Најмногу применувани компаратори имаат запчест
пренос и изглед во вид на часовник. Оделовната скала е кружна во вредност на поделбите од 0,01
мм. Подрачјето на апсолутно мерење изнесува од 0 до 10мм. Оваа врата се произведува и со
запчест пренос кој може да даде вредност на поделбите и до 0,001 мм.

2. Електрични компаратори

Контрола на должините голема примена наоѓаат и електричните компаратори. Во зависност од

отстапувањето на делот 3 од точната мерка, мерната глава 2 се движи надолу и нагоре. Движењето
се пренесува на полугата 1. Ако мерата е потполно точна контактот од полугата ќе ја допре
завртката 4 или 5 и ќе светне зелената или црвената светилка. Ако свети зелената или црвената,
белата не свети, бидејќи во колото во белата светилка се наоѓа многу поголем отпорник така да
струјата во таа гранка е многу помала отколку во струјата во зелената и црвената. Точноста на
мерење изнесува + 0,001 мм.

3. Изглед на мерна трака

Мерната трака се состои од повеќепати свтикната тенка жица и е залепена измеѓу два хартиени
или платични лисја во облик на правоаголник.На тој начин е добиен претворувач чија должина е
од 5 мм до 5 цм, додека пречникот на жицата е рамен на 3 до 10 мм. Мерните траки се лепат на
еластичен објект чија деформација се мери. Помеѓу тракат а и подлогата е остварен цврст спој
така да деформацијата на објктот во праевц на жиците е еднаква на на мерната трака.

4. Врска помеѓу силата која делува на траката и отпорност на траката: .

Значи, релативната примена на отпорноста на мерната трака директно е пропорционална со силата

која делува на траката и според тоа со мерење на промената на отпорноста може да се мери силата.

5. Изглед на носачот за мрење на средни и големи сили со мерни траки

Врвот на носачот е заоблен, така да вертикалната сила која се мери делува долж алката. На
носачот се залепени четири идентични мерни траки на начин прикажан на сликата. Под дејство на
силата Р, деформациите на траките 1 и 4 се негативни додека деформациите на траките 2 и 3 се
позитивни.

6. Електричен тахометар.

Принципот на работа на електродинамичкиот претворува е прикажан на сликата. Кај овие

претворувачи се менува отпорноста на магнетно коло поради тоа што разгледуваниот објект се
врти. Објектот чија аголна брзина се мери, треба да има повеќе метални запци, распределени по
обемот. Претворувачот се поставува блиску до осовината и кога забецот поминува покрај
претворувачот магнетната отпорност се менува. Амплитудата и фреквенцијата на наизменичниот
напон се пропорционални со аголната брзина на осовината.
 Бленда за мерење на проток

7. Пред и зад блендата се наоѓаат отвори на кои што се приклучува диференцијален

манометар. Манометарот ја мери разликата на притисоци p=p1-p2. Ако флуидот е
некопесибилен а триењето со цевката занемарливо, со помош на бернулиевата равенка се
добива дека притисок на течноста е:

A1 и А2 – попречни пресеци, - густина на флуидот, с = коефициент на контракција.

Мерењето се сведува на мерење на динамичкиот притисок кој што претставува разлика помеѓу
вкупниот и статичкиот притисок. Бернулиевата равенка може да се напише:

брзината w на стручење на точката на мерење ,р–

густина на флуидот

8. Pitot цевки за мрење на брзина ф луиди.

Статичкиот притисок се мери на ѕидот од цевката а вкупниот притисок во влудиот во цевката.

Деференциалниот мерач ја мери директно разликата на притисоци. Pвк – Рcт. Обично Pitot цевката
се состои од внатрешна и надворешна цевка. Надворешната цевка има дупки и служи за мрење на
статичкиот притисок, додека со внатрешната цевка се мери вклупниот притисок. Со
диференциналниот манометар се мери вкупниот притисок.

Рвк е вкупниот притисок на фкуидот и Рст статисчки притисок на флуидот за одредување на

брзината на струење треба да се измери разликата на статичкиот притисок.

9. Анемометар со лопатки

Служи за мерење на брзина на гасови. Работи на истиот принцип како и турбинските мерачи на
прапока но обратно коло има друг облик. Работното коло може да има прави и искосени лопатки.
Осетлив е на доста мали брзини. Бројачот мери број на вртенжи кој е фазмерен на брзината на
струењето.

10. У цевка

Принципот на работа се состои во тоа што со неа се мери разликата помеѓу апсолутниот притисок
во некоја средина и барометарскиот, односно се мери надпритисокот и подпритисокот како и
разликата на притисоците доколку краците на манометарот се поврзуваат со средини со различни
притисоци. Доколку се мери надпротисок или подпритисок, тогаш едниот крак се поврзува со
средината чии притисок се мери, додека другиот е под влијание на атмосферскиот притисок. При

делување на еднаков притисок, нивото на работната течност во двата крака се наоѓа на еднаква
висина. Доколку делува надпритисок или подпритисок, течноста во десниот крак ќе се спушти за
висина h1, а во левиот ќе се покачи за истата висина h2. Системот се наоѓа во рамнотежа, ако
хидростатичкиот притисок на столбот на работната течност во левиот крак се урамнотежи со
десниот крак. Равенката за рамнотежа гласи: , , Pa апсоулутен
притисок, Pb – барометарски притисок, h висината на столбот на работната течност, p густина на
работната течност, g – земјино забрзување

11. Бурдонова цеква

Едниот крај на цевката е поврзан со другите преку кои инструментот остварува контакт со
средината чии притисок се мери. Другиот крај од цеквата е затворен и слободен и се движи
зголемуваќи го или намалувајќи го првобитниот агол на цеквата во зависност од тоа дали се мери
над или подпритисок. Ова движење се пренесува на стрелката од покажувачкиот прибор. Под
влијание на притисокот доаѓа до дефромација на првобитниот пресек.

12. Мемобрански манометар

Се состои од пружинска мембрана која под дејство на притисок се деформира. Мерат подеднакво
надпритисоци и подприисоци, можат да мерат и апсолутен притисок доколку е обезбеден
апсолутен вакуум. Големината на деформацијата на мембраните е нелинерна функција на
притисок. Во подрачјето на работни притисоци деформацијата е приближно пропорционална со
притисокот.

13. Биметален термометар

Биметалот се состои од две ленти од различен материјал, кои се цврсто споени. Со затоплнување
на ваква биметална лента настанува свиткување на една страна бидејќи едната половина од
страната е со поголем коефициент на истегнување од другата. Ова свиткување е пропорционално
со температурата. Постигнување на што поголемо свикување, потребно за ефикасно движење на
стрелката по скалата, биметалните треба да се изработуваат со што поголема должина.

14. Термопарови

Принципот на работа на термопаровите се засова на појавата на термоелектричен ефект кој се

јавува кога две електрични проводници од различен материјал се спојат на слободните краеви, и
кога споените краеви се изложат на различни температури. При ова се јавува потенцијална разлика
помеѓу точките на поврзување а како резултат на тоа течење на електрична струја.

На сликата е прикажан термометар од материјали А и В чии точки на поврзување се изложени на

различни темпретури t и to при што t>to. Врската на двата метали дадени на сликата се нарекува
термопар, а напонската разлика која се јавува во овој случај се нарекува термоелектромоторна
сила. Врската на два метали која е изложена на температурата t се вика топла врска.

Другата се нарекува студена или референтна.

15. Термоотпорни термометри.

Мерењата на температурата се баира на примената на отпорноста на електирчните проводници со

примената на температурата. Осетливиот елемент на тепературата се става во завштинта цеква. Тој
се става во средината чија температура се мери. Отпорникот Rt се загрева, си го менува отпорот,
при што доаѓа до нарушување на рамнотежата на Витстновиот мост што го сочинуваат
отпорниците R1, R2, R3 и Rt. Оваа промена ја регистрира инструментсо обратниот калем, а на
склата ја отпочнуваме измената температура во oC, Е е со електричен извор. Од 13 К до 1000 оС