Concept and Criteria for Space Planning Design

เกณฑ์และแนวคิดเพื่อการจัดพื้นที่ว่างในการออกแบบ

ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับแนวความคิดและเกณฑ์ในการออกแบบ

https://wisont.wordpress.com/
 Concept and Criteria for Space Planning Design
1. ความหมายเกี่ยวกับสถาปัตยกรรม

สถาปัตยกรรมศาสตร์ หมายถึง วิชาศิลปะและศาสตร์ที่ว่าด้วยการก่อสร้าง

ความงาม + ความรู้
(The art and science) โดยประกอบด้วยศิลปะและวิทยาการการก่อสร้าง
หรือความรู้ในความงามและความรู้ในการก่อสร้าง

สถาปัตยกรรม หมายถึง สิ่งก่อสร้างที่สามารถตอบสนองประโยชน์ใช้สอยของ

มนุษย์ได้อย่างถูกต้องตามความต้องการ ต้องมีความมั่นคง แข็งแรง โดยใช้
โครงสร้างและวัสดุก่อสร้างที่เหมาะสม ถูกต้องทางเทคนิกวิทยาด้วย

วิทรูเวียส กล่าวถึงองค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมที่ดีไว้ 3 ส่วนหลัก

ที่ผสมผสานกันอย่างลงตัว ได้แก่
• ความงาม (Venustas / Delight)
• ความมั่นคงแข็งแรง (Firmitas / Firmness)
• ประโยชน์ใช้สอย (Utilitas / Function)
www.thefamouspeople.com
Vitruvius Man drawn by Leonardo da Vinci B.
 Concept and Criteria for Space Planning Design
1. ความหมายเกี่ยวกับสถาปัตยกรรม

www.researchgate.net/figure

Golden spiral

www.researchgate.net/figure

Geometric proportion in elevation of Santa Maria Novella in Florence

 Concept and Criteria for Space Planning Design
2. ความหมายของการออกแบบ
การออกแบบ (Design) หมายถึง การถ่ายถอดรูปแบบจากความคิดออกมา
เป็นผลงาน ที่ผู้อื่นสามารถมองเห็น รับรู้หรือสัมผัสได้เพื่อให้มีความเข้าใจใน
ผลงานร่วมกัน

การออกแบบ คือ การวางแผนสร้างสรรค์รูปแบบ โดยการจัดส่วนประกอบ

ของการออกแบบให้สัมพันธ์กับประโยชน์ใช้สอย ด้านวัสดุและการผลิตของ
สิ่งที่ต้องการออกแบบ โดยมีเป้าหมายเพื่อตอบสนอง
(วิรุณ ตั้งเจริญ, 2527)

การออกแบบ คือการเลือกและการจัดสิ่งต่าง ๆ (วัตถุ สิ่งของ หรือเรื่องราว

เนื้อหา) ด้วยจุดมุ่งหมายสองอย่าง คือ เพื่อให้มีระเบียบและให้มีความงาม
(โกลสไทน์, 1968)

การออกแบบ คือการรวบรวมส่วนต่างๆ ให้สัมพันธ์เข้าด้วยกันทั้งหมด

(เบฟลิน, 1980)
 Concept and Criteria for Space Planning Design
2. ความหมายของการออกแบบ

ความต้องการและมีความสวยงาม
DESIGN = NEED + WANT
 Concept and Criteria for Space Planning Design
2. ความหมายของการออกแบบ
สิ่งที่ปิดกั้นความคิดสร้างสรรค์ คือ ความกลัว (เกิดจากความไม่รู้)

ดังนั้น การสร้างสรรค์ได้ดีควรศึกษาหาความรู้ สืบค้นข้อมูล

เพื่อให้เกิดทัศนคติที่กว้าง ทาให้เกิดความคิดสร้างสรรค์ได้กว้างขึ้น
 Concept and Criteria for Space Planning Design

IKEA Museum by Form Us With Love

IKEA recently tasked Form Us With Love to design three parts of its new museum;
dexigner.com the Introductory Hall, the Democratic Design Gallery and the Interactive Ball Room.
 Concept and Criteria for Space Planning Design
3. เกณฑ์ (Criteria)
ความหมายของเกณฑ์ในการออกแบบ
• เกณฑ์ (Criteria) หมายถึง หลักที่กาหนดไว้ (พจนานุกรมราชบัณฑิตยสถาน)
• เกณฑ์ (Criteria) หมายถึง บังคับ กาหนด (เปลื้อง ณ นคร)
เกณฑ์ในการออกแบบคืออะไร
- คือ คุณสมบัติขั้นพื้นฐานที่สุดที่สถาปัตยกรรมพึงมีต่อเป้าหมายและขั้นตอนในการออกแบบ
- คือ การพยายามให้สถาปัตยกรรมมีคุณสมบัติเหล่านั้นให้ครบถ้วน เป็นเงื่อนไขในภาคบังคับสาหรับการออกแบบ

Plantas de Casas Modernas:

80 Projetos Originais para 2021
arkpad.com.br
 Concept and Criteria for Space Planning Design
3. เกณฑ์ (Criteria)
เกณฑ์ในการออกแบบเกิดจากอะไร ความสาคัญของเกณฑ์การออกแบบ
เกิดจากชนิดหรือประเภทของสถาปัตยกรรม (Building Type) อาจแบ่งเป็น • สะท้อนคุณสมบัติขั้นพื้นฐาน ที่สถาปัตยกรรมต่างๆ หรืองานออกแบบ
หัวข้อย่อยได้ ดังนี้ ต่างๆ พึงมี
- ประเภทการใช้งาน เช่น บ้าน โรงพยาบาล โรงละคร สนามบิน • กาหนดเป้าหมายของการออกแบบได้ชัดเจน
- ประเภทของโครงสร้างหรือการก่อสร้าง เช่น อาคารสูง อาคารชั่วคราว • เป็นบรรทัดฐานหรือมาตรฐานในงานออกแบบนั้นๆ
- ประเภทผู้ใช้ เช่น อาคารสาหรับเด็กเล็ก (โรงเรียนอนุบาล) อาคาร
สาหรับผู้สูงอายุ (บ้านพักคนชรา)

HANOI โรงละครประจาเวียดนาม 10 อันดับ เมืองแห่งตึกระฟ้า SANGAM ELEMENTARY SCHOOL โรงเรียนอนุบาลที่

ออกแบบให้เด็กได้วิ่ง เล่น เลอะ สไลด์ และเรียนรู้
 Concept and Criteria for Space Planning Design
3. เกณฑ์ (Criteria)
เกณฑ์และแนวคิดในการออกแบบตกแต่งภายใน
1. การออกแบบกับพฤติกรรมผู้ใช้ (Design and Human Behavior)
2. การรับรู้ชิงพื้นที่และหลักการจัดวาง (The perception floorplan)
3. รูปแบบการใช้สีและวัสดุในงานออกแบบตกแต่งภายใน (Material and color Interior Design)

expology.com

Most Stunning Modern Marble Kitchens Sagastad Viking Centre — Expology

 Concept and Criteria for Space Planning Design
4. แนวความคิดในการออกแบบ (Conceptual design)
แนวความคิดในการออกแบบสถาปัตยกรรม
หมายถึง คาอธิบายภาพรวมของผลงานออกแบบสถาปัตยกรรมที่ต้องการให้
เกิดขึ้น มีความหมายใกล้เคียงกับความคิดรวบยอด เกิดมโนทัศน์ แต่ความหมาย
แตกต่างจากแรงบันดาลใจ

ดังนั้น แนวความคิดจึงมักเป็นข้อความที่ยาวมากพอที่จะอธิบายความคิดรอบ
ยอดในภาพรวม และทาให้ผู้ฟังเกิดมโนทัศน์ตามได้ มากกว่า จะเป็นคาเพียงหนึ่ง
หรือสองคา หรือวลีสั้นๆ

Are Exhibit Timelines So Boring

Because of the Lines?
A 3-Story Interlocking Townhome in a 5-Plex
blog.orselli.net Building | KTGY Architecture + Planning
 Concept and Criteria for Space Planning Design
4. แนวความคิดในการออกแบบ (Conceptual design)
แนวความคิดเกิดจากอะไร
- เกิดจากมุมมองและเจตคติของผู้ออกแบบ หรือ
- บางโครงการอาจเป็นแนวความคิดจากเจ้าของโครงการที่ถ่ายทอดออกมา
ยังนักออกแบบหรือสถาปนิก
- เกิดจากการแก้ปัญหา
โดยแนวความคิดนั้นเกิดจากเจตคติของบุคคล เป็นสิ่งที่ยังสามารถโต้แย้งได้ ไม่
สามารถกาหนดเป็นกฎเกณฑ์ตายตัวได้ หรือเกิดจากแรงบันดาลใจและความคิด
สร้างสรรค์

แนวความคิด (Concept)
หมายถึง ความคิดที่มีแนวทางปฏิบัติ เป็นแนว-ทิศทาง แถว แนวทาง

แนวความคิด = ทิศทางของความคิด ความคิดรวบยอด

 Concept and Criteria for Space Planning Design

อ้างอิง
รังสิทธิ์ ตันสุข.ี (2558). แนวความคิดและเกณฑ์ในการออกแบบสถาปัตยกรรม. เอกสารประกอบการเรียนการสอน, คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ ผังเมืองและ
นฤมิตศิลป์มหาวิทยาลัยมหาสารคาม.
 Concept and Criteria for Space Planning Design

5. กรณีศึกษา (Case Study)

 Concept and Criteria for Space Planning Design
1. WEATHER HOUSE บ้านสีขาวดีไซน์จากลวดตาข่ายถัก อยู่กับธรรมชาติได้ทุกฤดูกาล

https://www.baanlaesuan.com/240104/houses/weather-house
 Concept and Criteria for Space Planning Design
1. WEATHER HOUSE บ้านสีขาวดีไซน์จากลวดตาข่ายถัก อยู่กับธรรมชาติได้ทุกฤดูกาล
ตั้งอยู่ในเขตที่พักอาศัยในย่านชินากาวะ ทางตอนใต้ของกรุงโตเกียว ประเทศญี่ปุ่น
สถาปนิก: n o t architects studio

มีแนวคิดมาจากบริบทของเมือง ที่เต็มไปด้วย
สวนสาธารณะน้อยใหญ่ ร่วมถึงการอยากหยิบยก
ธรรมชาติให้เข้ามาใกล้ตัวมากที่สุด

เกิดไอเดียในการออกแบบบ้านที่มี ลวดตาข่ายถัก ทาหน้าที่เป็นผนังบ้านแบบ

โปร่ง โดยให้ชื่อว่า “Weather House” เพื่อช่วยเปิดมุมมอง ไปพร้อมกับแรง
บันดาลใจที่มาจากบริบทของเมือง ทาให้การอยู่อาศัยไม่ต่างจากการเดินเล่นใน
สวนสาธารณะ โดยสามารถใช้ชีวิตในบ้าน ที่ปรับเปลี่ยนไปตามช่วงเวลาของ
วัน ฤดูกาล และสภาพแวดล้อม
 Concept and Criteria for Space Planning Design
1. WEATHER HOUSE บ้านสีขาวดีไซน์จากลวดตาข่ายถัก อยู่กับธรรมชาติได้ทุกฤดูกาล

ตัวบ้านถูกห่อหุ้มด้วยแผงลวดตาข่ายโปร่ง เป็นเหมือนผนังบางเบาที่สร้างขอบเขตให้กับบ้าน
แต่ขณะเดียวกันก็เปิดรับให้บริบทโดยรอบเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งกับสภาพแวดล้อมภายใน และ
เนื่องจากตัวบ้านตั้งอยู่ติดกับถนนสาธารณะ เมื่อปลูกไม้เลื้อยปกคลุมพื้นที่บางส่วนของผนังลวด
ตาข่ายด้านติดถนน ยิ่งทาให้เส้นแบ่งระหว่าง “บ้าน” กับ “พื้นที่สาธารณะ” ดูคลุมเครือ
จนคล้ายกับว่า ตัวบ้านกลมกลืนไปกับบริบทแวดล้อมโดยรอบของชุมชน
 Concept and Criteria for Space Planning Design
1. WEATHER HOUSE บ้านสีขาวดีไซน์จากลวดตาข่ายถัก อยู่กับธรรมชาติได้ทุกฤดูกาล
 Concept and Criteria for Space Planning Design
1. WEATHER HOUSE บ้านสีขาวดีไซน์จากลวดตาข่ายถัก อยู่กับธรรมชาติได้ทุกฤดูกาล

หัวใจสาคัญของบ้านนี้ คือระเบียงทางเดิน และบันได ที่มี

ความลาดชันแตกต่างกัน เพื่อจาลองบรรยากาศเหมือน
สภาพแวดล้อมที่พบเจอได้ในสวนสาธารณะ โดยระเบียง
ทางเดินด้านหน้าบ้านนั้น เจ้าของบ้านสามารถใช้งานได้เต็มที่
ในช่วงหน้าร้อน กลายเป็นชานกว้างสาหรับนั่งชมวิว หรือการ
สังสรรค์ และในบางช่วงของทางเดินที่อยู่กึ่งกลางแจ้งนี้ ยังถูก
ออกแบบให้แคบลงในช่วงหน้าฝน หรือฤดูหนาวที่มีหิมะตก
เรียกว่าการใช้งานของแต่ละสเปซภายในบ้าน จะแปรเปลี่ยน
ไปตามฤดูกาลของญี่ปุ่น นอกจากนี้ การออกแบบให้มีพื้นที่
สาหรับใช้ชีวิตในบ้านได้อย่างอิสระของสมาชิกแต่ละคนและ
ในแต่ละช่วงเวลา ก็อาจช่วยสร้างรูปแบบปฏิสัมพันธ์ และไลฟ์
สไตล์ใหม่ ๆ ให้ครอบครัวได้อย่างไม่น่าเชื่อ
 Concept and Criteria for Space Planning Design
ทั้งนี้เพื่อความเป็นส่วนตัว สถาปนิกได้ออกแบบให้มีผนังคอนกรีตทึบ ตรงด้านที่อยู่ติด
กับอาคารหลังอื่นด้วย แต่ก็ยังไม่ลืมที่จะออกแบบช่องเปิดอย่างประตูกระจกบาน
เลื่อนขนาดใหญ่เพื่อเปิดรับวิวกว้าง ๆ และเชื่อมต่อพื้นที่ภายในบ้านกับระเบียงเข้า
ด้วยกัน พื้นที่ระเบียงแต่ละชั้นเฉือนมุมด้านหน้าออกให้เกิดช่องแสงส่องลงไปยังลาน
ชั้นล่าง ขณะที่บันไดชั้นบนสุดได้ออกแบบให้มีขนาดใหญ่ขนึ้ สามารถเดินเชื่อมโยงไป
ยังชั้นดาดฟ้าที่มีเนินสนามหญ้าขนาดใหญ่ สาหรับเป็นพื้นที่พักผ่อน ราวกับอยู่บน
เนินเขาที่มองเห็นวิวอาคารบ้านเรือน ให้อารมณ์เสมือนพาครอบครัวไปนั่งพูดคุยกัน
อยู่ในสวนสาธารณะสักแห่งในเมือง
 Concept and Criteria for Space Planning Design

ออกแบบ: n o t architects studio (www.tomiarc.com)

ภาพ: Yasuhiro Takagi
เรียบเรียง: j – bob