Różnice między

ptakami a ssakami
Dominika Kordus
Martyna Andrzejewska
Szczęki
Ssaki

• Szczęki są złożone z parzystej kości szczękowej, międzyszczękowej oraz żuchwy.

 Ptaki
• Dziób
• Z czego składa się dziób
• Szczęka górna utworzona jest głównie przez kość międzyszczękową
• Szczęka dolna składa się z szeregu zrośniętych ze sobą kości, z których najbardziej przednia nosi
nazwę kości zębowej
• Pochwy rogowe dzioba (ramfoteka) są wytworem naskórka. W pewnym stopniu spełniają funkcję
zębów
• Część dzioba najbardziej wysunięta do przodu to wierzchołek
• Ptaki nie mają zębów, więc ich dzioby są przystosowane do łapania i jedzenia określonych pokarmów -
zakrzywione dzioby służą do odrywania kawałków mięsa, jedzenia owoców czy rozłupywania orzechów.
• Dziób ptaka nieustannie rośnie.
Oczy
Ssaki
• Człowiek – receptory wrażliwe na czerwony, zielony, niebieski
• Pies – receptory wrażliwe na niebieski, żółty, dużo pręcików
• Kot – receptory wrażliwe na niebieski, żółty, mniej czopków
Ptaki
• Cztery rodzaje receptorów - czwarty stożek odpowiedzialny jest za postrzeganie fal
ultrafioletowych, dzięki temu ptaki widzą roślinność znacznie lepiej, niż gdyby dostrzegały wyłącznie
zieleń.
• Niektóre z gatunków mają pięć stożków co służy im głównie do komunikacji - ptaki mają barwne
plamy, których my nie potrafimy dostrzec; świetnie widzą je jednak przedstawiciele tego samego
gatunku.
• Ptaki mogą mieć na sobie istną paletę barw, a my widzimy po prostu szary.
• Sowy i ptaki drapieżne widzą mocz gryzoni w świetle UV, na przykład szczurów.
• Są ptaki, które wytworzyły naturalną umiejętność związaną z vantablack (najczarniejszy kolor na
świecie).
Odnajdywanie
drogi
Ssaki
• Mają dobrą pamięć wzrokową i dokładnie wiedzą, dokąd muszą się udać.
• Kierują się słońcem, wizualnymi odniesieniami, zmysłem węchu i wiedzą o stadzie.
 Ptaki
• Specjalny gruczoł w ptasim mózgu zawiera ferromagnetyczne żelazo. Magnetyczny materiał
sprawia, że ptaki mają dodatkowy zmysł – wrażliwość na pole magnetyczne kuli ziemskiej.
• Namagnesowana tkanka znajduje się w oczodołach ptaków, w miejscu nazywanym gruczołem
Hardera – ssaki jego nie posiadają, w jego miejscu są silnie rozwinięte gruczoły łzowe.
• Poza ferromagnetycznym żelazem gruczoł Hardera zawiera również nikiel, miedź, cynk i ołów.
• Ptaki nawigują, wyczuwając kąt, pod jakim przecinają w locie linie pola magnetycznego Ziemi.
• Największą trudność sprawia ptakom nawigacja w Arktyce, gdzie linie pola magnetycznego
schodzą się do biegunów i trudno obrać odpowiedni kąt - mniej wprawione osobniki gubią się
i w efekcie okrążają biegun kilka razy, zanim będą w stanie poprawnie obrać kierunek na południe.
Skóra
 Ssaki
• Skóra ssaków tworzy fizyczną barierę chroniącą przed czynnikami mechanicznymi, fizycznymi
i biologicznymi.
• Barwniki produkowane w melanocytach zapewniają ochronę przed promieniowaniem UV i
redukują ryzyko uszkodzenia DNA komórek naskórka.
• Skóra zbudowana jest z trzech warstw, obejmujących naskórek wraz z jego wytworami, skórę
właściwą i tkankę podskórną.
• Skóra tworzy torbę lęgową u torbaczy, błonę lotną u nietoperzy i innych ssaków poruszających się
lotem ślizgowym oraz błonę pławną u ssaków wodnych.
• Wskórze występują gruczoły łojowe, potowe, zapachowe i mleczne.
• Niektóre ssaki (piżmowiec, skunks) posiadają również gruczoły wonne służące do obrony,
znakowania terytorium lub wabienia partnera.
 Ptaki
• Pióra
• Pióra zbudowane są z białek, wody i tłuszczu.
• Za ubarwienie piór odpowiadają wbudowane w pióra barwniki – im więcej cząsteczek barwnika,
tym intensywniejszy jest jego kolor; barwniki te wzmacniają strukturę pióra i uodparniają je na
ścieranie.
• Barwniki: melaniny, feomelaniny, karotenoidy.
• Kolory zielone i niebieskie nie wynikają z obecności barwnika, a ze specyficznej struktury
promieni. Struktura ta sprawia, że padające na pióra białe światło zostaje od niego odbite, ale tylko
w pewnej jego części. Odbijana jest tylko frakcja niebieska albo zielona, natomiast pozostała część
białego światła jest pochłaniana przez pióro, co w efekcie daje wrażenie koloru.
Rodzaje piór

• Lotki - wytwarzanie siły napędowej, która umożliwia ptakom wzbicie się w powietrze,
tworzenie powierzchni nośnej.
• Sterówki - nadawanie kierunku lotu i umożliwienie wykonywania szybkich zwrotów.
• Pióra pokrywowe - zakrywają szczeliny występujące między lotkami, tworzenie szczelnego
profilu skrzydła, chronią ptaka przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.
• Pióra okrywowe - ochrona przed czynnikami zewnętrznymi, nadawanie właściwego profilu
aerodynamicznego, nadawanie wyglądu charakterystycznego dla danego gatunku.
Kości
 Ptaki
• Większość kości zawiera powietrze.
• Szkielet ptaków jest uproszczony, stwardniały i rozjaśniony.
• Czaszka jest lekka i niewielka, nie ma widocznych szwów czaszkowych, kości są stopione, część twarzowa
jest o wiele mniejsza od części mózgowej.
• W kręgosłupie wyróżniono cztery sekcje, z których trzy są połączone.
• Szyja ptaków jest długa i ruchoma, składa się z 9-25 kręgów.
• Pas przednich kończyn zmienił się w skrzydła, a niektóre z nich uległy redukcji i stopieniu.
• Żebra są ruchomo połączone co umożliwia oddalanie się lub przybliżanie mostka względem kręgosłupa.
• Na większości z żeber znajduje się wyrostek haczykowaty który jest skierowany jest ku tyłowi i zachodzi
na zewnętrzną powierzchnię następnego żebra; zachodząc na siebie, wyrostki te usztywniają klatkę
piersiową.
• Miednica jest otwarta, co ułatwia znoszenie jaj.
Skrzydła
Ssaki
• Brak.
• Kończyna piersiowa.
 Ptaki
• Przekształcona kończyna piersiowa.
• Wszystkie kości tworzące skrzydło mogą się poruszać względem siebie tylko w jednej płaszczyźnie,
co nadaje skrzydłu odpowiednią sztywność.
• Skrzydła są wprawiane w ruch za pomocą bardzo silnych mięśni piersiowych, których miejscem
przyczepu jest grzebień kostny znajdujący się na mostku.
• Choć wszystkie ptaki mają skrzydła, nie wszystkie są zdolne do lotu: strusie, kiwi czy pingwiny
to nieloty.
Odgłosy
Ptaki
• Ptaki wydają dźwięki dzięki krtani dolnej - składa się ona z wibrujących błon, których napięcie
regulowane jest za pomocą mięśni. Im bardziej złożony jest śpiew ptaka, tym mocniej jest
umięśniona jego krtań.
• Wydawany głos ulega wzmocnieniu w workach powietrznych, które stanowią część ptasiego
układu oddechowego. Dzięki nim nawet niewielkie ptaki mogą wydawać bardzo głośne dźwięki,
sięgające dziesiątków decybeli.
• Wydawanie głosów przez ptaki jest jedną z form komunikowania się ze światem zewnętrznym.
Można podzielić je na dwie kategorie: głosy porozumiewawcze i śpiew.
• Głosy porozumiewawcze zwykle coś sygnalizują. Dzięki nim ptaki informują się o
niebezpieczeństwie, o znalezieniu pokarmu, utrzymują dźwiękowy kontakt między sobą w czasie
lotu stada lub żerowania, próbują przywabić osobniki tego samego gatunku lub odstraszają
konkurentów i wyrażają agresję.
• Głosy oznaczające dany sygnał różnią się między sobą częstotliwością i przez to mogą być
szybko odczytywane.
• Głosy alarmowe są zwykle krótkie, o wysokich tonach, u różnych gatunków bywają do siebie
bardzo podobne.
• Głosy żebrzące, wydawane przez młode proszące o pokarm.
• Głosy antyfonalne, które polegają na równoczesnym wydawaniu głosu przez samca i samicę,
który zlewa się w całość i jest nie do odróżnienia dla człowieka.
Worki powietrzne
Ssaki

• U niektórych ssaków (np. małpy) tchawicy towarzyszą worki powietrzne, które działają jako
rezonatory głosu.
• Worki powietrzne są unikatową strukturą anatomiczną występującą u zwierząt koniowatych.
Ze względu na ich budowę, przypominającą ślepo zakończony worek, oraz różnorodność
przebiegających w nich nerwów i naczyń są także przyczyną zaburzeń, często zagrażających życiu
zwierzęcia.
Ptaki

• Występuje 9 worków powietrznych: pojedynczy worek podobojczykowy, parzyste worki szyjne,

parzyste worki piersiowe przednie, parzyste worki piersiowe tylne, parzyste worki brzuszne.
• Funkcje worków powietrznych:
• zmniejszają ciężar ciała,
• ułatwiają oddychanie w locie,
• tworzą izolacyjny płaszcz powietrzny dla narządów wewnętrznych,
• udział worków powietrznych pozwala na dłuższe przebywanie ptaków pływających pod wodą.
 tchawica worki szyjne

płuca
worki obojczykowe

uchyłki worka
obojczykowego
w kościach worki piersiowe
ramiennych przednie

worki piersiowe
tylne

worki brzuszne
Rozród
Ssaki
• Samce – jądra, nasieniowód, prącie.
• Samice – jajniki, jajowody, macica, pochwa.
• Zapłodnienie zachodzi w organizmie samicy – plemnik łączy się z komórką jajową.
• Zarodek rozwija się w macicy i jest połączony z organizmem matki za pośrednictwem łożyska.
• Większość ssaków jest żyworodna (wyjątkiem są jajorodne stekowce – dziobak I kolczatka).
• Wszystkie młode ssaki odżywiają się mlekiem matki.
 Ptaki
• Okres godowy: poszukiwanie płci przeciwnej, zachowania godowe, połączenie w pary, budowanie
gniazda.
• Okres lęgowy: złożenie jaj i wysiadywanie ich, opieka nad pisklętami.
• Samce zabiegają o względy samic, żeby zainteresować sobą wybrankę.
• U obu płci występuje kloaka - wspólne ujście trzech układów: rozrodczego, pokarmowego oraz
wydalniczego
• W trakcie rozwoju jaja, tarczka zarodkowa dzieli się, przekształcając w zarodek, któremu
jako pokarm służy żółtko.
• Oddziałujące na jaja podczas inkubacji ciepło powoduje przemianę tarczki zarodkowej w embrion.
• Kształt i kolor jajka mogą być różne, co zależy od poszczególnego gatunku.