Przedwiośnie
SEWERYN BARYKA
• ojciec Cezarego
• ma skłonność do marzycielstwa, co było typowe dla inteligencji
• ceni sobie wartości rodzinne
• zależało mu na synu i dbał o relacje z nim
• jest zubożałym szlachcicem
• nigdy nie przestał tęsknić za Polską, a jego emigracja była w celu
zarobkowym
• stara się wpoić synowi przekonanie, że jest Polakiem
• często wspomina powstanie listopadowe i swego dziadka Kaliksta,
który poparł powstanie i walczył pod dowództwem gen. Józefa
Dwernickiego
JADWIGA BARYKOWA
• matka Cezarego
• z domu nazywała się Dąbrowska
• przywiązana do Siedlec, tradycji i polskości
• przywiązana do starej miłości do Szymona Gajowca
• jest postacią, która nie dała się zrusyfikować
• jej małżeństwo było bez miłości
• całą miłość przelewała na syna
• wychowanie syna: ojciec wprowadzał rygor, a matka rozpieszczała
• mąż dawał jej poczucie bezpieczeństwa, które zniknęło, gdy wyjechał
CEZARY BARYKA
• główny bohater
• urodził się w 1900 r. w Baku
• jedyny syn Seweryna i Jadwigi
• Polskę zna z opowieści rodziców, którzy mówią o niej
idealistycznie
• przechodzi okres dojrzewania, buntu
• jest bohaterem dynamicznym - przechodzi metamorfozę
• podważa autorytet nauczyciela, przez co zostaje wyrzucony ze
szkoły
• w miarę pogarszania się sytuacji materialnej rodziny jego poglądy
ulegają zmianie
• zbliża się do matki i odczuwa wstyd, że dotąd nie zauważył jej
wysiłków
• gdy jego matka umiera, zaczyna odczuwać samotność i żal
• nad zwłokami młodej Ormianki dostrzega głęboko tragiczny
wymiar rewolucji
• przyjeżdża do Polski w przedwiośniu i widzi inną wizję kraju niż z
opowieści ojca
• granicę kraju przekracza jako sierota
• jest rozczarowany i przerażony realiami ubogiego,
przygranicznego miasteczka polsko-żydowskiego
• dociera do Warszawy i zatrzymuje się u dawnego ukochanego
matki - Szymona Gajowca
• jest sam, lecz zdany tylko na siebie musi być silny
REFORMY GAJOWCA - program oparty na ewolucji
➤ reforma monetarna - stabilizacja pieniądza poprzez stworzenie polskiego złotego.
Jest to najtrudniejsza i długotrwała reforma.
➤ reforma militarna - niezbędna jest armia chroniąca młode państwo przed
zagrożeniem zewnętrznym. Państwo ma być sprawne i bezpieczne, poprzez dobrze
działającą policję zdolną zapobiegać szerzeniu się przestępczości i budować poczucie
bezpieczeństwa w społeczeństwie.
• musiał opuścić rodzinę z powodu powołania do wojska
• pisał listy do rodziny, gdy był na wojnie, lecz po czasie przestały one docierać i
nie było wiadomo czy żyje
• jego cały majątek został odebrany
• został żebrakiem
• za wszelką cenę chce wrócić do Polski
• w trakcie podróży do kraju opowiada synowi o szklanych domach
• umiera przed przekroczeniem granicy Polski
Jest przeciwnikiem rewolucji. Uważa ją za zło, przewrót, który nic nie zmienia w
strukturze społecznej, tylko powoduje zmianę zajmowanego w niej miejsca -
biedacy marzą o majątku, więc chcą go przejąć.
•kobieta łagodna, uległa i wierna mężowi
• stara się zapewnić synowi dobrobyt, a on nie docenia jej poświęcenia
• matka, która przeżywa nieskończone godziny trwogi o jedynaka
• jest wrakiem człowieka, przez to, że syn przeszedł na stronę rewolucjonistów
• została skazana na roboty publiczne w porcie, gdzie wkrótce zmarła
Jest przeciwniczką rewolucji. Patrzy na nią z perspektywy krzywd, jakie wyrządza
ludziom, burząc i niszcząc ład
• zarzuca Gajowcowi powolność w realizowaniu reform, która grozi
wybuchem niezadowolenia społecznego
• w wojsku poznaje Hipolita Wielosławskiego, który zabiera go do
Nawłoci - jego majątku
• podczas pobytu tam poznaje trzy kobiety: Wandę, Karolinę i Laurę
• Cezary jest zafascynowany Laurą, która umiejętnie podsyca jego
uczucia
• przeżywa wielkie porywy uczuć, ale także rozczarowanie i
upokorzenie
• powraca do Warszawy bogatszy o nowe doświadczenia, ale
zmęczony i załamany
• pod wpływem doświadczeń dojrzewa do polskości
• zmienia swoje poglądy
• szuka dróg rozwoju, poznaje różne programy polityczne - żadnego
w pełni nie akceptuje
• pod wpływem wstrząsu emocjonalnego wywołanego ostatnim
spotkaniem z Laurą, Baryka staje po stronie krzywdzonych,
ciemiężonych i idzie w stronę szeregu żołnierzy
Wybuch rewolucji w 1917 r. to według niego bunt przeciw starym
porządkom, anarchia, która ma przynieść ład, harmonię, poprawę. Jest
wobec niej bezkrytyczny i oburza go własna matka, która nie podziela
entuzjazmu syna, a nawet krytykuje przewrót komunistyczny. Cezary
decyduje się nawet na przekazanie resztek majątku ojca komunistom,
przez co żyją w coraz gorszych warunkach. Stopniowo chłopak zaczyna
dostrzegać ciemne strony rewolucji
➤ reforma oświaty - roz­wój oświa­ty i służ­by zdro­wia, aby
spo­łe­czeń­stwo sta­wa­ło się co­raz bar­dziej świa­do­me, sil­ne i
za­an­ga­żo­wa­ne w spra­wy pań­stwo­we. Likwidacja
analfabetyzmu.
➤ reforma rolna - zmiana struktury własnościowej wsi.
➤ ochrona granic
 KOBIETY
Wanda Okszyńska Karolina Szarłatowiczówna Laura Kościeniecka
• ma 16 lat • siostra cioteczna Hipolita • sąsiadka Hipolita
• jest nieśmiała i wrażliwa • jest sierotą • wdowa
• odkąd Cezary zagrał z nią na pianinie • przed rewolucją dziedziczka majątku • bardzo atrakcyjna, mądra i dojrzała kobieta
Wanda zakochała się w nim bez pamięci, na Ukrainie, który utraciła
mimo, że był od niej starszy i w • jej narzeczonym jest Władysław Barwicki
rzeczywistości nie odwzajemniał jej uczuć • u Wielosławskich pomaga w
prowadzeniu domu • nawiązuje romans z Cezarym
• została wysłana przez matkę do majątku
Wielosławskich, zarządzonego •uczucie do Cezarego to jej pierwsza • jest doświadczona i wie czego chce
przez jej wuja, by choć na jakiś czas zeszła miłość i myśli, że jest to
z oczu ojcu, który gniewał się na mało odwzajemnione • niedostępna, nieosiągalna
zdolną do nauki córkę
• Cezary po przyjeździe na wieś • uda­wa­ła przed na­rze­czo­nym, że Ce­za­ry nie
• jest chorobliwie zazdrosna początkowo skupia swoją uwagę tylko wzbu­dza­jej za­in­te­re­so­wa­nia
na niej, jednak nie trwa to długo
• widząc kwitnące uczucie • gdy Barwicki przyłapuje ich, Laura nie
między Cezarym a Karoliną, posunęła się • umiera, otruta przez Wandę przyznaje się do miłości do Cezarego i
do otrucia rywalki ostatecznie wychodzi za Barwickiego

OPIS DWORKU W NAWŁOCI

Nawłoć, od której wywodzi się tytuł drugiej części „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego, jest leżącym nieopodal Częstochowy dworkiem
szlacheckim. Majątek ten należy do Hipolita Wielosławskiego - przyjaciela głównego bohatera powieści. Obu mężczyzn połączyła przyjaźń,
kiedy brali udział w wojnie polsko - bolszewickiej. By okazać swą wdzięczność za uratowanie życia, Wielosławski zaprosił Barykę do swej
posiadłości.
Życie w Nawłoci dalece różniło się od tego, jakie znał Baryka. Mieszkańcy dworku niemal każdego dnia cieszyli się beztroską. Kolejne dni
upływały na wystawnych obiadach i zabawie (muzykowanie, przejażdżki, tańce i spotkania towarzyskie) - podobnie jak w Panu Tadeuszu.
Nawet w czasie zbiorów jabłek zamiast pracy oddawano się głównie przyjemnościom - degustacji i rzucaniu się owocami. W takich
warunkach Baryka odzyskiwał spokój i równowagę psychiczną. Jednakże wciąż odzywał się w nim pewien głos, który mówił, że w Nawłoci
nie wszystko jest dobrze poukładane.
Tłem dla codziennej radości mieszkańców dworku była ciężka praca chłopów i robotników. Uczestnicząc w życiu Nawłoci, Cezary Baryka
wielokrotnie zwracał uwagę na skromne chatki chłopów i ich znoszone ubrania. Dziwił się również, że z taką łatwością akceptują oni ten
niezmienny podział ról i ciężko pracują, niewiele z tego mając. W czasie wielu rozmów z nim uświadamiał sobie, że dla nich najważniejszymi
kwestiami są prace polowe i lokalne wiadomości.
Nawłoć jest w „Przedwiośniu” miejscem, w którym zatrzymał się czas. Kiedy na wschodzie szalała rewolucja, w majątku Wielosławskich i
okolicznych miejscowościach nic się nie zmieniło. Idylliczny, sielski obraz dworku wyraźnie odnosi się do historii i tradycji. Jednak obraz życia
potomków szlachty wyraźnie kontrastuje z tym, co każdego dnia spotyka ludzi biednych. Dlatego Baryka często czuje wyrzuty sumienia, jest
zaniepokojony tym, co dzieje się w Polsce. Ogromne nierówności nie dają mu spokoju, przypominają, jak wiele zostało do zrobienia.

OBRAZ REWOLUCJI W BAKU

W ujęciu Żeromskiego rewolucja to:
➤ niemal apokaliptyczna katastrofa: opisuje rzeki krwi Które spłynęły ulice Baku - potworne tortury i rzezie dokonywane w mieście,
rozboje, bezprawie
➤ żywioł zniszczenia niosący śmierć i budzący w ludziach najgorsze instynkty: uczucie nienawiści i zemsty, żądze gwałtu i krwi
➤ oznacza rozkład wszelkich norm życia społecznego, drożyznę, głód, dezorganizację transportu, chaos i panoszącą się samowolę

Taka konstrukcja obrazu rewolucji w Przedwiośniu miała być ostrzeżeniem dla Polaków, aby nie zaniechali wszelkich reform
ekonomiczno-społecznych. Nierozwiązane problemy społeczne, nędza milionów, rażąca niesprawiedliwość i wyzysk mogły pchnąć
zdesperowane masy na drogę rewolucji. Stefan Żeromski był zdecydowanie przeciwny rewolucji. Bał się jej, uważał że niesie ze sobą
jedynie grabieże i mordy, niszczenie wszelkich wartości. Rewolucja według niego niczego nie tworzy, ale wszystko niszczy.

SCENA FINAŁOWA
Ostatnia scena powieści jest zaskakująca. Widzimy w niej głównego bohatera idącego na czele pochodu strajkujących robotników.
Zdziwienie budzi fakt, że kilka scen wcześniej Baryka otwarcie podważa zdolność klasy robotniczej do objęcia władzy. Jednak jego
ubiór, czyli „lejbik żołnierski i czapka żołnierska”, świadczy o tym, że chce podkreślić fakt, iż walczył o niepodległość Polski i
przejmuje się jej losem. Cezary nie pojednał się z komunistami, ale walczył o swoje sprawy. Można wnioskować, że postawa, jaką
reprezentuje młody bohater jest syntezą państwowej myśli Gajowca i komunistycznej Lulka.

Jego oderwanie się od maszerujących to symbol przeżywania indywidualnego buntu. Sprzeciwiał się rzeczywistości, jaka panowała
w Polsce. Ten desperacki akt był dodatkowo spowodowany emocjami, które zostały pobudzone przez rozmowę z Laurą. Cezary
zdawał się już zapomnieć o nawłockiej miłości, ale spotkanie z ukochaną doprowadziło do tego, że znów poczuł wielki gniew i
nienawiść do całego świata.

SZKLANE DOMY
Były to budowle nowoczesne i funkcjonalne, higieniczne, piękne. Powstawały w ciągu kilku dni, a ich kolor zależał od okolicy, w jakiej się
znajdowały. Surowcem używanym do budowy był piasek, który specjalna maszyna zasilana prądami morskimi zmieniała w szkło.
Seweryn Baryka posunął się do kłamstwa, aby przekonać syna do wyjazdu, wie­dział, że ten nie tę­sk­ni za oj­czy­zną ro­dzi­ców, a na­wet jej nie zna. Sta­rał się
więc prze­ko­nać go, że w Pol­sce cze­ka ich lep­sze ży­cie. Chciał prze­ko­nać Ce­za­re­go, że roz­wi­nę­ła się tam no­wo­cze­sna cy­wi­li­za­cja, o któ­rej w Ro­sji na­wet
nie sły­sza­no. Rze­czy­wi­stość nie na­pa­wa­ła jed­nak opty­mi­zmem. Pol­ska od­ro­dzi­ła się po po­nad stu la­tach nie­wo­li. Aby mo­gła prze­trwać, nie­zbęd­ne były
re­for­my i za­an­ga­żo­wa­nie ca­łe­go spo­łe­czeń­stwa.