Hint Mitolojisi

Sanskritçe ve Eski Tamil Edebiyatı yazınları Vedalar (Rigveda, Samaveda,

Yacurveda ve Atharvaveda ), Upanishadlar, Destanlar (Ramayana ,
HİNT MİTOLOJİSİ Mahabharata ve Bhagavadgita) ve Puranalar daki anlatılardan oluşmaktadır.

Nepal ve Hint kültürünün bir alt kümesi olarak algılanan Hint mitolojisi, çok
farklı gelenek, sınıf, felsefe ve coğrafyaya sahip insanların bir araya getirdiği
öyküleri temsil etmektedir.
HİNTLİLERDE TANRI
Hint Mitolojisindeki Tanrı kavramının iyi anlaşılması için geçilen dinsel
dönemleri de bilmek önemlidir. Bunlar Veda dönemi, Brahman Dönemi ve
Nazlı TÜKENMEZ Hindu dönemidir.

Veda Dönemi ( İÖ 1500-800) Brahman Dönemi ( İS 800-500)

Ari dönemdir. Tanrılar, doğal fenomenlerin Veda Tanrılarının işlevleri biraz

kişiselleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Baştanrı azalmıştır. Kurban töreni ve onu
İndra’dır. Diğer önemli Tanrılar; Agni, Soma, yaptıran Brahmanlar ön plandadır.
Mitra, Vayu, Varuna, Rudra, Pushan, İki Aşvin, Brahman göklere çıkartılır ve sonunda
Marutlar, Ushas, Surya, Parcanya, Aditi, Vishnu, Tanrı’yla eş tutulur. Bu dönem, Brahman
Dyaus, Prithivi, Apas, Savitri, Vivasvat, hegemonyası dönemidir. Bir yandan
Brihaspati, Yama vs.’dir. Rig, Sama ve Yacurveda Brahman felsefesi gelişir ve bunun son
bu dönemin eserleridir. Tanrılar ön plandadır. aşamasında Upanishadlar ortaya çıkar.
Atharvaveda Brahman dönemine daha yakındır. Uphanishadlardaki felsefe çok dikkate
Veda döneminde Pracapati, Vishu ve Rudra pek değerdir. Bu dönemde Pracapati en
dikkat çekmez. büyük Tanrı’dır ve Brahma adıyla anılır.
Vishnu varlığını sürdürür, Vedik Rudra
artık Şiva haline gelir.

TRİMURTİ Hindistan’da ilk Tanrı tasarımları, yazılı kaynaklara göre Arilerin Rigveda’daki 33
tanrısıdır. Bunlar; 12 Adityas, 8 Vasus, 11 Rudras ve 2 Ashvins’dir.
Solda Brahma
Ortada Vishnu ADITYAS (GÜNEŞ TANRILARI)
Sağda Şiva
• Mitra (Yeminlerin koruyucusu ve Dostluk Tanrısı)
•Varuna (Denizlerin Tanrısı)
•Sakra (İndra) (Tanrıların Kralı ve Yağmurlar Tanrısı)
Hindu Dönemi (İS 500-Günümüze) •Daksha
•Amşa
Bu Dönem Brahmanizme tepki olarak ortaya çıkan materyalistler (Çarvakalar) ve •Aryaman
Caynist ve Buddhistlere tepki olarak çaba gösterilen dönemlerdir. Özelliği, destanlar •Bhaga (Zenginlik Tanrısı)
ve puranaların bu dönemde şu üç tanrıyı öne çıkarmasıdır : Brahma, Vishnu, Şiva. Bu •Vivasvat (Pushan ile beraber ruhlara eşlik eder)
üçü, Hindu Tanrı üçlemesini (trimurti) oluşturur. Artık Vedik Tanrılar değil, geçmişte •Tvaştr (Sanatçı Tanrıdır. Elinde demir balta her türlü eşyayı yaratır.
az işlevleri olan bu üç Tanrı popülerdir. Özellikle Vishnu ve Şiva çekişirler. Bu iki Vişvakarman ‘la anlamlaştırılır.)
Tanrı’ya Hint ilkellerinin adet ve inanışlarının eklenmesiyle çok karışık bir dinsel ve •Pushan (Bu Tanrı sığır sürülerini izler ve korur)
mitolojik durum ortaya çıkmıştır. Veda döneminin Ari Tanrılarının üstünlüğünden •Dhatri (Sağlık ve Büyü Tanrısı)
bahsedilmez; onlar ikincil rollerdedirler. •Yama (Ölüm Tanrısı)

1
VASUS Doğal fenomenlerin kişileştirilmesiyle oluşmuş tanrılardır. ASHVİNS

•Agni (Toprak, Ateş Tanrısı) Güneşin ve göğün ikiz çocukları olan iki Aşvin Tanrısı, dual bir Tanrıdır. Altın
•Vayu (Hava, Rüzgar Tanrısı) gibi parlak, müthiş hızlı ve birçok biçimi olan Tanrılardır. Rigveda da önemli
•Dyauspitar (Gökbaba) bir yer tutarlar. Birbirlerinden hemen hemen hiç ayrılmayan bu ikizlerden
•Prthivimatar (Yerana) birinin adı Dasra (Garip) ötekininki de Nasatya’dır. (Gerçek) İşlevleri ve
•Surya (Gök, Işık Tanrısı) yansıttıkları doğa olayı pek açık değildir. Düşünceden bile hızlı arabaları ile
•Soma (Kutsal Bir Bitkinin ve onun özsuyunun Tanrısı) gökten yere inerler, insanların sundukları şeyleri alırlar. Bazen de onlara
•Apas yardım ederler; onların hastalıklarını giderirler. Göğün hakimleridirler.
•Nakshatra (Yıldızların Tanrısı)

RUDRAS

Rudra ilk devirlerin cinlerinden bir tanesidir. Tanrı Şiva’nın prototipi

olduğunu söyleyebiliriz. Rudralarında kişiselleştirilmiş çeşitli isimleri
vardır.

Güneş Tanrı – İsimsiz Tanrı Ka – Pracapati. Peki Pracapati daha sonra nasıl
Brahma oldu?
BRAHMA
Brahman Dönem’de en büyük önem Tanrıların ve şeytanların babası olarak görülen
Pracapati’ye verilmiştir. Brahmanalarda Tanrıların başarılı olması için bile kurban
törenlerine ihtiyaç vardır. Kurban, doğanın gücüdür; bu yüzden Pracapati ile eş
tutulur. Brahmanalarda “Pracapati kurbandır” cümlesi sık sık tekrarlanır. Bütün
canlıların, bütün Tanrıların ruhu kurbandır. Kurbanı yaptıran brahman da Tanrı’dır.
Rigveda’dan bu yana adı gözüken Pracapati’nin Brahma ile eşleştirilmesinin nedeni
budur. Çünkü artık Ariler, en az doğanın gücü kadar insanın gücünün farkına
varmıştı bu yüzden Tanrıları da kendi adlarını taşımalıdır : Brahma…

Bu isim nötr hali olan Brahman biçimindeyken evrenin en yüce gücünü belirtir;
sözcük eril halinde olursa o zaman Brahma diye yazılır ve Tanrı üçlemesinin içinde
yer alır. Artık eski mitolojik Tanrılar fonda kullanılarak yeni mitolojilerin yaratılacağı
bir ortam doğmuştur. Şatapatha Brahmana’da şöyle denir:

“Başlangıçta sadece Brahman vardı. O tanrıları yarattı; onları yarattıktan sonra

dünyaları onlara barınak olarak verdi. Toprak dünyasını Agni’ye Hava’yı Vayu’ya
Göğü de Surya’ya verdi.”

En yüce güç Brahma’dır ve bireyde parçalara ayrılmış halde yaşamaktadır. Bireyde

Brahma, dört yüzlü ve sakallı olarak
betimlenir. Sakal, diğer Hint Tanrılarında
görülmeyen bir unsurdur. Görünürdeki dört
elinde sırasıyla kaşık, tespih, su testisi ve Veda
kitabı vardır.
bulunun Brahma’ya “Atman” adı verilir. O her yerdedir, her şeyin içindedir, en
büyükten daha büyük, en küçükten daha küçüktür. Herkes O’dur. Ben Brahmayımdır;
Sen O’sundur. Başka gerçek yoktur. Bu gerçeği bilenler ölümsüz sayılırlar. İnsanın
özündeki Tanrı ile Güneş’teki Tanrı bir ve aynı varlıktır. Sembolü On hecesi olan
Atman, Brahman’la aynı varlıktır. Doğmamıştır, ilksizdir, ölümsüzdür. Beden yok olsa
bile, O yok olmaz.

Hindistan’da Tanrı Brahma adına pek az Bütün bu düşüncelerin arasında, ruhgöçü inancının yazılı ilk ve ilkel biçimi
tapınak vardır; O’nun resmi ve heykeli de Upanishadlarda buluyoruz. Buna göre insan ruhu ölümden sonra, yani cenaze
diğer Tanrılara oranla oldukça azdır. Bunun ateşinde yandıktan sonra, ondan çıkan dumanla aya gitmekte, oradan uzaya, uzaydan
nedeni, bu Tanrı’nın diğerleri gibi havaya geçip, bulut olup, yağmur halinde aşağıya, ürünlerin üstüne düşmekte,
kişileştirilememesindendir. O zaten bir ürünlerden gıda haline geçip, erkek menisine ve ana rahmine ulaşmaktadır.
kişilikten türemedir. Çünkü Brahma, brahman
felsefesinin Tanrısıdır. O halde, brahman Upanishad’da dünya bir kozmik yumurtaya benzetilmiştir. Burada başlangıçta
felsefesine ve onun doruk noktası olan dünyanın olmadığı, sonradan ortaya çıktığı, geliştiği ve bir yumurtaya dönüştüğü
Upanishadlara biraz bakmamız gerekir. yazılıdır. Bu yumurta bir yıl kuluçka devresinde kaldıktan sonra çatlar ve ikiye ayrılan
kabuklarından biri gümüş, diğeri altın olur. Gümüş yer, altın ise göktür. Dış zarları
dağlar, iç zarları ise bulutlar ve sislerdir. Damarları nehirler, içindeki sıvı da
Okyanus’tur.

2

ŞİVA
Yaratıcı Brahma ve Koruyucu Vishnu ile bir üçlü oluşturan Yok Edici Şiva’nın
günümüze kadar biriken özellikleri şöyledir:
Yok edicidir ve zamanla özdeşleştirilir. Bu yok edici özellik, karısı Kali’ye
yüklenmiştir. Kendi boynunda veya Kali’nin boynunda insan kafataslarından
yapılmış kolye bulunur. Dişil enerjisi (şakti) vardır. Bazen yarı erkek yarı dişidir
(ardhanari). Karısı Devi’nin, Kali’den başka şu
isimleri vardır: Durga, Uma, Gauri, Parvati,
Bhavani, Çanda… Kali ve Durga kan dökücüdür.
Durga, Şakta mezhebi inananlarının
baştanrıçasıdır.
Şiva’nın Sembolü, erkeklik organı olan Linga’dır.
Alnının ortasında üçüncü gözü vardır. Gene
alnında güneşi simgeleyen, birbirine paralel üç
çizgi bulunur. Başında hilal halindeki ay vardır.
Bazen neşe ve sarhoşlukla karısı Devi ile birlikte ünlü Tandava dansını yapar.
Meditasyon yaparken saçını topuz yapar
ve boynunda hep yılan sarılı haldedir.
Şivanın elinde Trişula denilen üç uçlu bir
mızrak vardır. Bir elinde de Damaru
denilen, kum saati biçimli bir davul
bulunur.
Hizmetçilerine Pramatha denir ve bunlar
çok çeşitli doğaüstü canlılar, hortlaklar ve
Ganalar denilen yığınlardan oluşur. Oğlu
Ganeşa Ganaların başıdır.
Vishnu’nun en popüler bedenleri 10 tanedir; bunlar, Domuz, Balık, Kamlumbağa,
Aslan-insan, Cüce, Rama, Baltalırama, Krishna, Buddha ve Kalki’dir.
Vishnu’nun niçin domuz biçiminde bedenlendiğini Hindular açıklamakta biraz
güçlük çekiyorlar. Örneğin; “International Society for Krishna Consciousness”
derneğinin kurucusu B.S. Prabhupada; pisliğe batmış bir dünyayı ancak pisliğe
girebilecek bir canlının, yani domuzun kurtarabileceğini ve dünyada böyle pis bir
yerde saklanmış olan Vishnu’nun domuz biçiminde bir mucizeyle dünyayı
kötülüklerden kurtardığını yazmaktadır.
Kaplan derisinden elbise giyer. Binek hayvanı Nandi adlı öküzdür. Cenneti Kailasa
dağlarının doruklarındadır. Okyanusun çalkalanması sırasında oluşan ve dünyayı
tehdit eden zehri içtiği için, boynu zehrin etkisiyle maviye boyandığından, ona Mavi
Boyunlu (Nilakantha) denir. Ramayana ve Mahabharata destanlarında Vishu ile
çekişir durumdadır.
Puranalarda Şiva’dan önemle bahsedilir ve 18 büyük Purana’dan altısının ona ait
olduğu söylenir. Oğulları, Savaş Tanrısı Skanda (Karttikeye) ile fil başlı bilgelik tanrısı
Ganeşa’dır.
VISHNU
Hint edebiyatının, genel olarak Vishnucuların etkisinde kalması, onların Brahmancı ve
Şivacılara oranla edebiyatta daha düşkün olmalarıyla açıklanabilir. Vishnu çok önemli
destan kahramanları Rama, Krishna ve Baladeva olarak bedenlenince, diğer ikisinden
daha popülermiş gibi gösterilmiştir. Vishnu’nun şaktileri (dişil enerjileri) varsa da, pek
bilinmez; bu konuda Şiva popülerdir.
Vishnu, Rigveda’da ikinci derecede bir Tanrı’dır ve ona sunulmuş birkaç ilahi vardır. Onun
en çarpıcı özelliği, boşlukta attığı üç adımdır. Daha sonra mitolojide bu üç adımı atan
Vishnu, cüce (vamana) biçimiyle özdeşleştirilir. Vamana Purana’da Vishnu’nun cüce
olarak doğuşu efsanesi anlatılır. Bu üç adım, olasılıkla güneşin doğuş, tepe nokta ve batış
konumlarıyla ilgilidir. Vishnucular güneşi, Şivacılardan farklı olarak, alınlarında olan ve
burun üstünde birleşen dik ve paralel iki çizgiyle simgeler.
Vishnu inananları ile Şiva
inananları koalisyon yaptıkları
zaman, Tanrılarını Hari-Hara
diye çağırırlar ve ikisini
birleşmiş olarak resmederler.
Resimde Hari (Vishnu) ve Hara
(Şiva) bir lotösün üzerinde
oturmaktadır.
3
 ANA TANRIÇA İNANCI Şiva’nın ise Devi’dir ve farklı formları vardır. Uma, Parvati, Gauri, Durga, Kali… vs.

Brahma’nın karısı Sarasvati Vishnu’nun karısı Laksmi

Parvati
Durga Şiva’nın boğa üstünde, cenneti olan Kailasa
dağına Parvati ile birlikte gittiğinden sık sık
bahsedilir ve böyle resmedilir.

KALI
Karpuradistotra 9, 12 ve 14’te Kali “En Üstün Güç” olarak Brahmana, Vishnu
Ana Tanrıça inancı, kafatası avcılığı, insan kurbanı ve yamyamlıkla birleştiğinde ve Şiva’dan bile önde gösterilmektedir.
Kali gibi bir Tanrıça ortaya çıkıyor. Hint edebiyatında insan kurbanından birkaç
yerde bahsedilmekle birlikte yaygın olduğu söylenemez. İlkellerde ise yaygın
olarak var olduğunu söyleyebiliriz. Bu tür tantrik kurbanlar genelde Kali ve
Çandika için yapılırdı.

Kali ile ilgili tantrik dua metinlerinde Tanrıçanın betimlemesi yapılır :

“Ey üç dünyanın günalarının yok edici

kutlu Kalika, senin yukarı kaldırdığın lotüs
benzeri sol elinde haşin bir baş var; yukarı
kaldırdığın sağ elin korkuyu giderici bir
hareket yapar, aşağı indirdiğin sağ elin
lütuf bağışlar. Ey ağzı açık Ana, insanlar
senin mantranın büyüklüğünü kullanarak
meditasyon yapar ve sürekli senin adını
anarlar, avuçlarını birleştirip Üç Gözlü’nün
(Şiva) sekiz büyük gücünü elde ederler.”

HOLI (-KA)

Hint mitolojisine göre kötülüklerin kralı Hiranyakaşipu, Hindu tanrısı Brahma

tarafından ölümsüzlükle ödüllendirilir. Zamanla küstah ve kibirli biri olmaya
başlayan Hiranyakaşipu, herkesin sadece ona itaat etmesini ister. Bunun üzerine
oğlu Prablah, babasına karşı çıkar ve ona itaat etmeyi reddeder. Hiranyakaşipu
birçok defa oğlu Prablah’ı öldürmeye çalışır ama her seferinde diğer tanrı Vishnu,
Prablah’ı kurtarır. En sonunda Hiranyakaşipu, onu kız kardeşinin kucağında
uyurken yakmayı planlar. Ancak kız kardeşi Holika’nın üzerindeki şal ateşte
yanmamaktadır. Holika, kendi hayatını tehlikeye atıp kardeşi Prablah’ı kurtarmak
için şalını üzerinden çıkarıp ona verir. Prablah kurtulur fakat Holika orada ölür.
Hindu tanrısı Vishnu bunun üzerine Hiranyakaşipu’yu öldürerek yerine oğlunu
getirir.

İyinin kötüye karşı zaferini simgeleyen Holika’dan esinlenilerek Holi adı verilen bu
festival, her yıl baharın gelişinde dolunay zamanı kutlanır. Özellikle Holika’nın kül
hâline geldiği sahne, efsaneyi yaşatmak adına her yıl gerçekleştirilir.

4
 Mitolojiye göre, Hint tanrısı Lord Krishna arkadaşı Radha’yı kıskanır
çünkü kendisi karanlık bir tene sahipken Radha’nın teni rengârenktir.
Küçük Krishna, doğanın bu adaletsizliği karşısında annesi Yashoda’ya
dert yanar. Annesi oğlu Krishna’nın gönlünü almak için yüzünü
Radha’nınki gibi kendi seçtiği renklerde boyamayı teklif eder. Krishna
bu teklifi seve seve kabul eder ve yüzünü boyar.

Renklerin Anlamları

Kırmızı : Masumiyet
Yeşil : Canlılık, enerji
Mavi : Sakinlik ve ağrıbaşlılık
Sarı : Dindarlık

İki gün süren bu kısa festivalde, eğlence üst seviyelerdedir. İlk gün
yakılan ateşle kötü ruhlardan arınan ve iyiliği kutlayan halk, ikinci gün
baharı tüm renkleriyle karşılar.

Diwali Festivali Tanrı Vishnu ile
Tanrıca Lakshmi’nin evlilikleri
şerefine kutlanır. Ayrıca yeni
yılın da başlangıcıdır.
Ganeşa Festivali fil başlı
bilgelik tanrısı Ganeşa’nın
doğum günü kutlamasıdır.
GANEŞA
Şivapurana’da efsane şöyle anlatılır :
“Parvati, olur olmadık zamanlarda kendini ziyaret eden Şiva’ya engel olması
için, bedenindeki kirden güzel bir canlı yaratıp, onu kendine kapı bekçisi
yapar. Bir gün Parvati banyodayken Şiva gelir; fakat kapı bekçisi onu içeri
sokmaz ve sopalayarak kovalar. Öfkelenen Şiva yardımcılarını gönderir; başka
Tanrılar da gelirler ama bu kapı bekçisini alt edemezler. Derken Vishnu sihir
gücüyle Parvati’nin koruyucusunu şaşırtır ve o anda Şiva onun başını keser.
Olayı öğrenen Parvati çok üzülür. Emrindeki Tanrıçaları Tanrılar üzerine
yürütür. Sonunda Şiva, Parvati’nin koruyucusunu diriltmeye razı olur.
Emrindekilere, rastladıkları ilk yaratığın başını keserek, başsız kapı bekçisine
eklemelerini emreder. Şiva’nın adamları ilk olarak tek dişli bir file rastlarlar,
onun başını kesip kapı bekçisinin boynunun üstüne koyarlar. Bu fil başlı
çocuk, Şiva’dan ve diğer Tanrılardan özür diler. Babası sayılan Şiva, onu
affeder.

KAYNAKÇA

1- Hintlilerde Tanrı, Korhan KAYA

2- Wikipedia - http://en.wikipedia.org/wiki/Hindu_mythology

Dinlediğiniz için teşekkürler…