Professional Documents
Culture Documents
Atulya Varso Feb 2021
Atulya Varso Feb 2021
„kutz÷, „kutz÷™e …qðo hsðkzk™e hksÄk™e.ynet ¼khŒ™e ykÍkËe ‚wÄe òzuò hks…qŒ fw¤™wt þk‚™ nŒwt. Œu „kutz÷e ™Ëe …h ÂMÚkŒ yuf rfÕ÷ku Au. yksu, „kutz÷ yu
{nk™ Mð¡ÿük þk‚f ‚h ¼„ðŒ®‚nS™e swƒk™e Au, su{ýu ‚k{krsf ‚wÄkhýk™u ÷kufku ‚{ûk hsw fhe y™u „kutz÷ þnuh™k rðfk‚™e Þkus™k ƒ™kðe y™u 19 {e y™u 20
{e ‚Ëe™k «kht¼{kt ‚kihküÙ™wt yuf {kuzu÷ hkßÞ ƒ™kÔÞwt.
‚h ¼„ðŒ®‚nS™k Wå[ rþûký y™u Þwhku…™k ÔÞk…f «ðk‚Úke Œu{™e ‚kitËÞo÷ûke ÿrü{kt ðÄkhku ÚkÞku, su Œu{™k þk‚™fk¤ Ëhr{Þk™ ƒktÄðk{kt ykðu÷k ònuh
{fk™ku, Wãk™ku, ƒòh y™u {nu÷ku™k ykŠfxuõ[h y™u ykÞkus™{kt òuE þfkÞ Au.
„kutz÷™k ‚kiÚke «k[e™ y™u ‚kiÚke ‚wtËh MÚkk™ku{kt™wt yuf ™ð÷¾k {nu÷ ‚tfw÷ Au (17 {e ‚Ëe), su „kutz÷e ™Ëe™k fktXu ð‚u÷wt Au Œu yuf ¼ÔÞ [ýŒh …h ™Ëe™k
rf™khkÚke ykuAk{kt ykuAk 30 {exh™e Ÿ[kE ‚wÄe W¼hu Au. yk {nu÷ ‚wÄe þnuh rðMŒkh ƒkswÚke õ÷kuf xkðh ŒhVÚke ykðŒk …nkut[e þfkÞ Au. yk …u÷u‚™wt «ðuþîkh s{ýe
ƒkswyu ðneðxe ç÷kuõ‚ðk¤e rðþk¤ ¾wÕ÷e søÞk ŒhV Ëkuhe òÞ Au y™u zkƒk ¾qýk …h srx÷ heŒu fkuŒhðk{kt ykðu÷k {tz… ŒhV Ëkuhe sŒk zkƒe ƒksw™k ¾qýk …h yuf ¼ÔÞ
‚eze ‚kÚku™ku fXuzku …ý òuðk {¤u Au. ¼ÔÞ Ëhƒkh nku÷, yuf
rðþk¤ yxkhe …h ¾w÷u Au su™e ‚kÚku rðþk¤ ƒkheyku™e ©uýe
Au, su y˼wŒ heŒu fkuŒhðk{kt ykðu÷k ƒúufux ‚kÚku ykÄkh¼qŒ Au
ßÞktÚke ™Ëe™ku …x Ëu¾kÞ Au. Ëhƒkh nku÷{kt rðþk¤ ÍwB{h,
¼q‚wt ¼hu÷k Ëe…zk, ‚ku™k™ku Zku¤ [zkðu÷k ÷kfzk™k VŠ™[h
y™u yuÂLxf ƒuÂÕsÞ™ yhe‚kyku Au. ¾k™„e {nu÷™k
‚t„únk÷Þ{kt ©e ¼„ðŒ®‚nSyu Œu{™k 50 {kt sL{rËð‚
…h «kó fhu÷e f÷kf]rŒyku, ¼uxku y™u ‚tËuþk «ËŠþŒ fÞko Au.
yLÞ ƒu þkne {nu÷ku rhðh‚kRz {nu÷ y™u Vq÷ku™k …u÷u‚™u
nurhxus nkux÷{kt Y…ktŒrhŒ fhðk{kt ykÔÞk Au.
yk {nu÷ rðþk¤ ð]ûkkuðk¤k ƒ„e[k™e ðå[u,
ð‚knŒe þi÷e{kt ƒktÄðk{kt ykðu÷ku Au, su „kutz÷e ™Ëe™k fktXu
ÂMÚkŒ Au. su{kt r÷®ð„ Y{™u Þwhkur…Þ™ x[ yk…ðk{kt ykÔÞku
Au. ¼khŒeÞ ykuhzk{kt r…¥k¤™k ðk‚ýku, {ýfk y™u rðrþü
¼khŒeÞ þi÷e{kt …uRÂLxtø‚ Au. {nu÷™e R{khŒ™e „u÷uheyku
y™u xuhu‚™e ©uýe, «f]rŒ ‚kÚku yk nurhxus nkux÷™k
{w÷kfkŒeyku™e ™Sf ÷kðu Au.
Vq÷ku™ku {nu÷ {q¤ heŒu hkßÞ™wt yrŒrÚk „]n nŒwt, su
ð‚knŒe þi÷e{kt yÄoðŒwo¤kfkh f{k™ku™k yku[kozo ‚kÚku
ƒ™kððk{kt ykÔÞwt nŒwt, su V¤™k ƒ„e[kyku™e ðå[u ‚wÞkursŒ
nŒwt. ‚k{u™ku „kzo™, f{¤™wt Œ¤kð y™u ykh‚™e {qŠŒyku
‚kÚku™ku yuf ‚wtËh Vwðkhku {nu÷™e ‚wtËhŒk{kt ðÄkhku fhu Au.
{wÏÞ ƒuXf ¾tz{kt …uRÂLxtø‚, yuÂLxf VŠ™[h,…ûkeyku™k $zk
y™u ½ýe h‚«Ë ykxo ðMŒwyku™ku ‚t„ún Au.
„kutz÷™k þk‚fku ykuxku{kuƒkRÕ‚™k {nk™ «u{e
nŒk, y™u fkuE …ý Œu{™k þkne „uhus{kt ½ýe ®ðxus y™u
õ÷kr‚f fkh òuE þfu Au. {q¤ ‚wþku¼™™u yfƒtÄ hk¾e™u
„kutz÷ hkßÞ™k ƒu þkne hu÷ðu ‚÷wL‚™wt (hnuðk {kxu™k ¼ÔÞ
Y{) ™ðe™efhý fhðk{kt ykÔÞwt nŒwt y™u Œu Vq÷ku™k „kzo™
…u÷u‚{kt hnuðk {kxu W…÷çÄ Au. ‚÷wL‚{kt hkufký ¼khŒeÞ
huÕðu™k {nk™ rËð‚ku™ku þkne ¼ÔÞŒk ‚kÚku òuzkðk™ku y™LÞ
y™w¼ð «Ëk™ fhu Au.
Vuƒúwykhe 2021 2
íktºke÷u¾
Know Your Identity
3 Vuƒúwykhe 2021
1. nhfwtðh þuXkýe..................................................................... 5
2. fwt¼÷„Z............................................................................. 6-7
7. Ashta-Nayika.................................................................. 19-21
Vuƒúwykhe 2021 4
yŒwÕÞ „wshkŒ
nhfðtwh þXukýe
„s
w hkŒ™k «Úk{ {rn÷k f¤
u ðýefkh ‚tf÷™
xe{ yŒwÕÞ ðkh‚ku
“fwt¼÷„Z” ÷„¼„ ƒÄk «ðk‚«u{e „wshkŒeyku {kxu ‚kiÚke òýeŒwt MÚk¤. fwt¼÷„Z Vkuxo y™u fwËhŒe ‚kiËÞo yk ƒt™u yne™e ¾wƒe. ðÄw{kt ‚wtËh ÷kufuþ™ ÄhkðŒe
rh‚kuxo‚ y™u ykÕfkunku÷™e Aqx ‚kiÚke {kuxwt ykf»koý su „wshkŒeyku™u íÞkt ‚wÄe ykfŠ»kŒ fhu Au. ¾wƒ s {kuxe ykðf yk «ðk‚™ ‚kEx™u „wshkŒeyku îkhk ÚkkÞ Au
y™u ½ýk þku¾Úke yk…ýu ‚ki rfÕ÷k …h Vheyu Aeyu y™u Vkuxku„úkVe fheyu y™u fhkðeyu Aeyu. fwt¼÷„Z Vkuxo yu ð÷oTz nurhxus ‚kEx Au. E.‚. 15{e ‚Ëe ËhBÞk™
{uðkz™kt hkýk fwt¼k îkhk yk rfÕ÷k™wt r™{koý fhðk{k tykÔÞwt nŒwt y™u 36 fe.{e sux÷e ÷tƒkE Ähkðu Au.
„wshkŒ{kt ™k™k {kuxk y™uf ™„hku{kt yksu …ý rfÕ÷k™k yðþu»kku òuðk {¤u Au y™u fåA™wt ÷¾…Œ y™u ‚whuLÿ™„h™kt ÷¾Œh suðk ™„h{kt Œku yksu …ý
y¾trzŒ rfÕ÷kyku òuE þfkÞ Au.
Vuƒúwykhe 2021 6
7 Vuƒúwykhe 2021
¼Œ
q k™ Ëþ
u ™e ƒu {ÏwÞ Ähknuh yŒwÕÞ rðï
Ëk[
u ÷
w k …k‚ y™u xkE„h ™Mux- rfL™he Xkfh
Vuƒúwykhe 2021 8
ykðw s yuf ƒeswt MÚk¤ Au “xkE„h ™uMx”. …khku
þnuhÚke ytËkSŒ 15 fe.{e™kt ytŒhu yk Þw™uMfku îkhk ½kur»kŒ
ÚkÞu÷ ðir©f Ähkunh ykðu÷e Au. yk yuf ƒkiØ {X Au y™u
ytËkSŒ 3000 {exh™e Ÿ[kE …hykðu÷wt Au. {q¤ …kihkrýf {X
Au ßÞkt ‚{ÞktŒhu VuhVkh y™u ‚wÄkhk ðÄkhk ÚkÞu÷k òuðk {¤u
Au. ¾hk yÚko{kt ¼qŒk™ yuf yrŒ h{ýeÞ y™u {kýðk ÷kÞf Ëuþ
Au ¾k‚ fhe™u fwËhŒ™wt sŒ™ su heŒu yk Ëuþ fhu Au Œu yk…ýu
‚kiyu þe¾ðk suðwt Au.
9 Vuƒúwykhe 2021
Vuƒúwykhe 2021 10
nurhxus «ðk‚™
EzrhÞku „Z - rnhu™ …t[k÷
W¥khu EzrhÞku „Z ¼÷ku, ðuýe ðåAhks ‚kÚku Ezh™kt zwt„hku™e yuf y˼wŒ ËtŒfÚkk «[r÷Œ
ËϾýu ËrhÞk™e y{ehkŒ. Au. ðuýe ðåAhks™e {kŒk „Zðk÷ (yíÞkh™wt rn{k[÷ «Ëuþ)™k hkýe nŒk. Œuyku
¾{eh su™wt ¾ý¾ýu, ßÞkhu „¼oðŒe nŒk íÞkhu yuf „hs ™k{™ku …ûkehks Œu{™u Ezh™kt zwt„hku{kt
yu Au „hðe „wshkŒ. ÷kÔÞku nŒku. yk Ezh™kt zwt„hku{kt s ðuýe ðåAhks™ku sL{ ÚkÞku nŒku y™u Œuýu
Ezh™wt ™k{ ÷uŒk™e ‚kÚku s "EzrhÞku „Z" M{hý…x÷ …h ðnuŒku Ezh hkßÞ™e MÚkk…™k fhe nŒe. ðåAhks y™u ™k„fLÞk™e «u{fÚkk™wt «Œef
ÚkkÞ Œku ™ðkE ™net. rðþk¤ rþ÷kykuÚke r™Š{Œ zwt„hku [ku{k‚k{kt ykfkþ{ktÚke yuðku …kŒk¤fwtz EzrhÞk „Z …h ykðu÷ Au.
…‚kh ÚkŒkt ðkˤku™u òýu ƒkÚk ¼eze™u «f]rŒ™ku h‚ …eŒkt nkuÞ yuðwt ÿ~Þ{k™ ÚkŒwt ðuýe ðåAhksu ™k„fLÞk ‚kÚku ÷ø™ fhe™u Œkht„k™kt zwt„hku{kt sE
nkuÞ Au. W™k¤k{kt „h{eÚke Ä„Ä„Œkt zwt„hku [ku{k‚k ƒkË «f]rŒ™e [kËh ykuZe™u …kŒk¤÷kuf{kt ‚{krÄ ÷eÄk™e ÷kufðkÞfk …ý «[r÷Œ Au. Ezh hkßÞ …h
«ðk‚eyku™u ykf»kuo Au. Ezh yuf s{k™k{kt hkò-hsðkzkyku™wt hkßÞ nŒwt. hks…qŒ, ¼e÷, r‚‚kurËÞk, hkXkuz, hkð, …h{kh, …ZeÞkh, ‚kuz ð„uhu hksðeykuyu
nòhku ð»ko sq™k RrŒnk‚™u …kuŒk™u ¾ku¤u Aw…kðe™u ƒuXu÷k EzrhÞk „Z rðþu hks fÞwO nŒwt.
òýðk W{kþtfh òuþe™e …tÂõŒ, ‘¼kur{Þk rð™kt Bnkhu ¼{ðk'Œk zwt„hk, st„÷™e yk hksðeyku™kt ‚{Þ„k¤k{kt Ezh ‚þõŒ y™u ‚{]Ø hkßÞ nŒwt.
fwts-fwts òuðe nŒe` ™e su{ …ÚÚkhu …ÚÚkhu ¼{ðwt …zu yu{ Au. [k÷ku EzrhÞk Ezh hkßÞ …qðo{kt {uðkz y™u zwt„h…wh ‚wÄe rðMŒhu÷wt nŒwt, suÚke Œu "™k™e {khðkz"
„Z™kt zwt„hku{kt ¼{ðk... Œhefu …ý yku¤¾kŒwt nŒwt.
yhðÕ÷e™e r„rh{k¤k EzrhÞk „Z™k zwt„hku{kt hkßÞ™e ‚{]rØ™k «Œef‚{k MÚkk…íÞku y™u
rðï™e «k[e™ yhðÕ÷e™e zwt„h{k¤k{kt {k™ðSð™™ku y™u M{khfku yksuÞ zwt„hku™e rðþk¤ rþ÷kyku™e ðå[u yze¾{ hne™u RrŒnk‚ Wò„h
‚tMf]rŒ™ku WËÞ ÚkÞku nkuÞ Œuðkt yðþu»kku rðþu yðkh™ðkh …whkŒíðrðËku ÷¾Œkt fhe hÌkkt Au.
hnu Au.
[k÷ku EzrhÞku „Z ¾qtËe ð¤eyu
RrŒnk‚™e Íkt¾e
{æÞ „wshkŒ ŒhVÚke ßÞkhu W¥kh ŒhV yk„¤ ðÄeyu yux÷u EzrhÞk
EÕð™ y™u ðkŒkÞe ™k{™kt ƒu y‚whku™kt ™k{ …hÚke yk ¼qr{
"RÕð¼qr{" Œhefu yku¤¾kŒe. íÞkhƒkË zwt„h W…h y÷„-y÷„ MÚkk…íÞku™wt „Z™ku ¼uxku ÚkkÞ s. ykr£fk™k ÍktrƒÞk Œu{s fýkoxf™kt nB…e™k zwt„hku™e rþ÷kyku
r™{koý ÚkðkÚke yk ¼qr{ "RÕðËw„o" Œhefu òýeŒe ÚkE. RÕðËw„o ™k{ fk¤¢{u ykƒunqƒ EzrhÞk „Z™e «rŒf]rŒ ‚{k™ Au. EzrhÞk „Z™e Œ¤uxe{kt …nkut[ðk {kxu
y…¼útþ ÚkE™u Ezh Œhefu òýeŒwt ÚkÞwt. {nk¼khŒfk¤{kt RÕðËw„o™e ¼qr{ …h sq™k Ezh ™„h™ku «ðuþîkh "Äw¤uxk Ëhðkò" y™u "xkðh" ™e[u ÚkE™u …‚kh Úkðwt
ðuýe ðåAhks hks fhŒku nŒku Œuðku WÕ÷u¾ yirŒnkr‚f „útÚkku{kt {¤e ykðu Au. …zu Au.
11 Vuƒúwykhe 2021
EzrhÞk „Z™kt …„rÚkÞkt™wt r™{koý ‚ku÷tfeÞw„™kt fw{kh…k¤™kt …Ae, W¥khu yk„¤ ðÄŒk ™ð„ò…eh™e Ëh„kn, …t[{w¾e {nkËuð
‚{Þ„k¤k Ëhr{Þk™ ÚkÞu÷wt. EzrhÞk „Z™e Œ¤uxeÚke …[k‚uf …„rÚkÞkt [Zeyu yux÷u {trËh, ðuýe ðåAhks™ku …kŒk¤fwtz, {nkhkò sðk™®‚n îkhk r™Š{Œ
zkƒe ƒkswyu „wVk{kt Íhýuïh {nkËuð™wt {trËh ykðu÷wt Au. ßÞkt «k[e™fk¤Úke sðk™rð÷k‚ …u÷u‚, nkrÚkÞku fqðku, rË„tƒh si™ Ëuhk‚h, ïuŒktƒh si™ Ëuhk‚h,
®n„¤ks {kŒkS {trËh, ÷¾w{k æÞk™ fuLÿ, ðsuïhe {kŒkS {trËh, W¥kh{w¾e
rþð®÷„ …h ƒkhu{k‚ fwËhŒe Íhýkt™ku yr¼»kuf ÚkŒku hnu Au. íÞktÚke W…h ŒhV ƒ‚ku
n™w{k™S {trËh, ßðk÷k {kŒkS {trËh suðkt ÄkŠ{f MÚk¤ku ykðu÷kt Au. ¼khŒ¼h{kt
sux÷kt …„rÚkÞkt [ZŒkt "Ëki÷Œ …u÷u‚" ykðu Au. ðe‚{e ‚Ëe™e þYykŒ™k ËkÞfk{kt
ðsuïhe {kŒkS™kt ºký {trËhku ykðu÷kt Au. rn{k[÷ «Ëuþ™kt fkt„zk{kt,
r™Š{Œ Ëki÷Œ …u÷u‚ EzrhÞk „Z™e yku¤¾ ‚{k™ Au. Ëki÷Œ …u÷u‚™kt ƒktÄfk{{kt {nkhküÙ™kt ‚Œkhk{kt y™u ºkeswt „wshkŒ{kt EzrhÞk „Z W…h. Ezh ™„h™kt
rðþk¤ rþ÷kyku™u …ý ‚{kðe ÷uðk{kt ykðe Au, suÚke ‚{S þfkÞ fu Ëki÷Œ …u÷u‚™wt ÷kufku ÷ø™ ƒkË ðhfLÞk™kt AuzkAuze Akuzðk ðsuïhe {kŒkS™k {trËhu òÞ Au.
r™{koý yuf…ý rþ÷k™u ™wfþk™ …nkut[kzâk ð„h fhðk{kt ykðu÷wt Au. Ezh hkßÞ ‚{Þ™kt yirŒnkr‚f yðþu»kku yksu …ý EzrhÞk „Z
hks{nu÷Úke ƒ‚ku sux÷kt …„rÚkÞkt [Zeyu yux÷u EzrhÞk „Z™e yZe W…h ÿ~Þ{k™ ÚkkÞ Au. ÷¾w{k Œ¤kðÚke …rù{u W…h ŒhV [ZŒkt hý{÷™e [kufe
{exh …nku¤e …ÚÚkhku™e Ëeðk÷ þY ÚkkÞ Au. zwt„h …h ƒ™kððk{kt ykðu÷e …ÚÚkhku™e ykðu÷e Au, su™ku WÕ÷u¾ „wshkŒ™kt «r‚Ø "hý{÷AtË" „útÚk{kt …ý fhkÞku Au.
Ëeðk÷™u s EzrhÞku „Z „ýðk{kt ykðŒku nŒku, su y÷„-y÷„ hksðeyku™kt hý{÷™e [kufe™e ƒnkh™e ƒksw ‚wtËh fkuŒhýe fhu÷e ®nËw Ä{o™k Ëuðe-
‚{Þ„k¤k{kt rðMŒhŒku hÌkku nŒku. ËuðŒkyku™e {qŠŒyku ÿ~Þ{k™ ÚkkÞ Au. hý{÷™e [kufe …k‚u ¼qhkƒkðk™e „wVk
EzrhÞk „Z™kt ‚ðkuoå[ rþ¾hu "YXe hkýe™k y÷„-y÷„ hksðeyku™kt ykðu÷e Au ßÞkt MÚkkr™f ¼õŒku ¼s™feŒo™ fhe™u yk ykæÞkÂí{f Ähk™u Wò„h
‚{Þ„k¤k{kt rðMŒhŒku hÌkku nŒku. {nkfk¤e {kŒkS™k {trËhÚke ºke‚uf …„rÚkÞkt fhŒkt hnu Au. ¼qhkƒkðk™e „wVk{kt {½k ™ûkºk™wt …kýe yufXwt fhe™u yk¾wt ð»ko
[Zeyu yux÷u zkƒe ƒksw "…ð™ …kðze" y™u s{ýe ƒksw "YXe hkýe™kt {kr¤Þk" W…Þku„{kt ÷uðk{kt ykðu Au.
ŒhV sðk™ku …ÚÚkh™e Ëeðk÷™ku xÙuf Au. EzrhÞk „Z™kt ‚ðkuoå[ rþ¾hu "YXe hkýe™k „ktÄeS™kt ykæÞkÂí{f „wÁ ©e{ËT hks[tÿS™u ykí{‚kh ÚkÞku yu …wXðe þe÷k
…ý Ezh ™„h™e …rù{u ykðu÷ zwt„h W…h ykðu÷e Au. ©e{ËT hks[tÿSyu
{kr¤Þk" ykðu÷kt Au, su™ku SýkuoØkh ‚ku÷tfeÞw„™kt fw{kh…k¤u fÞkuo nŒku. YXe hkýe™kt
…kuŒk™kt „útÚk{kt W{uÞwO Au fu, "si™ Ä{o™kt [kuðe‚{kt ŒeÚkOfh {nkðeh Mðk{e …ý yk
{kr¤ÞuÚke zwt„hku W…h™kt Œu{s Œ¤uxe™kt Œ{k{ Œ¤kðku ÿ~Þ{k™ ÚkkÞ Au. YXe
zwt„hku{kt rð[hu÷kt Au."
hkýe™kt {kr¤Þk …k‚u™k "xkR„h rn÷" …hÚke hkò hkð ¼ký™e hkýeyu ƒ™kðu÷ Ezh ™„h™e [kuVuh zwt„hku ykðu÷kt Au. yk zwt„hku{kt {nkfk÷uïh
"hkýe Œ¤kð"™e ‚wtËhŒk ‚™hkEÍ y™u ‚™‚ux ð¾Œu {™{kunf nkuÞ Au. {nkfk¤e {nkËuð, fýo™kÚk {nkËuð, fkf÷uïh {nkËuð, ¾ku¾k™kÚk {nkËuð suðkt ykþhu
{trËhÚke yk„¤ s{ýe ƒkswyu W…h YXe hkýe™kt {k¤eÞu sE™u ykÔÞk …[e‚uf rþð{trËhku nkuðkÚke s fnuðkÞ Au fu, "Ezh ™„h™u rþðíð «kó ÚkÞwt Au."
Vuƒúwykhe 2021 12
…whkŒíð y™u ‚tþkuÄ™
„wshkŒ™kt nzÃ…kfk÷e™ ƒtËhku
- ÞÆwƒeh®‚n hkðŒ
„wshkŒ …rù{ ¼khŒ{kt ‚kiÚke ÷ktƒku ËrhÞkrf™khku ÄhkðŒwt hkßÞ Au. Œu {kxu ‚w{uh{ktÚke {¤e ykðu÷ y„uz™k ‚k„kìo™ (R.‚ 2370-2340)™k
yk «Ëuþ ykã yirŒnkr‚f fk¤Úke ‚k„h¾uzwyku™e ¼qr{ hne Au. „wshkŒ{ktÚke ‚{Þ™k Úkhku{ktÚke {¤e ykðu÷ ®‚Äw {wÿk™kt ykÄkhu M…ü ÚkkÞ Au fu Œu ‚{Þ{kt
nzÃ…k ‚ÇÞŒk™k R.‚ …qðuo 2600-1900™k ‚{Þ™kt 550Úke ðÄw MÚk¤ku nzÃ…k ‚ÇÞŒk™ku ðu…kh ‚{wÿ …kh ‚w{uh ‚wÄe rðMŒhu÷ nŒku. Œu W…hktŒ, ƒnuhe™
…whkŒíðrðËkuyu þkuæÞk Au. yk MÚk¤ku …ife fux÷kf {níð™k MÚk¤ku™wt Wí¾™™ ŒÚkk yku{k™ Ëuþku™k rðrðÄ «k[e™ MÚk¤ku™kt …whkŒíðeÞ yLðu»kýkuÚke nk÷™k
fhðk{kt ykðu÷ Au, suÚke Œu ‚{Þ{kt rðã{k™ ™„h Þkus™k, ykŠÚkf y™u ð»kkuo{kt nzÃ…k ‚ÇÞŒk™e ½ýe ðMŒwyku {¤e ykðu÷ Au. yk ðMŒwyku{kt ®‚Äw
‚k{krsf …k‚k™e òýfkhe «kó ÚkR Au. r÷r…ÞwõŒ {wÿkyku, yfef y™u „ku{uË™kt {kuŒeyku ŒÚkk nzÃ…k ‚ÇÞŒk™kt [ku¬‚
ËrhÞkR ðu…kh nzÃ…k yÚkðk ®‚Äw ¾eý™e ‚ÇÞŒk™k ‚{Þu ¾qƒ s «fkh™kt ðk‚ýku «kó ÚkÞu÷ Au.
rðf‚u÷ku nŒku. Œu yt„u™k rðrðÄ …whkðkyku {¤u÷ Au. Œu ‚{Þ™k ‚k„h¾uzw yhƒ R.‚ 1960™k Ë‚fk{kt „wshkŒ{kt ykðu÷ nzÃ…k ‚tMf]rŒ™kt MÚk¤
‚k„h™u …kh …ŠþÞk™k y¾kŒ y™u yku{k™™k y¾kŒ™k Ëuþku ‚wÄe ðu…kh {kxu ÷kuÚk÷™wt ¾kuËfk{ ¼khŒeÞ …whkŒíð ‚ðuoûký™k zkì. yu‚.ykh.hkð îkhk fhðk{kt
sŒk nŒk. Rhkf, ƒnuhe™ y™u yku{k™ RíÞkËe Ëuþku™k rðrðÄ …whkŒíðeÞ ykðu÷ nŒwt. ¾kuËfk{ Ëhr{Þk™ ™„h Þkus™k W…hktŒ …kfe $xku™k [ýŒhðk¤wt
MÚk¤kuyuÚke nzÃ…k ‚ÇÞŒk™e rðrðÄ ðMŒwyku {¤e ykðu÷ Au. {kuxwt Œ¤kð suðwt ƒktÄfk{ {¤e ykÔÞwt nŒwt. yk ƒktÄfk{™ku W¥khðk¤ku ¼k„
«k[e™ {u‚ku…kuxur{Þk (Rhkf)™k rðrðÄ ™„hku suðkt fu, Wh, rfþ, «k[e™fk¤{kt ™Ëe ‚kÚku òuzkÞu÷ nŒku ŒÚkk Ërûký ŒhVÚke …kýe™k r™fk÷ {kxu™e
‚w‚k, ÷khþk, Rrþ™, WB{, r™Ã…wh, ÷„kþ RíÞkrË™k ¾kuËfk{Úke Œuyku™ku nzÃ…k {kuhe nŒe. yk {kuhe™u ¾ku÷ðk y™u ƒtÄ fhðk {kxu Ëhðkò™e ÔÞðMÚkk nŒe. yk
‚ÇÞŒk™k ÷kufku ‚kÚku ‚tƒtÄ nŒku Œuðk …whkðk {¤u Au. R.‚. …qðuo 2400-2350 ™k ƒktÄfk{ ykþhu 216 {exh ÷ktƒw y™u 36 {exh …nku¤wt nŒwt, ßÞkhu yk™e WtzkR 3
‚w{uh ‚ÇÞŒk™k rðrðÄ yr¼÷u¾kuÚke òýfkhe {¤u Au fu rË÷{w™, {„™ y™u {exhÚke ðÄkhu nŒe. zkì.hkðu yk ƒktÄfk{™u ðnký W¼k hk¾ðk {kxu™e
{u÷wnk™k ðnkýku {k÷ ÷R™u íÞkt™k ƒtËhku …h ÷t„h ™k¾Œk nŒk. yk ºkýuÞ Ëuþku „kuËe(Dock) Œhefu yku¤ÏÞwt y™u Œu™k ‚{Úko™{kt rðrðÄ …whkðkyku hsq fÞko, AŒkt
…ife {u÷wnk™e yku¤¾ nzÃ…k ‚ÇÞŒk™k ¼q¼k„ ‚kÚku fhðk{kt ykðu Au. R.‚ y™uf …whkŒíðrðËkuyu yk yt„u ‚tËun ÔÞõŒ fhu÷ Au. òufu, yk ƒktÄfk{ „kuËe
1924{kt ßÞkhu ‚h skì™ {kþo÷u ‚ki«Úk{ðkh ®‚Äw ‚ÇÞŒk™ku fk¤¢{ ™¬e nkuÞ fu ™k nkuÞ, yu ðkŒ{kt þtfk ™Úke fu ÷kuÚk÷ nzÃ…kfk÷e™ ƒtËh nþu, su
fÞkuo nŒku. ¾t¼kŒ™k y¾kŒ W…h ykðu÷wt nŒwt.
13 Vuƒúwykhe 2021
„wshkŒ™kt nzÃ…kfk÷e™ ƒtËhku yt„u rðMŒ]Œ þkuÄ fhŒkt òýðk {éÞwt „wshkŒ{kt ËrhÞkfktXu ykðu÷ nzÃ…kfk÷e™ ð‚knŒku™e ¼ki„kur÷f ÂMÚkrŒ y™u
fu, „wshkŒ™kt ËrhÞkfktXu ykþhu [wB{k¤e‚ nzÃ…kfk÷e™ MÚk¤ku ykðu÷kt Au. su{kt ¾kuËfk{Úke {¤u÷
ºke‚ …rh…õð nzÃ…k ‚ÇÞŒk™kt ŒÚkk ƒkfe W¥kh nzÃ…eÞ ‚tMf]rŒ™kt ‚{Þ™kt yðþu»kku …hÚke Vr÷Œ ÚkkÞ Au fu, Œu ‚{Þu fËk[ {kuxwt y™u ™k™wt hý
Au. yk MÚk¤ku …ife ºký fåA™k ËrhÞk fktXu, ‚kŒ fåA™kt y¾kŒu, yZkh ‚{wÿ™ku ¼k„ nŒk. yk ð‚knŒku ËrhÞkfktXu ykðu÷ nŒe, suÚke «{w¾ ‚{wÿe{k„o
‚kihküÙ™kt ËrhÞkfktXu y™u ƒu ¾t¼kŒ™kt y¾kŒu, …kt[ Ërûký „wshkŒ™kt ËrhÞkfktXu ‚t¼ðŒ: ƒux îkhfkÚke fåA™kt y¾kŒ ÚkR™u {kuxk hý{kt ykðu÷ ¾zeh y™u
ŒÚkk …kt[ {kuxk y™u [kh ™k™k hý™k rf™khu ykðu÷kt Au. h‚«Ë ŒÚÞ yu Au fu ¾kðzk ÚkR™u fkuhe ¢ef ÚkR™u {fhk™™kt ËrhÞkR hMŒu …ŠþÞk™k y¾kŒ™kt Ëuþku{kt
{kuxk¼k„™e nzÃ…kfk÷e™ rfÕ÷uƒtÄ ™„heÞ ð‚knŒku fåA™kt y¾kŒ ŒÚkk {kuxk sŒku nþu. ÷kuÚk÷™ku ‚t…fo …ý ™¤ ‚hkuðh {khVŒ yk {wÏÞ {k„o ‚kÚku nkuÞ Œu{
y™u ™k™k hý™kt fktXk rðMŒkh{kt MÚkkr…Œ nŒe. ‚kihküÙ™k ËrhÞkfktXu {kuxk¼k„u sýkÞ Au. ‚tÞkur„f …whkðk M…ü fhu Au fu, ÷kuÚk÷Úke ¾t¼kŒ™k y¾kŒ ÚkE™u
„úk{eý ð‚knŒku nŒe. Œu{kt …ý {kuxk¼k„™e ð‚knŒku W¥kheÞ nzÃ…k ‚tMf]rŒÚke yhƒ ‚k„h …kh fhe™u {fhk™ ‚wÄe™wt ¾uzký ¾qƒ s ÷kƒwt y™u òu¾{e nþu.
‚tƒtrÄŒ nŒe. yuf{kºk ÷kuÚk÷ s {kuxwt nzÃ…eÞ ™„h nŒwt. yk s heŒu, fåA™k ßÞkhu fu, fåA™k y¾kŒ™ku ytŒrhÞk¤ {k„o ¾qƒ s xwtfku y™u ‚w„{ nþu. yk
ËrhÞkfktXu {kºk ™k™e-™k™e ð‚knŒku MÚkkr…Œ nŒe. su yktŒËuoþeÞ yÚkðk ƒkƒŒ™e …wrü W…hkuõŒ sýkðu÷ ŒÚÞÚke …ý ÚkkÞ Au fu, fu, nzÃ…kfk÷e™
yktŒhhküÙeÞ ‚{wÿe ðu…kh ‚kÚku ‚tf¤kÞu÷ nkuÞ Œu{ sýkŒwt ™Úke, …htŒw fåA™kt {kuxk¼k„™e rfÕ÷kƒtÄ ð‚knŒku fåA™kt y¾kŒ y™u hýfktXuÚke {¤u÷ Au.
y¾kŒ ŒÚkk {kuxk y™u ™k™k hý™k ƒt™u fktXu r™rùŒ ytŒhu nzÃ…kfk÷e™ ™„hku {wÏÞ ƒtËhku
MÚkkr…Œ nŒkt. yk ™„hku{kt ƒux îkhfk …k‚u ykðu÷ ™k„uïh, ™ð÷¾e ƒtËh™k ÷kuÚk÷:- ÷kuÚk÷ y{ËkðkËÚke ™iÉíÞ rËþk{kt ÷„¼„ 85 rf÷ku{exh™kt ytŒhu
™Sf fwtŒk‚e, ‚qhsƒkhe …k‚u ykðu÷ rþfkh…wh, ™k™k hý™kt fktXu ykðu÷ ykðu÷ Au. yk nzÃ…kfk÷e™ MÚk¤ ‚kƒh{Œe y™u ¼ku„kðku ™Ëeyku™k ðå[u
fk™{uh, ™„ðkzk ‚qhfkuxzk ŒÚkk {kuxk hý™kt fktXu ykðu÷ Äku¤kðehk Œu{s sq™e ¾t¼kŒ™kt y¾kŒ™e W¥khu ykðu÷ Au. R.‚ 1954 Úke 1963 ‚wÄe ynetÞk
fwhý RíÞkrË™ ‚{kðuþ ÚkkÞ Au. yk ƒÄkt ™„hku™wt ¼khŒ ‚hfkh …whkŒíð ¾kuËfk{ fhðk{kt ykÔÞwt nŒwt. ¾kuËfk{{kt ÷„¼„ ÷tƒ[kuh‚ ykfkh™wt {kuxwt
‚ðuoûký rð¼k„, „wshkŒ hkßÞ …whkŒíð ¾kŒwt, {nkhkò ‚ÞkShkð „kÞfðkz ƒktÄfk{ {¤u÷ Au, su™u „kuËe (Dock) Œhefu yku¤¾ðk{kt ykðu÷ Au. yk
Þwr™ðŠ‚xe, ðzkuËhk îkhk …whkŒíðeÞ ‚tþkuÄ™ fhðk{kt ykðu÷ Au. Œu W…hktŒ, „kuËe™e(Dock) ytËhÚke …ÚÚkh™wt ÷t„h {¤u÷ Au y™u ™Sf{kt ð¾kh™k yðþu»kku
hküÙeÞ ‚{wÿrð¿kk™ ‚tMÚkk, „kuðk Œu{s zu¬™ fkì÷us, …q™k îkhk …ý {¤u÷ Au. Wí¾™™fŒko zkì.yu‚.ykh.hkð {wsƒ yk „kuËe R.…q. 2350 Úke 1900
„wshkŒ™e rðrðÄ nzÃ…kfk÷e™ ð‚knŒku yt„u ði¿kkr™f heŒu ‚tþkuÄ™ fhðk{kt ‚wÄe W…Þku„{kt nŒe.
ykðu÷ Au.
„wshkŒ{kt ykðu÷ W…hkuõŒ sýkðu÷ nzÃ…kfk÷e™ ð‚knŒku™kt ¼q„ku¤ ŒÚkk Œu™wt
MÚk¤ rð~÷u»ký fhŒkt ™e[u {wsƒ™e h‚«Ë nfefŒku òýðk {¤e Au:
Ÿ {kuxk¼k„™e ð‚knŒku nk÷™e ÂMÚkrŒ {wsƒ fåA™k y¾kŒ ŒÚkk hýfktXuÚke 1
Úke 3 rf÷ku{exh™k ytŒhu MÚkkr…Œ nŒe, {kºk fwtŒk‚e 8 rf÷ku{exh™k ytŒhu Au.
Ÿ Ëhuf ð‚knŒ MÚkk™eÞ ™ËefktXu MÚkkr…Œ fhðk{kt ykðu÷ nŒe. yk ™Ëeyku
ËrhÞk yÚkðk hý ‚kÚku òuzkÞu÷e nŒe.
Ÿ {kuxk¼k„™k ™„hku ðu…kh™u ‚tƒtrÄŒ ykiãkur„f Wí…kË™ ‚kÚku ‚tf¤kÞu÷kt
nŒkt y™u íÞkt fwþ¤ fkhe„hku þt¾, yfef, „k{uË, nkÚkeËktŒ, [xo, ‚ku™k,
[ktËe, Œktƒw ŒÚkk yLÞ ‚k{„úeÚke rðrðÄ ðMŒwyku ƒ™kðŒk nŒkt. yk ™„hku
rðrðÄ «fkh™kt {ýfkyku, ƒt„zeyku RíÞkrË™k RíÞkrË™k Wí…kË™™kt «{w¾
{Úkf nŒkt.
Ÿ yk ð‚knŒku{ktÚke [ku¬‚ «fkh™e {kxe™e fkuXeyku™k yðþu»kku {¤u÷ Au,
su™u …whkŒíðrðË ç÷uf M÷eÃz ðuh (Black Slipped Ware) fnu Au. yk
fkuXeyku™ku Œr¤Þkðk¤ku ¼k„ ¾qƒ s ‚ktfzku nŒku. yk ¼k„™u ðnký{kt
¾kt[kðk¤k Ã÷uxVkì{o W…h „kuXððk{kt ‚h¤Œk nþu Œu{ Œs¿kku™ku {Œ Au.
yk{ yk fkuXeykuÚke rðrðÄ ðMŒwyku „wshkŒ{ktÚke …ŠþÞk™kt y¾kŒ™kt Ëuþku{kt
ËrhÞkR {k„uo {kuf÷ðk{kt ykðŒe nŒe. yk «fkh™e fkuXeyku™k ¼kt„u÷k
xwfzkyku yku{k™, ƒnuhe™ Œu{s {u‚ku…kuxur{Þk™k rðrðÄ ‚{fk÷e™
MÚk¤ku™kt ¾kuËfk{Úke «kó ÚkkÞ Au.
Ÿ
Vuƒúwykhe 2021 14
™k„uïh:- yku¾k ƒtËh …k‚u «r‚Ø ™k„uïh ßÞkurŒ‹÷„ ™Sf nzÃ…kfk÷e™ ™„ðkzk:- ™„ðkzk™e nzÃ…eÞ ð‚knŒ ™k™k hý™kt …qðo fktXk …h MÚkkr…Œ nŒe
ðMŒe nŒe. ¾kuËfk{ Ëhr{Þk™ ynetÚke þt¾™e rðrðÄ ðMŒwyku {¤e ykðu÷ Au, ŒÚkk ‚t¼ðŒ: ™¤ ‚hkuðh y™u ¾t¼kŒ™kt y¾kŒ™kt s¤{k„o …h ykðu÷ nþu. yk
suÚke òýfkhe {¤u Au fu yk MÚk¤ þt¾™k ðu…kh™wt {níð…qýo fuLÿ nþu y™u MÚk¤ þt¾™e ðMŒwyku™k Wí…kË™™wt «{w¾ {Úkf sýkÞ Au, ßÞkt ËrhÞkR {k„uo
ynet™k ÷kufku ‚{wÿe ‚tþkÄ™ku™wt Ëkun™ fhŒk nþu fu{ fu, yk MÚk¤ yhƒ ‚k„h þt¾™e ykÞkŒ-r™fk‚ ÚkŒe nþu, Œu{ sýkÞ Au.
‚whfkuxzk:- yk MÚk¤ fåA™kt …qðo rðMŒkh{kt ™k™k hý™kt …rù{ fktXu ‚ýðk
y™u fåA™kt y¾kŒ™e ŒÆ™ ™Sf ykðu÷ Au.
„k{ …k‚u ykðu÷ Au. nzÃ…kfk÷e™ rfÕ÷kƒtÄ ™„h MÚkkr™f ™Ëe™k W¥kh fktXu
fwtŒk‚e:- fwtŒk‚e hksfkux rsÕ÷k{kt ™ð÷¾e ƒtËhÚke ÷„¼„ 8 rf÷ku{exh™k MÚkkr…Œ nŒwt. Wí¾™™fŒko™kt yr¼«kÞ {wsƒ yk ™Ëe «k[e™ fk¤{kt ÷„¼„
ytŒhu ykðu÷ Au. yk MÚk¤™wt Wí¾™™ z쬙 fkì÷us, …wýu ŒÚkk „wshkŒ hksÞ …kuýk rf÷ku{exh rðMŒkh{kt rðMŒhu÷e nŒe y™u hý ‚kÚku òuzkÞu÷ nŒe. nk÷{kt
…whkŒíð ¾kŒk îkhk fhðk{kt ykðu÷ nŒwt. yk MÚk¤ Vw÷fe ™Ëe™k s{ýkt fktXu hý ÷„¼„ 6.5 rf÷ku{exh …qðo{kt ykðu÷ Au. nzÃ…k fk¤{kt yk ™Ëe™ku W…Þku„
ykðu÷ Au y™u fåA™k y¾kŒÚke ykþhu 5 rf÷ku{exh™k ytŒhu ykðu÷ Au. ðnký ÔÞðnkh {kxu ÚkŒku nŒku Œuðe ‚t¼kð™k Au.
Wí¾™™ Ëhr{Þk™ ynetÚke nzÃ…kfk÷e™ ykuðkhku (z¬ku), [kufe y™u ykux÷ku Äku¤kðehk:- fåA™kt {kuxk hý ðå[u ykðu÷ ¾rzh ƒux{kt yk nzÃ…kfk÷e™ MÚk¤
{¤u÷ Au. yk ƒÄk ƒktÄfk{ku ™Ëe ŒhV™kt ¼k„u ƒktÄðk{kt ykðu÷ nŒkt, suÚke ykðu÷ Au. R.‚.1990Úke 2004 ‚wÄe ÚkÞu÷ Wí¾™™Úke ynet nzÃ…kfk÷e™ ¾qƒ
…whkŒíðrðËkuyu yk MÚk¤™u ™k™k ƒtËh Œhefu yku¤ÏÞwt Au. s {kuxwt ™„h {¤e ykðu÷ Au. yk ™„h™e „ý™k yíÞkh ‚wÄe {¤u÷ «{w¾
ƒ„‚hk:- {kr÷Þk Œk÷wfk{kt ykðu÷ ƒ„‚hk fåA™kt y¾kŒ™kt Ërûký fktXk W…h nzÃ…eÞ ð‚knŒku{kt fhe þfkÞ. yk rfÕ÷kƒtÄ ™„h ºký ¼k„{kt ðnu[kÞu÷wt nŒwt
y™u ™„h{kt …kýe ‚t„ún fhðk™e ¾qƒ s ‚wtËh ÔÞðMÚkk nŒe. yk ™„h fËk[
ykðu÷ Au. yk rfÕ÷kƒtÄ ð‚knŒ nk÷{kt y¾kŒÚke 500 {exh™kt ytŒhu Au y™u
Œífk÷e™ „wshkŒ™kt ¼q«Ëuþ™wt ‚kiÚke {kuxwt {Úkf nŒwt y™u {wÏÞ ðu…kh fuLÿ nþu.
nzÃ…k fk¤{kt MÚkkr™f ™k¤kÚke y¾kŒ ‚kÚku òuzkÞu÷wt nþu Œu{ sýkÞ Au. yk ynetÚke Œu ‚{Þ{kt «[r÷Œ rðrðÄ Wãku„ku™k fkh¾k™kyku {éÞk Au. ™„h™k
MÚk¤uÚke …ÚÚkh™kt {ýfk Œu{s þt¾™e ƒt„zeyku ŒÚkk yLÞ ðMŒwyku Œu{s W¥kh{kt ÷„¼„ 3 rf÷ku{exh™k ytŒhu nk÷™k {kuxk hý™k fktXu ‚khý ™k{™wt
rVÞkL‚™kt {kuŒeyku ƒ™kððk™kt fkh¾k™k {éÞk Au. MÚk¤ ykðu÷ Au, su ‚{fk÷e™ ð‚knŒ nŒe. yk ð‚knŒ Œu ‚{Þ™k Äku¤kðehk™wt
rþfkh…wh:- fåA™kt y¾kŒ™kt W¥kh fktXu ‚qhsƒkhe …k‚u yk MÚk¤ ykðu÷ Au. yk {wÏÞ ƒtËh nþu, Œu yt„u™k ‚ktÞkur„f …whkðk W…÷çÄ Au.
…ý nzÃ…kfk÷e™ rfÕ÷kƒtÄ ð‚knŒ nŒe, su™k …rù{ ¼k„{ktÚke ™Ëe …‚kh sq™e fwhý:- fåA™k ¾kðzk rðMŒkh{kt {kuxk hý™kt fktXu yk nzÃ…eÞ ð‚knŒ™k
ÚkŒe nŒe. yk ™Ëe hý ‚kÚku òuzkÞu÷ nŒe, su ÷„¼„ 1-2 rf÷ku{exh™kt ytŒhu yðþu»kku {éÞk Au. yk rfÕ÷kƒtÄ ð‚knŒ hýÚke ÷„¼„ 1 rf÷ku{exh™k ytŒhu
ykðu÷ Au. yk MÚk¤Úke nzÃ…kfk÷e™ rðrðÄ ðMŒwyku {¤e ykðu÷ Au. yk MÚk¤ ykðu÷ Au ŒÚkk MÚkkr™f ™Ëe îkhk hýÚke òuzkÞu÷ Au. yk nzÃ…eÞ ™„h
nMŒf÷k™wt y™u …ÚÚkh y™u þt¾™e [esðMŒwyku ƒ™kðk™wt {Úkf sýkÞ Au. „wshkŒ™kt nzÃ…kfk÷e™ {wÏÞ ‚{wÿe{k„o™wt ‚t¼ðŒ: ytrŒ{ {wÏÞ ƒtËh nþu
fu{ fu, íÞktÚke …rù{ ŒhV fkuhe ¢ef ‚wÄe ÷wýk y™u fxuïh r‚ðkÞ yLÞ
fk™{uh:- fåA™kt …qðo rðMŒkh{kt ™k™k hý™k W¥kh fktXu yk MÚk¤ ykðu÷ Au.
nzÃ…eÞ MÚk¤ {¤u÷ ™Úke. WõŒ ƒt™u MÚk¤ku …ý „úk{eý ð‚knŒku sýkÞ Au.
¾kuËfk{Úke ynet rfÕ÷kƒtÄ ð‚knŒ {¤e ykðu÷ Au. yk ð‚knŒ MÚkk™eÞ ™Ëe™kt W…hkuõŒ {wÏÞ ƒtËhku r‚ðkÞ y„kW sýkÔÞk {wsƒ „wshkŒ™kt ðŒo{k™ y™u
Ërûký fktXu MÚkkr…Œ nŒe ŒÚkk yk ™Ëe{k„oÚke ™k™k hý ‚wÄe ™kifk îkhk s þfâ «k[e™ ËrhÞkfktXu nzÃ…kfk÷e™ y™uf MÚk¤ku ykðu÷ Au, su MÚkkr™f ™k™kt ƒtËhku
nþu. yk MÚk¤uÚke …ý {kuŒe, {ýfk, ƒt„zeyku W…hktŒ ‚ku™k, Œktƒk, nkzfk, nþu y™u Œu{™ku W…Þku„ {kAe{khe ŒÚkk MÚkkr™f yðhsðh {kxu ÚkŒku nþu.
RíÞkËe™e ƒ™u÷e rðrðÄ ðMŒwyku {¤u÷ Au, suÚke Œu {níð™wt ðu…kh {Úkf sýkÞ yk{, nzÃ…kfk÷e™ „wshkŒ{kt ðu…khe y™u MÚkkr™f W…Þku„ ƒt™u {kxu ƒtËhku nŒk
Au. Œu ƒkƒŒu þtfk™u MÚkk™ ™Úke.
15 Vuƒúwykhe 2021
ErŒnk‚ y™u ‚tþkuÄ™
¼[
q h{khue {nk‚„
t kú{
‚tf÷™ - xe{ yŒwÕÞ ðkh‚ku
yuf ‚{Þu „wshkŒ{kt Äúku÷ …k‚u™k ¼q[h{kuhe ™k{™k MÚk¤u Œku y{wf RrŒnk‚fkhku™k {Œu ¼q[h yu ƒnw[h™wt {q¤ Y… Au. Œu ¼qr{
yfƒh™k ‚wƒk yÍeÍ fkufk y™u ò{ ‚ŒkS ðå[u R.‚. 1591{kt ÷zkE ÚkE …h rð[h™kh {kŒkS™wt ™k{ Au. y„kW íÞkt ƒnw[h {kuhe ({k)™wt {trËh nkuðwt
nŒe. yk ÷zkE Úkðk™wt fkhý yu nŒwt fu, R.‚. 1573{kt yfƒhu ‚w÷Œk™ òuRyu. {wÂM÷{ fk¤{kt yk {trËh Œkuze …zkÞwt nkuR þfu. …ý yu {Œ{kt fkuE ðsqË
{wÍ^Vh þkn ºkeò …k‚uÚke „wshkŒ SŒe ÷eÄwt. …ý ßÞkhu ‚w÷Œk™ {wÍ^Vh sýkŒwt ™Úke. yk ÷zkE rð¢{ ‚tðŒ 1647 (E.‚. 1591){kt ÚkE nŒe. Œu™ku
þknu Vhe y{ËkðkË, ‚whŒ y™u ¼Y[ SŒe ÷eÄk yu ‚{Þu {w½÷ku™ku „wshkŒ™ku yr¼÷u¾eÞ …whkðku ÞwØ™k {uËk™{kt hnu÷ku „ku…k÷ ƒkhkux™ku …kr¤Þk ÷u¾ yk…u Au.
‚qƒku yçËwh hne{¾k™ yk ƒt™u™u hkufe ™ þfŒk yfƒhu „wshkŒ™u þktŒ …kzðk yk¾hu ½{k‚ký ÞwØ Äúku÷™k …kËh{kt {åÞwt y™u ƒt™u ÷~fh™k ‚ir™fku ‚k{‚k{k
…kuŒk™k ËqÄ ¼kE r{Íhk yÍeÍ fkufk™u „wshkŒ™k ‚qƒk Œhefu {kufÕÞku suýu ykðe „Þk.
‚w÷Œk™ {wÍ^Vh þkn™u …fze ÷eÄku …ý ‚w÷Œk™ {wÍ^Vh þkn Úkkuzk ‚{Þ{kt þYykŒ{kt ò{ ‚ŒkS™wt ÷~fh SŒ {u¤ðe hÌkwt nŒwt. …htŒw, sq™k
íÞktÚke ¼k„e „Þku. y…{k™ y™u ðuh™ku ƒË÷ku ÷uðk yu™u ÞkË hk¾e yu Þw„{kt hküÙeÞŒk™e ¼kð™k
‚w÷Œk™ {wÍ^Vh þkn ¼k„e™u ¾huze™k þk‚f ÷ku{k ¾w{ký™k
¾e÷e ™k nkuðkÚke Ëku÷Œ¾k™ ÷kuËe y™u ÷ku{k ¾w{ký yÄðå[uÚke ÞwØ{ktÚke ¾‚e
yk©Þu „Þku y™u íÞktÚke …kAku ¼k„e™u ò{ ‚ŒkS™k yk©Þu ò{™„h „Þku, …ý,
„Þk y™u ò{ ‚ŒkS™e nkh ÚkE. ‚kÚku ‚kÚku ò{ ‚ŒkS™k fwtðh yòS {hkÞk
ƒkËþkn yfƒhu …kuŒk™k ¼k„e „Þu÷k fuËe™u …fzðk {kxu ykfkþ-…kŒk¤ yuf fÞko
y™u Œu{™k þkuf{kt 400 ð»ko ‚wÄe ò{™„h hkßÞ™e «òyu þeŒ¤k ‚kŒ{™ku
y™u {w½÷ ÷~fh hðk™k fÞwO y™u ÷~fh™k ™uŒk fhefu ™ðht„ ¾k™™u ™eBÞku.
Œnuðkh WsÔÞku ™nkuŒku. yòS™k þkuZe hkýe ‚qhsfwtðhƒk™u yòS™e …k½ze
…htŒw, ™ðht„ ¾k™™u ò{ ‚ŒkSyu ‚w÷Œk™ {wÍ^Vh þkn™u ‚kut…e Ëuðk™e
òuŒk ‚Œ [zâwt y™u Œuyku ‚Œe Úkðk ŒiÞkh ÚkÞk. íÞkhu Œu …kuŒu Äúku÷™k hks…qŒku
M…ü ™k …kze ËeÄe y™u fÌkwt fu ‚w÷Œk™ y{khku ykr©Œ Au, ŒuÚke y{u Œu™u
‚kut…eyu Œku y{khk ûkºkÞ Ä{o™u ƒèku ÷k„u.yk yt„u ¾qƒ s ðkxk½kxku [k÷e …ý ÞwØ{kt ÷zðk Œku ykÔÞk s ™nkuŒk …ý Œuýu yòS™k hkýe™u Äúku÷™k ÞwØ™k
ò{ ‚ŒkS {wÍ^Vh þkn™u ‚kut…ðk {kxu yuf™k ƒu ™k ÚkkÞ. ŒuÚke yk¾he W…kÞ {uËk™{kt ÷E sðk{kt {ËË fhe nŒe y™u hkýe yòS™k {kÚkk™u ¾ku¤k{kt ÷E
Œhefu {w½÷ ÷~fh rðh{„k{Úke ò{™„h ŒhV yk„¤ ðæÞwt íÞkhu yuf {Œ ‚Œe ÚkÞk.
{wsƒ ò{u ÞwÂõŒ ðk…he fu yk ÷~fh ò{™„h …nkut[u, Œu™u ƒË÷u yk…ýu s yk ÞwØ{kt A ¾k{e hne sðk …k{e nkuðk™wt zkì. «ãw{™ ¾k[huyu Œu{™k
‚k{k [k÷eyu Œku ò{™„h™e ¾wðkhe ™ ÚkkÞ y™u ò{™wt ÷~fh …ý Äúku÷ ‚wÄe '¼q[h{kuhe™e ÷zkE' ™k{™k …wMŒf{kt ™kutæÞwt Au. yk ÞwØ ‚{kÂó Œku ÚkE …ý Œu{
‚k{wt s ykðe „Þwt y™u íÞkt yfƒh™k ‚iLÞ y™u ò{™k ‚iLÞ ðå[u ÷zkE ÚkE. AŒkt, yfƒh™k ‚iLÞÚke ™k‚Œku VhŒku y™u ò{™k yk©Þu hnu÷ku ‚w÷Œk™
yk ÞwØ{kt ò{™k …ûku 30,000™wt y™u yfƒh™k …ûku 10,000™wt ÷~fh nŒwt. {wÍVhþkn Œku nkÚk ™ ÷køÞku …ý …AeÚke fåA™k hkð ¼kh{÷Syu …kuŒk™k
yk ÞwØ{kt y™uf òŒ™k hks…qŒku y™u [khýku {kÞko „Þk. yk ÷zkE su MÚk¤u ÚkE hks…qŒe Ä{o™u yð„ýe™u …kuŒk™u {kuhƒe …h„™wt {¤u yu ÷k÷[Úke ‚w÷Œk™
íÞkt ¼q[h ™k{™ku {kuhe þk¾k™ku hks…qŒ {k÷Äkhe „kÞku™e Íkuf fhe íÞkt ƒu‚Œku, {wÍ^Vh þkn™u SðŒku {w½÷ku™u ‚kut…e ËeÄku. íÞkhu …Xkýkuyu hkð ¼kh{÷S™ku
ŒuÚke Œu™k ™k{ W…hÚke Œu Äkh™wt ™k{ s ¼q[h{kuhe ÷kufS¼u [ze „Þwt. íÞkt …kr¤Þku ¾kuzâku y™u íÞkt yk Ëwnku ÷¾kÔÞku:
Vuƒúwykhe 2021 16
ƒu y˃eÚke ƒku÷Œk fu
¼khk fåA fk ¼q…rŒ ni ¼khe {rŒ ne™,
yuf {kuhƒe fkhýu …¬z {wÍ^Vh Ëe™,
fåA fku {rŒ nký ¼khku ¼q…rŒ,
yuf yuf {kuhƒe fkhýu {wÍ^Vh ËÞku ‚kut…,
hkð ¼kh{÷Syu ‚w÷Œk™ {wÍ^Vh þkn™u fåA™k fk¤k zwt„h{kt …åA{kE…eh™k MÚkk™fu ‚tŒkzâku nŒku. íÞktÚke ƒnkh ÷kðe 23 rz‚uBƒh, 1592™k hkus þkne
‚u™k…rŒ yçËwÕ÷k ¾k™ …k‚u …fzkðe ËeÄku. yu …ý {k™…k™ ðk¤ku y™u MðòŒ™u ðhu÷ku ƒkËþkn nkuðkÚke Œuýu Mð{k™™u ™ nýkðk Ëuðk {kuhƒe …k‚u™k Ä{fzk „k{u …kuŒk™e
…k‚u ‚tŒkze hk¾u÷ y†kÚke „¤w fk…e yk…½kŒ fhe ÷eÄku, …ý Ëw~{™ku™k nkÚk{kt ™ „Þku. yhu, Œu …Ae …ý {w½÷ ÷~fhu Œku yuðe ™]þt‚Œk ƒŒkðe y™u ‚w÷Œk™ {wÍ^Vh þkn™wt
{kÚkwt fk…e™u ykÍ{¾k™ fkufk …k‚u y™u íÞktÚke r™Ík{wÆe™ ƒûkeyu yfƒh™k Ëhƒkh{kt {kuf÷kÔÞwt nŒwt.
yk ÞwØ™wt …rhýk{ yu ykÔÞwt fu sq™k„Z™k Ëku÷Œ¾k™u ÞwØ{kt ¼k„ ÷eÄku nŒku y™u Œuýu …ý Ë„ku fÞkuo nŒku, ŒuÚke ÞwØ ƒkË {w½÷kuyu sq™k„Z™u nhkÔÞwt y™u ¾trzÞwt
hkßÞ ƒ™kÔÞwt. sq™k„Z™k hks™k ðtþs™u sq™k„Z …kAwt ™ {éÞwt …ý Œu™e ò„eh þe÷, ƒ„‚hk, fuþkuË y™u [kuhðkz …kAk {éÞk. ò{ ™ƒ¤k …zŒk …kuhƒtËh™k hkýe
f÷kƒkEyu ò{™„h ‚k{u ƒktÞku [zkðe y™u ‚„eh …wºk ¾e{kS™u AkÞk{kt „kËeyu ƒu‚kzÞk nŒk. ykþhk Ä{o™k y™uf „eŒku y™u frðŒkyku fkrXÞkðkz{kt íÞkhu y™u …AeÚke
h[kÞk Œu yk ÞwØ™wt ‚ktMf]rŒf …rhýk{ „ýkðe þfkÞ. ò{™„h™k ÷k¾kuxk BÞwrÍÞ{{kt yk ÷zkE™wt yuf {kuxwt r[ºk Au. Œu{ktÚke yÇÞk‚wyku ½ýwt ƒÄwt yk ÷zkE rðþu òýe þfu
Au.
17 Vuƒúwykhe 2021
MÚkk…íÞfeÞ ðkh‚ku
þnuh…™kn fkux, ‚whŒ
- su™e÷ {kuhu
„wshkŒ{kt …kihkrýf ‚{ÞÚke su Œu ‚{Þ™k hkò {nkhkòyku îkhk Œu{™k rðMŒkh fu þnuh™e VhŒu fkux rðMŒkh ŒiÞkh fhðk{kt ykðŒku, su fkux Ëw~{™ku ‚k{u Œu{™wt
y™u «ò™wt hûký fhŒku. y{ËkðkË{kt ykðu÷ ¼ÿ …rh‚h y™u fkux rðMŒkh rð»ku Œku ‚ki fkuE òýu Au. …htŒw ‚whŒ þnuh™u VhŒu yuf ™rn …ý ƒu-ƒu fkux nŒk, Œu™k rð»ku ½ýk
ykuAk ÷kufku™u {krnŒe Au.
sw™k ‚whŒ þnuh ™u þnuh…™kn y™u yk÷{…™kn ™k{™k ƒu fkux nŒk. su y÷„ y÷„ þk‚™fk¤{kt y™u y÷„ y÷„ þk‚fkuyu ƒtÄkÔÞk Au. Œu{ktÚke þnuh…™kn
fkux (1679) yu ‚kiÚke sq™ku fkux Au.
yksu ‚whŒ™kt ytËh™k fkux " þnuh…™kn fkux ” rðþu òýeþwt. W…h Ëþkoðu÷ yk Ëhðkòu þnuh…™kn fkux ™ku ¼k„ Au. ‚whŒ ™k ¾sqhkðkze rðMŒkh{kt ykðu÷k yk
Ëhðkò ™u ¾sqhkðkze „ux Œhefu yku¤¾ðk{kt ykðu Au. ‚whŒ™k rfÕ÷k™e W¥kh ¼k„{kt yk fkux ™ku Úkkuzkuf ¼k„ ƒ[u÷ku Au.
R.‚. 1664 {kt Aºk…rŒ rþðkS {nkhksu fhu÷k yk¢{ý …Ae ‚whŒ™e hûkk {kxu ykiht„Íuƒ ™k ykËuþÚke ‚whŒ™kt ‚wƒuËkh {wMŒËe hRŒ ¾k™ WVo rhykÞŒ ¾k™u
R.‚. 1664 {kt yk fkux ƒktÄðk™e þYykŒ fhe nŒe. su™u ƒktÄðk{kt 15 ð»ko sux÷ku ‚{Þ ÷køÞku nŒku.
íÞkhƒkË ‚whŒ{kt ðMŒeËh ðÄŒk ™ðk fkux ™e sYh …ze. ykÚke 38 ð»ko …Ae {w½÷ þk‚f VÁ¾rþÞh ™k ykËuþÚke ‚whŒ™k ‚wƒuËkh {wí‚Ëe niËh fw÷e¾k™u ™ðku
fkux "yk÷{…™kn" (1725) ƒktÄðk{kt ykÔÞku.
su™e ÷tƒkE ‚kzk …kt[ {kE÷ nŒe.
þnuh…™kn fkux ™u ƒktÄðk{kt 15
ð»ko™ku ‚{Þ ÷køÞku nŒku su™e ÷tƒkE 3 {kE÷
sux÷e nŒe y™u Ÿ[kE 12 {exh nŒe. yk
fkux™u 14 Ëhðkò nŒk. su{ktÚke nk÷ yk yuf s
Ëhðkòu nÞkŒ Au. su Vwhò ykuðhk …k‚u ykðu÷
Au. yk÷{…™kn fkux™e su{ yk fkux …ý
„ku¤kfkh ykfkh{kt ‚whŒ™k VhŒu Œu™e hûkk fhŒku
nŒku.
þnuh…™kn y™u yk÷{…™kn fkux™k
1 Ëhðkò™wt ™k{ ‚h¾wt nŒwt, yu™wt ™k{ ™ð‚khe
Ëhðkòu. ™ð‚khe sðk™k {k„o ™u ÷k„e™u yk 2
Ëhðkò nkuðkÚke yk Ëhðkò™k ™k{ …ý
™ð‚khe Ëhðkòu yu{ hk¾ðk{k ykÔÞk nŒk.
yk fkux™u …ý yk÷{…™kn fkux™k Ëhðkò ™e
su{ ^÷z „ux nŒk. suÚke …wh™wt …kýe ‚whŒ
þnuh{kt ™ «ðuþu. yk fkux™e rËðk÷ ytËksu 10
Vqx sux÷e …nku¤e nŒe.su™k …h ‚ir™fku
…nuhuËkhe fhŒk nŒk. yk fkux ™e ƒnkh™e ƒkswyu
fkux™u yze™u ¾kze …ý nŒe.
nðu yk fkux …ý Œqxðk™e nk÷Œ{kt
Au. yk Ëhðkò™e ƒksw{kt ykðu÷ yu…kxo{uLx
{ktÚke ÷kufku yðkh™ðkh ynet f[hku ™k¾Œk nkuÞ
Au. ytËksu 300 Úke 400 ð»ko sq™e yk
yirŒnkr‚f MÚk¤ rËð‚u™u rËð‚u f[hk™k Z„÷kt
™e[u ˃kR hne Au.
RrŒnk‚fkh R. R. Ëu‚kE ™e …wMŒf
"‚whŒ ‚ku™k™e {whŒ" (1958) {kt þnuh…™kn
fkux™e yrÄf {krnŒe yk…u÷ Au.
Vuƒúwykhe 2021 18
rþÕ… y™u ‚tþkuÄ™
Ashta-Nayika
- Anita Korde
fhkuzku ð»ko …nu÷k ¼k»kk ™nkuŒe …ý ‚tðuË™ku nŒk, r[ºkku nŒk, nðk{kt yk…ýu íÞkt ‚so™kí{f ûkuºku…Ë, ¼s™, Ëwnk, nkRfw, {ne™k, ‚kuhXk,
‚t„eŒ nŒwt. …]Úðe …h {ký‚ ykÔÞku …Ae Œuýu …ÚÚkh fu ÷kfzwt „ƒzŒwt „ƒzŒwt sŒwt ÷kuf„eŒ, ÷kuffÚkk, fnuðŒku, ÷½w™ð÷, xqtfeðkŒko, {kE¢kurVõþ™Úke {ktze™u
òuE™u [¢™e þkuÄ fhe. fk[wt {kt‚ fu Vq÷ ¾kŒk ¾kŒk …ÚÚkh yÚkzkðkÚke yk„ …uËk {nk™ð÷ ‚wÄe ‚so™ku ÚkÞk Au. nMŒ«Œku Úke {ktze™u rðþk¤ „útÚkku yk…ýe ¼k»kk{kt
fhe. yu s heŒu fkuR ÿ~Þ òuE™u fþe ¼ki„kur÷f ½x™k òuE ™u „¤k{ktÚke 'y' Au. yksu …ý …wMŒfku™e nòhku ™f÷ku A…kÞ Au y™u ðu[kÞ Au. …å[e‚-ºke‚
yuðku Wå[kh ™ef¤e „Þku ™u ¼k»kk ™ku sL{ ÚkÞku. {ký‚™e {kuxk{kt {kuxe þkuÄ ykð]r¥kyku ÚkkÞ Au. yk {kŒ]¼k»kk™u [kn™khku „wshkŒe Au, yu™wt „wshkŒe …ýwt Au.
'¼k»kk' Au. ƒÄk ð„h [k÷þu …ý ¼k»kk ð„h ™net [k÷u …ý ¼k»kk ð„h ™wt ¿kk™-rð¿kk™™e y™uf þk¾kyku {kŒ]¼k»kk{kt rðf‚e Au. y™wðkËku ŒhV ¾qƒ s
'y'{ktÚke s y, yk, R, E, W, Q ð„uhu þkuÄkÞwt nþu. sYrhÞkŒ «{kýu f,¾,„,½ æÞk™ hÌkwt Au. yk ¼k»kk™ku rðfk‚ Au.
ð„uhu æðr™yku r{© fÞko nþu. …Ae Œku ¼ki„kur÷f ƒË÷kð, ™Ëeyku ,…nkzku , ËrhÞk yk…ýu íÞkt ‚kiÚke ðÄw ò¤ðýe {kŒ]¼k»kk™e fhe nkuÞ Œku yu
ð„uhu™u fkhýu ‚{ks ÚkÞku ™u «kËurþfŒk …ý ykðe. …kuŒk™k rðMŒkh …qhŒk „k{zkykuyu fhe Au. yksu „k{zk™k ÷ø™, ðh½kuzk ð„uhu Wí‚ðku{kt „wshkŒe
ÔÞðnkhku [÷kððk {kxu «Ëuþ™e …kuŒk™e ¼k»kk ƒ™e. ¼khŒ Þwhkur…Þ™ sqÚk{ktÚke „eŒku s ðk„u Au ™u „ðkÞ Au, ÷kufku ™k[u Au. yksu ðkŒ ðkŒ{kt ÷kufðkŒko, fnuðŒku,
„wshkŒe hksMÚkk™e sqÚk™u y÷„ Œhe ykÔÞwt. '¼hŒuïh ƒknwƒr÷hk{' ÁrZ«Þku„ku „k{u„k{ ƒku÷kÞ Au. yksu hkus ™ðk ™ðk „eŒku h[kÞ Au, yu™k Œk÷u
r‚æÄnku{™wt þçËk™wþk‚™' suðe f]rŒyku {¤e ‚ku¤{e ‚Ëe{kt ¼k÷ý' „wshkŒe ™[kÞ Au. Þwxâwƒ W…h xe{÷e fu÷kuf „eŒ ‚[o fhþku Œku yks™ku „k{zk™ku
¼k»kk' yuðwt fnu ‚¥kh{e {e ‚Ëe{kt «u{k™tË '„wshkŒe ¼k»kk' «Þku„ fhu „wsoh¥kk fu „wshkŒe «u{ Œ{™u [ku¬‚ {¤þu.
„wsohºkk {kt {kÁ „wsoh suðku ¼kð sL{u. ™{o˼k»kk™u fwhƒk™ ÚkE òÞ þk¤kykuyu „wshkŒe ¼k»kk™u {níð yk…ðk {ktzâwt Au, ™ðe rþûký
.Ë÷…Œhk{ Yze „wshkŒe™k AzeËkh. ƒ™e òÞ y™u yk…ýe yk yðko[e™ ™erŒ{kt yu™u {níð y…kÞwt Au. fku÷uòu - Þwr™ðŠ‚xeyku „wshkŒe ¼k»kk nkutþu nkutþu
„wshkŒe ¼k»kk su yk…ýk ÔÞðnkh{kt yk…ýk ‚tðuË™ {kt ðýkE òÞ. ¼ýkðu Au. fkÞko÷Þku y™u ‚k{krsf ÔÞðnkhku™wt {kæÞ{ {kŒ]¼k»kk s hÌkwt Au.
n{ýkt s yuf fkÞo¢{{kt fw{kh…k¤ Ëu‚kE ƒkuÕÞku fu ''{ký‚ {kºk {kt ÷kuf‚krníÞ{kt {kŒ]¼k»kk™e ‚k[e {eXkþ {¤u Au. ½ýk Þwðk ‚tþkuÄfku
™k ¾ku¤ WAhŒku ™Úke, …ý {kŒ]¼k»kk™u ¾ku¤u …ý WAhu Au. {kŒ]¼k»kk yu™u ½zu Au, yu ŒhV ðéÞk Au. nk÷hzkt, {hrþÞk, ÷ø™ „eŒku, nku¤e „eŒku, ¾uŒe „eŒku, {u¤k
yu{kt suðk ‚tðuË™ku yk…ýu hku…eþw, yuðku yu™ku WAuh Úkðk™ku. ‚kŒuf nòh „eŒku ð„uhu þkuÄkE hÌkwt Au, ‚[ðkE hÌkwt Au. yk {kŒ]¼k»kk™e {ò Au, yu{kt hnu÷k
¼k»kkyku ƒku÷Œk yk…ýu s„Œ™k ‚kzk A yƒs {™w»Þ Aeyu. yksu …ý ykrË{ {k™ð Sð™™k ‚k[k ‚tðuË™ku™u y™w¼ð fhðk {kxu yksu ÷kufku Œ÷…k…z Au,
yu™e {eXkþ {kýðe ‚ki™u „{u Au.
ykrË{ yuðe ¼k»kkyku ßÞkt yð„{™ ™Úke íÞkt yuðe ™u yuðe s Au. ¼khŒ{kt
{kŒ]¼k»kk yu {kŒ]¼k»kk s Au, {k Au. {k™wt Ônk÷ ‚ki™u „{u Au.
ƒtÄkhýu Mðefkhu÷e 22 ¼k»kkyku W…hktŒ ‚Ufzku ƒku÷eyku Au. r„úy‚o™u „wshkŒ™e
{kŒ]¼k»kk{kt s ‚ki™u ‚…™k ykðu Au. ‚…™k …whk fhðk {ký‚ ƒeS ¼k»kk™ku
s 22 ƒku÷eyku þkuÄe fkZe nŒe. fux÷ef ƒku÷eyku {he hne Au. fux÷kf yktfzk
ykÄkh ÷uŒku nþu …ý yu™u {kŒ]¼k»kk™ku ¾ku¤ku s ‚kiÚke ðnk÷ku ÷k„u Au. yu{kt hnu÷wt
òuEyu Œku hkS ¼k»kk 700 ÷kufku, ytË{k™™e Shðk ¼k»kk 250 ÷kufku, ytË{k™™e
‚tðuË™ yu™k Sð™™u þkŒk yk…u Au. yux÷u s {™u {khe {kŒ]¼k»kk «íÞu yZ¤f
ykuL„ ¼k»kk 100 ÷kufku, yk‚k{™e ynku{ ¼k»kk 150 ƒ]nË yktËkr{r™Íw ¼k»kk
Ônk÷ Au, y™u yux÷e s ©Øk Au.
ƒku÷™khk VõŒ ‚kŒ ÷kufku Au, yuðk 2001 ™k yktfzkyku Au. yktËkr{r™Íw ƒ]nË{kt
sÞ „wshkŒ
'hkW…f' ™k{™ku þçË Au. su ƒeS fkuR ¼k»kk{kt ™Úke. yk þçË su™ku ¼kE fu
sÞ „wshkŒe
ƒnu™ {]íÞw …kBÞk nkuÞ Œu{™k {kxu «ÞkuòÞ Au. yk{ {kŒ]¼k»kk™wt yk„ðwt {níð
Au, yk„ðe rðþu»kŒkyku Au. {kŒ]¼k»kk yu™k yk„ðk ‚tMfkhku ÷E™u ykðu Au.
Ëhuf™e {kŒ]¼k»kk{kt yu™k {q¤ ƒku÷™kh …k‚u yu™e Wå[khý™e ÷Zý Au. yk…ýu
íÞkt fkXeÞkðkze fu ‚whŒe™e yk„ðe ÷Zý Au, yu™k Wå[khýku yu™k «Ëuþ ™e
{nuf yk…u Au.
{nkí{k „ktÄeyu fÌkwt nŒwt fu,"{k™e AkŒe yu Úke nwt y¤„ku ™ ÚkkWt yu{
{kŒ]¼k»kkÚke …ý ™ ÚkkWt, {khk Sð™™u ½z™kÁt ËqÄ {™u ƒesu fâktÚke {¤u"
W{kþtfh òuþeyu fÌkwt nŒwt fu, "{kŒ]¼k»kk™wt rþûký ÔÞÂõŒ™wt r™{koý fhu Au,
[krhºÞ™wt ½zŒh fhu Au, y™u ‚tMfkhku™wt ®‚[™ fhu Au."
2011 ™e ðMŒe „ýŒhe «{kýu ¼khŒ{kt Aêk ¢{u ƒku÷kŒe ¼k»kk
„wshkŒe Au. 5.56 fhkuz ÷kufku „wshkŒe ¼k»kk ƒku÷uAu, su ¼khŒ™e ðMŒe™k 4.5 %
sux÷k Au. rðï{kt „wshkŒe ƒku÷™khk ÷kufku 6.55 fhkuz Au. rðï{kt 26{kt ¢{u yk
¼k»kk ƒku÷kÞ Au. 700 ð»ko sq™e „wshkŒe ¼k»kk rðï¼h{kt Au, Œu y{urhfk y™u
fu™uzk{kt …ý ðÄw ƒku÷kÞ Au.
25 Vuƒúwykhe 2021
yŒwÕÞ ¼khŒ
¼s
w ™k «k„{n÷
u ‚kÚku s MÚk…kÞ÷
u tw hk…h™:tw
«k„…h - {nkËuð ƒkhz
hk…h Œk÷wfk™wt «k„…h „k{ yux÷u …xu÷™e ðMŒe ÄhkðŒwt y™u ykŠÚkf ƒnkhðrxÞk 20 Úke 25 ½kuzu‚ðkhku nkuÞ Au y™u yks™k þtfh
heŒu ‚{]Ø „k{ yux÷u «k„…h yku¤¾kÞ Au!«k„…h „k{ yu …kx™„hÚke 235 {trËh™e …kA¤™k ¼k„u ¾uŒh{kt ƒÒku ¼kEyku {whk ƒu[hk y™u „ku…khk ƒu[hk
rf÷ku{exh y™u rsÕ÷k {Úkf ¼wsÚke 131 rf÷kur{xh Ëqh y™u Œk÷wfk {ÚkfÚke f…k‚™e ‚ktÚke™u ‚wzŒk nŒk íÞkhu ƒnkhðrxÞk ykðu Au, y™u ƒÒku ¼kEyku
12 rf÷kur{xh™k ytŒhu ykðu÷wt Au!«k„…h ™e MÚkk…™k ™ku ErŒnk‚ òuEyu Œku fkuËk¤eÚke ƒÒku ƒnkhðrxÞk ™wt íÞkt s Ze{ Zk¤e Ëu Au, …htŒwt ðÄkhu ƒnkhðrxÞk
nk÷™k «k„…h „k{™wt …u÷k ™k{ hk…h zk¼zeÞwt nŒwt y™u yu ‚{Þ{kt „k{{kt nŒk yux÷u ƒ™U ¼kEyku íÞkt „k{™e ðkh{kt „k{ ™u ¼kt„Œwt ƒ[kððkt {kxu …kuŒk™k
fwt¼kh y™u {k÷e hnuŒk nŒk. «k„…h „k{™e su{ýu MÚkk…™k fhu÷ Au Œu …xu÷ «ký™u LÞkuAkðh fhu Au Œu{™k yksu …ý …kr¤Þk yze¾{ þeð {trËh™e ƒksw {kt
ƒu[hk Sðý [k{rhÞk …u÷k Wr{Þk „k{\{kt hnuŒk nŒk suyku Wr{Þk Ëhƒkh W¼k Au, su{kt rð¢{ ‚ðtŒ 1948 y™u ™ðktýe yr„Þkh‚ y™u þr™ðkh ™k
÷k¾kS™e s{e™ ¾uzŒk nŒk. Œu{™k «ÞJÚke rð¢{ ‚tðŒ 1918 {kt fåA™k r{Þkýk ™k ƒnkhðrxÞk ‚k{u ÷zŒk ÷zŒk hk{þhý ÚkÞu÷ Au. su™e …kr¤Þk{k
{nkhkð «k„{÷S™k ‚{Þ{kt ynetÞk «k„…h ykÔÞk y™u „k{™wt Œkuhý ƒktæÞwt ™kutÄ Au. «k„…h „k{{kt …u÷k …xu÷kE hk{S¼kE {k÷e …k‚u nŒe …Ae ƒu[hk
y™u ¼ws™ku «k„{nu÷ y™u ðk„z™wt «k„…h ƒt™u yufs rËð‚u MÚkk…™k ÚkE Au
Sðý …k‚u …xu÷kE ykðe y™u ð»kkuo ‚wÄe hne nŒe. yk ƒnkhðrxÞkyu «k„…h
yuðe {kneŒe yk…Œk „k{™k ðze÷ y™u su{™k …qðoòuyu „k{™e MÚkk…™k fhe Au
„k{ ¼kt„e™u …Ae hðu[e {kŒkSyu yks ƒnkhðrxÞkyu [kuhe fhu÷e y™u …Ae
Œuðk {k™k¼kE [k{rhÞk sýkðu Au fu fåA™k {nkhkð «k„{÷S W…hÚke „k{™wt
hðu[e{kyu yk ƒnkhðrxÞk™u {uðk‚k™k Œ¤kð{k yktĤku fhe ™k¾u÷ku, y™u
™k{ «k„…h hk¾ðk{k ykÔÞwt y™u „k{{kt rþð {trËh™e MÚkk…™k fhðk{kt ykðe,
…kA¤Úke ðkh ykðu÷e y™u ƒtËwfu ËeÄu÷ku su™ku …kr¤Þku y™u òuzu ƒeòƒu
yksu …ý yu rþð {trËh Au. su ™k™e yuðe Ëuhe ƒ™kðu÷ nŒe su yksu {kuswË Au.
‚kÚkeËkh™k …kr¤Þk yksu {uðk‚k™k Œ¤kð™e …kh{k W¼k Au. «k„…h „k{ yuf
yk søÞk «k„…h „k{Úke W„{ýe ƒksw Äkh{k ykðu÷wt Au ßÞkt …u÷k „k{ ™ku Íkt…kuu
ðkh ¼„kÞwt …Ae, ƒeS ðkh ƒeò ƒnkhðrxÞk ykðu÷k …ý „k{ ™nkuŒwt ¼„kÞwt.
nŒku. «k„…h™e MÚkk…™k™k 30 ð»ko …Ae yux÷u fu rð¢{ ‚tðŒ 1948{kt «k„…h
„k{ W…h {kr¤Þk™ku fk™eÞku r{Þkýku ƒnkhðrxÞk nŒku. su {kr¤Þk™k ‚hÄh «k„…h „k{ hkð™wt „k{ nŒwt yux÷u yk „k{{kt {k… [k÷Œwt nŒwt, ßÞkhu hkð™k „k{
™k{™k ƒnkhðxeÞk™ku Ëefhku nŒku su fk™eÞku ƒnkhðrxÞku «k„…h „k{™u ¼k„ðk r‚ðkÞ™k „k{{kt {kýwt [k÷Œwt nŒwt.
{kxu ykðu Au.
Vuƒúwykhe 2021 26
«k„…h „k{™e MÚkk…™k ÚkE íÞkhu ƒu[hk Sðý
[k{rhÞk ‚kÚku hkðrhÞk y™u ‚ktZk þk¾™k …xu÷ òuzu ykðe
™u ð‚u÷k su{ýu „k{ ™e MÚkk…™k fhu÷ Œu [k{heÞk þk¾™k
…xu÷™e Ëefhe ‚ktZk þk¾{k …hýðu÷ nŒe yux÷u Œuyku òuzu
ykðu÷k y™u [k{heÞk™k ËkËk hkðheÞk{kt …hýu÷k yux÷u
Œuyku òuzu ykðu÷k yk{ [k{heÞk ‚ktZk y™u hkðheÞk yu{
ºký þk¾™k …xu÷ku «Úk{ ykðe ™u ðMÞk …Ae ¼[kWÚke ðiË
ykÔÞk ‚ktZkyu hk…h Úke ykÔÞk y™u hkðheÞk fxkheÞkÚke
ykðe™u «k„…h „k{{kt ðMÞk y™u …Ae ykswƒksw {ktÚke
…xu÷™e ƒeS þk¾ku suðe fu …ku÷kh [kiÄhe ðkrðÞk ¼kxu‚hk
¼úk‚zeÞk ðuhkŒ …kt[…kÞk nkrÚkÞkýe fkhkuºkk ðiË yk{ ƒÄes
þk¾™k …xu÷ku ykðe™u ðMÞk nŒk Œu{s „k{{kt y™w.òrŒ
ƒúkñýku, ‚kÄw, ðk¤tË, fku÷e, ¼hðkz, ‚wÚkkh, si™, „Zðe,
{khks ð„uhu ykðe™u ðMÞk y™u „k{ yksu ‚{]Ø Au.
ƒÄes ¿kkrŒ™ku „k{™k rðfk‚ {k y™uhku Vk¤ku Au. sq™k
rþð {trËh ƒksw{kt ™ðwt rþð™wt {trËh rð¢{ ‚ðtŒ 2032{kt
ƒtÄkÔÞwt Au, su 10 nòh™k ¾[uo ƒtÄkÔÞwt nŒwt. su{kt {kËuðk
yð[h™k ºký nòh y™u „ku®ðËk {™S Ëk{k™k …[e‚ku
…r[‚ku y™u ƒu nòh ƒkfe ™k fw÷ 6 ½h™k yu{ fhe™u 10
nòh{k rþð {trËh ƒ™kðu÷ su yksu …ý yze¾{ W¼wt Au.
ynetÞk Œu™k «k„ý{kt yuf „wVk ykðu÷e Au, ßÞkt su{ýu
„k{™e MÚkk…™k fhu÷ Au. Œu{™k ðtþs y™u ½ýk ð»kkuo ‚wÄe
„k{™k ‚h…t[ y™u …xu÷kE nŒe Œu ƒu[hk …kt[k …xu÷yu
‚kzk ºký ÷k¾ ò… fhu÷k y™u Œuyku {]íÞw …kBÞk íÞkhu
Œu{™k þƒ™u Œu{™k fÌkk {wsƒ îkhfk™k ËrhÞk{kt s¤
‚{krÄ ÷uðzkðe nŒe. suyku ykæÞkÂí{f Sð™ SðŒk nŒk.
«k„…h „k{ ™e ƒksw{kt òu÷ rðMŒkh ykðu÷ku Au, íÞkt …u÷k
¼kx™wt „k{ nŒwt y™u íÞkt Úke yk„¤ …ý yuf fkXe™e
ð‚knŒ nŒe. «k„…h „k{ {kt y™w. òrŒ …k‚u n™w{k™
ËkËk ™wt {trËh ykðu÷wt Au íÞkt „k{™ku sw™ku Íkt…kuu nŒku. Íkt…kuu
yux÷u „k{™wt «ðuþîkh fnuðkÞ Au. ynetÞk rƒhks{k™
n™w{k™ ËkËk™e MÚkk…™k ƒu[hk Sðý …xu÷u fhe nŒe.
«k„…h „k{{kt hnuýkf {kxu ðk‚ ykðu÷k Au.
su{kt y™wt òrŒ ðk‚, sw™kuðk‚, …xu÷™e ¾zfe, ½kt[eðk‚,
hkðheÞkðk‚, ¾u s zkðk‚, ‚ku ™ eðk‚, ™ðku ð k‚,
¼hðkzþuhe, ‚ku‚kÞxe , ™ðw…Át, ¾hðkz hk{…Át,
[feðk‚ yk{ fw÷ Ëþ Úke ƒkh ðk‚ ykðu÷k Au. su{ ðk‚ Au
Œu{ «k„…h „k{™ku ðkze rðMŒkh …ý ykðu÷ku Au. su{kt
òu÷ðkze, zku¤fk, StsheÞk, Äúkt„úk, s„khk, ‚whe…xw,
Vq÷nÁt, „ku„kðkrhÞk, ÚkheÞk, ftÄkufkðkze, yk{ ðkze
rðMŒkh ykðu÷ku Au. «k„…h „k{{kt ðkze rðMŒkh™e su{
Œ¤kð …ý ykðu÷k Au, su{kt ftÄkufk Œ¤kð, òu÷ ðkÁt
Œ¤kð, ¼w¼h Œ¤kð, Vq÷nhk{kt fkXeŒh Œ¤kð su
fkXeykuyu ¾eËkðu÷wt nŒwt, „kuÞ÷kðkÁt Œ¤kð, {kurŒÞk‚he
Œ¤kð, …kÄh™wt Œ¤kð yk{ fw÷ ‚kŒ Œ¤kð ykðu÷k Au.
27 Vuƒúwykhe 2021
«k„…h™e sq™e …xu÷kE ðk÷k {qhk [k{rhÞk™e nŒe …ý Œu{™e yk ƒÒku Ëuhe ™wt r™{koý rð¢{ ‚tðŒ 2065™k f{k ™kÚkk hƒkhe™k nMŒu Vk„ý
ykŠÚkf …hÂMÚkrŒ ‚khe ™ nkuŒ Œu{™k {kuxk ¼kE „ku®ðË™u yk…e su yksu …ý ‚wË 13™k ‚ku{ðkhu MÚkk…™k fhu÷ Au yuðe ™kutÄ ÷¾u÷ Au. «k„…h „k{{kt hnuŒk
Œu{™k ðkh‚k{k …xu÷kE [k÷w Au su „k{ ™e ‚n{Œe Úke [k÷w Au. ©e{k¤e si™ …xðk {q¤ yÄkuR hnuŒk nŒk suyku ynetÞk ykðe™u ðMÞk Au ynetÞk
«k„…h „k{{kt ykðu÷ {kurŒÞk‚he Œ¤kð ykðu÷wt Au, su „ku®ð˼kE rþ¾hƒtÄ rs™k÷Þ ykðu÷wt Au su …u÷k „]n {trËh nŒwt. yk rs™k÷Þ™e «Œeck
[k{rhÞk yu ¾kuËðu÷ Au. ßÞkhu ftÄkufk ðkÁt Œ¤kð yu sq™wt Œ¤kð Au, y™u …w.{wr™©e rfhýrðsÞS yu ( …wt. yk. ©e.rðsÞf™f‚qrhS {.‚k {kt rþ»Þ) yu
yk‚…k‚™k ƒÄks rðMŒkh ™u ®‚[kR™wt …kýe Œu …qÁt …kzu Au. y™u „k{™u …eðk™wt rð¢{ ‚ðtŒ 2023{kt fhkðe ynetÞk ð™u[tË …xðk yu ßÞkurŒ»k™k ‚khk r™»ýkŒ
…kýe …ý íÞktÚke ykðu Au, su Œ¤kð ™u Ÿzwt ƒu[hk …kt[k …xu÷™k ð¾Œ{k ÚkÞwt Au. nŒk. ynetÞk ÄhŒeft…{k yuf …ý ÔÞÂõŒ™e {]íÞw ÚkÞwt ™ nŒwt. «k„…h™ku
1962™ku Vkuxku h{uþ¼kE ‚ku™e yu …kzu÷ku Œu òuðk {¤u Au su{kt yuf …r™nkhe yuf
«k„…h „k{ W…h ¾wƒze {kŒkS™k [kh nkÚk Au. ¾qƒze {kŒkS „k{™e ƒksw{kt
{kx÷kt W…h nu÷ …kýe ¼he™u sŒe òuðk {¤u Au, y™u yuf †e Akufhk™u fk¾ {kt
‚ku™k÷ðk „k{™e ‚e{{k rƒhks{k™ Au. íÞkt {kuxku {u¤ku …ý ¼hkÞ Au, y™u
Œuze™u sŒe òuðk {¤u Au y™u ¼U‚kuu ƒòh{kt xnu÷Œe òuðk {¤u Au. su „k{™ku
«k„…h „k{™k ƒnkh {wtƒE ð‚Œk ÷kufku …ý {u¤k{kt y[qf ykðu Au y™u {kŒkS
¼ÔÞ ¼qŒfk¤ ‚kÚku sq™wt „k{ á~Þ{k™ ÚkkÞ Au.
™k Ëþo™ fhu Au.
«k„…h „k{{kt fw{kh þk¤k ykðu÷e Au su™e MÚkk…™k 2/4/1949{kt
yu{ fnuðkÞ Au fu, ßÞkhu «k„…h „k{ {kt yksÚke ð»kkuo …nu÷k ŸËrhÞwt ™k{™ku ÚkÞu÷e Au, y™u fLÞk þk¤k …ý ykðu÷e Au Œu{s {kæÞr{f þk¤k ykðu÷e Au su
hku„ ykðu÷ku nŒku íÞkhu yk¾wt „k{ ¾k÷e ÚkE „Þwt nŒwt, y™u „k{ ÷kufku {kŒkS™k «k„…h fu¤ðýe {tz¤ xÙMx™k {kæÞ{Úke [k÷u Au, su™e MÚkk…™k sq™ 1999{kt
þhýu „Þk nŒk. íÞkt ƒksw{kt ykðu÷ ¾rzÞk Œ¤kð …k‚u yk¾wt „k{ A Úke ‚kŒ fhðk{k ykðe nŒe. Œu{s MðŒtºk …t[kÞŒ Au y™u ykhkuøÞ ‚ƒ ‚uLxh ykðu÷wt Au
{rn™k hÌkwt nŒwt. y™u «k„…h „k{ ÷kufku yu {kŒkS™u fh ƒktÄe ËeÄku nŒku y™u Œu{s ƒu yk„ýðkze ykðu÷e Au. yuf …þw Ëðk¾k™wt nŒwt su …ze „Þwt Au. yuf ËwÄ
„k{ yk¾k ™k Ëw:¾™wt r™ðkhý ÚkÞwt nŒwt y™u hku„ ™kƒqË ÚkR „Þku. VheÚke yk¾wt zuhe ykðu÷e Au. „k{{kt «ðuþŒk s ™ðwt rþð {trËh ykðu÷wt Au, Œu{s „k{{kt {kuxku
„k{ …kAwt ykÔÞwt y™u „k{{kt ykðe ™u ðMÞkt nŒk. ÷e{zku ykðu÷ku Au, ßÞkt Œ{™u „k{{kt {kuxe Wt{h™k ðze÷ku ƒuXu÷k òuðk {¤u Au.
«k„…h „k{{kt ykðu÷ þtfh™e søÞk{k ƒu ‚{krÄ ykðu÷e A,u su yuf Œu{s ÷ktƒe ƒòh …ý ykðu÷e Au.„k{ {kt …þwÄ™ {kuxk «{ký{kt Au yux÷u
¼hðkz yktƒk Yzk™e Au Œku yuf hƒkhe Sðk ‚ðk ™e Au. hƒkhe Sðk ‚ðk yu ¼„Œ „k{{kt nðkzk …kýe ™k ykðu÷k Au. „k{™u …kýe …qhŒwt {¤e hnu Œu {kxu {kuxk
nŒk y™u ®n„¤ks …„…k¤k Ëþo™ fhe ykðu÷k y™u ¼„Œ Œhefu Sð™ „wshkŒ ™{oËk™k …kýe ™k xktfk ykðu÷k Au!
nŒk íÞkhu Œu{™uu ‚k… fhzâku y™u y™u hk{þhý ÚkÞk. Œu{™e ynetÞk ‚{krÄ «k„…h „k{™e ðMŒe 3190 Au y™u ½h 626 ykðu÷k Au. su{kt †e
ykðu÷e Au, Œu{™k ðtþòu nk÷u {kuzðËh hnu Au. ßÞkhu yktƒk ¼hðkz …ý ™e ‚tÏÞk 51.6% Au ßÞkhu „k{™ku rþûký Ëh 46.2% Au. su{kt †e rþûký Ëh
®n„¤ks …ŠþÞkÔÞk nŒk y™u Œuyku {kuxe Wt{hu hk{ þhý ÚkÞk nŒk. Œu{™k 19% Au, yk{ „k{ ykŠÚkf heŒu ¾wƒs ‚{]Ø „k{ Au. nk÷u ðŒo{k™ ‚h…t[
ðtþòu™u …xu÷ku îkhfk Úke ÷kðu÷k yuðwt fnuðkÞ Au y™u …xu÷ku òuzu s Wr{ÞkÚke …wheƒu™ Ëuðhks [k{rhÞk Au, su{™k ðtþòuyu „k{ ™e MÚkk…™k fhu÷ nŒe.
ykðe™u «k„…h{kt ðMÞkt nŒk. «k„…h „k{ îkhk hkuz W…h yuf yÒk ûkuºk [k÷w Au su ƒkhu{k‚ Þkºkk¤w [k÷e ™u
sŒk nkuÞ Œu™u s{kzu Au su™wt ‚t[k÷™ ËuðS¼kE ðk¤tË fhu Au.
Vuƒúwykhe 2021 28
‚ktMf]rŒf ðkh‚ku
„wshkŒ™k ykÄwr™f {u¤kyku
‚tf÷™ - xe{ yŒwÕÞ ðkh‚ku
r[ºk - rðr[ºk ™ku {u¤ku ƒeò rËð‚u yk {u¤ku ™ðku sL{ Äkhý fhu Au rð÷k… fhŒkt ÷kufku
„wshkŒ™k ‚kƒhfktXk rsÕ÷k™k ¾uzƒúñk Œk÷wfk™k Ëu÷ðkzk „k{ Úke {kºk ËkuZuf ƒeò rËð‚u Zku÷-™„khk™k Œk÷u ™]íÞ fhe „eŒku „kÞ y™u yk™tË «{kuË fhu Au
fe÷ku{exh™k ytŒhu ykðu÷k „wý¼k¾he „k{{kt r[ºk-rðr[ºk {u¤ku ÞkuòÞ Au yk yk {u¤k{kt …k™ ¾kðk™ku y™u ¾ðzkððk™ku …ý y™uhku {rn{k Au {u¤k{kt Xuh-Xuh
„k{ yk„¤ yk fzðk fh™u ‚kƒh{Œe ™Ëe™k ‚t„{ …h ykðu÷wt Au Úkkuze …Ae™k ƒk¤kyku „{Œk òuðk {¤u Au ™Sf™k „k{{ktÚke ykrËðk‚eyku ‚{qn Zku÷ ™„khk
[kiË{kt rËð‚u yux÷u fu Vk„ý ðË [kiËþu ¼hkŒku r[ºk rðr[ºk ™ku {u¤ku Œu™k ™k{ ð„kzŒk rðr[ºk {nkËuð ŒhV M…Äkoí{f heŒu Ä‚e òÞ íÞkhu ykrËðk‚e fLÞkyku
«{kýu rðr[ºk Au yuðe {kLÞŒk Au fu nÂMŒ™k…wh yks™wt rËÕne ™k þk‚™ fhŒk {kxu sðkhk ÷E™u s Á{Íw{ fhŒe ykðu Au y™u {u¤kyku Úke r¼Òk yuðk r[ºk-
þktŒ y™u ƒu …wºkku nŒk y™u rðr[ºkrðÞo su Œuyku™e {kŒk ‚íÞðŒe su {íMÞ„tÄk rðr[ºk {u¤k{kt ƒeS yuf ykùÞo™e ðkŒ yu Au fu ynet™k ykrËðk‚eyku Zku÷
Œhefu …ý òýeŒk nŒk y™u hkò ™k sMx …wºk ËuððúŒ {nk¼khŒ™k ¼e»{ ðk„Œkt™e ‚kÚku s y[k™f yu{™e xufheyku W…h ykðu÷k Íqt…zk{ktÚke rðþk¤
ðå[u™k ‚tƒtÄku yt„u ¾kuxe {kLÞŒk ÄhkðŒk nŒk …kA¤Úke …kuŒk™e ¼q÷ Œuyku™u ‚tÏÞk{kt ƒnkh ykðe òÞ Au y™u {u¤ku …qhku ÚkŒkt y[k™f ykt¾ku {ký‚ ‚{wËkÞ
‚{òŒk …kuŒu òŒu s ƒr÷Ëk™ yk…e yÂø™M™k™ fÞwO nŒwt yk ƒr÷Ëk™ Œu{ýu r„rh{k¤kyku{kt fâk ‚{kE òÞ Au Œu™e ¾ƒh …ý ™ …zŒe ™Úke ykrËðk‚e
‚tMf]rŒ™e ™SfÚke òýðk ™u {kýðk {kxu yk {u¤k™e {w÷kfkŒ ÷uðk suðe s Au.
„wý¼k¾he ™k{™e xufhe …k‚u™k ºkðuýe ‚t„{ MÚk¤u fÞwO nŒwt …kuŒk™e
{ehk ËkŒkh ™ku {u¤ku (W™kðk)
„uh‚{sÚke ÚkÞu÷e ¼q÷ ™k …MŒkðk™k fkhýu íÞk„ fh™kh ƒÒku ¼kEyku ™e ÞkË
{nu‚kýk rsÕ÷k™k WtÍk Œk÷wfk™k ™Sf rËÕne bomba y ™uþ™÷ nkEðu W…h
{kt r[ºk rðr[ºk {u¤ku ÞkuòÞ Au yhðÕ÷e™e ftËhkyku{kt Úke ‚ku¤ þý„kh ‚S™u
ykðu÷k W™kðk {kt ykðu÷e nÍhŒ ‚iÞË y÷e {ehk ËkŒkh ƒk…w™e Ëh„kn
ðe÷ y™u „hkr‚Þk ykrËðk‚e yk {u¤k{kt Q{xe …zu Au †eyku {kuxk ¼k„u ¼krðfku{kt y™uhku ykMÚkk™wt «rŒf ƒ™u÷e Au ð»ko 2013{kt 537 {wƒkhf ™e
[ktËe™k ½huýk Úke ‚ä nkuÞ Au ™Ëeyku™k ‚t„{ MÚkk™u ykðe Œuyku Œu{™k …qðoòu™e Wsðýe fhkE nŒe nðu …qhkt R‚ {k™…whk Úke ‚wtËh fr{xe™k ‚ÇÞku 9 r™þk™
ÞkË{kt rð÷k… fhu Au ðnu÷e ‚ðkhu r¼÷kuzk ®n{Œ™„h þk{¤kS «ktrŒs y™u ÷E™u …„…k¤k ™ef¤e ËkŒkh ƒk…w™e Ëh„kn ykðe …nkut[u Au ßÞkt sw÷q‚ fkZe™u
¾uzƒúñk™k ykrËðk‚eyku ™Ëe{kt r…Œ]yku™k yÂMÚk™wt rð‚so™ fhu Au ÄkŠ{f rðrÄ Äk{Äq{Úke Ëh„kn{kt r™þk™ [zkððk{kt ykðu Au Wí‚ð r™r{¥ku ‚ðkhu Ëh„kn{kt
fhu Au Ëqh ËqhÚke ykðu÷k ‚„k M™uneyku ™u {¤e ð»ko Ëhr{Þk™ {]íÞw …k{u÷k fwhk™™wt …X™ fhðk{kt ykðu Au ‚V¤ ÚkÞk ƒkË ƒeò rËð‚u ‚ðkhu [kh ðkøÞu
M™unes™ku™u ÞkË fhu rð÷k… fhu Au y™u yufƒeò™u ykïk‚™ …ý yk…u Au ËkŒkh ƒk…w ™e {ò þheV™u „w‚÷ fhe™u ‚t„{ [zkððk{kt ykðu Au ¼kEyku
ykðe™u ƒnkh fkZðk ™e rðrÄ fnuðkÞ Au fËk[ yk yuf {kºk yuðku nþu su Ëw:¾Ë Þkºkk¤wyku™u «‚kËe Yr…Þk yk…Œk nkuÞ Au.yk rËð‚u ¼khŒ¼h{kt Þkºkk¤wyku ykðe
ÞkËku ŒkS fhðk {kxu ÞkuòŒku nkuÞ. ËkŒkh ƒk…w ™k Ëþo™ fhu Au.
29 Vuƒúwykhe 2021
ËkŒkh™k MÚkk™fu Ëh ð»kuo ytËksu yuf ÷k¾ Ëuþ-rðËuþ{ktÚke Ëþo™kÚkeoyku ykðu Au …Õ÷e™ku {u¤ku Y…k÷
W…hktŒ Þkºkk¤wyku …Äkhu Au Ëh ð»kuo W™kðk{kt ÞkuòŒkt {wÂM÷{ku™e ‚kÚku rnLËwyku „wshkŒ hkßÞ™k …kx™„h „ktÄe™„hÚke 13 rf÷ku{exh™k ytŒhu ykðu÷k Y…k÷
…ý {kuxe ‚tÏÞk{kt ¼k„ ÷u Au Ëh„kn{kt Ëe™ Ëw¾e ™u ÷E™u Œu{™k Mðs™ku „k{u Ëh ð»kuo ™ðhkºk Ëhr{Þk™ yk‚ku ‚wË ™ku{™k rËð‚u ðhËkrÞ™e {kŒk™e
{™kufk{™k …qýo fhðk {kxu Ëþo™kÚkuo ykðu Au {ehkËkŒkh {u¤k Ëhr{Þk™ Wí‚kn …Õ÷e ™ku {u¤ku ÞkuòÞ Au Ëh ð»kuo …Õ÷e{kt Ë‚ ÷k¾ sux÷k ¼krðfku W{xe …zu Au
W{t„ y™u ©Øk™k ðkŒkðhý{kt fðk÷e ™ku s÷‚ku ò{u Au Ëh„kn™k ‚tfw÷{kt …Õ÷e Ëhr{Þk™ þwØ ½e™ku yr¼»kuf fhðk™e sq™e …ht…hk Au su{kt ytËksu [kh
ykf»kof hkuþ™e fhðk{kt ykðu Au ©Øk¤w Vq÷ „w÷kƒ s¤ ‚kfh ©eV¤ y™u ÷k¾ rf÷ku ½e™ku yr¼»kuf fhðk{kt ykðu Au Ëwr™Þk¼h{kt «ÏÞkŒ …Õ÷e™k ðÄŒk
‚ku™k-[ktËe™k Ëk„e™k y…oý fhe™u …kuŒk™e {™kufk{™k ÔÞõŒ fhu Au y™u sŒk {níð™e ÷E™u ¼krðfku™e ‚tÏÞk Ëh ð»kuo ðÄŒe òÞ Au ðhËkrÞ™e {kŒk™k
Ëh„kn™e …qs™ rðrÄ fhu Au …wÁ»kku ‚{Þu [ktË òuE ò Œkhe ‚t„ún ÚkkÞ Au. {trËh {kxu yuðwt fnuðkÞ Au fu ykãþÂõŒ {kt ™ðËw„ko ™k ™ð MðY… …ife rîŒeÞ
fkíÞkuf™ku {u¤ku (r‚Ø…wh) MðY… ƒúñ[krhýe MðY…u MðÞt¼q rƒhks{k™ Au Þw„{kt ¼„ðk™ hk{[tÿ™e
r‚Ø…wh ‚hMðŒe ™Ëe™k fq¾{kt ¼hkŒk fkíÞkuf™ku {u¤ku fkŠŒfe …q™{™e hkºk™k ð™{kt „Þk nŒk íÞkhu þ]t„e Ér»k™kt ykËuþ Úke ðhËkÞ™e {kŒkSyu «‚Òk ÚkE
‚{Þu hkuþ™eÚke ͤn¤e QXu Au ÷kuf{kŒk fwtðkrhfk ‚hMðŒe ™Ëe™e fq¾{kt f{kuË rËÔÞ …ý ykÃÞwt yk ƒ¤™ku W…Þku„ fhe ÷tfk ™k ÞwØ{kt hkðý™ku ðÄ fÞkuo
÷k¾ku™e ‚tÏÞk{kt ©Øk¤wyku Œ…oý rðrÄ fhe ÄLÞŒk y™w¼ðu Au {u¤k{kt W{xŒe nŒku îk…hÞw„{kt …ktzðkuyu „wóðk‚{kt Ëhr{Þk™ {kŒkS™k Ëþo™ fhe™u íÞkt
s™{uË™e™u æÞk™u ÷E™u „kuXðkŒkt nwt Œku ƒòh þuhze ƒòh ƒòh Œu{s ykðu÷k ðh¾ze ™k Íkz W…h …kuŒk™k þ†ku swËk swËk ð†ku Äkhý fhe ð™ðk‚
{™kuhts™™u ÷„Œe yð™ðe [eòu™e Ëwfk™ku ykf»koý s{kðu Au {u¤k{kt ™k™e- …qýo fhe {kŒkS™k ykþeðkoË {u¤ðe {nk¼khŒ™k ÞwØ{kt rðsÞ {u¤ÔÞku nŒku
{kuxe yk [„zku¤ ƒk¤fku™u {™kuhts™ yk…Œk ‚k½™ku Œu{s {kuŒ™k fqðk{kt ƒ™kðe Œu™k W…h …kt[ fwtz ™e MÚkk…™k fhe „k{{kt …Õ÷e Þkºkk fkZe …t[{nk÷
{kuxh‚kEf÷ y™u {kYrŒ™k Sð‚xku‚x™k ¾u÷ …ý òuðk {¤u Au rðï «r‚Ø Þ¿k fÞkuo nŒku yksu …ý y™uf ©Øk¤wyku Ëqh ËqhÚke ykðe ½e™ku ¼ku„ Ähkðe
{kŒ]„Þk rŒÚko r‚æÄ…wh ®ƒËw ‚hkuðh ¾kŒu ¼khŒ¼h™e yuf{kºk ¼„ðk™ fkŠŒfuÞ {kŒkS ‚{ûk {k™Œk ƒkÄk …qýo fhu Au y÷e …qýo ÚkÞk ƒkË …ý rËð‚ku ‚wÄe ½e™ku
Mðk{e ™wt {trËh ykðu÷wt Au su fkhŒf {k‚{kt ‚wË yr„Þkh‚Úke …q™{ ‚wÄe ð»ko{kt ¼ku„ yk…Œku s hnu Au.
yuf s ðkh ¾w÷Œwt nkuðkÚke fkíÞkuf™ku {u¤ku {kýðk ykðŒk ÷k¾ku ©Øk¤wyku fkr¤Þk Xkfkuh ™ku {u¤ku (zkfkuh)
¼„ðk™ fkŠŒfuÞ™k Ëþo™ fhe ÄLÞŒk y™w¼ðu Au. „wshkŒ{kt {níð™k ŒeÚkoÄk{{kt zkfkuh ™e „ýŒhe ÚkkÞ Au zkfkuh ¾kŒu ði»ýð
fkíÞkuf™k {u¤k{kt Mðs™ku™k {kuûk {kxu …rðºk ‚hMðŒe ™Ëe™k …kuŒk™k …qðoòu™e ‚t«ËkÞ™wt hýAkuzhkÞ™wt {trËh ¼khŒ¼h{kt òýeŒwt Au ¼khŒ¼h{kt y™u ¾k‚
ÞkË{kt ©Øk¤wyku îkhk Ëeðzk ŒhŒk {qfðk{kt ykðu Au ‚kÚku ‚kÚku ÄkŠ{f rðrÄ fhe™u „wshkŒ{kt ŒÚkk Œu™k …kzkuþe hkßÞku{kt hýAkuzhkÞ {trËh zkfkuh ™wt ÏÞkrŒ
fhkðe ƒúkñýku™e 84 s s{kzðk™wt y™uY {níð hnu÷wt Au fkhŒf ‚wË Ëþ{ Úke …k{u÷e Au fkh{kt ¼Õœ ƒkuzkýk S yu …kuŒk™e ¼ÂõŒÚke ¼„ðk™™u «‚Òk fhe
…q™{ ‚wÄe yk …ht…hk [k÷w hnu Au. fkŠŒfe …q™{u „kze{kt ƒu‚kze îkhfkÚke zkfkuh ykÔÞk nŒk yuf ËtŒfÚkk {wsƒ
ðhýk™ku {u¤ku (ðrZÞkh …tÚkf) ¼õŒ ƒkuzkýkyu yk {qŠŒ™u …kuŒk™k ½h{kt hk¾e nŒe ‚kÚku zkfkuh Œu {qŠŒ ÷uðk
…kxý rsÕ÷k™wt ðrZÞkh …tÚkf fkrXÞkðkz™e ð]r¥k fnuðkÞ Au ÷½w ykð]r¥k fnuðkÞ ykðŒk Œu™u „ku{Œe{kt ‚tŒkze ËeÄe nŒe íÞkhƒkË zkì S ™wt {]íÞw ÚkŒk „t„kƒkE ™e
Au ‚{e Œk÷wfk™k hý™e fktÄe yu yð~Þ …tÚkf{kt varana ‚Ëeyku …whkýk ykR ÷ks «¼w Œkuzkðe™u hk¾e íÞkhu ƒkË Œu {qŠŒ „t„kƒkEyu …kuŒk™k ½h{kt …Ähkðe ‚uðk
¾kurzÞkh™ku ŒeÚkoÄk{™e {kuxe yku¤¾ Au ðýo™ ¾kŒu «rŒð»ko {nk ‚wË ykX{u …qò [k÷w hk¾e™u …Ae ÷û{eS™k {trËh{kt y™u íÞkhƒkË nk÷™k {trËh{kt
¼kŒe„¤ ÷kuf{u¤ku ÞkuòÞ Au yk {u¤k{kt ðZeÞkh Ík÷kðkz ‚wðkðz y™u hk¾ðk{kt ykðe nŒe zkfkuh hýAkuzhkÞS™ku {trËh™wt ¾kŒ{wnqŒo ‚tðŒ 1824{kt
hkÄ™…wh-‚ktŒ÷…wh „k{™k ÷kufku {kuxe ‚tÏÞk{kt W…ÂMÚkŒ hnu Au yk {u¤ku yk{Œku Vk„ý {k‚{kt þwõ÷ …ûk{kt ÚkÞwt nŒwt y™u ‚tðŒ 1828{kt {nk ‚wË …q™{™k
{nk ƒesÚke þY ÚkE …q™{ ‚wÄe [k÷w hnu Au ‚kŒ{Úke ™ku{™k rËð‚u yk rËð‚u ¼„ðk™ hý AkuzhkÞ™e {qŠŒ™e …Ähk{ýe fhðk{kt ykðe Au ykþhu 11 {kt
÷kuf{u¤ku …whƒnkh{kt ò{e Au {u¤k Ëhr{Þk™ ykþhu …kt[Úke ‚kŒ ÷k¾ ¼krðfku ‚ifk{kt hýAkuzhkÞ™e {qŠŒ ºký …kt[ Vqx Ÿ[e 1.5 Vwx …nku¤e fk¤k f‚kuxe
Ëþo™ {kxu ðÄkhu Au {u¤k{kt ðZeÞkh ‚rnŒ yLÞ …tÚkf™k ÷kuf Sð™™e Íkt¾e …ÚÚkh{ktÚke ƒ™kððk{kt ykðe ¾uzk rsÕ÷k™k ‚w«r‚Ø y™u …rðºk ÞkºkkÄk{
ÚkkÞ Au ynet ¼krðfku ykE ©e ¾kuzeÞkh ™k Œ÷ ‚kfh™e ƒ™u÷e ‚ktE ™rn Ähkðu Au zkfkuh ¾kŒu Vk„ýe …q™{™k {u¤k™wt y™uÁt {níð Au yk rËð‚u ÷k¾ku™e ‚tÏÞk{kt
ykX{™k rËð‚ ¼õŒku ÷ktƒe fŒkhku{kt ðYze ™k Ëþo™ {kxu Wí‚wf ƒ™u Au ©Øk¤wyku …ËÞkºkfku …ËÞkºkk fhe™u ykðu Au y™u …kð™ ÚkkÞ Au «rŒ ð»ko yk
{u¤k{kt ðkn™ku™e ƒku÷ƒk÷k ðå[u ¼krðfku rðrðÄ ðkn™ku {khVŒu ykððk™wt …‚tË ¼krðf ¼õŒku™e ¼ez {kt ðÄkhku ÚkŒku òÞ Au yk ½‚khk™u …nkut[e ð¤ðk Œu{s
fhu Au …htŒw ßÞkhu ð»kkuo …nu÷k ƒ¤Ë„kzk{kt ƒu‚e ðhkýk ykððk™wt ÚkŒwt íÞkhu …ËÞkºke {k„o …h y™u zkfkuh þnuh{kt Þkºkfku™u fkuE …ý «fkh™e Œf÷eV ™ …zu Œu
Äqr¤Þk hMŒk ™e ÷ktƒe {w‚kVhe y™u fzfzŒe Xtze ðå[u ÔÞMŒ ƒ™Œk ¼krðfku {kxu rsÕ÷k f÷ufxh ©e ™k {k„oËþo™ nuX¤ rsÕ÷k ðneðxe Œtºk îkhk ‚½™
„Þk ðhýu ykÔÞk …ý yu™ku y™w¼qrŒ fhe ÷uŒk yksu Œku ÞkºkkÄk{™e ‚wrðÄkyku ykÞkus™ fhðk{kt ykðu Au Þkºkfku™u fkuE…ý «fkh™e {w~fu÷eyku™ku ‚k{™ku fhðku
ðÄkhðk™e ‚kÚku ¼õŒku™u ‚„ðzku {¤e hnu Au yux÷u ðýo™ ÷kuf{u¤ku ¼krðfku {kxu ™ …zu y™u ‚h¤ŒkÚke hýAkuzhkÞS™k Ëþo™ ÚkkÞ Œu {kxu þwt ‚kÁt ykÞkus™
ŒhýuŒh™e ÷½w ykð]r¥k suðk M{hýeÞ ƒ™e hnu Au. ½ze fkZðk{kt ykÔÞwt Au
Vuƒúwykhe 2021 30
ðkiXk ™ku {u¤ku (Äku¤fk)
y{ËkðkË™k Äku¤fk Œk÷wfk™k ðkiXk „k{ ¾kŒu fkhŒf ‚wË …qŠý{k™k rËð‚u
ðkiXk™ku þwt ykÞkursŒ {u¤ku ¼hkÞ Au {u¤k™wt MÚk¤ ‚ó ‚t„{ ‚kŒ ™Ëeyku™k
‚t„{ Œhefu yku¤¾kÞ Au ðkMŒð{kt Œku ðkiXk yk„¤ ‚kƒh{Œe y™u ðkºkf yu{
ƒu {wÏÞ ™Ëeyku s {¤u Au yk ƒu ™Ëeyku™ku Œku y„kW ‚kƒh{Œe{kt nkÚk{ktÚke ™Ëe
y™u ðkºkf{kt ¾khe {uïku {kÍ{ y™u þuhze ™Ëeyku {¤u Au yk heŒu ynet ‚kŒ
™Ëeyku™ku ‚t„{ ÚkkÞ Au ¼k÷ y™u ™¤fktXk™k ÷kufku Œu{s Xkfkuh hkýk Ëhƒkh
fkXeÞk …xu÷ y™u hks…qŒ fku{™k ÷kufku íÞkt …k÷ yux÷u fu Akðýe ™k¾e ƒu-ºký
rËð‚ hnu Au y™u ‚ó ™Ëeyku™k …rðºk ‚t„{{kt M™k™ fhu Au y™u ynet …wýu{kt
y™uY {níð Au …qŠý{k™k MÚkk™™wt y™uY {níð Au „wshkŒ™k {æÞ{kt ykðu÷k
yk MÚk¤™wt {níð …whkýku{kt Au {nk¼khŒ™k rðhkx™„h ™wt MÚkk™ yíÞkh™k
Äku¤fk{kt Au ò…k™ 72{kt ð»kuo y¿kkŒðk‚ „k¤ðk hÌkk nŒk ðkiXk{kt ykðu÷k
yk {u¤k Ëhr{Þk™ fkÞËku ÔÞðMÚkk™e …rhÂMÚkrŒ s¤ðkE hnu yu {kxu rsÕ÷k {nkËuð™k {trËh {kxu ½ýe ƒÄe ÷kufðkÞfkyku Au fnuðkÞ Au fu ¼„ðk™ rþð™k
…ku÷e‚ rð¼k„ îkhk „ýuþ ƒtËkuƒMŒ „kuXððk{kt ykðu Au W…hktŒ {kuƒkR÷ y™u sÞuc …wºk fkŠŒf Mðk{e su ‚{„ú …]Úðe ™e «Ërûkýk fhŒk hnu Au Œu fkŠŒfe
½kuzu‚ðkh …ku÷e‚ …ý fkÞohŒ hnu Au Þkºkk¤wyku™e ykhkuøÞ ‚w¾kfkhe™e fkuE…ý …qŠý{ky [ku¬‚ yk {u¤k{kt …rðºk M™k™ fhðk ykðu Au {kuZk{kt yksu …ý
Œf÷eV Q¼e ÚkkÞ Œku Œu™u …nkut[e ð¤ðk Þkºkf {k„o …h rsÕ÷k ykhkuøÞ rð¼k„ Œu{™e [hý …kËwfk …qs™ ÚkkÞ Au ykÚke …q™{™ku rËð‚ ¼khu ¼ez ðk¤ku nkuÞ Au
îkhk «kÚkr{f ‚khðkh {¤e hnu Œu {kxu Q¼k fhðk{kt ykðu Au …eðk™k …k™ þwØ {u¤k{kt y™uf nkxo {tzkÞ Au ßÞkt ™k™k-{kuxk y™uf ðu…kh ÚkkÞ Au yk {u¤k™wt
…kýe «kó ÚkkÞ Œu {kxu …eðk™k …kýe™ fuLÿku …ý Q¼k fhðk{kt ykðu {wÏÞ ykf»koý Œku „Äuzk ™wt ƒòh Au ynet ‚khk{kt ‚khk y™u Ÿ[e òŒ™k „Äuzk
Au.Þkºkk¤wyku ™k ½‚khk™u …nkut[e ð¤ðk y™u ÞkŒkÞkŒ ™e ÔÞðMÚkk {kxu yu‚xe ðu[ký {kxu ykðu Au „Äuzk ƒòh W…hktŒ ynet …ht…hk„Œ ðýÍkhk™ku ‚{wËkÞ
rð¼k„ îkhk zkfkuh ¾kŒu r‚ðkÞ {u¤k …qhŒwt y÷kÞËw ƒ‚ MxuLz Q¼ku fhðk{kt …ý WŒhe …zu Au suðku [kh nòh fhŒkt …ý ðÄw „Äuzk ðu[ký {kxu ykðu Au
ykðu Au íÞktÚke y{ËkðkË ðzkuËhk „kuÄhk …t[{nk÷ {kxu ðÄkhk™e ƒ‚ku ‚kÚkku‚kÚk {u¤k{kt Ÿx ™ku …ý ðu…kh ÚkkÞ Au ynet „Äuzkyku™u ÷k÷ …e¤k „w÷kƒe
Ëkuzkððk{kt ykðu Au. y™ fu‚he ht„ ¼¤u y™u …eX …h ht„ ÷„kððk{kt ykðu Au su ht„e™ …þwyku™k
{u¤k™e «ŒerŒ fhkðu Au.
31 Vuƒúwykhe 2021
¼Y[™k {u¤kyku ð»kuo ÞkuòÞ Au 18{e ‚Ëe{kt ƒtÄkÞu÷kt ¼qŒuïh {nkËuð «ktŒ ynet …t[{w¾e {nkËuð
™{oËk ™e „kuË{kt ð‚u÷k ¼Y[ þnuh y™u rsÕ÷k™k …kÞk{kt ¼ÔÞ ¼qŒfk¤ ytƒkS hk{S ‚íÞ™khkÞý Ë¥kkºkuÞ ‚qÞoËu𠃤eÞkËuð ¼ihðe {kŒk hýAkuzS
RrŒnk‚ ¼tzkhku Au ƒúñ Ér»k™e Œ…ku¼qr{ ¼qŒ ŒeÚko yks™wt ¼Y[ ƒr÷hkò™k ŒÚkk ™e÷ftX {nkËuð ð„uhu™k {trËhku ŒÚkk yuf {ÂMsË …ý ykðu÷e Au ¼Y[ Úke
‚{Þfk¤ sux÷wt «k[e™ y™u ¼„ðk™ ðk{™u yðŒkhe ÷k{k™e ÞkË ŒkS fhkðu 14 rf÷ku{exh™k ytŒhu þwf÷ŒeÚko™e ™Sf ykðu÷wt fkuxuïh {nkËuð™wt «k[e™
Au huz ‚tMf]rŒ™k ‚{Þ{kt ¼]„wfåA ƒtËh Œhefu òýeŒwt nŒwt. Œkhe¾ 2 ykuõxkuƒh {trËh ™{oËk Þkºkk™k Þkºkfku {kxu y™u ¾qƒ {níð Ähkðu Au kadod „k{u ™{oËk
1997™k hkus Œífk÷e™ „wshkŒ ‚hfkhu hkßÞ™k ™ðk rsÕ÷kyku™e h[™k Œxu ykðu÷k yk {trËhu Ëh 18 ð»kuo ÞkuòŒe ™{oËk Þkºkk ‚{Þu {kuxku {u¤ku ¼hkÞ Au
fhŒkt ¼Y[ rsÕ÷k™wt hks…e…¤k ™{oËk rsÕ÷k Œhefu yÂMŒíð{kt ykÔÞku su{kt Œu{s íÞkt ykðu÷k ™tËkËuðe™k {trËhu …ý Ëh 18 ð»kuo ™kt ™ku {u¤ku ¼hkÞ Au ¼Á[
hks…e…¤k ‚k„ƒkhk y™u zuzeÞk…kzk Œk÷wfk™ku ‚{kðuþ fhkÞku Au ßÞkhu ¼Y[ Úke 25 rf.{e.™k ytŒhu ykðu÷k ykrËðk‚eyku™e ðMŒe ðk¤k hŒ™…wh „k{ Úke ƒu
rsÕ÷k{kt ¼Y[ yk{kuË ðk„hk stƒw‚h ytf÷uïh nkt‚kux ͽrzÞk y™u ðkr÷Þk rf÷ku{exh™k ytŒhu ƒkðk„kuh ™ku zwt„h ykðu÷ku Au ™e Ëh„kn y™u zwt„h W…h
Œk÷wfkyku™ku ‚{kðuþ fhkÞku Au fux÷kf ÄkŠ{f Œnuðkhku Ëhr{Þk™ ¼Y[{kt yuf ËqrÄÞwt Œ¤kð Au Ëh ð»kuo ¼kËhðk {k‚™k AuÕ÷k „wÁðkhu ŒÚkk hsƒ {k‚ ™e 9
s rËð‚u Xuh-Xuh {u¤kyku ¼hkÞ Au. ™{oËk Œx™k MÚk¤ku{kt {u¤k òuðk {¤u Au y™u 10 Œkhe¾u ynet {u¤ku ¼hkÞ Au ¼kuE ¿kkrŒ™k RüËuð ½ku½khkð ™wt {trËh
ykrËðk‚eyku{kt {u¤k rðþu»k {níð Ähkðu Au ynet™k fux÷kf {u¤kyku{kt ykrËðk‚e ¼Y[ „ku¤k ðk¤e {kt ykðu÷wt Au ¼kuEðkzk {kt ykðu÷wt Au ð»kuo ©kðý ðË ™ku{™k
«ò s ¼k„ ÷u Au ykrËðk‚e yƒk÷ ð]Ø ‚nw yuf ‚h¾k ™Úke {u¤k™e {ò ÷u Au rËð‚u {u½hkò ™e Aze Íw÷kððk™ku Wí‚ð WsðkÞ Au.yk {u½{u¤ku yuf y™ku¾ku
ykrËðk‚e yƒk÷ ð]Ø ‚nw yuf ‚h¾k yk™tËÚke {u¤k™e {ò ÷u Au ‚{„ú ¼Y[ Wí‚ð Au ‚{„ú ¼khŒ{kt fËk[ fâktÞ {u½hkò™k ykðk Wí‚ð™e «ýkr÷fk ™Úke
rsÕ÷k{kt 92 sux÷kt ™k™k {kuxk {u¤k ¼hkÞ Au su{kt «ÏÞkŒ {u¤kyku ynet þYykŒ fh™kh ÞkËð ðtþ ™e ¼kuE ™k{ ™e …uxk ¿kkrŒ Au ynet ™u y™w÷ûke™u
WÕ÷u¾ fhkÞku Au ¼Y[ Úke 10 rf÷ku{exh Ëqh ykðu÷k ‚w«r‚æÄ ÞkºkkMÚk¤ [kh rËð‚™ku {kuxku {u¤ku ¼hkÞ Au.
þwf÷ŒeÚko „k{u fkŠŒfe …q™{™ku {kuxku {u¤ku ¼hkÞ Au ftE yku{fkhuïh y™u fðktx ™ku {u¤ku
þwf÷uïh {nkËuð ™k {trËh ¼ÂõŒ¼kðÚke …qò fhu Au ¼kz¼qŒ y™u fXku¤{kt W¥kh „wshkŒ™k „hkr‚Þk ykrËðk‚eyku™e su{ …qðo „wshkŒ™k hkXðk
¼kðuïh {nkËuð fkuxuïh {nkËuð™k {trËh Au yk MÚk¤kuyu yrÄf ¼kËhðk y™u ykrËðk‚eyku™k ‚t„eŒ ™]íÞ ht„e™ …kuþkf y™u ykf»kof ½huýk™ku y™nË þku¾
yrÄf ðiþk¾ {k‚{kt {kuxk {u¤k ¼hkÞ Au ¼Y[{kt yuðk …ý fux÷kf {u¤kyku Au fu nkuÞ Au ðzkuËhk Úke ykþhu þku¾ rf÷ku{exh ytŒhu ykðu÷k hkXðk ykrËðk‚eyku™k
18 ð»kuo yufðkh ÞkuòÞ Au su{fu ¼kz¼qŒ™ku {u¤ku fkuxuïh {nkËuð fhkuz ™ku {u¤ku {q¤ ðŒ™ AkuxkWËu…wh{kt yux÷u fu …t[{nk÷ ™k Auzu {æÞ«Ëuþ™e ‚hnËu ykðu÷k
™tË ™ku {u¤ku ð„uhu ¼Y[ þnuh™k ™{oËk rf™khu ƒk¤ ¼qŒuïh {trËh ykðu÷wt Au 18 fw{kh „k{{kt nku¤e …Ae™k yk …kt[{k rËð‚u {u¤ku ¼hkÞ Au.
Vuƒúwykhe 2021 32
ðLÞ ðkh‚ku
The Art and Artist
Situation is getting better for the Outer world, I always have to wait for 2-3 hours or more
people are now moving out for their work places and than that to capture the creative moments. Many a
some are still working from home. Although, during times it happened that I could not get a perfect click
this difficult time our team is working their best to even after spending my whole day for one shot.
create for our subscribers. This time we virtually While I am clicking photographs of squirrel, I always
reached to vadodara to a home of a photographer keep one thing in my mind that squirrel should not be
artist, who capture beautiful conceptual squirrel harmed in any way.
One of the most important things for squirrel
photography. Parvez S Kadiwala the Artist behinds
photography is that we have to follow the ethics of
this Art, shared his story on his own words... wildlife photography.
My name is Pervez Salimbhai Kadiwala.I When you are feeding a squirrel for
am a Metallurgy Engineer. I have been doing photography purpose, you must have knowledge
photography for the last 5 years and creative about the food that whether it is safe for squirrel or
photography on squirrel for last 4 years. not.
Photography on squirrel is my favorite subject In the past four years, I took more than 40
because creative photography with squirrels is the creative and unique photographs of squirrels. One
most difficult task as they are so quick in escaping. thing I have learned during this photography is that if
My journey of squirrel photography started when I you try to be friendly with squirrel and you don't have
went for a random photography in one of the gardens any intension to hurt it, squirrel can be your friend too.
in my city. Apart from creative photography of squirrel, I am also
When I was clicking some photos of flowers in engaged in the work of rescuing injured squirrels.
the garden I just put my bag
down. There was some
food inside my bag and the
zip was open. Suddenly a
squirrel came there,
entered my bag and
started eating the food.
It was so beautiful
to watch that squirrel
eating and then I captured
that moment. Since then I
got the idea to do creative
photography of squirrels.
For the past four
years, I have clicked so
many photographs of
squirrels but my most
Favorite photograph is the
one in which squirrel is
posing like waving the
Indian flag.
It took me almost
two days and more than
1400 attempt to capture
that perfect moment.
Creative photography of
squirrel is a game of
patience.
There is only a
fraction of time to capture a
creative photograph of
squirrel as it is very quick
and fast.
33 Vuƒúwykhe 2021
Vuƒúwykhe 2021 34
After giving proper medical treatment and Ÿ The baby squirrel's digestive power is very
feeding the squirrel, I release them in their natural sensitive. Feeding a baby squirrel the wrong food
habitat. So far, I have rescued 27 squirrels. can cause them diarrhea and dehydration or can
Indian palm squirrels can live up to 2 to 4 make them paralyzed. Never feed them cow's milk
years in the wild and 5.5 years in captivity. or other milk with fats.
Ÿ Do not place the squirrel under AC air, as it may
Most squirrels open their eyes after around 2-
lead a squirrel to death.
3 weeks.
About Indian palm squirrel
Following precautions are required for injured Indian palm squirrel is also known as three
squirrel: striped palm squirrel.
Ÿ Place the squirrel in an open box on something Scientific name of Indian palm squirrel is
warm like in a hot water bottle wrapped in a towel. Funambulus Palmarum.
Ÿ Keep the baby in your closed palm till it feels The palm squirrel is about the size of a large
warm. Feeding a cold baby leads to death. When chipmunk with a bushy tail slightly shorter than its
the baby is warm, give slightly diluted milk, with a body. The back is a grizzled, grey-brown colored with
pinch of glucose and a drop of curd. three conspicuous white stripes which run from head
Ÿ Baby squirrels need Pedialyte and puppy milk to to tail. The two outer stripes run from the forelegs to
the hind legs only. It has a creamy-white belly and a
grow. You can feed a baby squirrel with a bottle
tail covered with interspersed, long, black and white
and it will bond to you as its “mother.” You have to hair. The ears are small and triangular. Juvenile
keep baby squirrel warm and massage their squirrels have significantly lighter coloration, which
genitals to make them pee. gets progressively darker as they age.
Ÿ If the teeth of squirrel are broken, feed a multi - Squirrels are considered sacred by the
vitamin drops. Hindus and are not to be harmed. They are even fed
Ÿ Babies who have not yet opened their eyes must by many Hindu families, mainly because of their
be fed every 2-3 hours, even at night. association with Lord Rama.
35 Vuƒúwykhe 2021
PHOTO OF THE ISSUE
Vkuxku„úkV - hkò ò™e
Vuƒúwykhe 2021 36
PHOTO OF THE ISSUE
Vkuxku„úkV - [uŒ™ „kuMðk{e
37 Vuƒúwykhe 2021
yŒwÕÞ ÔÞÂõŒíð
“{k™ðŒk” - A Rise of Humanity
- yswo™ zkt„h
ðkºkf ™Ëe™u fktXu ykðu÷wt ¾uzk SÕ÷k™wt yk þnuh E.‚. 15{e ‚Ëe™wt ¼B{heÞku fqðku
Au y™u ‚w÷Œk™ {kunB{Ë ƒu„zk ‚kÚku ‚tf¤kÞu÷wt ™„h Au. E.‚. 1547Úke {kr÷fe – …whkŒíð rð¼k„, fuLÿ ‚hfkh
1554 ËhBÞk™ yk ™„h „wshkŒ™e hksÄk™e hnu÷wt Au su Œu™e {n¥kk ‚krƒŒ fnuðkÞ Au fu ‚w÷Œk™ {kunB{Ë ƒu„zkyu yk fqðku „h{eÚke ƒ[ðk {kxu
fhu Au. ƒktæÞku nŒku. „wshkŒyu …kuŒk™k s¤ MÚkk…íÞku {kxu rðï™k ‚tþkuÄfku{kt ¾qƒ s
hkuò hkuS, ‚kuò÷e òýeŒw Au y™u Œu{kt …ý yk…ýk ðkð y™u fqðkyu Œku yƼwŒ ‚ht[™kyku Au.
{kr÷fe – …whkŒíð rð¼k„, fuLÿ ‚hfkh …kxý™e hký fe ðkð, yzk÷s™e ðkð, sq™k„Z™ku ™ð½ý fqðku, {nu{ËkðkË™ku
¼B{heÞku fqðku rð„uhu «k[e™ MÚkk…íÞ þi÷e™kt yƼwŒ ™{q™kyku Au.
‚ki«Úk{ {nu{ËkðkË …nu÷k ‚kuò÷e „k{u {wƒkhf þneË™e hkuò-hkuS
{nu{ËkðkË™ku ¼B{heÞku fqðku yuf yuðe s yòÞƒe Au. W…hÚke ‚…kx ÷k„Œk yk
™k{™e Ëh„kn ykðu÷e Au. yk MÚkk…íÞ™e ƒktÄýe y™u y{ËkðkË ¾kŒu ykðu÷e
fqðk{kt ™k™k ™k™k …„rÚkÞk {khVŒ ™e[u WŒhe þfkÞ Au. ƒnkhÚke ‚k{kLÞ
Ëh„knku™e ƒktÄýe yuf ‚{k™ Au. ¼khŒ ‚hfkh™kt …whkŒíð rð¼k„u yk M{khf™u ÷k„Œku yk fqðku suðk s yuf {k¤ ™e[u WŒhþku íÞkt Œu™e ¼ÔÞŒk òuðk {¤þu.
hrûkŒ ònuh fhu÷ Au. ðkºkf ™Ëe™k fe™khu ykðu÷ yk Ëh„kn y‚÷{kt ½ýe rð©k{ fhe þfkÞ Œuðe ‚kEÍ™e ykuhzeyku, rþÕ… MÚkk…íÞ™k rðþk¤ ™{q™kyku,
{kuxe ‚kEx ‚krƒŒ ÚkE þf Œu{ Au. ynet yk‚…k‚™e ½ýe rËðk÷ y™u ™k™k {kuxk ÍÁ¾kyku yk fqðk™u s{e™ ™e[u™k {nu÷™ku Ëhßòu yk…ðk {kxu «uhu
yðþu»kku/¼ð™ku ËxkE „Þu÷k òuðk {¤u Au. ‚{„ú M{khf™e VhŒu Œífkr÷™ Au. fuLÿ ‚hfkh™k …whkŒíð rð¼k„u hrûkŒ M{khf Œhefu yk MÚk¤™u ònuh fhu÷
‚{Þu fkux nkuðk™e ‚t¼kð™k Au ð¤e, hkuò hkuS™e {q¤ søÞk ‚kÚku íÞktÚke Úkkuzkf Au.
ytŒhu ƒeS fux÷ef Ëh„knku, {fƒhkyku y™u yLÞ ™k™k {kuxk¼ð™ku nkuðk™e þfâŒkyku – ¼B{heÞk fqðk suðe yrŒ {níð™e ‚kEx™wt ÞkuøÞ {kfuoxet„ ™Úke ÚkÞwt
þfâŒkyku ËxkÞu÷k yðþu»kku …hÚke òýðk {¤u Au. …ÚÚkhku …h ™fþefk{ y™u Œu yrŒ sYhe Au su {kxu ‚hfkh W…hktŒ MÚkkr™f y™u ‚¢eÞ Œ{k{ ÔÞÂõŒykuyu
ò¤eyku™e fkuŒhýe yƼwŒ Au. yk Ëh„kn ƒktÄðk {kxu ½ýe {kuxe ‚tÏÞk{kt yk„¤ ykððw …zu Œu{ Au. ð¤e, ykðe y„íÞ™e ‚kEx …h fkuE s «fkh™wt
r…Õ÷hku™ku W…Þku„ fhðk{kt ykÔÞku Au. {krnŒe ËþkoðŒw ‚kE™ ƒkuzo ™Úke su yrŒ sYhe Au. {wÏÞ {k„kuoÚke ¼B{heÞk
þfâŒkyku – yk MÚk¤™e yk‚…k‚ òu Wí¾™™ fhðk{kt ykðu Œku fqðk™u òuzkŒk Œ{k{ {k„kuo …h ‚kE™ ƒkuzo y™u fqðk …h s¤ MÚkk…íÞ™e ‚{s
yk…Œwt, „wshkŒ™k nuhexus fqðk™e {krnŒe yk…Œw y™u ytŒu ¼B{heÞk fqðk™e
‚kuò÷e ¾kŒu ykðu÷e hkuò hkuS™e yk ‚kEx ½ýe rðþk¤ ‚kEx Œhefu ƒnkh
h[™k y™u Œu™k ErŒnk‚™e ‚{s yk…Œwt ‚kE™ ƒkuzo yrŒ sYhe Au. MÚkkr™f
ykðe þfu Œu{ Au y™u nuhexus «ðk‚™ ûkuºku yuf ™rð™ Œf Q¼e ÚkE þfu Œu{ Au.
÷kufku™u yk ƒkƒŒu Wò„h fhðk yrŒ sYhe Au.
Vuƒúwykhe 2021 40
«k[e™ ðkð {nu{ËkðkË{kt ðkh‚k™e ò¤ðýe y™u «ðk‚™ MŒhu rðfk‚
{kr÷fe – …whkŒíð rð¼k„, „wshkŒ ‚hfkh fk{„ehe {kxu MÚkkr™f ‚tMÚkk yÚkðk Œku MÚkkr™f ÷kufku™e yuf ‚r{Œe ƒ™kðe Œu™k
{nu{ËkðkË þnuh™e {æÞ{kt {wÏÞ ƒòh™e ™Sf{kt ¾qƒ s ‚wtËh Úkfe ‚¢eÞ fk{„ehe fhðk™e sYheÞkŒ Au. MÚkkr™f ÷kufku™e yuf ‚r{Œe ƒ™kðe
rþÕ… MÚkk…íÞ ÄhkðŒe yk ðkð ykðu÷e Au. „wshkŒ™k …whkŒíð rð¼k„u hrûkŒ þfkÞ Œu{kt MÚkkr™f y„úýeyku W…hktŒ ©uceyku,™„h…kr÷fk™k ‚ÇÞ, …ºkfkh,
ònuh fhu÷e yk ðkð E.‚. 15-16{e ‚Ëe yk‚…k‚™e Au. ðkð MÚkk…íÞ™u rþûký rð¼k„™kt ‚ÇÞ™u ‚kÚku òuze þfkÞ. su M{khfku …whkŒíð rð¼k„™kt Œkƒk
nuX¤ Au Œu{kt Œu rð¼k„ ‚kÚku ‚tf÷™ fhe «kÚkr{f sYheÞkŒ™e fk{„ehe nkÚk
‚{sðk {kxu yk yrŒ W¥k{ søÞk Au.
Ähe þfkÞ su{ fu ƒuXf ÔÞðMÚkk, fkÞ{e ‚VkE™e ÔÞðMÚkk, ‚kE™ ƒkuzo ð„uhu.
þfâŒkyku – ¼B{heÞk fqðk™e su{ s yk yrŒ {níð™e ‚kEx™wt ÞkuøÞ {kfuoxet„ «kÚkr{f Œƒ¬u MÚkkr™f ÷kufku™e yk„uðk™e nuX¤ fkÞoðkne «kht¼ Úkþu Œku ÷ktƒk
™Úke Œu{s ‚VkE™e yrŒ ykð~ÞõŒk Au. MÚkkr™f ðneðxeŒtºk™u yk {kxu ‚{Þ ‚wÄe Œu™e y‚h Úkþu y™u Œu™k Úkfe ÚkÞu÷e «ð]rŒyku™e y‚h sYhÚke
‚ktf¤eyu y™u Œu™e ‚kÚku MÚkkr™f y„úýeyku™e ‚r{Œe ŒiÞkh fhe fkÞ{e òuðk {¤þu.
MðåAŒk s¤ðkÞ Œuðe ÔÞðMÚkk „kuXðe þfkÞ. sYhe ‚krníÞ A…k{ýe fhkððe {nu{ËkðkË þnuh{kt nuhexus «ðk‚™ rðfk‚™e þfâŒkyku –
…ý yux÷e s sYheÞkŒ Au. Ÿ ‚{„ú þnuh{kt nuhexus MÚk¤ku™u ËþkoðŒk ‚kE™ ƒkuzo yrŒ sYhe Au.
yLÞ M{khfku Ÿ yk yirŒnkr‚f þnuh™wt ƒúkuþ‚o zeÍkE™ fhe þfkÞ y™u yt„úuS-„wshkŒe
{kr÷fe – yhrûkŒ M{khfku (™„h…kr÷fk y™u ¾k™„e {kr÷fe) ƒt™u ¼k»kk{kt nkuÞ y™u «ðk‚™ fUÿku, rðrðÄ þk¤k-fku÷uòu, xÙkðu÷
W…hkuõŒ WÕ÷u¾ fhu÷ {wÏÞ M{khfku W…hktŒ ƒeò y™uf M{khfku yk þnuh{kt ‚t[k÷fku,‚kurþÞ÷ r{zeÞk ð„uhu{kt rðŒhý fhe yk þnuh™kt «ðk‚™™u ðu„
ykðu÷k Au su yk þnuh™e {n¥kk ðÄkhu Au y™u y{ËkðkË suðk {kuxk þnuh™e yk…e þfkÞ.
Ÿ þnuh{kt nuhexus ðkuf zuð÷ku… fhe þfkÞ.
™Sf nuhexus™k rþûký {kxu yrŒ {níð™wt fuLÿ Œhefu rðf‚e þfu Œu{ Au.
Ÿ y{ËkðkË su ð÷oTz nuhexus þnuh Äkur»kŒ ÚkÞwt Au íÞkt ykðŒk …Þoxfku™u yk
«k[e™ þnuh™e VhŒu [kh Ëhðkòyku nŒk Œu{kt f[uhe Ëhðkò Œhefu yku¤¾kŒk þnuh {kxu …ý ykf»keo þfkÞ.
„ux{kt sq™ku yr¼÷u¾ òuðk {¤u Au su þnuh™kt ErŒnk‚™u Wò„h fhu Au. Ÿ MÚkkr™f þk¤k-fku÷us™kt rðÄkÚkeoyku™u ¾k‚ fhe™u y{ËkðkË-¾uzk-
‚ÕŒ™Œ fkr÷™ ‚wtËh fkuŒhýe yksu …ý þnuh™e MÚkk…íÞfeÞ þku¼k ðÄkhu Au. {nu‚kýk-‚whUÿ™„h-„ktÄe™„h ð„uhu y{ËkðkË ™Sf™kt SÕ÷k™k
[ktËk-‚whs …u÷u‚, ËqÄeÞkðkð, …ku¤ku™kt f÷kí{f {fk™ku ð„uhu òuðk÷kÞf Au òu þk¤k-fku÷us™kt ƒk¤fku™u nuhexus rþûký yk…ðk {kxu yk þnuh™ku W…Þku„
fu {kuxk ¼k„™kt ¼ø™ yðMÚkk{kt Au …ý «ðk‚™ ÿüeyu rðfk‚ fhe þfkÞ Œu{ fhe þfkÞ.
Au. Ÿ ‚{ÞktŒhu ykðk þnuhku{kt …ý rðrðÄ EðuLx fhðe òuEyu suÚke {uxÙku ‚exe™kt
÷kufku yk þnuh™e {w÷kfkŒ ÷uŒk ÚkkÞ.
41 Vuƒúwykhe 2021
Manali
Adventure
Trip
In Just 15000/-
Ÿ Adventure Trekking
Ÿ Paragliding Ÿ e all the activities are included in the Package
Ÿ River Ra ing with Transportation
Ÿ ATV Ride Ÿ If you want to join please book your trip within
Ÿ Zip Line
week.
Ÿ Mountain Climbing
Ÿ Tent Stay Ronak Rana : +91 9601971281
Ÿ Bullet Ride
Ÿ Sight Seeing