Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 42

Mk¤tøk ytf-27, ð»ko-8, Vuƒúwykhe 2021 ISSN : 2321-4880

økwshkíkLke yiríknkrMkf yLku MkktMf]ríkf


ÄhkunhLku Wòøkh fhíkwt Mkk{rÞf

Know Your Identity


™ð÷¾k …÷
u ‚
u - „kztu÷ - feŠŒ Xkfh

„kutz÷, „kutz÷™e …qðo hsðkzk™e hksÄk™e.ynet ¼khŒ™e ykÍkËe ‚wÄe òzuò hks…qŒ fw¤™wt þk‚™ nŒwt. Œu „kutz÷e ™Ëe …h ÂMÚkŒ yuf rfÕ÷ku Au. yksu, „kutz÷ yu
{nk™ Mð¡ÿük þk‚f ‚h ¼„ðŒ®‚nS™e swƒk™e Au, su{ýu ‚k{krsf ‚wÄkhýk™u ÷kufku ‚{ûk hsw fhe y™u „kutz÷ þnuh™k rðfk‚™e Þkus™k ƒ™kðe y™u 19 {e y™u 20
{e ‚Ëe™k «kht¼{kt ‚kihküÙ™wt yuf {kuzu÷ hkßÞ ƒ™kÔÞwt.
‚h ¼„ðŒ®‚nS™k Wå[ rþûký y™u Þwhku…™k ÔÞk…f «ðk‚Úke Œu{™e ‚kitËÞo÷ûke ÿrü{kt ðÄkhku ÚkÞku, su Œu{™k þk‚™fk¤ Ëhr{Þk™ ƒktÄðk{kt ykðu÷k ònuh
{fk™ku, Wãk™ku, ƒòh y™u {nu÷ku™k ykŠfxuõ[h y™u ykÞkus™{kt òuE þfkÞ Au.
„kutz÷™k ‚kiÚke «k[e™ y™u ‚kiÚke ‚wtËh MÚkk™ku{kt™wt yuf ™ð÷¾k {nu÷ ‚tfw÷ Au (17 {e ‚Ëe), su „kutz÷e ™Ëe™k fktXu ð‚u÷wt Au Œu yuf ¼ÔÞ [ýŒh …h ™Ëe™k
rf™khkÚke ykuAk{kt ykuAk 30 {exh™e Ÿ[kE ‚wÄe W¼hu Au. yk {nu÷ ‚wÄe þnuh rðMŒkh ƒkswÚke õ÷kuf xkðh ŒhVÚke ykðŒk …nkut[e þfkÞ Au. yk …u÷u‚™wt «ðuþîkh s{ýe
ƒkswyu ðneðxe ç÷kuõ‚ðk¤e rðþk¤ ¾wÕ÷e søÞk ŒhV Ëkuhe òÞ Au y™u zkƒk ¾qýk …h srx÷ heŒu fkuŒhðk{kt ykðu÷k {tz… ŒhV Ëkuhe sŒk zkƒe ƒksw™k ¾qýk …h yuf ¼ÔÞ
‚eze ‚kÚku™ku fXuzku …ý òuðk {¤u Au. ¼ÔÞ Ëhƒkh nku÷, yuf
rðþk¤ yxkhe …h ¾w÷u Au su™e ‚kÚku rðþk¤ ƒkheyku™e ©uýe
Au, su y˼wŒ heŒu fkuŒhðk{kt ykðu÷k ƒúufux ‚kÚku ykÄkh¼qŒ Au
ßÞktÚke ™Ëe™ku …x Ëu¾kÞ Au. Ëhƒkh nku÷{kt rðþk¤ ÍwB{h,
¼q‚wt ¼hu÷k Ëe…zk, ‚ku™k™ku Zku¤ [zkðu÷k ÷kfzk™k VŠ™[h
y™u yuÂLxf ƒuÂÕsÞ™ yhe‚kyku Au. ¾k™„e {nu÷™k
‚t„únk÷Þ{kt ©e ¼„ðŒ®‚nSyu Œu{™k 50 {kt sL{rËð‚
…h «kó fhu÷e f÷kf]rŒyku, ¼uxku y™u ‚tËuþk «ËŠþŒ fÞko Au.
yLÞ ƒu þkne {nu÷ku rhðh‚kRz {nu÷ y™u Vq÷ku™k …u÷u‚™u
nurhxus nkux÷{kt Y…ktŒrhŒ fhðk{kt ykÔÞk Au.
yk {nu÷ rðþk¤ ð]ûkkuðk¤k ƒ„e[k™e ðå[u,
ð‚knŒe þi÷e{kt ƒktÄðk{kt ykðu÷ku Au, su „kutz÷e ™Ëe™k fktXu
ÂMÚkŒ Au. su{kt r÷®ð„ Y{™u Þwhkur…Þ™ x[ yk…ðk{kt ykÔÞku
Au. ¼khŒeÞ ykuhzk{kt r…¥k¤™k ðk‚ýku, {ýfk y™u rðrþü
¼khŒeÞ þi÷e{kt …uRÂLxtø‚ Au. {nu÷™e R{khŒ™e „u÷uheyku
y™u xuhu‚™e ©uýe, «f]rŒ ‚kÚku yk nurhxus nkux÷™k
{w÷kfkŒeyku™e ™Sf ÷kðu Au.
Vq÷ku™ku {nu÷ {q¤ heŒu hkßÞ™wt yrŒrÚk „]n nŒwt, su
ð‚knŒe þi÷e{kt yÄoðŒwo¤kfkh f{k™ku™k yku[kozo ‚kÚku
ƒ™kððk{kt ykÔÞwt nŒwt, su V¤™k ƒ„e[kyku™e ðå[u ‚wÞkursŒ
nŒwt. ‚k{u™ku „kzo™, f{¤™wt Œ¤kð y™u ykh‚™e {qŠŒyku
‚kÚku™ku yuf ‚wtËh Vwðkhku {nu÷™e ‚wtËhŒk{kt ðÄkhku fhu Au.
{wÏÞ ƒuXf ¾tz{kt …uRÂLxtø‚, yuÂLxf VŠ™[h,…ûkeyku™k $zk
y™u ½ýe h‚«Ë ykxo ðMŒwyku™ku ‚t„ún Au.
„kutz÷™k þk‚fku ykuxku{kuƒkRÕ‚™k {nk™ «u{e
nŒk, y™u fkuE …ý Œu{™k þkne „uhus{kt ½ýe ®ðxus y™u
õ÷kr‚f fkh òuE þfu Au. {q¤ ‚wþku¼™™u yfƒtÄ hk¾e™u
„kutz÷ hkßÞ™k ƒu þkne hu÷ðu ‚÷wL‚™wt (hnuðk {kxu™k ¼ÔÞ
Y{) ™ðe™efhý fhðk{kt ykÔÞwt nŒwt y™u Œu Vq÷ku™k „kzo™
…u÷u‚{kt hnuðk {kxu W…÷çÄ Au. ‚÷wL‚{kt hkufký ¼khŒeÞ
huÕðu™k {nk™ rËð‚ku™ku þkne ¼ÔÞŒk ‚kÚku òuzkðk™ku y™LÞ
y™w¼ð «Ëk™ fhu Au.

Vuƒúwykhe 2021 2
íktºke÷u¾
Know Your Identity

ISSN : 2321- 4880


LkkUÄýe Lktçkh : ™{Mfkh r{ºkku,
MkkuMkkÞxe LkkUÄýe Lkt. : økws/14336 /y’ðkË.
ònuh xÙMx LkkUÄýe Lkt. : yuV /14149/y’ðkË. ðirðæÞ…qýo f÷k ðkh‚Úke ‚ä yk…ýwt „wshkŒ hkßÞ y™uf heŒu rðþu»k Au Œu{kt …ý ytËkSŒ
5000 ð»koÚke …ý ðÄkhu sq™e {k™ð ‚tMf]rŒ™ku ErŒnk‚ ynet òuðk {¤u Au. y™ufrðÄ Ä{o, swËk swËk
«fkþf : þk‚fku, rðrðÄ¥k{ ðu…kh-ðkrýßÞ ÄhkðŒku yk «Ëuþ rðï™e «kr[™¥k{ ‚tMf]rŒyku{kt MÚkk™ Ähkðu Au.
rnMxkuhef÷ yuLz fÕ[h÷ rhMk[o MkuLxh(HCRC),
y{ËkðkË «k[e™ fk¤Úke y™ufrðÄ þk‚fkuyu yk «Ëuþ™u f÷k y™u MÚkk…íÞ™e ƒkƒŒu ‚{]æÄ fhðk™ku «Þk‚ fÞkuo Au.
su Œu þk‚fku ŒhVÚke …kuŒk™k EüËuð-Ëuðe™u MÚkkr…Œ fhðk yrŒ ¼ÔÞ Ëuðk÷Þ …ý ƒktÄðk{kt ykÔÞk Au
íktºke : frÃk÷ Xkfh su™k ƒktÄfk{{kt su Œu þk‚fkuyu Sð huze ËeÄk nkuÞ Au su Œu™e yrŒ rðþu»k ƒkÄýe y™u rþÕ… MÚkk…íÞ™e
Mkníktºke : rfL™he þkn ‚{]ÂæÄÚke òuE þfkÞ Au. ð¤e, Œífk÷e™ ‚{Þu ßÞkhu yks™k suðe ykÄwr™f ‚ð÷Œku …ý W…ÂMÚkŒ
™nkuŒe Œu ‚{Þu ƒktÄfk{ fhðk{kt ykðu÷k yk ¼ÔÞ {trËhku yksu …ý yòÞƒe™ku ¼kð {™{kt …uËk fhu Au
Mk÷knfkh Mkr{rík : su™k WËknhýY…u r„h™kh …ðoŒ …h™k ¼ÔÞ Ëuðk÷Þku, rðsÞ™„h …ku¤ku™kt st„÷{kt ykðu÷k Ëuðk÷Þku fu
©e «ðeý f. ÷nuhe, ©e ðkÞ. yuMk. hkðík …Ae {kuZuhk™kt ‚qÞo{trËh™e ¼ÔÞ fkuŒhýe ÷E þfkÞ.
©e Mkw¼k»k çkúñ¼è, zkì. rðþk÷ òu»ke „wshkŒ{kt Ëhuf SÕ÷kyku™kt ™k™k {kuxk Œ{k{ „k{ y™u þnuh{kt …kihkrýf yðþu»kku yksu …ý fâktf
©e feŠík Xkfh,«ku. hVefk ‚iÞË ‚w÷Œk™k, ‚[ðkÞu÷k yÚkðk Œku fâktf ¼ø™ yðMÚkk{kt òuðk {¤u Au. ykðk yðþu»kku, nurhxus M{khfku fâktf …whkŒíð
zkì. …e. yu‚. X¬h rð¼k„™kt Œkƒk nuX¤ Au Œku fâktf MÚkkr™f „úk{ …t[kÞŒ™kt Œkƒk nuX¤ Au. …whkŒíð rð¼k„{kt …ý fuLÿ
y™u hkßÞ yu{ ƒu rð¼k„{kt {trËhku ðnu[kÞu÷k Au. fuLÿeÞ …whkŒíð rð¼k„ nMŒf™kt M{khfku fux÷kf
fku-ykuŠzLkuxh : hkuLkf hkýk
y…ðkË™u ƒkË fhŒk ½ýe ‚khe yðMÚkk{kt y™u ‚khe heŒu ÔÞðMÚkk…™ ÚkŒk òuEyu þfkÞ Au ßÞkhu hkßÞ
Vkuxkuøkúk^h : LkhuLÿ ykuríkÞk …whkŒíð rð¼k„ hrûkŒ M{khfku™e ÂMÚkrŒ ƒÄu ‚khe nkuÞ Œu{ ™Úke Œu nfefŒ Au y™u yu s heŒu MÚkkr™f
™„h…kr÷fk fu „úk{ …t[kÞŒ nMŒf ykðu÷ {trËhku™e ÂMÚkrŒ …ý ƒÄu ‚khe nkuÞ Œu òuðk {¤Œwt ™Úke.
«wV hezh : Äúwðk sux÷e ykðk yirŒnkr‚f M{khfku™u SðtŒ fhðk yrŒ sYhe Au y™u M{khfku™u SðtŒ fhðk™e ‚t…qýo sðkƒËkhe
MÚkkr™f ÷kufkuyu fu ‚tMÚkkyu WXkððe …zu. M{khfku SðtŒ Úkþu Œku s Œu ÷kufr«Þ ƒ™þu y™u ‚ŒŒ ð…hkþ{kt
{w¾Ãk]c Vkuxku : nþu Œku s Œu™ku rðfk‚ Úkþu Œu Mðk¼krðf Au. «ðk‚eyku …ý Œku s ykðþu òu su-Œu M{khf SðtŒ nþu yÚkðk
f÷k y™u ‚tMf]rŒ™u Wò„h fhŒw r[ºkktf™ Œku ½ýe ‚khe yðMÚkk{kt nþu y™u «kÚkr{f ‚ð÷Œku nþu. yuf «Þku„ yuðku …ý fhe þfeyu fu …Âç÷f
r[ºkfkh ðiþk÷e ¼kð‚kh, y{ËkðkË «kEðux …kxo™hþe… {wsƒ MÚkkr™f ‚ûk{ ‚tMÚkkyku fu ÷kufku yk„¤ ykðu y™u h‚…qðof M{khfku™u SðtŒ
Keep in touch with us for Subscribe fhðk™e y™u ‚k[ððk™e sðkƒËkhe W…kzu. òu M{khf SðtŒ nþu Œku Œu™k rðfk‚™e ‚t¼kð™k ½ýe ðÄkhu
your “Digital Edition” by : nþu …ý yk rËþk{kt …nu÷ ÚkkÞ Œu ykðfkÞo Au.
9825129703, 9328312363
- fr…÷ Xkfh
atulyavarso
@AtulyaVarso001
atulyavarso.magazine
atulyavarso@gmail.com
www.atulyavarso.com

3 Vuƒúwykhe 2021
1. nhfwtðh þuXkýe..................................................................... 5

2. fwt¼÷„Z............................................................................. 6-7

3. EzrhÞku „Z.......................................................................... 8-9

4. „wshkŒ™kt nzÃ…kfk÷e™ ƒtËhku.................................................. 13-15

5. ¼q[h{kuhe {nk‚t„úk{.............................................................. 16-17

6. þnuh…™kn fkux, ‚whŒ............................................................. 18

7. Ashta-Nayika.................................................................. 19-21

8. Musical Instruments Of Tribes Of Gujarat................. 23-24

9. yk…ýe {kŒ]¼k»kk yk…ýwt ‚tðuË™................................................ 25

10. ¼ws™k «k„{nu÷ ‚kÚku s MÚk…kÞu÷wt hk…h™wt: «k„…h..................... 26-28

11. „wshkŒ™k ykÄwr™f {u¤kyku................................................... 29-32

12. e Art and Artist ........................................................ 34-35

20. Photo Of e Issue ...................................................... 36-37

21. “{k™ðŒk” - A Rise of Humanity................................. 38

22. yŒwÕÞ ðkh‚ku rðþu»k............................................................ 39

23. nurhxus «u{e ‚kÚku ðåÞowy÷ {w÷kfkŒ......................................... 40-41

Vuƒúwykhe 2021 4
yŒwÕÞ „wshkŒ
nhfðtwh þXukýe
„s
w hkŒ™k «Úk{ {rn÷k f¤
u ðýefkh ‚tf÷™
xe{ yŒwÕÞ ðkh‚ku

†e Wíf»ko™k rn{kÞŒe y™u ‚{ks ‚wÄkhf


sL{: 1820 ½ku½k {wfk{u, rs. ¼kð™„h
Œuyku „wshkŒ™k ‚{ks ‚wÄkh™e «Úk{ …uZe™k «rŒr™rÄ nŒk.
1832{kt Œu{™k ÷ø™ y{ËkðkË™k rðÏÞkŒ ðu…khe y™u Ëk™uïhe nXe®‚n
fu‚he®‚n ‚kÚku ÚkÞk y™u íÞkhÚke Œuyku nhfwtðh þuXkýe Œhefu òýeŒk ƒLÞk.
nXe‚etn {kuxk „ò™k ÔÞk…khe nŒk y™u [e™ ‚kÚku™k yVeý™k ðu…kh{ktÚke
yZ¤f ÿÔÞ f{kÞk nŒk. Œu{ýu yks™k ‚wrðÏÞkŒ nXe®‚n™kt Ënuhkt™wt ƒktÄfk{
þY fÞwO nŒwt, …ý Œu …qýo ÚkkÞ Œu …nu÷k s Œu{™wt yð‚k™ ÚkÞwt. nhfwtðhu ™kýkt
W…hktŒ rþÕ… y™u MÚkk…íÞ™k ƒktÄfk{{kt yt„Œ h‚ ÷E™u …rŒ™k yÄqhk fkÞo™u
…qýo fÞwO. ð¤e Œu{ýu Œu ‚{Þ™k ‚{]Ø ðu…khe {„™¼kE fh{[tË™k …Je
òuRŒeƒkE™k ‚nfkhÚke Y. 20,000/- ™u ¾[uo 1855{kt yuf …kXþk¤k™e
MÚkk…™k fhe nŒe.
Œu{ýu 1848{kt þY ÚkÞu÷e ‚tMÚkk '„wshkŒ ð™kofâw÷h ‚ku‚kÞxe`™u
Ëk™ ykÃÞwt y™u yk heŒu Œuyku ½ýk ‚{ks ‚wÄkhfku™k ‚t…fo{kt ykÔÞk. 1850{kt
Œu{ýu fLÞkþk¤k™e MÚkk…™k fhe, su{kt „wshkŒe, „rýŒ, ¼q„ku¤ W…hktŒ
¼hŒ„qtÚký, ‚eðý ŒÚkk „hƒeyku™e Œk÷e{ yk…ðk{kt ykðŒe nŒe. yks™e
«ÏÞkŒ r‚rð÷ nkuÂM…x÷™e þYykŒ fh™kh nhfwtðh þuXkýe y™u y{ËkðkË™k
™„hþuX «u{k¼kE rn{k¼kE nŒk. Œu{™k Ëk™ku{ktÚke 1856{kt r‚rð÷ nkuÂM…x÷™ku
ykht¼ ÚkÞku. ðÄw{kt, „wshkŒ «ktŒ™e fku÷us {kxu Œu{ýu 1856{kt yk…u÷wt Ëk™
™kutÄ…kºk Au. yk fkì÷us îkhk y{ËkðkË{kt ‚ki «Úk{ ÷kì - õ÷k‚e‚ þY ÚkÞk. òu
fu yk fkì÷us ÷ktƒku ‚{Þ [k÷e ™net y™u íÞkhƒkË „wshkŒ fkì÷us 1879{kt þY
ÚkE. yk{ AŒkt, „wshkŒ¼h™e ‚ki«Úk{ fkì÷us MÚkk…ðk{kt yk ƒknkuþ †eyu Vk¤ku
™kutÄkÔÞku nŒku.
{wtƒE ‚hfkhu Œu{™u 1856{kt ‚ku™k™k [ktË ‚rnŒ '™uf ™k{Ëkh
‚¾kðŒu ƒnkËwh`™ku R÷fkƒ ykÃÞku nŒku. Œu{™k «Þk‚ku îkhk fux÷eÞu fLÞkyku
y™u rðÄðkyku Œu{™k …„ …h ƒuXe ÚkE nŒe. Œu{™wt 56 ð»ko™e ðÞu yð‚k™ ÚkÞwt
íÞkhu ‚{„ú y{ËkðkË{kt þkuf ÔÞkÃÞku nŒku y™u Œu{™k {k™{kt þk¤kyku ƒtÄ
hk¾ðk{kt ykðe nŒe.
5 Vuƒúwykhe 2021
yŒwÕÞ ¼khŒ

tw ÷„Z - fr…÷ Xkfh

“fwt¼÷„Z” ÷„¼„ ƒÄk «ðk‚«u{e „wshkŒeyku {kxu ‚kiÚke òýeŒwt MÚk¤. fwt¼÷„Z Vkuxo y™u fwËhŒe ‚kiËÞo yk ƒt™u yne™e ¾wƒe. ðÄw{kt ‚wtËh ÷kufuþ™ ÄhkðŒe
rh‚kuxo‚ y™u ykÕfkunku÷™e Aqx ‚kiÚke {kuxwt ykf»koý su „wshkŒeyku™u íÞkt ‚wÄe ykfŠ»kŒ fhu Au. ¾wƒ s {kuxe ykðf yk «ðk‚™ ‚kEx™u „wshkŒeyku îkhk ÚkkÞ Au
y™u ½ýk þku¾Úke yk…ýu ‚ki rfÕ÷k …h Vheyu Aeyu y™u Vkuxku„úkVe fheyu y™u fhkðeyu Aeyu. fwt¼÷„Z Vkuxo yu ð÷oTz nurhxus ‚kEx Au. E.‚. 15{e ‚Ëe ËhBÞk™
{uðkz™kt hkýk fwt¼k îkhk yk rfÕ÷k™wt r™{koý fhðk{k tykÔÞwt nŒwt y™u 36 fe.{e sux÷e ÷tƒkE Ähkðu Au.
„wshkŒ{kt ™k™k {kuxk y™uf ™„hku{kt yksu …ý rfÕ÷k™k yðþu»kku òuðk {¤u Au y™u fåA™wt ÷¾…Œ y™u ‚whuLÿ™„h™kt ÷¾Œh suðk ™„h{kt Œku yksu …ý
y¾trzŒ rfÕ÷kyku òuE þfkÞ Au.

Vuƒúwykhe 2021 6
7 Vuƒúwykhe 2021
¼Œ
q k™ Ëþ
u ™e ƒu {ÏwÞ Ähknuh yŒwÕÞ rðï
Ëk[
u ÷
w k …k‚ y™u xkE„h ™Mux- rfL™he Xkfh

rÚkB…wÚke …w™k¾k sŒk {k„o{kt “Ëku[w÷k …k‚” ™k{u


søÞk ykðu Au, {khk {Œu yk søÞk ‚kiÚke ðÄkhu ykfŠ»kŒ
fh™khe Au. ynet 108 {u{kuheÞ÷ MŒw… ykðu÷k Au y™u su™u
zÙf ðkL„uÞ [kuxo™ Œhefu yku¤¾ðk{kt ykðu Au su™u hkýe yþe
ËkuhS ðkt„{ku ðkt„[wtf îkhk ð»ko2003-04 ËhBÞk™
Œífkr÷™ ‚{Þu ÚkÞu÷ ÞwæÄ{kt {kÞko „Þu÷k ÞkuØkyku™e ÞkË{kt
ƒktÄðk{kt ykÔÞk nŒk. yk …kuELx yuðku Au fu ßÞkÚke òu
ðkŒkðhý [kuϾw nkuÞ Œku rn{k÷Þ™ku ¾wƒ s ‚wtËh ™òhku
òuðk {¤u Au.

Vuƒúwykhe 2021 8
ykðw s yuf ƒeswt MÚk¤ Au “xkE„h ™uMx”. …khku
þnuhÚke ytËkSŒ 15 fe.{e™kt ytŒhu yk Þw™uMfku îkhk ½kur»kŒ
ÚkÞu÷ ðir©f Ähkunh ykðu÷e Au. yk yuf ƒkiØ {X Au y™u
ytËkSŒ 3000 {exh™e Ÿ[kE …hykðu÷wt Au. {q¤ …kihkrýf {X
Au ßÞkt ‚{ÞktŒhu VuhVkh y™u ‚wÄkhk ðÄkhk ÚkÞu÷k òuðk {¤u
Au. ¾hk yÚko{kt ¼qŒk™ yuf yrŒ h{ýeÞ y™u {kýðk ÷kÞf Ëuþ
Au ¾k‚ fhe™u fwËhŒ™wt sŒ™ su heŒu yk Ëuþ fhu Au Œu yk…ýu
‚kiyu þe¾ðk suðwt Au.

9 Vuƒúwykhe 2021
Vuƒúwykhe 2021 10
nurhxus «ðk‚™
EzrhÞku „Z - rnhu™ …t[k÷

W¥khu EzrhÞku „Z ¼÷ku, ðuýe ðåAhks ‚kÚku Ezh™kt zwt„hku™e yuf y˼wŒ ËtŒfÚkk «[r÷Œ
ËϾýu ËrhÞk™e y{ehkŒ. Au. ðuýe ðåAhks™e {kŒk „Zðk÷ (yíÞkh™wt rn{k[÷ «Ëuþ)™k hkýe nŒk. Œuyku
¾{eh su™wt ¾ý¾ýu, ßÞkhu „¼oðŒe nŒk íÞkhu yuf „hs ™k{™ku …ûkehks Œu{™u Ezh™kt zwt„hku{kt
yu Au „hðe „wshkŒ. ÷kÔÞku nŒku. yk Ezh™kt zwt„hku{kt s ðuýe ðåAhks™ku sL{ ÚkÞku nŒku y™u Œuýu
Ezh™wt ™k{ ÷uŒk™e ‚kÚku s "EzrhÞku „Z" M{hý…x÷ …h ðnuŒku Ezh hkßÞ™e MÚkk…™k fhe nŒe. ðåAhks y™u ™k„fLÞk™e «u{fÚkk™wt «Œef
ÚkkÞ Œku ™ðkE ™net. rðþk¤ rþ÷kykuÚke r™Š{Œ zwt„hku [ku{k‚k{kt ykfkþ{ktÚke yuðku …kŒk¤fwtz EzrhÞk „Z …h ykðu÷ Au.
…‚kh ÚkŒkt ðkˤku™u òýu ƒkÚk ¼eze™u «f]rŒ™ku h‚ …eŒkt nkuÞ yuðwt ÿ~Þ{k™ ÚkŒwt ðuýe ðåAhksu ™k„fLÞk ‚kÚku ÷ø™ fhe™u Œkht„k™kt zwt„hku{kt sE
nkuÞ Au. W™k¤k{kt „h{eÚke Ä„Ä„Œkt zwt„hku [ku{k‚k ƒkË «f]rŒ™e [kËh ykuZe™u …kŒk¤÷kuf{kt ‚{krÄ ÷eÄk™e ÷kufðkÞfk …ý «[r÷Œ Au. Ezh hkßÞ …h
«ðk‚eyku™u ykf»kuo Au. Ezh yuf s{k™k{kt hkò-hsðkzkyku™wt hkßÞ nŒwt. hks…qŒ, ¼e÷, r‚‚kurËÞk, hkXkuz, hkð, …h{kh, …ZeÞkh, ‚kuz ð„uhu hksðeykuyu
nòhku ð»ko sq™k RrŒnk‚™u …kuŒk™u ¾ku¤u Aw…kðe™u ƒuXu÷k EzrhÞk „Z rðþu hks fÞwO nŒwt.
òýðk W{kþtfh òuþe™e …tÂõŒ, ‘¼kur{Þk rð™kt Bnkhu ¼{ðk'Œk zwt„hk, st„÷™e yk hksðeyku™kt ‚{Þ„k¤k{kt Ezh ‚þõŒ y™u ‚{]Ø hkßÞ nŒwt.
fwts-fwts òuðe nŒe` ™e su{ …ÚÚkhu …ÚÚkhu ¼{ðwt …zu yu{ Au. [k÷ku EzrhÞk Ezh hkßÞ …qðo{kt {uðkz y™u zwt„h…wh ‚wÄe rðMŒhu÷wt nŒwt, suÚke Œu "™k™e {khðkz"
„Z™kt zwt„hku{kt ¼{ðk... Œhefu …ý yku¤¾kŒwt nŒwt.
yhðÕ÷e™e r„rh{k¤k EzrhÞk „Z™k zwt„hku{kt hkßÞ™e ‚{]rØ™k «Œef‚{k MÚkk…íÞku y™u
rðï™e «k[e™ yhðÕ÷e™e zwt„h{k¤k{kt {k™ðSð™™ku y™u M{khfku yksuÞ zwt„hku™e rðþk¤ rþ÷kyku™e ðå[u yze¾{ hne™u RrŒnk‚ Wò„h
‚tMf]rŒ™ku WËÞ ÚkÞku nkuÞ Œuðkt yðþu»kku rðþu yðkh™ðkh …whkŒíðrðËku ÷¾Œkt fhe hÌkkt Au.
hnu Au.
[k÷ku EzrhÞku „Z ¾qtËe ð¤eyu
RrŒnk‚™e Íkt¾e
{æÞ „wshkŒ ŒhVÚke ßÞkhu W¥kh ŒhV yk„¤ ðÄeyu yux÷u EzrhÞk
EÕð™ y™u ðkŒkÞe ™k{™kt ƒu y‚whku™kt ™k{ …hÚke yk ¼qr{
"RÕð¼qr{" Œhefu yku¤¾kŒe. íÞkhƒkË zwt„h W…h y÷„-y÷„ MÚkk…íÞku™wt „Z™ku ¼uxku ÚkkÞ s. ykr£fk™k ÍktrƒÞk Œu{s fýkoxf™kt nB…e™k zwt„hku™e rþ÷kyku
r™{koý ÚkðkÚke yk ¼qr{ "RÕðËw„o" Œhefu òýeŒe ÚkE. RÕðËw„o ™k{ fk¤¢{u ykƒunqƒ EzrhÞk „Z™e «rŒf]rŒ ‚{k™ Au. EzrhÞk „Z™e Œ¤uxe{kt …nkut[ðk {kxu
y…¼útþ ÚkE™u Ezh Œhefu òýeŒwt ÚkÞwt. {nk¼khŒfk¤{kt RÕðËw„o™e ¼qr{ …h sq™k Ezh ™„h™ku «ðuþîkh "Äw¤uxk Ëhðkò" y™u "xkðh" ™e[u ÚkE™u …‚kh Úkðwt
ðuýe ðåAhks hks fhŒku nŒku Œuðku WÕ÷u¾ yirŒnkr‚f „útÚkku{kt {¤e ykðu Au. …zu Au.

11 Vuƒúwykhe 2021
EzrhÞk „Z™kt …„rÚkÞkt™wt r™{koý ‚ku÷tfeÞw„™kt fw{kh…k¤™kt …Ae, W¥khu yk„¤ ðÄŒk ™ð„ò…eh™e Ëh„kn, …t[{w¾e {nkËuð
‚{Þ„k¤k Ëhr{Þk™ ÚkÞu÷wt. EzrhÞk „Z™e Œ¤uxeÚke …[k‚uf …„rÚkÞkt [Zeyu yux÷u {trËh, ðuýe ðåAhks™ku …kŒk¤fwtz, {nkhkò sðk™®‚n îkhk r™Š{Œ
zkƒe ƒkswyu „wVk{kt Íhýuïh {nkËuð™wt {trËh ykðu÷wt Au. ßÞkt «k[e™fk¤Úke sðk™rð÷k‚ …u÷u‚, nkrÚkÞku fqðku, rË„tƒh si™ Ëuhk‚h, ïuŒktƒh si™ Ëuhk‚h,
®n„¤ks {kŒkS {trËh, ÷¾w{k æÞk™ fuLÿ, ðsuïhe {kŒkS {trËh, W¥kh{w¾e
rþð®÷„ …h ƒkhu{k‚ fwËhŒe Íhýkt™ku yr¼»kuf ÚkŒku hnu Au. íÞktÚke W…h ŒhV ƒ‚ku
n™w{k™S {trËh, ßðk÷k {kŒkS {trËh suðkt ÄkŠ{f MÚk¤ku ykðu÷kt Au. ¼khŒ¼h{kt
sux÷kt …„rÚkÞkt [ZŒkt "Ëki÷Œ …u÷u‚" ykðu Au. ðe‚{e ‚Ëe™e þYykŒ™k ËkÞfk{kt
ðsuïhe {kŒkS™kt ºký {trËhku ykðu÷kt Au. rn{k[÷ «Ëuþ™kt fkt„zk{kt,
r™Š{Œ Ëki÷Œ …u÷u‚ EzrhÞk „Z™e yku¤¾ ‚{k™ Au. Ëki÷Œ …u÷u‚™kt ƒktÄfk{{kt {nkhküÙ™kt ‚Œkhk{kt y™u ºkeswt „wshkŒ{kt EzrhÞk „Z W…h. Ezh ™„h™kt
rðþk¤ rþ÷kyku™u …ý ‚{kðe ÷uðk{kt ykðe Au, suÚke ‚{S þfkÞ fu Ëki÷Œ …u÷u‚™wt ÷kufku ÷ø™ ƒkË ðhfLÞk™kt AuzkAuze Akuzðk ðsuïhe {kŒkS™k {trËhu òÞ Au.
r™{koý yuf…ý rþ÷k™u ™wfþk™ …nkut[kzâk ð„h fhðk{kt ykðu÷wt Au. Ezh hkßÞ ‚{Þ™kt yirŒnkr‚f yðþu»kku yksu …ý EzrhÞk „Z
hks{nu÷Úke ƒ‚ku sux÷kt …„rÚkÞkt [Zeyu yux÷u EzrhÞk „Z™e yZe W…h ÿ~Þ{k™ ÚkkÞ Au. ÷¾w{k Œ¤kðÚke …rù{u W…h ŒhV [ZŒkt hý{÷™e [kufe
{exh …nku¤e …ÚÚkhku™e Ëeðk÷ þY ÚkkÞ Au. zwt„h …h ƒ™kððk{kt ykðu÷e …ÚÚkhku™e ykðu÷e Au, su™ku WÕ÷u¾ „wshkŒ™kt «r‚Ø "hý{÷AtË" „útÚk{kt …ý fhkÞku Au.
Ëeðk÷™u s EzrhÞku „Z „ýðk{kt ykðŒku nŒku, su y÷„-y÷„ hksðeyku™kt hý{÷™e [kufe™e ƒnkh™e ƒksw ‚wtËh fkuŒhýe fhu÷e ®nËw Ä{o™k Ëuðe-
‚{Þ„k¤k{kt rðMŒhŒku hÌkku nŒku. ËuðŒkyku™e {qŠŒyku ÿ~Þ{k™ ÚkkÞ Au. hý{÷™e [kufe …k‚u ¼qhkƒkðk™e „wVk
EzrhÞk „Z™kt ‚ðkuoå[ rþ¾hu "YXe hkýe™k y÷„-y÷„ hksðeyku™kt ykðu÷e Au ßÞkt MÚkkr™f ¼õŒku ¼s™feŒo™ fhe™u yk ykæÞkÂí{f Ähk™u Wò„h
‚{Þ„k¤k{kt rðMŒhŒku hÌkku nŒku. {nkfk¤e {kŒkS™k {trËhÚke ºke‚uf …„rÚkÞkt fhŒkt hnu Au. ¼qhkƒkðk™e „wVk{kt {½k ™ûkºk™wt …kýe yufXwt fhe™u yk¾wt ð»ko
[Zeyu yux÷u zkƒe ƒksw "…ð™ …kðze" y™u s{ýe ƒksw "YXe hkýe™kt {kr¤Þk" W…Þku„{kt ÷uðk{kt ykðu Au.
ŒhV sðk™ku …ÚÚkh™e Ëeðk÷™ku xÙuf Au. EzrhÞk „Z™kt ‚ðkuoå[ rþ¾hu "YXe hkýe™k „ktÄeS™kt ykæÞkÂí{f „wÁ ©e{ËT hks[tÿS™u ykí{‚kh ÚkÞku yu …wXðe þe÷k
…ý Ezh ™„h™e …rù{u ykðu÷ zwt„h W…h ykðu÷e Au. ©e{ËT hks[tÿSyu
{kr¤Þk" ykðu÷kt Au, su™ku SýkuoØkh ‚ku÷tfeÞw„™kt fw{kh…k¤u fÞkuo nŒku. YXe hkýe™kt
…kuŒk™kt „útÚk{kt W{uÞwO Au fu, "si™ Ä{o™kt [kuðe‚{kt ŒeÚkOfh {nkðeh Mðk{e …ý yk
{kr¤ÞuÚke zwt„hku W…h™kt Œu{s Œ¤uxe™kt Œ{k{ Œ¤kðku ÿ~Þ{k™ ÚkkÞ Au. YXe
zwt„hku{kt rð[hu÷kt Au."
hkýe™kt {kr¤Þk …k‚u™k "xkR„h rn÷" …hÚke hkò hkð ¼ký™e hkýeyu ƒ™kðu÷ Ezh ™„h™e [kuVuh zwt„hku ykðu÷kt Au. yk zwt„hku{kt {nkfk÷uïh
"hkýe Œ¤kð"™e ‚wtËhŒk ‚™hkEÍ y™u ‚™‚ux ð¾Œu {™{kunf nkuÞ Au. {nkfk¤e {nkËuð, fýo™kÚk {nkËuð, fkf÷uïh {nkËuð, ¾ku¾k™kÚk {nkËuð suðkt ykþhu
{trËhÚke yk„¤ s{ýe ƒkswyu W…h YXe hkýe™kt {k¤eÞu sE™u ykÔÞk …[e‚uf rþð{trËhku nkuðkÚke s fnuðkÞ Au fu, "Ezh ™„h™u rþðíð «kó ÚkÞwt Au."

Vuƒúwykhe 2021 12
…whkŒíð y™u ‚tþkuÄ™
„wshkŒ™kt nzÃ…kfk÷e™ ƒtËhku
- ÞÆwƒeh®‚n hkðŒ

„wshkŒ …rù{ ¼khŒ{kt ‚kiÚke ÷ktƒku ËrhÞkrf™khku ÄhkðŒwt hkßÞ Au. Œu {kxu ‚w{uh{ktÚke {¤e ykðu÷ y„uz™k ‚k„kìo™ (R.‚ 2370-2340)™k
yk «Ëuþ ykã yirŒnkr‚f fk¤Úke ‚k„h¾uzwyku™e ¼qr{ hne Au. „wshkŒ{ktÚke ‚{Þ™k Úkhku{ktÚke {¤e ykðu÷ ®‚Äw {wÿk™kt ykÄkhu M…ü ÚkkÞ Au fu Œu ‚{Þ{kt
nzÃ…k ‚ÇÞŒk™k R.‚ …qðuo 2600-1900™k ‚{Þ™kt 550Úke ðÄw MÚk¤ku nzÃ…k ‚ÇÞŒk™ku ðu…kh ‚{wÿ …kh ‚w{uh ‚wÄe rðMŒhu÷ nŒku. Œu W…hktŒ, ƒnuhe™
…whkŒíðrðËkuyu þkuæÞk Au. yk MÚk¤ku …ife fux÷kf {níð™k MÚk¤ku™wt Wí¾™™ ŒÚkk yku{k™ Ëuþku™k rðrðÄ «k[e™ MÚk¤ku™kt …whkŒíðeÞ yLðu»kýkuÚke nk÷™k
fhðk{kt ykðu÷ Au, suÚke Œu ‚{Þ{kt rðã{k™ ™„h Þkus™k, ykŠÚkf y™u ð»kkuo{kt nzÃ…k ‚ÇÞŒk™e ½ýe ðMŒwyku {¤e ykðu÷ Au. yk ðMŒwyku{kt ®‚Äw
‚k{krsf …k‚k™e òýfkhe «kó ÚkR Au. r÷r…ÞwõŒ {wÿkyku, yfef y™u „ku{uË™kt {kuŒeyku ŒÚkk nzÃ…k ‚ÇÞŒk™kt [ku¬‚
ËrhÞkR ðu…kh nzÃ…k yÚkðk ®‚Äw ¾eý™e ‚ÇÞŒk™k ‚{Þu ¾qƒ s «fkh™kt ðk‚ýku «kó ÚkÞu÷ Au.
rðf‚u÷ku nŒku. Œu yt„u™k rðrðÄ …whkðkyku {¤u÷ Au. Œu ‚{Þ™k ‚k„h¾uzw yhƒ R.‚ 1960™k Ë‚fk{kt „wshkŒ{kt ykðu÷ nzÃ…k ‚tMf]rŒ™kt MÚk¤
‚k„h™u …kh …ŠþÞk™k y¾kŒ y™u yku{k™™k y¾kŒ™k Ëuþku ‚wÄe ðu…kh {kxu ÷kuÚk÷™wt ¾kuËfk{ ¼khŒeÞ …whkŒíð ‚ðuoûký™k zkì. yu‚.ykh.hkð îkhk fhðk{kt
sŒk nŒk. Rhkf, ƒnuhe™ y™u yku{k™ RíÞkËe Ëuþku™k rðrðÄ …whkŒíðeÞ ykðu÷ nŒwt. ¾kuËfk{ Ëhr{Þk™ ™„h Þkus™k W…hktŒ …kfe $xku™k [ýŒhðk¤wt
MÚk¤kuyuÚke nzÃ…k ‚ÇÞŒk™e rðrðÄ ðMŒwyku {¤e ykðu÷ Au. {kuxwt Œ¤kð suðwt ƒktÄfk{ {¤e ykÔÞwt nŒwt. yk ƒktÄfk{™ku W¥khðk¤ku ¼k„
«k[e™ {u‚ku…kuxur{Þk (Rhkf)™k rðrðÄ ™„hku suðkt fu, Wh, rfþ, «k[e™fk¤{kt ™Ëe ‚kÚku òuzkÞu÷ nŒku ŒÚkk Ërûký ŒhVÚke …kýe™k r™fk÷ {kxu™e
‚w‚k, ÷khþk, Rrþ™, WB{, r™Ã…wh, ÷„kþ RíÞkrË™k ¾kuËfk{Úke Œuyku™ku nzÃ…k {kuhe nŒe. yk {kuhe™u ¾ku÷ðk y™u ƒtÄ fhðk {kxu Ëhðkò™e ÔÞðMÚkk nŒe. yk
‚ÇÞŒk™k ÷kufku ‚kÚku ‚tƒtÄ nŒku Œuðk …whkðk {¤u Au. R.‚. …qðuo 2400-2350 ™k ƒktÄfk{ ykþhu 216 {exh ÷ktƒw y™u 36 {exh …nku¤wt nŒwt, ßÞkhu yk™e WtzkR 3
‚w{uh ‚ÇÞŒk™k rðrðÄ yr¼÷u¾kuÚke òýfkhe {¤u Au fu rË÷{w™, {„™ y™u {exhÚke ðÄkhu nŒe. zkì.hkðu yk ƒktÄfk{™u ðnký W¼k hk¾ðk {kxu™e
{u÷wnk™k ðnkýku {k÷ ÷R™u íÞkt™k ƒtËhku …h ÷t„h ™k¾Œk nŒk. yk ºkýuÞ Ëuþku „kuËe(Dock) Œhefu yku¤ÏÞwt y™u Œu™k ‚{Úko™{kt rðrðÄ …whkðkyku hsq fÞko, AŒkt
…ife {u÷wnk™e yku¤¾ nzÃ…k ‚ÇÞŒk™k ¼q¼k„ ‚kÚku fhðk{kt ykðu Au. R.‚ y™uf …whkŒíðrðËkuyu yk yt„u ‚tËun ÔÞõŒ fhu÷ Au. òufu, yk ƒktÄfk{ „kuËe
1924{kt ßÞkhu ‚h skì™ {kþo÷u ‚ki«Úk{ðkh ®‚Äw ‚ÇÞŒk™ku fk¤¢{ ™¬e nkuÞ fu ™k nkuÞ, yu ðkŒ{kt þtfk ™Úke fu ÷kuÚk÷ nzÃ…kfk÷e™ ƒtËh nþu, su
fÞkuo nŒku. ¾t¼kŒ™k y¾kŒ W…h ykðu÷wt nŒwt.

13 Vuƒúwykhe 2021
„wshkŒ™kt nzÃ…kfk÷e™ ƒtËhku yt„u rðMŒ]Œ þkuÄ fhŒkt òýðk {éÞwt „wshkŒ{kt ËrhÞkfktXu ykðu÷ nzÃ…kfk÷e™ ð‚knŒku™e ¼ki„kur÷f ÂMÚkrŒ y™u
fu, „wshkŒ™kt ËrhÞkfktXu ykþhu [wB{k¤e‚ nzÃ…kfk÷e™ MÚk¤ku ykðu÷kt Au. su{kt ¾kuËfk{Úke {¤u÷
ºke‚ …rh…õð nzÃ…k ‚ÇÞŒk™kt ŒÚkk ƒkfe W¥kh nzÃ…eÞ ‚tMf]rŒ™kt ‚{Þ™kt yðþu»kku …hÚke Vr÷Œ ÚkkÞ Au fu, Œu ‚{Þu fËk[ {kuxwt y™u ™k™wt hý
Au. yk MÚk¤ku …ife ºký fåA™k ËrhÞk fktXu, ‚kŒ fåA™kt y¾kŒu, yZkh ‚{wÿ™ku ¼k„ nŒk. yk ð‚knŒku ËrhÞkfktXu ykðu÷ nŒe, suÚke «{w¾ ‚{wÿe{k„o
‚kihküÙ™kt ËrhÞkfktXu y™u ƒu ¾t¼kŒ™kt y¾kŒu, …kt[ Ërûký „wshkŒ™kt ËrhÞkfktXu ‚t¼ðŒ: ƒux îkhfkÚke fåA™kt y¾kŒ ÚkR™u {kuxk hý{kt ykðu÷ ¾zeh y™u
ŒÚkk …kt[ {kuxk y™u [kh ™k™k hý™k rf™khu ykðu÷kt Au. h‚«Ë ŒÚÞ yu Au fu ¾kðzk ÚkR™u fkuhe ¢ef ÚkR™u {fhk™™kt ËrhÞkR hMŒu …ŠþÞk™k y¾kŒ™kt Ëuþku{kt
{kuxk¼k„™e nzÃ…kfk÷e™ rfÕ÷uƒtÄ ™„heÞ ð‚knŒku fåA™kt y¾kŒ ŒÚkk {kuxk sŒku nþu. ÷kuÚk÷™ku ‚t…fo …ý ™¤ ‚hkuðh {khVŒ yk {wÏÞ {k„o ‚kÚku nkuÞ Œu{
y™u ™k™k hý™kt fktXk rðMŒkh{kt MÚkkr…Œ nŒe. ‚kihküÙ™k ËrhÞkfktXu {kuxk¼k„u sýkÞ Au. ‚tÞkur„f …whkðk M…ü fhu Au fu, ÷kuÚk÷Úke ¾t¼kŒ™k y¾kŒ ÚkE™u
„úk{eý ð‚knŒku nŒe. Œu{kt …ý {kuxk¼k„™e ð‚knŒku W¥kheÞ nzÃ…k ‚tMf]rŒÚke yhƒ ‚k„h …kh fhe™u {fhk™ ‚wÄe™wt ¾uzký ¾qƒ s ÷kƒwt y™u òu¾{e nþu.
‚tƒtrÄŒ nŒe. yuf{kºk ÷kuÚk÷ s {kuxwt nzÃ…eÞ ™„h nŒwt. yk s heŒu, fåA™k ßÞkhu fu, fåA™k y¾kŒ™ku ytŒrhÞk¤ {k„o ¾qƒ s xwtfku y™u ‚w„{ nþu. yk
ËrhÞkfktXu {kºk ™k™e-™k™e ð‚knŒku MÚkkr…Œ nŒe. su yktŒËuoþeÞ yÚkðk ƒkƒŒ™e …wrü W…hkuõŒ sýkðu÷ ŒÚÞÚke …ý ÚkkÞ Au fu, fu, nzÃ…kfk÷e™
yktŒhhküÙeÞ ‚{wÿe ðu…kh ‚kÚku ‚tf¤kÞu÷ nkuÞ Œu{ sýkŒwt ™Úke, …htŒw fåA™kt {kuxk¼k„™e rfÕ÷kƒtÄ ð‚knŒku fåA™kt y¾kŒ y™u hýfktXuÚke {¤u÷ Au.
y¾kŒ ŒÚkk {kuxk y™u ™k™k hý™k ƒt™u fktXu r™rùŒ ytŒhu nzÃ…kfk÷e™ ™„hku {wÏÞ ƒtËhku
MÚkkr…Œ nŒkt. yk ™„hku{kt ƒux îkhfk …k‚u ykðu÷ ™k„uïh, ™ð÷¾e ƒtËh™k ÷kuÚk÷:- ÷kuÚk÷ y{ËkðkËÚke ™iÉíÞ rËþk{kt ÷„¼„ 85 rf÷ku{exh™kt ytŒhu
™Sf fwtŒk‚e, ‚qhsƒkhe …k‚u ykðu÷ rþfkh…wh, ™k™k hý™kt fktXu ykðu÷ ykðu÷ Au. yk nzÃ…kfk÷e™ MÚk¤ ‚kƒh{Œe y™u ¼ku„kðku ™Ëeyku™k ðå[u
fk™{uh, ™„ðkzk ‚qhfkuxzk ŒÚkk {kuxk hý™kt fktXu ykðu÷ Äku¤kðehk Œu{s sq™e ¾t¼kŒ™kt y¾kŒ™e W¥khu ykðu÷ Au. R.‚ 1954 Úke 1963 ‚wÄe ynetÞk
fwhý RíÞkrË™ ‚{kðuþ ÚkkÞ Au. yk ƒÄkt ™„hku™wt ¼khŒ ‚hfkh …whkŒíð ¾kuËfk{ fhðk{kt ykÔÞwt nŒwt. ¾kuËfk{{kt ÷„¼„ ÷tƒ[kuh‚ ykfkh™wt {kuxwt
‚ðuoûký rð¼k„, „wshkŒ hkßÞ …whkŒíð ¾kŒwt, {nkhkò ‚ÞkShkð „kÞfðkz ƒktÄfk{ {¤u÷ Au, su™u „kuËe (Dock) Œhefu yku¤¾ðk{kt ykðu÷ Au. yk
Þwr™ðŠ‚xe, ðzkuËhk îkhk …whkŒíðeÞ ‚tþkuÄ™ fhðk{kt ykðu÷ Au. Œu W…hktŒ, „kuËe™e(Dock) ytËhÚke …ÚÚkh™wt ÷t„h {¤u÷ Au y™u ™Sf{kt ð¾kh™k yðþu»kku
hküÙeÞ ‚{wÿrð¿kk™ ‚tMÚkk, „kuðk Œu{s zu¬™ fkì÷us, …q™k îkhk …ý {¤u÷ Au. Wí¾™™fŒko zkì.yu‚.ykh.hkð {wsƒ yk „kuËe R.…q. 2350 Úke 1900
„wshkŒ™e rðrðÄ nzÃ…kfk÷e™ ð‚knŒku yt„u ði¿kkr™f heŒu ‚tþkuÄ™ fhðk{kt ‚wÄe W…Þku„{kt nŒe.
ykðu÷ Au.
„wshkŒ{kt ykðu÷ W…hkuõŒ sýkðu÷ nzÃ…kfk÷e™ ð‚knŒku™kt ¼q„ku¤ ŒÚkk Œu™wt
MÚk¤ rð~÷u»ký fhŒkt ™e[u {wsƒ™e h‚«Ë nfefŒku òýðk {¤e Au:
Ÿ {kuxk¼k„™e ð‚knŒku nk÷™e ÂMÚkrŒ {wsƒ fåA™k y¾kŒ ŒÚkk hýfktXuÚke 1
Úke 3 rf÷ku{exh™k ytŒhu MÚkkr…Œ nŒe, {kºk fwtŒk‚e 8 rf÷ku{exh™k ytŒhu Au.
Ÿ Ëhuf ð‚knŒ MÚkk™eÞ ™ËefktXu MÚkkr…Œ fhðk{kt ykðu÷ nŒe. yk ™Ëeyku
ËrhÞk yÚkðk hý ‚kÚku òuzkÞu÷e nŒe.
Ÿ {kuxk¼k„™k ™„hku ðu…kh™u ‚tƒtrÄŒ ykiãkur„f Wí…kË™ ‚kÚku ‚tf¤kÞu÷kt
nŒkt y™u íÞkt fwþ¤ fkhe„hku þt¾, yfef, „k{uË, nkÚkeËktŒ, [xo, ‚ku™k,
[ktËe, Œktƒw ŒÚkk yLÞ ‚k{„úeÚke rðrðÄ ðMŒwyku ƒ™kðŒk nŒkt. yk ™„hku
rðrðÄ «fkh™kt {ýfkyku, ƒt„zeyku RíÞkrË™k RíÞkrË™k Wí…kË™™kt «{w¾
{Úkf nŒkt.
Ÿ yk ð‚knŒku{ktÚke [ku¬‚ «fkh™e {kxe™e fkuXeyku™k yðþu»kku {¤u÷ Au,
su™u …whkŒíðrðË ç÷uf M÷eÃz ðuh (Black Slipped Ware) fnu Au. yk
fkuXeyku™ku Œr¤Þkðk¤ku ¼k„ ¾qƒ s ‚ktfzku nŒku. yk ¼k„™u ðnký{kt
¾kt[kðk¤k Ã÷uxVkì{o W…h „kuXððk{kt ‚h¤Œk nþu Œu{ Œs¿kku™ku {Œ Au.
yk{ yk fkuXeykuÚke rðrðÄ ðMŒwyku „wshkŒ{ktÚke …ŠþÞk™kt y¾kŒ™kt Ëuþku{kt
ËrhÞkR {k„uo {kuf÷ðk{kt ykðŒe nŒe. yk «fkh™e fkuXeyku™k ¼kt„u÷k
xwfzkyku yku{k™, ƒnuhe™ Œu{s {u‚ku…kuxur{Þk™k rðrðÄ ‚{fk÷e™
MÚk¤ku™kt ¾kuËfk{Úke «kó ÚkkÞ Au.
Ÿ

Vuƒúwykhe 2021 14
™k„uïh:- yku¾k ƒtËh …k‚u «r‚Ø ™k„uïh ßÞkurŒ‹÷„ ™Sf nzÃ…kfk÷e™ ™„ðkzk:- ™„ðkzk™e nzÃ…eÞ ð‚knŒ ™k™k hý™kt …qðo fktXk …h MÚkkr…Œ nŒe
ðMŒe nŒe. ¾kuËfk{ Ëhr{Þk™ ynetÚke þt¾™e rðrðÄ ðMŒwyku {¤e ykðu÷ Au, ŒÚkk ‚t¼ðŒ: ™¤ ‚hkuðh y™u ¾t¼kŒ™kt y¾kŒ™kt s¤{k„o …h ykðu÷ nþu. yk
suÚke òýfkhe {¤u Au fu yk MÚk¤ þt¾™k ðu…kh™wt {níð…qýo fuLÿ nþu y™u MÚk¤ þt¾™e ðMŒwyku™k Wí…kË™™wt «{w¾ {Úkf sýkÞ Au, ßÞkt ËrhÞkR {k„uo
ynet™k ÷kufku ‚{wÿe ‚tþkÄ™ku™wt Ëkun™ fhŒk nþu fu{ fu, yk MÚk¤ yhƒ ‚k„h þt¾™e ykÞkŒ-r™fk‚ ÚkŒe nþu, Œu{ sýkÞ Au.
‚whfkuxzk:- yk MÚk¤ fåA™kt …qðo rðMŒkh{kt ™k™k hý™kt …rù{ fktXu ‚ýðk
y™u fåA™kt y¾kŒ™e ŒÆ™ ™Sf ykðu÷ Au.
„k{ …k‚u ykðu÷ Au. nzÃ…kfk÷e™ rfÕ÷kƒtÄ ™„h MÚkkr™f ™Ëe™k W¥kh fktXu
fwtŒk‚e:- fwtŒk‚e hksfkux rsÕ÷k{kt ™ð÷¾e ƒtËhÚke ÷„¼„ 8 rf÷ku{exh™k MÚkkr…Œ nŒwt. Wí¾™™fŒko™kt yr¼«kÞ {wsƒ yk ™Ëe «k[e™ fk¤{kt ÷„¼„
ytŒhu ykðu÷ Au. yk MÚk¤™wt Wí¾™™ z쬙 fkì÷us, …wýu ŒÚkk „wshkŒ hksÞ …kuýk rf÷ku{exh rðMŒkh{kt rðMŒhu÷e nŒe y™u hý ‚kÚku òuzkÞu÷ nŒe. nk÷{kt
…whkŒíð ¾kŒk îkhk fhðk{kt ykðu÷ nŒwt. yk MÚk¤ Vw÷fe ™Ëe™k s{ýkt fktXu hý ÷„¼„ 6.5 rf÷ku{exh …qðo{kt ykðu÷ Au. nzÃ…k fk¤{kt yk ™Ëe™ku W…Þku„
ykðu÷ Au y™u fåA™k y¾kŒÚke ykþhu 5 rf÷ku{exh™k ytŒhu ykðu÷ Au. ðnký ÔÞðnkh {kxu ÚkŒku nŒku Œuðe ‚t¼kð™k Au.
Wí¾™™ Ëhr{Þk™ ynetÚke nzÃ…kfk÷e™ ykuðkhku (z¬ku), [kufe y™u ykux÷ku Äku¤kðehk:- fåA™kt {kuxk hý ðå[u ykðu÷ ¾rzh ƒux{kt yk nzÃ…kfk÷e™ MÚk¤
{¤u÷ Au. yk ƒÄk ƒktÄfk{ku ™Ëe ŒhV™kt ¼k„u ƒktÄðk{kt ykðu÷ nŒkt, suÚke ykðu÷ Au. R.‚.1990Úke 2004 ‚wÄe ÚkÞu÷ Wí¾™™Úke ynet nzÃ…kfk÷e™ ¾qƒ
…whkŒíðrðËkuyu yk MÚk¤™u ™k™k ƒtËh Œhefu yku¤ÏÞwt Au. s {kuxwt ™„h {¤e ykðu÷ Au. yk ™„h™e „ý™k yíÞkh ‚wÄe {¤u÷ «{w¾
ƒ„‚hk:- {kr÷Þk Œk÷wfk{kt ykðu÷ ƒ„‚hk fåA™kt y¾kŒ™kt Ërûký fktXk W…h nzÃ…eÞ ð‚knŒku{kt fhe þfkÞ. yk rfÕ÷kƒtÄ ™„h ºký ¼k„{kt ðnu[kÞu÷wt nŒwt
y™u ™„h{kt …kýe ‚t„ún fhðk™e ¾qƒ s ‚wtËh ÔÞðMÚkk nŒe. yk ™„h fËk[
ykðu÷ Au. yk rfÕ÷kƒtÄ ð‚knŒ nk÷{kt y¾kŒÚke 500 {exh™kt ytŒhu Au y™u
Œífk÷e™ „wshkŒ™kt ¼q«Ëuþ™wt ‚kiÚke {kuxwt {Úkf nŒwt y™u {wÏÞ ðu…kh fuLÿ nþu.
nzÃ…k fk¤{kt MÚkkr™f ™k¤kÚke y¾kŒ ‚kÚku òuzkÞu÷wt nþu Œu{ sýkÞ Au. yk ynetÚke Œu ‚{Þ{kt «[r÷Œ rðrðÄ Wãku„ku™k fkh¾k™kyku {éÞk Au. ™„h™k
MÚk¤uÚke …ÚÚkh™kt {ýfk Œu{s þt¾™e ƒt„zeyku ŒÚkk yLÞ ðMŒwyku Œu{s W¥kh{kt ÷„¼„ 3 rf÷ku{exh™k ytŒhu nk÷™k {kuxk hý™k fktXu ‚khý ™k{™wt
rVÞkL‚™kt {kuŒeyku ƒ™kððk™kt fkh¾k™k {éÞk Au. MÚk¤ ykðu÷ Au, su ‚{fk÷e™ ð‚knŒ nŒe. yk ð‚knŒ Œu ‚{Þ™k Äku¤kðehk™wt
rþfkh…wh:- fåA™kt y¾kŒ™kt W¥kh fktXu ‚qhsƒkhe …k‚u yk MÚk¤ ykðu÷ Au. yk {wÏÞ ƒtËh nþu, Œu yt„u™k ‚ktÞkur„f …whkðk W…÷çÄ Au.
…ý nzÃ…kfk÷e™ rfÕ÷kƒtÄ ð‚knŒ nŒe, su™k …rù{ ¼k„{ktÚke ™Ëe …‚kh sq™e fwhý:- fåA™k ¾kðzk rðMŒkh{kt {kuxk hý™kt fktXu yk nzÃ…eÞ ð‚knŒ™k
ÚkŒe nŒe. yk ™Ëe hý ‚kÚku òuzkÞu÷ nŒe, su ÷„¼„ 1-2 rf÷ku{exh™kt ytŒhu yðþu»kku {éÞk Au. yk rfÕ÷kƒtÄ ð‚knŒ hýÚke ÷„¼„ 1 rf÷ku{exh™k ytŒhu
ykðu÷ Au. yk MÚk¤Úke nzÃ…kfk÷e™ rðrðÄ ðMŒwyku {¤e ykðu÷ Au. yk MÚk¤ ykðu÷ Au ŒÚkk MÚkkr™f ™Ëe îkhk hýÚke òuzkÞu÷ Au. yk nzÃ…eÞ ™„h
nMŒf÷k™wt y™u …ÚÚkh y™u þt¾™e [esðMŒwyku ƒ™kðk™wt {Úkf sýkÞ Au. „wshkŒ™kt nzÃ…kfk÷e™ {wÏÞ ‚{wÿe{k„o™wt ‚t¼ðŒ: ytrŒ{ {wÏÞ ƒtËh nþu
fu{ fu, íÞktÚke …rù{ ŒhV fkuhe ¢ef ‚wÄe ÷wýk y™u fxuïh r‚ðkÞ yLÞ
fk™{uh:- fåA™kt …qðo rðMŒkh{kt ™k™k hý™k W¥kh fktXu yk MÚk¤ ykðu÷ Au.
nzÃ…eÞ MÚk¤ {¤u÷ ™Úke. WõŒ ƒt™u MÚk¤ku …ý „úk{eý ð‚knŒku sýkÞ Au.
¾kuËfk{Úke ynet rfÕ÷kƒtÄ ð‚knŒ {¤e ykðu÷ Au. yk ð‚knŒ MÚkk™eÞ ™Ëe™kt W…hkuõŒ {wÏÞ ƒtËhku r‚ðkÞ y„kW sýkÔÞk {wsƒ „wshkŒ™kt ðŒo{k™ y™u
Ërûký fktXu MÚkkr…Œ nŒe ŒÚkk yk ™Ëe{k„oÚke ™k™k hý ‚wÄe ™kifk îkhk s þfâ «k[e™ ËrhÞkfktXu nzÃ…kfk÷e™ y™uf MÚk¤ku ykðu÷ Au, su MÚkkr™f ™k™kt ƒtËhku
nþu. yk MÚk¤uÚke …ý {kuŒe, {ýfk, ƒt„zeyku W…hktŒ ‚ku™k, Œktƒk, nkzfk, nþu y™u Œu{™ku W…Þku„ {kAe{khe ŒÚkk MÚkkr™f yðhsðh {kxu ÚkŒku nþu.
RíÞkËe™e ƒ™u÷e rðrðÄ ðMŒwyku {¤u÷ Au, suÚke Œu {níð™wt ðu…kh {Úkf sýkÞ yk{, nzÃ…kfk÷e™ „wshkŒ{kt ðu…khe y™u MÚkkr™f W…Þku„ ƒt™u {kxu ƒtËhku nŒk
Au. Œu ƒkƒŒu þtfk™u MÚkk™ ™Úke.

15 Vuƒúwykhe 2021
ErŒnk‚ y™u ‚tþkuÄ™
¼[
q h{khue {nk‚„
t kú{
‚tf÷™ - xe{ yŒwÕÞ ðkh‚ku

yuf ‚{Þu „wshkŒ{kt Äúku÷ …k‚u™k ¼q[h{kuhe ™k{™k MÚk¤u Œku y{wf RrŒnk‚fkhku™k {Œu ¼q[h yu ƒnw[h™wt {q¤ Y… Au. Œu ¼qr{
yfƒh™k ‚wƒk yÍeÍ fkufk y™u ò{ ‚ŒkS ðå[u R.‚. 1591{kt ÷zkE ÚkE …h rð[h™kh {kŒkS™wt ™k{ Au. y„kW íÞkt ƒnw[h {kuhe ({k)™wt {trËh nkuðwt
nŒe. yk ÷zkE Úkðk™wt fkhý yu nŒwt fu, R.‚. 1573{kt yfƒhu ‚w÷Œk™ òuRyu. {wÂM÷{ fk¤{kt yk {trËh Œkuze …zkÞwt nkuR þfu. …ý yu {Œ{kt fkuE ðsqË
{wÍ^Vh þkn ºkeò …k‚uÚke „wshkŒ SŒe ÷eÄwt. …ý ßÞkhu ‚w÷Œk™ {wÍ^Vh sýkŒwt ™Úke. yk ÷zkE rð¢{ ‚tðŒ 1647 (E.‚. 1591){kt ÚkE nŒe. Œu™ku
þknu Vhe y{ËkðkË, ‚whŒ y™u ¼Y[ SŒe ÷eÄk yu ‚{Þu {w½÷ku™ku „wshkŒ™ku yr¼÷u¾eÞ …whkðku ÞwØ™k {uËk™{kt hnu÷ku „ku…k÷ ƒkhkux™ku …kr¤Þk ÷u¾ yk…u Au.
‚qƒku yçËwh hne{¾k™ yk ƒt™u™u hkufe ™ þfŒk yfƒhu „wshkŒ™u þktŒ …kzðk yk¾hu ½{k‚ký ÞwØ Äúku÷™k …kËh{kt {åÞwt y™u ƒt™u ÷~fh™k ‚ir™fku ‚k{‚k{k
…kuŒk™k ËqÄ ¼kE r{Íhk yÍeÍ fkufk™u „wshkŒ™k ‚qƒk Œhefu {kufÕÞku suýu ykðe „Þk.
‚w÷Œk™ {wÍ^Vh þkn™u …fze ÷eÄku …ý ‚w÷Œk™ {wÍ^Vh þkn Úkkuzk ‚{Þ{kt þYykŒ{kt ò{ ‚ŒkS™wt ÷~fh SŒ {u¤ðe hÌkwt nŒwt. …htŒw, sq™k
íÞktÚke ¼k„e „Þku. y…{k™ y™u ðuh™ku ƒË÷ku ÷uðk yu™u ÞkË hk¾e yu Þw„{kt hküÙeÞŒk™e ¼kð™k
‚w÷Œk™ {wÍ^Vh þkn ¼k„e™u ¾huze™k þk‚f ÷ku{k ¾w{ký™k
¾e÷e ™k nkuðkÚke Ëku÷Œ¾k™ ÷kuËe y™u ÷ku{k ¾w{ký yÄðå[uÚke ÞwØ{ktÚke ¾‚e
yk©Þu „Þku y™u íÞktÚke …kAku ¼k„e™u ò{ ‚ŒkS™k yk©Þu ò{™„h „Þku, …ý,
„Þk y™u ò{ ‚ŒkS™e nkh ÚkE. ‚kÚku ‚kÚku ò{ ‚ŒkS™k fwtðh yòS {hkÞk
ƒkËþkn yfƒhu …kuŒk™k ¼k„e „Þu÷k fuËe™u …fzðk {kxu ykfkþ-…kŒk¤ yuf fÞko
y™u Œu{™k þkuf{kt 400 ð»ko ‚wÄe ò{™„h hkßÞ™e «òyu þeŒ¤k ‚kŒ{™ku
y™u {w½÷ ÷~fh hðk™k fÞwO y™u ÷~fh™k ™uŒk fhefu ™ðht„ ¾k™™u ™eBÞku.
Œnuðkh WsÔÞku ™nkuŒku. yòS™k þkuZe hkýe ‚qhsfwtðhƒk™u yòS™e …k½ze
…htŒw, ™ðht„ ¾k™™u ò{ ‚ŒkSyu ‚w÷Œk™ {wÍ^Vh þkn™u ‚kut…e Ëuðk™e
òuŒk ‚Œ [zâwt y™u Œuyku ‚Œe Úkðk ŒiÞkh ÚkÞk. íÞkhu Œu …kuŒu Äúku÷™k hks…qŒku
M…ü ™k …kze ËeÄe y™u fÌkwt fu ‚w÷Œk™ y{khku ykr©Œ Au, ŒuÚke y{u Œu™u
‚kut…eyu Œku y{khk ûkºkÞ Ä{o™u ƒèku ÷k„u.yk yt„u ¾qƒ s ðkxk½kxku [k÷e …ý ÞwØ{kt ÷zðk Œku ykÔÞk s ™nkuŒk …ý Œuýu yòS™k hkýe™u Äúku÷™k ÞwØ™k
ò{ ‚ŒkS {wÍ^Vh þkn™u ‚kut…ðk {kxu yuf™k ƒu ™k ÚkkÞ. ŒuÚke yk¾he W…kÞ {uËk™{kt ÷E sðk{kt {ËË fhe nŒe y™u hkýe yòS™k {kÚkk™u ¾ku¤k{kt ÷E
Œhefu {w½÷ ÷~fh rðh{„k{Úke ò{™„h ŒhV yk„¤ ðæÞwt íÞkhu yuf {Œ ‚Œe ÚkÞk.
{wsƒ ò{u ÞwÂõŒ ðk…he fu yk ÷~fh ò{™„h …nkut[u, Œu™u ƒË÷u yk…ýu s yk ÞwØ{kt A ¾k{e hne sðk …k{e nkuðk™wt zkì. «ãw{™ ¾k[huyu Œu{™k
‚k{k [k÷eyu Œku ò{™„h™e ¾wðkhe ™ ÚkkÞ y™u ò{™wt ÷~fh …ý Äúku÷ ‚wÄe '¼q[h{kuhe™e ÷zkE' ™k{™k …wMŒf{kt ™kutæÞwt Au. yk ÞwØ ‚{kÂó Œku ÚkE …ý Œu{
‚k{wt s ykðe „Þwt y™u íÞkt yfƒh™k ‚iLÞ y™u ò{™k ‚iLÞ ðå[u ÷zkE ÚkE. AŒkt, yfƒh™k ‚iLÞÚke ™k‚Œku VhŒku y™u ò{™k yk©Þu hnu÷ku ‚w÷Œk™
yk ÞwØ{kt ò{™k …ûku 30,000™wt y™u yfƒh™k …ûku 10,000™wt ÷~fh nŒwt. {wÍVhþkn Œku nkÚk ™ ÷køÞku …ý …AeÚke fåA™k hkð ¼kh{÷Syu …kuŒk™k
yk ÞwØ{kt y™uf òŒ™k hks…qŒku y™u [khýku {kÞko „Þk. yk ÷zkE su MÚk¤u ÚkE hks…qŒe Ä{o™u yð„ýe™u …kuŒk™u {kuhƒe …h„™wt {¤u yu ÷k÷[Úke ‚w÷Œk™
íÞkt ¼q[h ™k{™ku {kuhe þk¾k™ku hks…qŒ {k÷Äkhe „kÞku™e Íkuf fhe íÞkt ƒu‚Œku, {wÍ^Vh þkn™u SðŒku {w½÷ku™u ‚kut…e ËeÄku. íÞkhu …Xkýkuyu hkð ¼kh{÷S™ku
ŒuÚke Œu™k ™k{ W…hÚke Œu Äkh™wt ™k{ s ¼q[h{kuhe ÷kufS¼u [ze „Þwt. íÞkt …kr¤Þku ¾kuzâku y™u íÞkt yk Ëwnku ÷¾kÔÞku:
Vuƒúwykhe 2021 16
ƒu y˃eÚke ƒku÷Œk fu
¼khk fåA fk ¼q…rŒ ni ¼khe {rŒ ne™,
yuf {kuhƒe fkhýu …¬z {wÍ^Vh Ëe™,
fåA fku {rŒ nký ¼khku ¼q…rŒ,
yuf yuf {kuhƒe fkhýu {wÍ^Vh ËÞku ‚kut…,
hkð ¼kh{÷Syu ‚w÷Œk™ {wÍ^Vh þkn™u fåA™k fk¤k zwt„h{kt …åA{kE…eh™k MÚkk™fu ‚tŒkzâku nŒku. íÞktÚke ƒnkh ÷kðe 23 rz‚uBƒh, 1592™k hkus þkne
‚u™k…rŒ yçËwÕ÷k ¾k™ …k‚u …fzkðe ËeÄku. yu …ý {k™…k™ ðk¤ku y™u MðòŒ™u ðhu÷ku ƒkËþkn nkuðkÚke Œuýu Mð{k™™u ™ nýkðk Ëuðk {kuhƒe …k‚u™k Ä{fzk „k{u …kuŒk™e
…k‚u ‚tŒkze hk¾u÷ y†kÚke „¤w fk…e yk…½kŒ fhe ÷eÄku, …ý Ëw~{™ku™k nkÚk{kt ™ „Þku. yhu, Œu …Ae …ý {w½÷ ÷~fhu Œku yuðe ™]þt‚Œk ƒŒkðe y™u ‚w÷Œk™ {wÍ^Vh þkn™wt
{kÚkwt fk…e™u ykÍ{¾k™ fkufk …k‚u y™u íÞktÚke r™Ík{wÆe™ ƒûkeyu yfƒh™k Ëhƒkh{kt {kuf÷kÔÞwt nŒwt.
yk ÞwØ™wt …rhýk{ yu ykÔÞwt fu sq™k„Z™k Ëku÷Œ¾k™u ÞwØ{kt ¼k„ ÷eÄku nŒku y™u Œuýu …ý Ë„ku fÞkuo nŒku, ŒuÚke ÞwØ ƒkË {w½÷kuyu sq™k„Z™u nhkÔÞwt y™u ¾trzÞwt
hkßÞ ƒ™kÔÞwt. sq™k„Z™k hks™k ðtþs™u sq™k„Z …kAwt ™ {éÞwt …ý Œu™e ò„eh þe÷, ƒ„‚hk, fuþkuË y™u [kuhðkz …kAk {éÞk. ò{ ™ƒ¤k …zŒk …kuhƒtËh™k hkýe
f÷kƒkEyu ò{™„h ‚k{u ƒktÞku [zkðe y™u ‚„eh …wºk ¾e{kS™u AkÞk{kt „kËeyu ƒu‚kzÞk nŒk. ykþhk Ä{o™k y™uf „eŒku y™u frðŒkyku fkrXÞkðkz{kt íÞkhu y™u …AeÚke
h[kÞk Œu yk ÞwØ™wt ‚ktMf]rŒf …rhýk{ „ýkðe þfkÞ. ò{™„h™k ÷k¾kuxk BÞwrÍÞ{{kt yk ÷zkE™wt yuf {kuxwt r[ºk Au. Œu{ktÚke yÇÞk‚wyku ½ýwt ƒÄwt yk ÷zkE rðþu òýe þfu
Au.

17 Vuƒúwykhe 2021
MÚkk…íÞfeÞ ðkh‚ku
þnuh…™kn fkux, ‚whŒ
- su™e÷ {kuhu

„wshkŒ{kt …kihkrýf ‚{ÞÚke su Œu ‚{Þ™k hkò {nkhkòyku îkhk Œu{™k rðMŒkh fu þnuh™e VhŒu fkux rðMŒkh ŒiÞkh fhðk{kt ykðŒku, su fkux Ëw~{™ku ‚k{u Œu{™wt
y™u «ò™wt hûký fhŒku. y{ËkðkË{kt ykðu÷ ¼ÿ …rh‚h y™u fkux rðMŒkh rð»ku Œku ‚ki fkuE òýu Au. …htŒw ‚whŒ þnuh™u VhŒu yuf ™rn …ý ƒu-ƒu fkux nŒk, Œu™k rð»ku ½ýk
ykuAk ÷kufku™u {krnŒe Au.
sw™k ‚whŒ þnuh ™u þnuh…™kn y™u yk÷{…™kn ™k{™k ƒu fkux nŒk. su y÷„ y÷„ þk‚™fk¤{kt y™u y÷„ y÷„ þk‚fkuyu ƒtÄkÔÞk Au. Œu{ktÚke þnuh…™kn
fkux (1679) yu ‚kiÚke sq™ku fkux Au.
yksu ‚whŒ™kt ytËh™k fkux " þnuh…™kn fkux ” rðþu òýeþwt. W…h Ëþkoðu÷ yk Ëhðkòu þnuh…™kn fkux ™ku ¼k„ Au. ‚whŒ ™k ¾sqhkðkze rðMŒkh{kt ykðu÷k yk
Ëhðkò ™u ¾sqhkðkze „ux Œhefu yku¤¾ðk{kt ykðu Au. ‚whŒ™k rfÕ÷k™e W¥kh ¼k„{kt yk fkux ™ku Úkkuzkuf ¼k„ ƒ[u÷ku Au.
R.‚. 1664 {kt Aºk…rŒ rþðkS {nkhksu fhu÷k yk¢{ý …Ae ‚whŒ™e hûkk {kxu ykiht„Íuƒ ™k ykËuþÚke ‚whŒ™kt ‚wƒuËkh {wMŒËe hRŒ ¾k™ WVo rhykÞŒ ¾k™u
R.‚. 1664 {kt yk fkux ƒktÄðk™e þYykŒ fhe nŒe. su™u ƒktÄðk{kt 15 ð»ko sux÷ku ‚{Þ ÷køÞku nŒku.
íÞkhƒkË ‚whŒ{kt ðMŒeËh ðÄŒk ™ðk fkux ™e sYh …ze. ykÚke 38 ð»ko …Ae {w½÷ þk‚f VÁ¾rþÞh ™k ykËuþÚke ‚whŒ™k ‚wƒuËkh {wí‚Ëe niËh fw÷e¾k™u ™ðku
fkux "yk÷{…™kn" (1725) ƒktÄðk{kt ykÔÞku.
su™e ÷tƒkE ‚kzk …kt[ {kE÷ nŒe.
þnuh…™kn fkux ™u ƒktÄðk{kt 15
ð»ko™ku ‚{Þ ÷køÞku nŒku su™e ÷tƒkE 3 {kE÷
sux÷e nŒe y™u Ÿ[kE 12 {exh nŒe. yk
fkux™u 14 Ëhðkò nŒk. su{ktÚke nk÷ yk yuf s
Ëhðkòu nÞkŒ Au. su Vwhò ykuðhk …k‚u ykðu÷
Au. yk÷{…™kn fkux™e su{ yk fkux …ý
„ku¤kfkh ykfkh{kt ‚whŒ™k VhŒu Œu™e hûkk fhŒku
nŒku.
þnuh…™kn y™u yk÷{…™kn fkux™k
1 Ëhðkò™wt ™k{ ‚h¾wt nŒwt, yu™wt ™k{ ™ð‚khe
Ëhðkòu. ™ð‚khe sðk™k {k„o ™u ÷k„e™u yk 2
Ëhðkò nkuðkÚke yk Ëhðkò™k ™k{ …ý
™ð‚khe Ëhðkòu yu{ hk¾ðk{k ykÔÞk nŒk.
yk fkux™u …ý yk÷{…™kn fkux™k Ëhðkò ™e
su{ ^÷z „ux nŒk. suÚke …wh™wt …kýe ‚whŒ
þnuh{kt ™ «ðuþu. yk fkux™e rËðk÷ ytËksu 10
Vqx sux÷e …nku¤e nŒe.su™k …h ‚ir™fku
…nuhuËkhe fhŒk nŒk. yk fkux ™e ƒnkh™e ƒkswyu
fkux™u yze™u ¾kze …ý nŒe.
nðu yk fkux …ý Œqxðk™e nk÷Œ{kt
Au. yk Ëhðkò™e ƒksw{kt ykðu÷ yu…kxo{uLx
{ktÚke ÷kufku yðkh™ðkh ynet f[hku ™k¾Œk nkuÞ
Au. ytËksu 300 Úke 400 ð»ko sq™e yk
yirŒnkr‚f MÚk¤ rËð‚u™u rËð‚u f[hk™k Z„÷kt
™e[u ˃kR hne Au.
RrŒnk‚fkh R. R. Ëu‚kE ™e …wMŒf
"‚whŒ ‚ku™k™e {whŒ" (1958) {kt þnuh…™kn
fkux™e yrÄf {krnŒe yk…u÷ Au.

Vuƒúwykhe 2021 18
rþÕ… y™u ‚tþkuÄ™
Ashta-Nayika
- Anita Korde

The Natya Shastra is an ancient Sanskrit


treatise on Indian performing arts, which is
authored by Bharata Muni (dated between 2nd
century BC and 2nd century AD). It has
influenced dance, music, and literary traditions in
India. He is the proponent of the aesthetic "Rasa"
theory, which asserts that entertainment is the
desired effect of performance of arts but not the
primary goal. The primary goal is to transport the
individual in the audience into another parallel
reality, full of wonder, where he experiences the
essence of his consciousness and reflects
spiritual and moral questions.
The classification of Ashta-Nayika or the
eight types of Nayikas (Nayika-bheda) first
appeared in Natya Shastra. The eight Nayikas
represent eight different states (avastha) in
relation to her hero or Nayaka. The Natya
Shastra describes the Nayikas in the following
o r d e r : Va s a k a s a j j a , V i r a h o t k a n t h i t a ,
Svadhinabhartruka, Kalahantarita, Khandita,
Vipralabdha, Proshitabhartruka, and Abhisarika.
The Nayikas are further classified into two The Natya Shastra describes the Eight Nayikas
varieties of the Shringara rasa, the rasa related in the following order:
to love: Sambhoga (love in the meeting) and
Ÿ Vasakkasajja Nayika: One dressed up for
Vipralambha (love in separation). Vasakasajja,
Svadhinabhartruka, and Abhisarika are union
associated with Sambhoga; the others with Ÿ Virahkotkanthita Nayika: One distressed by
Vipralambha. Bharat Muni has described many
separation
kinds of Nayikas depending on other factors like
social status, nature, and also on how she is Ÿ Svadhinabhartruka Nayika: One having her
treated by the king as being part of the royal husband in subjection
harem during ancient times. Ÿ Kalahantarita Nayika: One Separated by
The classification is detailed in later works
quarrel
like the Dasarupaka (10th century),
Sahityadarpana (14th century), and various Ÿ Khandita Nayika: One enraged with her lover
other treatises on poetics as well as erotic Ÿ Vipralabhdha Nayika: One deceived by her
Kamashastra texts like Kuttanimata (8th-9th
lover
century) based on Courtesans, Panchasayaka,
Anangaranga, and Smaradipika. Ÿ Proshitabhartruka Nayika: One with a
Keshavadasa's Rasikapriya (16th century) in sojourning husband
Hindi, also elaborates on the Ashta-Nayika. Ÿ Abhisarika Nayika: One going to meet her
The Ashta-Nayikas has been used as a theme in
lover
paintings, literature, sculptures as well as in
Indian classical dances like Kathak.
19 Vuƒúwykhe 2021
The Natya Shastra describes the above In paintings, this Nayika is depicted with a
Nayikas as follows: Nayaka, who applies mahawar on her feet or a
1. Vasakasajja Nayika- one dressed up for union vermilion tilak (mark) on her forehead. In
Uchite vaasake yaa tu rati sambhoga lalasaa Jayadeva's Gita Govinda as well as in the poem
mandanam kurute hrishta saa vai Kuru Yadunandana, Radha is portrayed as
vaasakasajjitaa (24:212) Svadhinabhartruka. In the later, Radha
' The lady who embellishes herself with commands her lover, Lord Krishna, to rearrange
various jewels and adornments and eagerly her makeup which is in disarray due to their
waits for her beloved's arrival with happiness is fierce coitus.
known as a Vasakasajja Nayika.' This Nayika is 4. Kalahantarita Nayika-one separated by
prepared to receive her beloved at any moment. quarrel
During the waiting period, she continuously Irshya kalaha nishkraanto yasyaa naagachhati
stares on the pathway expecting the arrival of her p riyah saamarshavasha sampraaptaa
Lord. She is depicted in her bed-chamber filled kalahantaarita bhavet (24:215)
with lotus leaves and garlands. She is dressing 'She, whose lover is separated from her
herself in various garments, jewels, perfumes, due to jealousy and quarrel, is known as
and flowers for the union with her lover and Kalahantarita Nayika. She is sorrowful at her
"eager with the expectation of love's pleasure". situation.' This Nayika feels remorseful due to
Her beauty is compared by Kesavadasa to Rati - separation from her beloved through quarrel.
the Hindu Love Goddess, waiting for her She is full of guilt and is deeply sorrowful as she
husband, the Love God Kamadeva. A laments her deeds and separation. Her lover is
Vasakasajja sculpture is found in the Lakshmana usually depicted leaving her apartment
Temple in Khajuraho and the National Museum, disheartened, while she too becomes heartsick
and repentant without him. In other portrayals,
Delhi.
she is depicted refusing the advances of her
2. Virahotkanthita Nayika- One distressed by
lover or refusing a wine cup from him. In Gita
separation
Govinda, Radha is also portrayed as
Aneka kaarya vyaasangaad yasyaa
Kalahantarita in an instance.
naagachhati priyah
5. Khandita Nayika-one enraged with her lover
tadanaagata dukhaartaa virahotkanthitaa tu saa Vyaasangaaduchite yasyaa vaasake naagatah
(24:213) priyah tadanaagama dukhaartaa khanditaa saa
'A Virahotkanthita Nayika is at utmost prakeertitaah (24:216)
sorrow, lamenting the un-arrival of her beloved 'One whose beloved has not come to her
who could not come due to being engaged in and enjoys with another woman is known as a
other activities.' Virahotkanthhita means Khandita. She is distressful and angry.' This
overwhelmed due to separation. This Nayika is heroine feels offended as her beloved enjoys the
going through a separation from her beloved company of another girl. She is angry at his
who is not able to reach her due to some other unfaithfulness and is full of fear, pain, and
important duties. She suffers alone and is very distress. She is depicted offended, rebuking her
disturbed; everything around her is seen in the lover for his infidelity.
perspective of separation. She is depicted 6. Vipralabdha Nayika-one deceived by her lover
waiting for him, sitting or standing on a bed or out Ya s y a a d o o r i m p r i y a h p r e s h y a d a t t a a
in the pavilion. sanketameva vaa
3. Swadhinbhartrjuka Nayika-one having her naagata kaaraneneha vipralabdhaa tu saa
husband in subjection bhavet (24:217)
Surataatirasair baddho yasyaa parshve tu 'Even after sending messages, she
nayakah whose beloved does not show up is known as
saandraa moda guna prapta bhavet swadheena Vipralabdha. She feels sad and humiliated.' A
bhartrikaa (24:214) Vipralabdha Nayika is disappointed at her
'Through her love and other characters, beloved for not showing up on time, despite his
she who has attracted her beloved to be by her knowledge about her distress and sadness in his
side at all times is known as Swadhinabhartruka absence. She has waited for long and is anxious,
Nayika. He is subjugated by her intense love and fearful, and sad. This happens when a lover
pleasing qualities. He is devoted and faithful to meets a Khandita and promises a tryst and
her. breaks his promise.
Vuƒúwykhe 2021 20
7. Proshitabhartruka Nayika-one with a 8. Abhisarika Nayika
sojourning husband Hitvaa lajjaantu yaa shlishtthaa madena
Gurukaaryaantara vashaad yasyaa vai proshita madanena vaa
priyah abhisaarayate kaantam saa bhavedabhisarika
praroodhaalakakeshaantaa bhavet proshita (24:219)
bhartrika (24:218) 'Overwhelmed with love, she who leaves
'One whose husband has left to another place for behind her family and shame to go and meet her
an important business is known as beloved is to be considered as an abhisarika.'
Proshitabhartruka Nayika. She is depicted as a She is depicted at the door of her house and on
lady who has abandoned her ornaments and left her way to the tryst, defying all kinds of difficulties
her hair loose.' She is depicted seated mourning, like the storm, snakes, and dangers of the forest.
surrounded by her maids, but refusing to be In art, Abhisarika is portrayed often in hurry
consoled. This Nayika portrays immense grief, towards her destination.
being neglectful of her appearance and deprived Heroines of the last six varieties are
of energy. She is sleepless and constantly thinks characterized by sighing, reflection, dejection,
of her beloved's arrival. weeping, change of color, weakness, and
absence of ornaments, and the first two by joy,
radiance, and joy.
The Nayika goes through different moods
in her lifetime as per the situation prevailing then.
Authors, poets, painters, dancers, and sculptors
have depicted the Ashta-Nayikas through their
work. Kalidasa has captured the anguish of
separation of his Nayika Shakuntala in his work
'Abhigyanshakuntalam' in Sanskrit.
Every
woman is
a Nayika
of her life
story. The
world is
her stage.
As per the
situation
and her
response
s s h e
g o e s
through
various
moods,
emotions,
challenge
s, failures
a n d
triumphs,
a n d
tribulation
s .
Shringar
Rasa is
very much
part of
Nayika's
beauty.
21 Vuƒúwykhe 2021
Vuƒúwykhe 2021 22
Musical Instruments Of ykrËðk‚e f÷k y™u ‚tMf]rŒ
Tribes Of Gujarat - O. P. Joshi
Every society has music and dance as This type of instrument is also prevalent
integral part of their culture. Musical Instruments among Gurjars of Rajasthan and is known as
are important part of dance and music. Tribal Jantar. The instrument is used while singing folk-
culture and aesthetics are expressed through songs. The instrument is popular among the
music, dance, art and creativity. Women singing tribes of South Gujarat. In Valsad district,
songs at the time of birth of a child, in marriage Bhagatas play this instrument on ceremonial
ceremonies and other religious festivals reflects occasions.
their life and culture. Music and Dance depend 3. Tun- tuni is another stringed instrument
on their musical instruments. Tribal musicians used at by an individual while singing. It serves
have developed their own musical instruments the purpose of Tanpura. It has single string tied
which they create with local material. However, with a stick and round box.
tribal people have now adopted modern urban 4. Tambura is the specified form of Tanpura.
musical instruments also. They have variety of It has a gourd tied with wooden nails and played
musical instruments which can be divided with fingers. It is mostly used while singing
according to their form. Tribal people generally Bhajana-Devotional songs.
usebamboo, gourds, wood, animal hide and 5. The Khayala is a wind instrument. It looks
strings for preparing their musical instruments. like a large flute. A broad mouthed brass handle
Some musical instruments have reached to is fixed at the base in order to facilitate
them from the urban musical tradition. Gujarat the volume of the sound. The melody of the
has 30 tribal communities and each have their Khayala is uniform, but is not monotonous.
specific musical instruments. Khayala wala gives a shrill note which suggests a
1. The Pavri is mainly a gourd instrument. It is change in the movement of the dancers. The
known as Dev-vajintra, the divine musical players can make the music fast or slow befitting
instrument. It is generally played by Bhagata at the occasion by his breath. The Khayala is
the time of the worship of deities, but Bhagatas popular in the Dang district and musicains buy it
also play Pavri in weekly fairs. They play Pavri from Nasik, Maharashtra.
and visit trader's shop for collecting donations. It 6. Shahanai is also a wind instrument and
is a melodious instrument as well as popularly used at the time of marriage and group
attractive in design. The gourds are grown in a
dance. The instrument has been adapted from
specific required form through a special process.
urban musicians. Shahanai is a Parsian
It has two long gourds with two pipes attached in
instrument which has been adapted by courts
between them. The pipes have small holes for
and popular musicians. Shahanai is played with
creating melody. On the upper ground, a small
tabla or dholki on festivals and marriages.
pipe is attached for creating melodious sound.
Bhagatas themselves make the instruments and
they are experts in playing it. Peacock feathers
are used to decorate the instrument, which make
it attractive and colorful.
2. Ghangali is a stringed instrument and it
looks like an inverted tambura. It is played with
fingers. Ghangali is based on two round
gourds joined with a bamboo stick. On both the
ends of bamboo, strings are tied on wooden
artistic nails. The gourd is attached to the
bamboo with wax. The ends of bamboo have
carved artistic faces of tiger or Crocodile.
23 Vuƒúwykhe 2021
14. Dhol is the larger form of Dholki. A large
hollowed drum is made of tin and hide on both the
sides are fitted with the help of strings.
It is popularly known as Tur.
15. Madal is also an instrument played by
beating it with hands. Among Warli tribe, Madal is
popular instrument. It is prepared with a whole
tree trunk and is fitted with animal skin. It is large
and looks majestic. Its rhythmic beats guide the
dancers in their intricate movements and foot
work.
7. Flutes of different sizes are prepared by 16. Dhak is a musical instrument of Damaru
tribal people and played for enjoyment. Small shape. It is prepared with two hollow wooden
flutes are played while dancing. The music cups joined in opposite directions and are
player plays on two flutes at a time and creates covered with animal hide-tide with strings. It is
melody with blowing with one or other. It is played played with two small strings having small strong
at the time of dance. knots at the end of strings. Dhak is played by
8. Vansali is a flute made of thicker bamboo. moving a hand and string- knots create the
One side of the flute is kept closed with wooden sound. It is a musical instrument of God Shiva
piece. and it is popular among tribal people.
9. Mohari Pava is also wind instrument similar Tribal musical instruments are an aid to their
to Vansali but at the blowing place a small pipe is aesthetic sensitivity and expression.
fixed for wind. Musical instruments are part and parcel of
10. Thali is a musical instrument which is used variety of tribal dances. Dance is the enjoyment,
in kitchen as a plate. It is a brass or bronze plate, excitement and sensation in groups and to
twelve or fifteen inches in diameter. With the help individual; it is a delightful expression, display of
of wax, a reed of about two or three feet long is grace, and vigour. In Tribes, male and female
fixed on the center of the plate. The Thali is either dances are performed in groups with the use of
placed on ground or preferably on singer who
various musical instruments.
slowly and lightly passes the palm of his
Gujarat is rich in tribal culture and tribes
hand on the reed from top to bottom. This very
touch produces a melody in keeping with the are protecting their cultural traits. I wish that a
spirit of the song. Museum is created where tribal art, musical
11. Thalisar is a bronze plate with high borders instruments, dresses, and their traditional
and is played with a stick two or three feet long. equipments can be conserved and it will make an
Thalisar players keep the instrument in attractive and historical place. The museum may
their lap and slowly touch the stick and move it on have a craft shop having musical instruments for
Thalisar. This movement produces raga sale to visitors.
according to the spirit of the song.
12. Dero is also the musical instrument of
similar type. It is made with a medium-sized
earthen pot tying a large leaf on its mouth making
it air tight. It is played with the help of stringed
hook. A peacock feather reed is fixed on the leaf
and by passing the palms of both the
hands from below a musical note is produced.
13. Dholki is popular instrument and can be
carried easily. It is the counterpart of tabla. Dholki
is made from a whole tree piece of a
tree trunk, hollowed and the skin of animal is
fitted on both the sides of the body of the
instrument. It is played with the help of
small sticks or with fingers and palm of hands.
Vuƒúwykhe 2021 25
‚krnÂíÞf ðkh‚ku
yk…ýe {kŒ]¼k»kk yk…ýwt ‚tðuË™
- zkì . hksuþ ðýfh

fhkuzku ð»ko …nu÷k ¼k»kk ™nkuŒe …ý ‚tðuË™ku nŒk, r[ºkku nŒk, nðk{kt yk…ýu íÞkt ‚so™kí{f ûkuºku…Ë, ¼s™, Ëwnk, nkRfw, {ne™k, ‚kuhXk,
‚t„eŒ nŒwt. …]Úðe …h {ký‚ ykÔÞku …Ae Œuýu …ÚÚkh fu ÷kfzwt „ƒzŒwt „ƒzŒwt sŒwt ÷kuf„eŒ, ÷kuffÚkk, fnuðŒku, ÷½w™ð÷, xqtfeðkŒko, {kE¢kurVõþ™Úke {ktze™u
òuE™u [¢™e þkuÄ fhe. fk[wt {kt‚ fu Vq÷ ¾kŒk ¾kŒk …ÚÚkh yÚkzkðkÚke yk„ …uËk {nk™ð÷ ‚wÄe ‚so™ku ÚkÞk Au. nMŒ«Œku Úke {ktze™u rðþk¤ „útÚkku yk…ýe ¼k»kk{kt
fhe. yu s heŒu fkuR ÿ~Þ òuE™u fþe ¼ki„kur÷f ½x™k òuE ™u „¤k{ktÚke 'y' Au. yksu …ý …wMŒfku™e nòhku ™f÷ku A…kÞ Au y™u ðu[kÞ Au. …å[e‚-ºke‚
yuðku Wå[kh ™ef¤e „Þku ™u ¼k»kk ™ku sL{ ÚkÞku. {ký‚™e {kuxk{kt {kuxe þkuÄ ykð]r¥kyku ÚkkÞ Au. yk {kŒ]¼k»kk™u [kn™khku „wshkŒe Au, yu™wt „wshkŒe …ýwt Au.
'¼k»kk' Au. ƒÄk ð„h [k÷þu …ý ¼k»kk ð„h ™net [k÷u …ý ¼k»kk ð„h ™wt ¿kk™-rð¿kk™™e y™uf þk¾kyku {kŒ]¼k»kk{kt rðf‚e Au. y™wðkËku ŒhV ¾qƒ s
'y'{ktÚke s y, yk, R, E, W, Q ð„uhu þkuÄkÞwt nþu. sYrhÞkŒ «{kýu f,¾,„,½ æÞk™ hÌkwt Au. yk ¼k»kk™ku rðfk‚ Au.
ð„uhu æðr™yku r{© fÞko nþu. …Ae Œku ¼ki„kur÷f ƒË÷kð, ™Ëeyku ,…nkzku , ËrhÞk yk…ýu íÞkt ‚kiÚke ðÄw ò¤ðýe {kŒ]¼k»kk™e fhe nkuÞ Œku yu
ð„uhu™u fkhýu ‚{ks ÚkÞku ™u «kËurþfŒk …ý ykðe. …kuŒk™k rðMŒkh …qhŒk „k{zkykuyu fhe Au. yksu „k{zk™k ÷ø™, ðh½kuzk ð„uhu Wí‚ðku{kt „wshkŒe
ÔÞðnkhku [÷kððk {kxu «Ëuþ™e …kuŒk™e ¼k»kk ƒ™e. ¼khŒ Þwhkur…Þ™ sqÚk{ktÚke „eŒku s ðk„u Au ™u „ðkÞ Au, ÷kufku ™k[u Au. yksu ðkŒ ðkŒ{kt ÷kufðkŒko, fnuðŒku,
„wshkŒe hksMÚkk™e sqÚk™u y÷„ Œhe ykÔÞwt. '¼hŒuïh ƒknwƒr÷hk{' ÁrZ«Þku„ku „k{u„k{ ƒku÷kÞ Au. yksu hkus ™ðk ™ðk „eŒku h[kÞ Au, yu™k Œk÷u
r‚æÄnku{™wt þçËk™wþk‚™' suðe f]rŒyku {¤e ‚ku¤{e ‚Ëe{kt ¼k÷ý' „wshkŒe ™[kÞ Au. Þwxâwƒ W…h xe{÷e fu÷kuf „eŒ ‚[o fhþku Œku yks™ku „k{zk™ku
¼k»kk' yuðwt fnu ‚¥kh{e {e ‚Ëe{kt «u{k™tË '„wshkŒe ¼k»kk' «Þku„ fhu „wsoh¥kk fu „wshkŒe «u{ Œ{™u [ku¬‚ {¤þu.
„wsohºkk {kt {kÁ „wsoh suðku ¼kð sL{u. ™{o˼k»kk™u fwhƒk™ ÚkE òÞ þk¤kykuyu „wshkŒe ¼k»kk™u {níð yk…ðk {ktzâwt Au, ™ðe rþûký
.Ë÷…Œhk{ Yze „wshkŒe™k AzeËkh. ƒ™e òÞ y™u yk…ýe yk yðko[e™ ™erŒ{kt yu™u {níð y…kÞwt Au. fku÷uòu - Þwr™ðŠ‚xeyku „wshkŒe ¼k»kk nkutþu nkutþu
„wshkŒe ¼k»kk su yk…ýk ÔÞðnkh{kt yk…ýk ‚tðuË™ {kt ðýkE òÞ. ¼ýkðu Au. fkÞko÷Þku y™u ‚k{krsf ÔÞðnkhku™wt {kæÞ{ {kŒ]¼k»kk s hÌkwt Au.
n{ýkt s yuf fkÞo¢{{kt fw{kh…k¤ Ëu‚kE ƒkuÕÞku fu ''{ký‚ {kºk {kt ÷kuf‚krníÞ{kt {kŒ]¼k»kk™e ‚k[e {eXkþ {¤u Au. ½ýk Þwðk ‚tþkuÄfku
™k ¾ku¤ WAhŒku ™Úke, …ý {kŒ]¼k»kk™u ¾ku¤u …ý WAhu Au. {kŒ]¼k»kk yu™u ½zu Au, yu ŒhV ðéÞk Au. nk÷hzkt, {hrþÞk, ÷ø™ „eŒku, nku¤e „eŒku, ¾uŒe „eŒku, {u¤k
yu{kt suðk ‚tðuË™ku yk…ýu hku…eþw, yuðku yu™ku WAuh Úkðk™ku. ‚kŒuf nòh „eŒku ð„uhu þkuÄkE hÌkwt Au, ‚[ðkE hÌkwt Au. yk {kŒ]¼k»kk™e {ò Au, yu{kt hnu÷k
¼k»kkyku ƒku÷Œk yk…ýu s„Œ™k ‚kzk A yƒs {™w»Þ Aeyu. yksu …ý ykrË{ {k™ð Sð™™k ‚k[k ‚tðuË™ku™u y™w¼ð fhðk {kxu yksu ÷kufku Œ÷…k…z Au,
yu™e {eXkþ {kýðe ‚ki™u „{u Au.
ykrË{ yuðe ¼k»kkyku ßÞkt yð„{™ ™Úke íÞkt yuðe ™u yuðe s Au. ¼khŒ{kt
{kŒ]¼k»kk yu {kŒ]¼k»kk s Au, {k Au. {k™wt Ônk÷ ‚ki™u „{u Au.
ƒtÄkhýu Mðefkhu÷e 22 ¼k»kkyku W…hktŒ ‚Ufzku ƒku÷eyku Au. r„úy‚o™u „wshkŒ™e
{kŒ]¼k»kk{kt s ‚ki™u ‚…™k ykðu Au. ‚…™k …whk fhðk {ký‚ ƒeS ¼k»kk™ku
s 22 ƒku÷eyku þkuÄe fkZe nŒe. fux÷ef ƒku÷eyku {he hne Au. fux÷kf yktfzk
ykÄkh ÷uŒku nþu …ý yu™u {kŒ]¼k»kk™ku ¾ku¤ku s ‚kiÚke ðnk÷ku ÷k„u Au. yu{kt hnu÷wt
òuEyu Œku hkS ¼k»kk 700 ÷kufku, ytË{k™™e Shðk ¼k»kk 250 ÷kufku, ytË{k™™e
‚tðuË™ yu™k Sð™™u þkŒk yk…u Au. yux÷u s {™u {khe {kŒ]¼k»kk «íÞu yZ¤f
ykuL„ ¼k»kk 100 ÷kufku, yk‚k{™e ynku{ ¼k»kk 150 ƒ]nË yktËkr{r™Íw ¼k»kk
Ônk÷ Au, y™u yux÷e s ©Øk Au.
ƒku÷™khk VõŒ ‚kŒ ÷kufku Au, yuðk 2001 ™k yktfzkyku Au. yktËkr{r™Íw ƒ]nË{kt
sÞ „wshkŒ
'hkW…f' ™k{™ku þçË Au. su ƒeS fkuR ¼k»kk{kt ™Úke. yk þçË su™ku ¼kE fu
sÞ „wshkŒe
ƒnu™ {]íÞw …kBÞk nkuÞ Œu{™k {kxu «ÞkuòÞ Au. yk{ {kŒ]¼k»kk™wt yk„ðwt {níð
Au, yk„ðe rðþu»kŒkyku Au. {kŒ]¼k»kk yu™k yk„ðk ‚tMfkhku ÷E™u ykðu Au.
Ëhuf™e {kŒ]¼k»kk{kt yu™k {q¤ ƒku÷™kh …k‚u yu™e Wå[khý™e ÷Zý Au. yk…ýu
íÞkt fkXeÞkðkze fu ‚whŒe™e yk„ðe ÷Zý Au, yu™k Wå[khýku yu™k «Ëuþ ™e
{nuf yk…u Au.
{nkí{k „ktÄeyu fÌkwt nŒwt fu,"{k™e AkŒe yu Úke nwt y¤„ku ™ ÚkkWt yu{
{kŒ]¼k»kkÚke …ý ™ ÚkkWt, {khk Sð™™u ½z™kÁt ËqÄ {™u ƒesu fâktÚke {¤u"
W{kþtfh òuþeyu fÌkwt nŒwt fu, "{kŒ]¼k»kk™wt rþûký ÔÞÂõŒ™wt r™{koý fhu Au,
[krhºÞ™wt ½zŒh fhu Au, y™u ‚tMfkhku™wt ®‚[™ fhu Au."
2011 ™e ðMŒe „ýŒhe «{kýu ¼khŒ{kt Aêk ¢{u ƒku÷kŒe ¼k»kk
„wshkŒe Au. 5.56 fhkuz ÷kufku „wshkŒe ¼k»kk ƒku÷uAu, su ¼khŒ™e ðMŒe™k 4.5 %
sux÷k Au. rðï{kt „wshkŒe ƒku÷™khk ÷kufku 6.55 fhkuz Au. rðï{kt 26{kt ¢{u yk
¼k»kk ƒku÷kÞ Au. 700 ð»ko sq™e „wshkŒe ¼k»kk rðï¼h{kt Au, Œu y{urhfk y™u
fu™uzk{kt …ý ðÄw ƒku÷kÞ Au.
25 Vuƒúwykhe 2021
yŒwÕÞ ¼khŒ
¼s
w ™k «k„{n÷
u ‚kÚku s MÚk…kÞ÷
u tw hk…h™:tw
«k„…h - {nkËuð ƒkhz

hk…h Œk÷wfk™wt «k„…h „k{ yux÷u …xu÷™e ðMŒe ÄhkðŒwt y™u ykŠÚkf ƒnkhðrxÞk 20 Úke 25 ½kuzu‚ðkhku nkuÞ Au y™u yks™k þtfh
heŒu ‚{]Ø „k{ yux÷u «k„…h yku¤¾kÞ Au!«k„…h „k{ yu …kx™„hÚke 235 {trËh™e …kA¤™k ¼k„u ¾uŒh{kt ƒÒku ¼kEyku {whk ƒu[hk y™u „ku…khk ƒu[hk
rf÷ku{exh y™u rsÕ÷k {Úkf ¼wsÚke 131 rf÷kur{xh Ëqh y™u Œk÷wfk {ÚkfÚke f…k‚™e ‚ktÚke™u ‚wzŒk nŒk íÞkhu ƒnkhðrxÞk ykðu Au, y™u ƒÒku ¼kEyku
12 rf÷kur{xh™k ytŒhu ykðu÷wt Au!«k„…h ™e MÚkk…™k ™ku ErŒnk‚ òuEyu Œku fkuËk¤eÚke ƒÒku ƒnkhðrxÞk ™wt íÞkt s Ze{ Zk¤e Ëu Au, …htŒwt ðÄkhu ƒnkhðrxÞk
nk÷™k «k„…h „k{™wt …u÷k ™k{ hk…h zk¼zeÞwt nŒwt y™u yu ‚{Þ{kt „k{{kt nŒk yux÷u ƒ™U ¼kEyku íÞkt „k{™e ðkh{kt „k{ ™u ¼kt„Œwt ƒ[kððkt {kxu …kuŒk™k
fwt¼kh y™u {k÷e hnuŒk nŒk. «k„…h „k{™e su{ýu MÚkk…™k fhu÷ Au Œu …xu÷ «ký™u LÞkuAkðh fhu Au Œu{™k yksu …ý …kr¤Þk yze¾{ þeð {trËh™e ƒksw {kt
ƒu[hk Sðý [k{rhÞk …u÷k Wr{Þk „k{\{kt hnuŒk nŒk suyku Wr{Þk Ëhƒkh W¼k Au, su{kt rð¢{ ‚ðtŒ 1948 y™u ™ðktýe yr„Þkh‚ y™u þr™ðkh ™k
÷k¾kS™e s{e™ ¾uzŒk nŒk. Œu{™k «ÞJÚke rð¢{ ‚tðŒ 1918 {kt fåA™k r{Þkýk ™k ƒnkhðrxÞk ‚k{u ÷zŒk ÷zŒk hk{þhý ÚkÞu÷ Au. su™e …kr¤Þk{k
{nkhkð «k„{÷S™k ‚{Þ{kt ynetÞk «k„…h ykÔÞk y™u „k{™wt Œkuhý ƒktæÞwt ™kutÄ Au. «k„…h „k{{kt …u÷k …xu÷kE hk{S¼kE {k÷e …k‚u nŒe …Ae ƒu[hk
y™u ¼ws™ku «k„{nu÷ y™u ðk„z™wt «k„…h ƒt™u yufs rËð‚u MÚkk…™k ÚkE Au
Sðý …k‚u …xu÷kE ykðe y™u ð»kkuo ‚wÄe hne nŒe. yk ƒnkhðrxÞkyu «k„…h
yuðe {kneŒe yk…Œk „k{™k ðze÷ y™u su{™k …qðoòuyu „k{™e MÚkk…™k fhe Au
„k{ ¼kt„e™u …Ae hðu[e {kŒkSyu yks ƒnkhðrxÞkyu [kuhe fhu÷e y™u …Ae
Œuðk {k™k¼kE [k{rhÞk sýkðu Au fu fåA™k {nkhkð «k„{÷S W…hÚke „k{™wt
hðu[e{kyu yk ƒnkhðrxÞk™u {uðk‚k™k Œ¤kð{k yktĤku fhe ™k¾u÷ku, y™u
™k{ «k„…h hk¾ðk{k ykÔÞwt y™u „k{{kt rþð {trËh™e MÚkk…™k fhðk{kt ykðe,
…kA¤Úke ðkh ykðu÷e y™u ƒtËwfu ËeÄu÷ku su™ku …kr¤Þku y™u òuzu ƒeòƒu
yksu …ý yu rþð {trËh Au. su ™k™e yuðe Ëuhe ƒ™kðu÷ nŒe su yksu {kuswË Au.
‚kÚkeËkh™k …kr¤Þk yksu {uðk‚k™k Œ¤kð™e …kh{k W¼k Au. «k„…h „k{ yuf
yk søÞk «k„…h „k{Úke W„{ýe ƒksw Äkh{k ykðu÷wt Au ßÞkt …u÷k „k{ ™ku Íkt…kuu
ðkh ¼„kÞwt …Ae, ƒeS ðkh ƒeò ƒnkhðrxÞk ykðu÷k …ý „k{ ™nkuŒwt ¼„kÞwt.
nŒku. «k„…h™e MÚkk…™k™k 30 ð»ko …Ae yux÷u fu rð¢{ ‚tðŒ 1948{kt «k„…h
„k{ W…h {kr¤Þk™ku fk™eÞku r{Þkýku ƒnkhðrxÞk nŒku. su {kr¤Þk™k ‚hÄh «k„…h „k{ hkð™wt „k{ nŒwt yux÷u yk „k{{kt {k… [k÷Œwt nŒwt, ßÞkhu hkð™k „k{
™k{™k ƒnkhðxeÞk™ku Ëefhku nŒku su fk™eÞku ƒnkhðrxÞku «k„…h „k{™u ¼k„ðk r‚ðkÞ™k „k{{kt {kýwt [k÷Œwt nŒwt.
{kxu ykðu Au.

Vuƒúwykhe 2021 26
«k„…h „k{™e MÚkk…™k ÚkE íÞkhu ƒu[hk Sðý
[k{rhÞk ‚kÚku hkðrhÞk y™u ‚ktZk þk¾™k …xu÷ òuzu ykðe
™u ð‚u÷k su{ýu „k{ ™e MÚkk…™k fhu÷ Œu [k{heÞk þk¾™k
…xu÷™e Ëefhe ‚ktZk þk¾{k …hýðu÷ nŒe yux÷u Œuyku òuzu
ykðu÷k y™u [k{heÞk™k ËkËk hkðheÞk{kt …hýu÷k yux÷u
Œuyku òuzu ykðu÷k yk{ [k{heÞk ‚ktZk y™u hkðheÞk yu{
ºký þk¾™k …xu÷ku «Úk{ ykðe ™u ðMÞk …Ae ¼[kWÚke ðiË
ykÔÞk ‚ktZkyu hk…h Úke ykÔÞk y™u hkðheÞk fxkheÞkÚke
ykðe™u «k„…h „k{{kt ðMÞk y™u …Ae ykswƒksw {ktÚke
…xu÷™e ƒeS þk¾ku suðe fu …ku÷kh [kiÄhe ðkrðÞk ¼kxu‚hk
¼úk‚zeÞk ðuhkŒ …kt[…kÞk nkrÚkÞkýe fkhkuºkk ðiË yk{ ƒÄes
þk¾™k …xu÷ku ykðe™u ðMÞk nŒk Œu{s „k{{kt y™w.òrŒ
ƒúkñýku, ‚kÄw, ðk¤tË, fku÷e, ¼hðkz, ‚wÚkkh, si™, „Zðe,
{khks ð„uhu ykðe™u ðMÞk y™u „k{ yksu ‚{]Ø Au.
ƒÄes ¿kkrŒ™ku „k{™k rðfk‚ {k y™uhku Vk¤ku Au. sq™k
rþð {trËh ƒksw{kt ™ðwt rþð™wt {trËh rð¢{ ‚ðtŒ 2032{kt
ƒtÄkÔÞwt Au, su 10 nòh™k ¾[uo ƒtÄkÔÞwt nŒwt. su{kt {kËuðk
yð[h™k ºký nòh y™u „ku®ðËk {™S Ëk{k™k …[e‚ku
…r[‚ku y™u ƒu nòh ƒkfe ™k fw÷ 6 ½h™k yu{ fhe™u 10
nòh{k rþð {trËh ƒ™kðu÷ su yksu …ý yze¾{ W¼wt Au.
ynetÞk Œu™k «k„ý{kt yuf „wVk ykðu÷e Au, ßÞkt su{ýu
„k{™e MÚkk…™k fhu÷ Au. Œu{™k ðtþs y™u ½ýk ð»kkuo ‚wÄe
„k{™k ‚h…t[ y™u …xu÷kE nŒe Œu ƒu[hk …kt[k …xu÷yu
‚kzk ºký ÷k¾ ò… fhu÷k y™u Œuyku {]íÞw …kBÞk íÞkhu
Œu{™k þƒ™u Œu{™k fÌkk {wsƒ îkhfk™k ËrhÞk{kt s¤
‚{krÄ ÷uðzkðe nŒe. suyku ykæÞkÂí{f Sð™ SðŒk nŒk.
«k„…h „k{ ™e ƒksw{kt òu÷ rðMŒkh ykðu÷ku Au, íÞkt …u÷k
¼kx™wt „k{ nŒwt y™u íÞkt Úke yk„¤ …ý yuf fkXe™e
ð‚knŒ nŒe. «k„…h „k{ {kt y™w. òrŒ …k‚u n™w{k™
ËkËk ™wt {trËh ykðu÷wt Au íÞkt „k{™ku sw™ku Íkt…kuu nŒku. Íkt…kuu
yux÷u „k{™wt «ðuþîkh fnuðkÞ Au. ynetÞk rƒhks{k™
n™w{k™ ËkËk™e MÚkk…™k ƒu[hk Sðý …xu÷u fhe nŒe.
«k„…h „k{{kt hnuýkf {kxu ðk‚ ykðu÷k Au.
su{kt y™wt òrŒ ðk‚, sw™kuðk‚, …xu÷™e ¾zfe, ½kt[eðk‚,
hkðheÞkðk‚, ¾u s zkðk‚, ‚ku ™ eðk‚, ™ðku ð k‚,
¼hðkzþuhe, ‚ku‚kÞxe , ™ðw…Át, ¾hðkz hk{…Át,
[feðk‚ yk{ fw÷ Ëþ Úke ƒkh ðk‚ ykðu÷k Au. su{ ðk‚ Au
Œu{ «k„…h „k{™ku ðkze rðMŒkh …ý ykðu÷ku Au. su{kt
òu÷ðkze, zku¤fk, StsheÞk, Äúkt„úk, s„khk, ‚whe…xw,
Vq÷nÁt, „ku„kðkrhÞk, ÚkheÞk, ftÄkufkðkze, yk{ ðkze
rðMŒkh ykðu÷ku Au. «k„…h „k{{kt ðkze rðMŒkh™e su{
Œ¤kð …ý ykðu÷k Au, su{kt ftÄkufk Œ¤kð, òu÷ ðkÁt
Œ¤kð, ¼w¼h Œ¤kð, Vq÷nhk{kt fkXeŒh Œ¤kð su
fkXeykuyu ¾eËkðu÷wt nŒwt, „kuÞ÷kðkÁt Œ¤kð, {kurŒÞk‚he
Œ¤kð, …kÄh™wt Œ¤kð yk{ fw÷ ‚kŒ Œ¤kð ykðu÷k Au.
27 Vuƒúwykhe 2021
«k„…h™e sq™e …xu÷kE ðk÷k {qhk [k{rhÞk™e nŒe …ý Œu{™e yk ƒÒku Ëuhe ™wt r™{koý rð¢{ ‚tðŒ 2065™k f{k ™kÚkk hƒkhe™k nMŒu Vk„ý
ykŠÚkf …hÂMÚkrŒ ‚khe ™ nkuŒ Œu{™k {kuxk ¼kE „ku®ðË™u yk…e su yksu …ý ‚wË 13™k ‚ku{ðkhu MÚkk…™k fhu÷ Au yuðe ™kutÄ ÷¾u÷ Au. «k„…h „k{{kt hnuŒk
Œu{™k ðkh‚k{k …xu÷kE [k÷w Au su „k{ ™e ‚n{Œe Úke [k÷w Au. ©e{k¤e si™ …xðk {q¤ yÄkuR hnuŒk nŒk suyku ynetÞk ykðe™u ðMÞk Au ynetÞk
«k„…h „k{{kt ykðu÷ {kurŒÞk‚he Œ¤kð ykðu÷wt Au, su „ku®ð˼kE rþ¾hƒtÄ rs™k÷Þ ykðu÷wt Au su …u÷k „]n {trËh nŒwt. yk rs™k÷Þ™e «Œeck
[k{rhÞk yu ¾kuËðu÷ Au. ßÞkhu ftÄkufk ðkÁt Œ¤kð yu sq™wt Œ¤kð Au, y™u …w.{wr™©e rfhýrðsÞS yu ( …wt. yk. ©e.rðsÞf™f‚qrhS {.‚k {kt rþ»Þ) yu
yk‚…k‚™k ƒÄks rðMŒkh ™u ®‚[kR™wt …kýe Œu …qÁt …kzu Au. y™u „k{™u …eðk™wt rð¢{ ‚ðtŒ 2023{kt fhkðe ynetÞk ð™u[tË …xðk yu ßÞkurŒ»k™k ‚khk r™»ýkŒ
…kýe …ý íÞktÚke ykðu Au, su Œ¤kð ™u Ÿzwt ƒu[hk …kt[k …xu÷™k ð¾Œ{k ÚkÞwt Au. nŒk. ynetÞk ÄhŒeft…{k yuf …ý ÔÞÂõŒ™e {]íÞw ÚkÞwt ™ nŒwt. «k„…h™ku
1962™ku Vkuxku h{uþ¼kE ‚ku™e yu …kzu÷ku Œu òuðk {¤u Au su{kt yuf …r™nkhe yuf
«k„…h „k{ W…h ¾wƒze {kŒkS™k [kh nkÚk Au. ¾qƒze {kŒkS „k{™e ƒksw{kt
{kx÷kt W…h nu÷ …kýe ¼he™u sŒe òuðk {¤u Au, y™u yuf †e Akufhk™u fk¾ {kt
‚ku™k÷ðk „k{™e ‚e{{k rƒhks{k™ Au. íÞkt {kuxku {u¤ku …ý ¼hkÞ Au, y™u
Œuze™u sŒe òuðk {¤u Au y™u ¼U‚kuu ƒòh{kt xnu÷Œe òuðk {¤u Au. su „k{™ku
«k„…h „k{™k ƒnkh {wtƒE ð‚Œk ÷kufku …ý {u¤k{kt y[qf ykðu Au y™u {kŒkS
¼ÔÞ ¼qŒfk¤ ‚kÚku sq™wt „k{ á~Þ{k™ ÚkkÞ Au.
™k Ëþo™ fhu Au.
«k„…h „k{{kt fw{kh þk¤k ykðu÷e Au su™e MÚkk…™k 2/4/1949{kt
yu{ fnuðkÞ Au fu, ßÞkhu «k„…h „k{ {kt yksÚke ð»kkuo …nu÷k ŸËrhÞwt ™k{™ku ÚkÞu÷e Au, y™u fLÞk þk¤k …ý ykðu÷e Au Œu{s {kæÞr{f þk¤k ykðu÷e Au su
hku„ ykðu÷ku nŒku íÞkhu yk¾wt „k{ ¾k÷e ÚkE „Þwt nŒwt, y™u „k{ ÷kufku {kŒkS™k «k„…h fu¤ðýe {tz¤ xÙMx™k {kæÞ{Úke [k÷u Au, su™e MÚkk…™k sq™ 1999{kt
þhýu „Þk nŒk. íÞkt ƒksw{kt ykðu÷ ¾rzÞk Œ¤kð …k‚u yk¾wt „k{ A Úke ‚kŒ fhðk{k ykðe nŒe. Œu{s MðŒtºk …t[kÞŒ Au y™u ykhkuøÞ ‚ƒ ‚uLxh ykðu÷wt Au
{rn™k hÌkwt nŒwt. y™u «k„…h „k{ ÷kufku yu {kŒkS™u fh ƒktÄe ËeÄku nŒku y™u Œu{s ƒu yk„ýðkze ykðu÷e Au. yuf …þw Ëðk¾k™wt nŒwt su …ze „Þwt Au. yuf ËwÄ
„k{ yk¾k ™k Ëw:¾™wt r™ðkhý ÚkÞwt nŒwt y™u hku„ ™kƒqË ÚkR „Þku. VheÚke yk¾wt zuhe ykðu÷e Au. „k{{kt «ðuþŒk s ™ðwt rþð {trËh ykðu÷wt Au, Œu{s „k{{kt {kuxku
„k{ …kAwt ykÔÞwt y™u „k{{kt ykðe ™u ðMÞkt nŒk. ÷e{zku ykðu÷ku Au, ßÞkt Œ{™u „k{{kt {kuxe Wt{h™k ðze÷ku ƒuXu÷k òuðk {¤u Au.
«k„…h „k{{kt ykðu÷ þtfh™e søÞk{k ƒu ‚{krÄ ykðu÷e A,u su yuf Œu{s ÷ktƒe ƒòh …ý ykðu÷e Au.„k{ {kt …þwÄ™ {kuxk «{ký{kt Au yux÷u
¼hðkz yktƒk Yzk™e Au Œku yuf hƒkhe Sðk ‚ðk ™e Au. hƒkhe Sðk ‚ðk yu ¼„Œ „k{{kt nðkzk …kýe ™k ykðu÷k Au. „k{™u …kýe …qhŒwt {¤e hnu Œu {kxu {kuxk
nŒk y™u ®n„¤ks …„…k¤k Ëþo™ fhe ykðu÷k y™u ¼„Œ Œhefu Sð™ „wshkŒ ™{oËk™k …kýe ™k xktfk ykðu÷k Au!
nŒk íÞkhu Œu{™uu ‚k… fhzâku y™u y™u hk{þhý ÚkÞk. Œu{™e ynetÞk ‚{krÄ «k„…h „k{™e ðMŒe 3190 Au y™u ½h 626 ykðu÷k Au. su{kt †e
ykðu÷e Au, Œu{™k ðtþòu nk÷u {kuzðËh hnu Au. ßÞkhu yktƒk ¼hðkz …ý ™e ‚tÏÞk 51.6% Au ßÞkhu „k{™ku rþûký Ëh 46.2% Au. su{kt †e rþûký Ëh
®n„¤ks …ŠþÞkÔÞk nŒk y™u Œuyku {kuxe Wt{hu hk{ þhý ÚkÞk nŒk. Œu{™k 19% Au, yk{ „k{ ykŠÚkf heŒu ¾wƒs ‚{]Ø „k{ Au. nk÷u ðŒo{k™ ‚h…t[
ðtþòu™u …xu÷ku îkhfk Úke ÷kðu÷k yuðwt fnuðkÞ Au y™u …xu÷ku òuzu s Wr{ÞkÚke …wheƒu™ Ëuðhks [k{rhÞk Au, su{™k ðtþòuyu „k{ ™e MÚkk…™k fhu÷ nŒe.
ykðe™u «k„…h{kt ðMÞkt nŒk. «k„…h „k{ îkhk hkuz W…h yuf yÒk ûkuºk [k÷w Au su ƒkhu{k‚ Þkºkk¤w [k÷e ™u
sŒk nkuÞ Œu™u s{kzu Au su™wt ‚t[k÷™ ËuðS¼kE ðk¤tË fhu Au.

Vuƒúwykhe 2021 28
‚ktMf]rŒf ðkh‚ku
„wshkŒ™k ykÄwr™f {u¤kyku
‚tf÷™ - xe{ yŒwÕÞ ðkh‚ku

r[ºk - rðr[ºk ™ku {u¤ku ƒeò rËð‚u yk {u¤ku ™ðku sL{ Äkhý fhu Au rð÷k… fhŒkt ÷kufku
„wshkŒ™k ‚kƒhfktXk rsÕ÷k™k ¾uzƒúñk Œk÷wfk™k Ëu÷ðkzk „k{ Úke {kºk ËkuZuf ƒeò rËð‚u Zku÷-™„khk™k Œk÷u ™]íÞ fhe „eŒku „kÞ y™u yk™tË «{kuË fhu Au
fe÷ku{exh™k ytŒhu ykðu÷k „wý¼k¾he „k{{kt r[ºk-rðr[ºk {u¤ku ÞkuòÞ Au yk yk {u¤k{kt …k™ ¾kðk™ku y™u ¾ðzkððk™ku …ý y™uhku {rn{k Au {u¤k{kt Xuh-Xuh
„k{ yk„¤ yk fzðk fh™u ‚kƒh{Œe ™Ëe™k ‚t„{ …h ykðu÷wt Au Úkkuze …Ae™k ƒk¤kyku „{Œk òuðk {¤u Au ™Sf™k „k{{ktÚke ykrËðk‚eyku ‚{qn Zku÷ ™„khk
[kiË{kt rËð‚u yux÷u fu Vk„ý ðË [kiËþu ¼hkŒku r[ºk rðr[ºk ™ku {u¤ku Œu™k ™k{ ð„kzŒk rðr[ºk {nkËuð ŒhV M…Äkoí{f heŒu Ä‚e òÞ íÞkhu ykrËðk‚e fLÞkyku
«{kýu rðr[ºk Au yuðe {kLÞŒk Au fu nÂMŒ™k…wh yks™wt rËÕne ™k þk‚™ fhŒk {kxu sðkhk ÷E™u s Á{Íw{ fhŒe ykðu Au y™u {u¤kyku Úke r¼Òk yuðk r[ºk-
þktŒ y™u ƒu …wºkku nŒk y™u rðr[ºkrðÞo su Œuyku™e {kŒk ‚íÞðŒe su {íMÞ„tÄk rðr[ºk {u¤k{kt ƒeS yuf ykùÞo™e ðkŒ yu Au fu ynet™k ykrËðk‚eyku Zku÷
Œhefu …ý òýeŒk nŒk y™u hkò ™k sMx …wºk ËuððúŒ {nk¼khŒ™k ¼e»{ ðk„Œkt™e ‚kÚku s y[k™f yu{™e xufheyku W…h ykðu÷k Íqt…zk{ktÚke rðþk¤
ðå[u™k ‚tƒtÄku yt„u ¾kuxe {kLÞŒk ÄhkðŒk nŒk …kA¤Úke …kuŒk™e ¼q÷ Œuyku™u ‚tÏÞk{kt ƒnkh ykðe òÞ Au y™u {u¤ku …qhku ÚkŒkt y[k™f ykt¾ku {ký‚ ‚{wËkÞ
‚{òŒk …kuŒu òŒu s ƒr÷Ëk™ yk…e yÂø™M™k™ fÞwO nŒwt yk ƒr÷Ëk™ Œu{ýu r„rh{k¤kyku{kt fâk ‚{kE òÞ Au Œu™e ¾ƒh …ý ™ …zŒe ™Úke ykrËðk‚e
‚tMf]rŒ™e ™SfÚke òýðk ™u {kýðk {kxu yk {u¤k™e {w÷kfkŒ ÷uðk suðe s Au.
„wý¼k¾he ™k{™e xufhe …k‚u™k ºkðuýe ‚t„{ MÚk¤u fÞwO nŒwt …kuŒk™e
{ehk ËkŒkh ™ku {u¤ku (W™kðk)
„uh‚{sÚke ÚkÞu÷e ¼q÷ ™k …MŒkðk™k fkhýu íÞk„ fh™kh ƒÒku ¼kEyku ™e ÞkË
{nu‚kýk rsÕ÷k™k WtÍk Œk÷wfk™k ™Sf rËÕne bomba y ™uþ™÷ nkEðu W…h
{kt r[ºk rðr[ºk {u¤ku ÞkuòÞ Au yhðÕ÷e™e ftËhkyku{kt Úke ‚ku¤ þý„kh ‚S™u
ykðu÷k W™kðk {kt ykðu÷e nÍhŒ ‚iÞË y÷e {ehk ËkŒkh ƒk…w™e Ëh„kn
ðe÷ y™u „hkr‚Þk ykrËðk‚e yk {u¤k{kt Q{xe …zu Au †eyku {kuxk ¼k„u ¼krðfku{kt y™uhku ykMÚkk™wt «rŒf ƒ™u÷e Au ð»ko 2013{kt 537 {wƒkhf ™e
[ktËe™k ½huýk Úke ‚ä nkuÞ Au ™Ëeyku™k ‚t„{ MÚkk™u ykðe Œuyku Œu{™k …qðoòu™e Wsðýe fhkE nŒe nðu …qhkt R‚ {k™…whk Úke ‚wtËh fr{xe™k ‚ÇÞku 9 r™þk™
ÞkË{kt rð÷k… fhu Au ðnu÷e ‚ðkhu r¼÷kuzk ®n{Œ™„h þk{¤kS «ktrŒs y™u ÷E™u …„…k¤k ™ef¤e ËkŒkh ƒk…w™e Ëh„kn ykðe …nkut[u Au ßÞkt sw÷q‚ fkZe™u
¾uzƒúñk™k ykrËðk‚eyku ™Ëe{kt r…Œ]yku™k yÂMÚk™wt rð‚so™ fhu Au ÄkŠ{f rðrÄ Äk{Äq{Úke Ëh„kn{kt r™þk™ [zkððk{kt ykðu Au Wí‚ð r™r{¥ku ‚ðkhu Ëh„kn{kt
fhu Au Ëqh ËqhÚke ykðu÷k ‚„k M™uneyku ™u {¤e ð»ko Ëhr{Þk™ {]íÞw …k{u÷k fwhk™™wt …X™ fhðk{kt ykðu Au ‚V¤ ÚkÞk ƒkË ƒeò rËð‚u ‚ðkhu [kh ðkøÞu
M™unes™ku™u ÞkË fhu rð÷k… fhu Au y™u yufƒeò™u ykïk‚™ …ý yk…u Au ËkŒkh ƒk…w ™e {ò þheV™u „w‚÷ fhe™u ‚t„{ [zkððk{kt ykðu Au ¼kEyku
ykðe™u ƒnkh fkZðk ™e rðrÄ fnuðkÞ Au fËk[ yk yuf {kºk yuðku nþu su Ëw:¾Ë Þkºkk¤wyku™u «‚kËe Yr…Þk yk…Œk nkuÞ Au.yk rËð‚u ¼khŒ¼h{kt Þkºkk¤wyku ykðe
ÞkËku ŒkS fhðk {kxu ÞkuòŒku nkuÞ. ËkŒkh ƒk…w ™k Ëþo™ fhu Au.

29 Vuƒúwykhe 2021
ËkŒkh™k MÚkk™fu Ëh ð»kuo ytËksu yuf ÷k¾ Ëuþ-rðËuþ{ktÚke Ëþo™kÚkeoyku ykðu Au …Õ÷e™ku {u¤ku Y…k÷
W…hktŒ Þkºkk¤wyku …Äkhu Au Ëh ð»kuo W™kðk{kt ÞkuòŒkt {wÂM÷{ku™e ‚kÚku rnLËwyku „wshkŒ hkßÞ™k …kx™„h „ktÄe™„hÚke 13 rf÷ku{exh™k ytŒhu ykðu÷k Y…k÷
…ý {kuxe ‚tÏÞk{kt ¼k„ ÷u Au Ëh„kn{kt Ëe™ Ëw¾e ™u ÷E™u Œu{™k Mðs™ku „k{u Ëh ð»kuo ™ðhkºk Ëhr{Þk™ yk‚ku ‚wË ™ku{™k rËð‚u ðhËkrÞ™e {kŒk™e
{™kufk{™k …qýo fhðk {kxu Ëþo™kÚkuo ykðu Au {ehkËkŒkh {u¤k Ëhr{Þk™ Wí‚kn …Õ÷e ™ku {u¤ku ÞkuòÞ Au Ëh ð»kuo …Õ÷e{kt Ë‚ ÷k¾ sux÷k ¼krðfku W{xe …zu Au
W{t„ y™u ©Øk™k ðkŒkðhý{kt fðk÷e ™ku s÷‚ku ò{u Au Ëh„kn™k ‚tfw÷{kt …Õ÷e Ëhr{Þk™ þwØ ½e™ku yr¼»kuf fhðk™e sq™e …ht…hk Au su{kt ytËksu [kh
ykf»kof hkuþ™e fhðk{kt ykðu Au ©Øk¤w Vq÷ „w÷kƒ s¤ ‚kfh ©eV¤ y™u ÷k¾ rf÷ku ½e™ku yr¼»kuf fhðk{kt ykðu Au Ëwr™Þk¼h{kt «ÏÞkŒ …Õ÷e™k ðÄŒk
‚ku™k-[ktËe™k Ëk„e™k y…oý fhe™u …kuŒk™e {™kufk{™k ÔÞõŒ fhu Au y™u sŒk {níð™e ÷E™u ¼krðfku™e ‚tÏÞk Ëh ð»kuo ðÄŒe òÞ Au ðhËkrÞ™e {kŒk™k
Ëh„kn™e …qs™ rðrÄ fhu Au …wÁ»kku ‚{Þu [ktË òuE ò Œkhe ‚t„ún ÚkkÞ Au. {trËh {kxu yuðwt fnuðkÞ Au fu ykãþÂõŒ {kt ™ðËw„ko ™k ™ð MðY… …ife rîŒeÞ
fkíÞkuf™ku {u¤ku (r‚Ø…wh) MðY… ƒúñ[krhýe MðY…u MðÞt¼q rƒhks{k™ Au Þw„{kt ¼„ðk™ hk{[tÿ™e
r‚Ø…wh ‚hMðŒe ™Ëe™k fq¾{kt ¼hkŒk fkíÞkuf™ku {u¤ku fkŠŒfe …q™{™e hkºk™k ð™{kt „Þk nŒk íÞkhu þ]t„e Ér»k™kt ykËuþ Úke ðhËkÞ™e {kŒkSyu «‚Òk ÚkE
‚{Þu hkuþ™eÚke ͤn¤e QXu Au ÷kuf{kŒk fwtðkrhfk ‚hMðŒe ™Ëe™e fq¾{kt f{kuË rËÔÞ …ý ykÃÞwt yk ƒ¤™ku W…Þku„ fhe ÷tfk ™k ÞwØ{kt hkðý™ku ðÄ fÞkuo
÷k¾ku™e ‚tÏÞk{kt ©Øk¤wyku Œ…oý rðrÄ fhe ÄLÞŒk y™w¼ðu Au {u¤k{kt W{xŒe nŒku îk…hÞw„{kt …ktzðkuyu „wóðk‚{kt Ëhr{Þk™ {kŒkS™k Ëþo™ fhe™u íÞkt
s™{uË™e™u æÞk™u ÷E™u „kuXðkŒkt nwt Œku ƒòh þuhze ƒòh ƒòh Œu{s ykðu÷k ðh¾ze ™k Íkz W…h …kuŒk™k þ†ku swËk swËk ð†ku Äkhý fhe ð™ðk‚
{™kuhts™™u ÷„Œe yð™ðe [eòu™e Ëwfk™ku ykf»koý s{kðu Au {u¤k{kt ™k™e- …qýo fhe {kŒkS™k ykþeðkoË {u¤ðe {nk¼khŒ™k ÞwØ{kt rðsÞ {u¤ÔÞku nŒku
{kuxe yk [„zku¤ ƒk¤fku™u {™kuhts™ yk…Œk ‚k½™ku Œu{s {kuŒ™k fqðk{kt ƒ™kðe Œu™k W…h …kt[ fwtz ™e MÚkk…™k fhe „k{{kt …Õ÷e Þkºkk fkZe …t[{nk÷
{kuxh‚kEf÷ y™u {kYrŒ™k Sð‚xku‚x™k ¾u÷ …ý òuðk {¤u Au rðï «r‚Ø Þ¿k fÞkuo nŒku yksu …ý y™uf ©Øk¤wyku Ëqh ËqhÚke ykðe ½e™ku ¼ku„ Ähkðe
{kŒ]„Þk rŒÚko r‚æÄ…wh ®ƒËw ‚hkuðh ¾kŒu ¼khŒ¼h™e yuf{kºk ¼„ðk™ fkŠŒfuÞ {kŒkS ‚{ûk {k™Œk ƒkÄk …qýo fhu Au y÷e …qýo ÚkÞk ƒkË …ý rËð‚ku ‚wÄe ½e™ku
Mðk{e ™wt {trËh ykðu÷wt Au su fkhŒf {k‚{kt ‚wË yr„Þkh‚Úke …q™{ ‚wÄe ð»ko{kt ¼ku„ yk…Œku s hnu Au.
yuf s ðkh ¾w÷Œwt nkuðkÚke fkíÞkuf™ku {u¤ku {kýðk ykðŒk ÷k¾ku ©Øk¤wyku fkr¤Þk Xkfkuh ™ku {u¤ku (zkfkuh)
¼„ðk™ fkŠŒfuÞ™k Ëþo™ fhe ÄLÞŒk y™w¼ðu Au. „wshkŒ{kt {níð™k ŒeÚkoÄk{{kt zkfkuh ™e „ýŒhe ÚkkÞ Au zkfkuh ¾kŒu ði»ýð
fkíÞkuf™k {u¤k{kt Mðs™ku™k {kuûk {kxu …rðºk ‚hMðŒe ™Ëe™k …kuŒk™k …qðoòu™e ‚t«ËkÞ™wt hýAkuzhkÞ™wt {trËh ¼khŒ¼h{kt òýeŒwt Au ¼khŒ¼h{kt y™u ¾k‚
ÞkË{kt ©Øk¤wyku îkhk Ëeðzk ŒhŒk {qfðk{kt ykðu Au ‚kÚku ‚kÚku ÄkŠ{f rðrÄ fhe™u „wshkŒ{kt ŒÚkk Œu™k …kzkuþe hkßÞku{kt hýAkuzhkÞ {trËh zkfkuh ™wt ÏÞkrŒ
fhkðe ƒúkñýku™e 84 s s{kzðk™wt y™uY {níð hnu÷wt Au fkhŒf ‚wË Ëþ{ Úke …k{u÷e Au fkh{kt ¼Õœ ƒkuzkýk S yu …kuŒk™e ¼ÂõŒÚke ¼„ðk™™u «‚Òk fhe
…q™{ ‚wÄe yk …ht…hk [k÷w hnu Au. fkŠŒfe …q™{u „kze{kt ƒu‚kze îkhfkÚke zkfkuh ykÔÞk nŒk yuf ËtŒfÚkk {wsƒ
ðhýk™ku {u¤ku (ðrZÞkh …tÚkf) ¼õŒ ƒkuzkýkyu yk {qŠŒ™u …kuŒk™k ½h{kt hk¾e nŒe ‚kÚku zkfkuh Œu {qŠŒ ÷uðk
…kxý rsÕ÷k™wt ðrZÞkh …tÚkf fkrXÞkðkz™e ð]r¥k fnuðkÞ Au ÷½w ykð]r¥k fnuðkÞ ykðŒk Œu™u „ku{Œe{kt ‚tŒkze ËeÄe nŒe íÞkhƒkË zkì S ™wt {]íÞw ÚkŒk „t„kƒkE ™e
Au ‚{e Œk÷wfk™k hý™e fktÄe yu yð~Þ …tÚkf{kt varana ‚Ëeyku …whkýk ykR ÷ks «¼w Œkuzkðe™u hk¾e íÞkhu ƒkË Œu {qŠŒ „t„kƒkEyu …kuŒk™k ½h{kt …Ähkðe ‚uðk
¾kurzÞkh™ku ŒeÚkoÄk{™e {kuxe yku¤¾ Au ðýo™ ¾kŒu «rŒð»ko {nk ‚wË ykX{u …qò [k÷w hk¾e™u …Ae ÷û{eS™k {trËh{kt y™u íÞkhƒkË nk÷™k {trËh{kt
¼kŒe„¤ ÷kuf{u¤ku ÞkuòÞ Au yk {u¤k{kt ðZeÞkh Ík÷kðkz ‚wðkðz y™u hk¾ðk{kt ykðe nŒe zkfkuh hýAkuzhkÞS™ku {trËh™wt ¾kŒ{wnqŒo ‚tðŒ 1824{kt
hkÄ™…wh-‚ktŒ÷…wh „k{™k ÷kufku {kuxe ‚tÏÞk{kt W…ÂMÚkŒ hnu Au yk {u¤ku yk{Œku Vk„ý {k‚{kt þwõ÷ …ûk{kt ÚkÞwt nŒwt y™u ‚tðŒ 1828{kt {nk ‚wË …q™{™k
{nk ƒesÚke þY ÚkE …q™{ ‚wÄe [k÷w hnu Au ‚kŒ{Úke ™ku{™k rËð‚u yk rËð‚u ¼„ðk™ hý AkuzhkÞ™e {qŠŒ™e …Ähk{ýe fhðk{kt ykðe Au ykþhu 11 {kt
÷kuf{u¤ku …whƒnkh{kt ò{e Au {u¤k Ëhr{Þk™ ykþhu …kt[Úke ‚kŒ ÷k¾ ¼krðfku ‚ifk{kt hýAkuzhkÞ™e {qŠŒ ºký …kt[ Vqx Ÿ[e 1.5 Vwx …nku¤e fk¤k f‚kuxe
Ëþo™ {kxu ðÄkhu Au {u¤k{kt ðZeÞkh ‚rnŒ yLÞ …tÚkf™k ÷kuf Sð™™e Íkt¾e …ÚÚkh{ktÚke ƒ™kððk{kt ykðe ¾uzk rsÕ÷k™k ‚w«r‚Ø y™u …rðºk ÞkºkkÄk{
ÚkkÞ Au ynet ¼krðfku ykE ©e ¾kuzeÞkh ™k Œ÷ ‚kfh™e ƒ™u÷e ‚ktE ™rn Ähkðu Au zkfkuh ¾kŒu Vk„ýe …q™{™k {u¤k™wt y™uÁt {níð Au yk rËð‚u ÷k¾ku™e ‚tÏÞk{kt
ykX{™k rËð‚ ¼õŒku ÷ktƒe fŒkhku{kt ðYze ™k Ëþo™ {kxu Wí‚wf ƒ™u Au ©Øk¤wyku …ËÞkºkfku …ËÞkºkk fhe™u ykðu Au y™u …kð™ ÚkkÞ Au «rŒ ð»ko yk
{u¤k{kt ðkn™ku™e ƒku÷ƒk÷k ðå[u ¼krðfku rðrðÄ ðkn™ku {khVŒu ykððk™wt …‚tË ¼krðf ¼õŒku™e ¼ez {kt ðÄkhku ÚkŒku òÞ Au yk ½‚khk™u …nkut[e ð¤ðk Œu{s
fhu Au …htŒw ßÞkhu ð»kkuo …nu÷k ƒ¤Ë„kzk{kt ƒu‚e ðhkýk ykððk™wt ÚkŒwt íÞkhu …ËÞkºke {k„o …h y™u zkfkuh þnuh{kt Þkºkfku™u fkuE …ý «fkh™e Œf÷eV ™ …zu Œu
Äqr¤Þk hMŒk ™e ÷ktƒe {w‚kVhe y™u fzfzŒe Xtze ðå[u ÔÞMŒ ƒ™Œk ¼krðfku {kxu rsÕ÷k f÷ufxh ©e ™k {k„oËþo™ nuX¤ rsÕ÷k ðneðxe Œtºk îkhk ‚½™
„Þk ðhýu ykÔÞk …ý yu™ku y™w¼qrŒ fhe ÷uŒk yksu Œku ÞkºkkÄk{™e ‚wrðÄkyku ykÞkus™ fhðk{kt ykðu Au Þkºkfku™u fkuE…ý «fkh™e {w~fu÷eyku™ku ‚k{™ku fhðku
ðÄkhðk™e ‚kÚku ¼õŒku™u ‚„ðzku {¤e hnu Au yux÷u ðýo™ ÷kuf{u¤ku ¼krðfku {kxu ™ …zu y™u ‚h¤ŒkÚke hýAkuzhkÞS™k Ëþo™ ÚkkÞ Œu {kxu þwt ‚kÁt ykÞkus™
ŒhýuŒh™e ÷½w ykð]r¥k suðk M{hýeÞ ƒ™e hnu Au. ½ze fkZðk{kt ykÔÞwt Au
Vuƒúwykhe 2021 30
ðkiXk ™ku {u¤ku (Äku¤fk)
y{ËkðkË™k Äku¤fk Œk÷wfk™k ðkiXk „k{ ¾kŒu fkhŒf ‚wË …qŠý{k™k rËð‚u
ðkiXk™ku þwt ykÞkursŒ {u¤ku ¼hkÞ Au {u¤k™wt MÚk¤ ‚ó ‚t„{ ‚kŒ ™Ëeyku™k
‚t„{ Œhefu yku¤¾kÞ Au ðkMŒð{kt Œku ðkiXk yk„¤ ‚kƒh{Œe y™u ðkºkf yu{
ƒu {wÏÞ ™Ëeyku s {¤u Au yk ƒu ™Ëeyku™ku Œku y„kW ‚kƒh{Œe{kt nkÚk{ktÚke ™Ëe
y™u ðkºkf{kt ¾khe {uïku {kÍ{ y™u þuhze ™Ëeyku {¤u Au yk heŒu ynet ‚kŒ
™Ëeyku™ku ‚t„{ ÚkkÞ Au ¼k÷ y™u ™¤fktXk™k ÷kufku Œu{s Xkfkuh hkýk Ëhƒkh
fkXeÞk …xu÷ y™u hks…qŒ fku{™k ÷kufku íÞkt …k÷ yux÷u fu Akðýe ™k¾e ƒu-ºký
rËð‚ hnu Au y™u ‚ó ™Ëeyku™k …rðºk ‚t„{{kt M™k™ fhu Au y™u ynet …wýu{kt
y™uY {níð Au …qŠý{k™k MÚkk™™wt y™uY {níð Au „wshkŒ™k {æÞ{kt ykðu÷k
yk MÚk¤™wt {níð …whkýku{kt Au {nk¼khŒ™k rðhkx™„h ™wt MÚkk™ yíÞkh™k
Äku¤fk{kt Au ò…k™ 72{kt ð»kuo y¿kkŒðk‚ „k¤ðk hÌkk nŒk ðkiXk{kt ykðu÷k
yk {u¤k Ëhr{Þk™ fkÞËku ÔÞðMÚkk™e …rhÂMÚkrŒ s¤ðkE hnu yu {kxu rsÕ÷k {nkËuð™k {trËh {kxu ½ýe ƒÄe ÷kufðkÞfkyku Au fnuðkÞ Au fu ¼„ðk™ rþð™k
…ku÷e‚ rð¼k„ îkhk „ýuþ ƒtËkuƒMŒ „kuXððk{kt ykðu Au W…hktŒ {kuƒkR÷ y™u sÞuc …wºk fkŠŒf Mðk{e su ‚{„ú …]Úðe ™e «Ërûkýk fhŒk hnu Au Œu fkŠŒfe
½kuzu‚ðkh …ku÷e‚ …ý fkÞohŒ hnu Au Þkºkk¤wyku™e ykhkuøÞ ‚w¾kfkhe™e fkuE…ý …qŠý{ky [ku¬‚ yk {u¤k{kt …rðºk M™k™ fhðk ykðu Au {kuZk{kt yksu …ý
Œf÷eV Q¼e ÚkkÞ Œku Œu™u …nkut[e ð¤ðk Þkºkf {k„o …h rsÕ÷k ykhkuøÞ rð¼k„ Œu{™e [hý …kËwfk …qs™ ÚkkÞ Au ykÚke …q™{™ku rËð‚ ¼khu ¼ez ðk¤ku nkuÞ Au
îkhk «kÚkr{f ‚khðkh {¤e hnu Œu {kxu Q¼k fhðk{kt ykðu Au …eðk™k …k™ þwØ {u¤k{kt y™uf nkxo {tzkÞ Au ßÞkt ™k™k-{kuxk y™uf ðu…kh ÚkkÞ Au yk {u¤k™wt
…kýe «kó ÚkkÞ Œu {kxu …eðk™k …kýe™ fuLÿku …ý Q¼k fhðk{kt ykðu {wÏÞ ykf»koý Œku „Äuzk ™wt ƒòh Au ynet ‚khk{kt ‚khk y™u Ÿ[e òŒ™k „Äuzk
Au.Þkºkk¤wyku ™k ½‚khk™u …nkut[e ð¤ðk y™u ÞkŒkÞkŒ ™e ÔÞðMÚkk {kxu yu‚xe ðu[ký {kxu ykðu Au „Äuzk ƒòh W…hktŒ ynet …ht…hk„Œ ðýÍkhk™ku ‚{wËkÞ
rð¼k„ îkhk zkfkuh ¾kŒu r‚ðkÞ {u¤k …qhŒwt y÷kÞËw ƒ‚ MxuLz Q¼ku fhðk{kt …ý WŒhe …zu Au suðku [kh nòh fhŒkt …ý ðÄw „Äuzk ðu[ký {kxu ykðu Au
ykðu Au íÞktÚke y{ËkðkË ðzkuËhk „kuÄhk …t[{nk÷ {kxu ðÄkhk™e ƒ‚ku ‚kÚkku‚kÚk {u¤k{kt Ÿx ™ku …ý ðu…kh ÚkkÞ Au ynet „Äuzkyku™u ÷k÷ …e¤k „w÷kƒe
Ëkuzkððk{kt ykðu Au. y™ fu‚he ht„ ¼¤u y™u …eX …h ht„ ÷„kððk{kt ykðu Au su ht„e™ …þwyku™k
{u¤k™e «ŒerŒ fhkðu Au.

31 Vuƒúwykhe 2021
¼Y[™k {u¤kyku ð»kuo ÞkuòÞ Au 18{e ‚Ëe{kt ƒtÄkÞu÷kt ¼qŒuïh {nkËuð «ktŒ ynet …t[{w¾e {nkËuð
™{oËk ™e „kuË{kt ð‚u÷k ¼Y[ þnuh y™u rsÕ÷k™k …kÞk{kt ¼ÔÞ ¼qŒfk¤ ytƒkS hk{S ‚íÞ™khkÞý Ë¥kkºkuÞ ‚qÞoËu𠃤eÞkËuð ¼ihðe {kŒk hýAkuzS
RrŒnk‚ ¼tzkhku Au ƒúñ Ér»k™e Œ…ku¼qr{ ¼qŒ ŒeÚko yks™wt ¼Y[ ƒr÷hkò™k ŒÚkk ™e÷ftX {nkËuð ð„uhu™k {trËhku ŒÚkk yuf {ÂMsË …ý ykðu÷e Au ¼Y[ Úke
‚{Þfk¤ sux÷wt «k[e™ y™u ¼„ðk™ ðk{™u yðŒkhe ÷k{k™e ÞkË ŒkS fhkðu 14 rf÷ku{exh™k ytŒhu þwf÷ŒeÚko™e ™Sf ykðu÷wt fkuxuïh {nkËuð™wt «k[e™
Au huz ‚tMf]rŒ™k ‚{Þ{kt ¼]„wfåA ƒtËh Œhefu òýeŒwt nŒwt. Œkhe¾ 2 ykuõxkuƒh {trËh ™{oËk Þkºkk™k Þkºkfku {kxu y™u ¾qƒ {níð Ähkðu Au kadod „k{u ™{oËk
1997™k hkus Œífk÷e™ „wshkŒ ‚hfkhu hkßÞ™k ™ðk rsÕ÷kyku™e h[™k Œxu ykðu÷k yk {trËhu Ëh 18 ð»kuo ÞkuòŒe ™{oËk Þkºkk ‚{Þu {kuxku {u¤ku ¼hkÞ Au
fhŒkt ¼Y[ rsÕ÷k™wt hks…e…¤k ™{oËk rsÕ÷k Œhefu yÂMŒíð{kt ykÔÞku su{kt Œu{s íÞkt ykðu÷k ™tËkËuðe™k {trËhu …ý Ëh 18 ð»kuo ™kt ™ku {u¤ku ¼hkÞ Au ¼Á[
hks…e…¤k ‚k„ƒkhk y™u zuzeÞk…kzk Œk÷wfk™ku ‚{kðuþ fhkÞku Au ßÞkhu ¼Y[ Úke 25 rf.{e.™k ytŒhu ykðu÷k ykrËðk‚eyku™e ðMŒe ðk¤k hŒ™…wh „k{ Úke ƒu
rsÕ÷k{kt ¼Y[ yk{kuË ðk„hk stƒw‚h ytf÷uïh nkt‚kux ͽrzÞk y™u ðkr÷Þk rf÷ku{exh™k ytŒhu ƒkðk„kuh ™ku zwt„h ykðu÷ku Au ™e Ëh„kn y™u zwt„h W…h
Œk÷wfkyku™ku ‚{kðuþ fhkÞku Au fux÷kf ÄkŠ{f Œnuðkhku Ëhr{Þk™ ¼Y[{kt yuf ËqrÄÞwt Œ¤kð Au Ëh ð»kuo ¼kËhðk {k‚™k AuÕ÷k „wÁðkhu ŒÚkk hsƒ {k‚ ™e 9
s rËð‚u Xuh-Xuh {u¤kyku ¼hkÞ Au. ™{oËk Œx™k MÚk¤ku{kt {u¤k òuðk {¤u Au y™u 10 Œkhe¾u ynet {u¤ku ¼hkÞ Au ¼kuE ¿kkrŒ™k RüËuð ½ku½khkð ™wt {trËh
ykrËðk‚eyku{kt {u¤k rðþu»k {níð Ähkðu Au ynet™k fux÷kf {u¤kyku{kt ykrËðk‚e ¼Y[ „ku¤k ðk¤e {kt ykðu÷wt Au ¼kuEðkzk {kt ykðu÷wt Au ð»kuo ©kðý ðË ™ku{™k
«ò s ¼k„ ÷u Au ykrËðk‚e yƒk÷ ð]Ø ‚nw yuf ‚h¾k ™Úke {u¤k™e {ò ÷u Au rËð‚u {u½hkò ™e Aze Íw÷kððk™ku Wí‚ð WsðkÞ Au.yk {u½{u¤ku yuf y™ku¾ku
ykrËðk‚e yƒk÷ ð]Ø ‚nw yuf ‚h¾k yk™tËÚke {u¤k™e {ò ÷u Au ‚{„ú ¼Y[ Wí‚ð Au ‚{„ú ¼khŒ{kt fËk[ fâktÞ {u½hkò™k ykðk Wí‚ð™e «ýkr÷fk ™Úke
rsÕ÷k{kt 92 sux÷kt ™k™k {kuxk {u¤k ¼hkÞ Au su{kt «ÏÞkŒ {u¤kyku ynet þYykŒ fh™kh ÞkËð ðtþ ™e ¼kuE ™k{ ™e …uxk ¿kkrŒ Au ynet ™u y™w÷ûke™u
WÕ÷u¾ fhkÞku Au ¼Y[ Úke 10 rf÷ku{exh Ëqh ykðu÷k ‚w«r‚æÄ ÞkºkkMÚk¤ [kh rËð‚™ku {kuxku {u¤ku ¼hkÞ Au.
þwf÷ŒeÚko „k{u fkŠŒfe …q™{™ku {kuxku {u¤ku ¼hkÞ Au ftE yku{fkhuïh y™u fðktx ™ku {u¤ku
þwf÷uïh {nkËuð ™k {trËh ¼ÂõŒ¼kðÚke …qò fhu Au ¼kz¼qŒ y™u fXku¤{kt W¥kh „wshkŒ™k „hkr‚Þk ykrËðk‚eyku™e su{ …qðo „wshkŒ™k hkXðk
¼kðuïh {nkËuð fkuxuïh {nkËuð™k {trËh Au yk MÚk¤kuyu yrÄf ¼kËhðk y™u ykrËðk‚eyku™k ‚t„eŒ ™]íÞ ht„e™ …kuþkf y™u ykf»kof ½huýk™ku y™nË þku¾
yrÄf ðiþk¾ {k‚{kt {kuxk {u¤k ¼hkÞ Au ¼Y[{kt yuðk …ý fux÷kf {u¤kyku Au fu nkuÞ Au ðzkuËhk Úke ykþhu þku¾ rf÷ku{exh ytŒhu ykðu÷k hkXðk ykrËðk‚eyku™k
18 ð»kuo yufðkh ÞkuòÞ Au su{fu ¼kz¼qŒ™ku {u¤ku fkuxuïh {nkËuð fhkuz ™ku {u¤ku {q¤ ðŒ™ AkuxkWËu…wh{kt yux÷u fu …t[{nk÷ ™k Auzu {æÞ«Ëuþ™e ‚hnËu ykðu÷k
™tË ™ku {u¤ku ð„uhu ¼Y[ þnuh™k ™{oËk rf™khu ƒk¤ ¼qŒuïh {trËh ykðu÷wt Au 18 fw{kh „k{{kt nku¤e …Ae™k yk …kt[{k rËð‚u {u¤ku ¼hkÞ Au.

Vuƒúwykhe 2021 32
ðLÞ ðkh‚ku
The Art and Artist
Situation is getting better for the Outer world, I always have to wait for 2-3 hours or more
people are now moving out for their work places and than that to capture the creative moments. Many a
some are still working from home. Although, during times it happened that I could not get a perfect click
this difficult time our team is working their best to even after spending my whole day for one shot.
create for our subscribers. This time we virtually While I am clicking photographs of squirrel, I always
reached to vadodara to a home of a photographer keep one thing in my mind that squirrel should not be
artist, who capture beautiful conceptual squirrel harmed in any way.
One of the most important things for squirrel
photography. Parvez S Kadiwala the Artist behinds
photography is that we have to follow the ethics of
this Art, shared his story on his own words... wildlife photography.
My name is Pervez Salimbhai Kadiwala.I When you are feeding a squirrel for
am a Metallurgy Engineer. I have been doing photography purpose, you must have knowledge
photography for the last 5 years and creative about the food that whether it is safe for squirrel or
photography on squirrel for last 4 years. not.
Photography on squirrel is my favorite subject In the past four years, I took more than 40
because creative photography with squirrels is the creative and unique photographs of squirrels. One
most difficult task as they are so quick in escaping. thing I have learned during this photography is that if
My journey of squirrel photography started when I you try to be friendly with squirrel and you don't have
went for a random photography in one of the gardens any intension to hurt it, squirrel can be your friend too.
in my city. Apart from creative photography of squirrel, I am also
When I was clicking some photos of flowers in engaged in the work of rescuing injured squirrels.
the garden I just put my bag
down. There was some
food inside my bag and the
zip was open. Suddenly a
squirrel came there,
entered my bag and
started eating the food.
It was so beautiful
to watch that squirrel
eating and then I captured
that moment. Since then I
got the idea to do creative
photography of squirrels.
For the past four
years, I have clicked so
many photographs of
squirrels but my most
Favorite photograph is the
one in which squirrel is
posing like waving the
Indian flag.
It took me almost
two days and more than
1400 attempt to capture
that perfect moment.
Creative photography of
squirrel is a game of
patience.
There is only a
fraction of time to capture a
creative photograph of
squirrel as it is very quick
and fast.

33 Vuƒúwykhe 2021
Vuƒúwykhe 2021 34
After giving proper medical treatment and Ÿ The baby squirrel's digestive power is very
feeding the squirrel, I release them in their natural sensitive. Feeding a baby squirrel the wrong food
habitat. So far, I have rescued 27 squirrels. can cause them diarrhea and dehydration or can
Indian palm squirrels can live up to 2 to 4 make them paralyzed. Never feed them cow's milk
years in the wild and 5.5 years in captivity. or other milk with fats.
Ÿ Do not place the squirrel under AC air, as it may
Most squirrels open their eyes after around 2-
lead a squirrel to death.
3 weeks.
About Indian palm squirrel
Following precautions are required for injured Indian palm squirrel is also known as three
squirrel: striped palm squirrel.
Ÿ Place the squirrel in an open box on something Scientific name of Indian palm squirrel is
warm like in a hot water bottle wrapped in a towel. Funambulus Palmarum.
Ÿ Keep the baby in your closed palm till it feels The palm squirrel is about the size of a large
warm. Feeding a cold baby leads to death. When chipmunk with a bushy tail slightly shorter than its
the baby is warm, give slightly diluted milk, with a body. The back is a grizzled, grey-brown colored with
pinch of glucose and a drop of curd. three conspicuous white stripes which run from head
Ÿ Baby squirrels need Pedialyte and puppy milk to to tail. The two outer stripes run from the forelegs to
the hind legs only. It has a creamy-white belly and a
grow. You can feed a baby squirrel with a bottle
tail covered with interspersed, long, black and white
and it will bond to you as its “mother.” You have to hair. The ears are small and triangular. Juvenile
keep baby squirrel warm and massage their squirrels have significantly lighter coloration, which
genitals to make them pee. gets progressively darker as they age.
Ÿ If the teeth of squirrel are broken, feed a multi - Squirrels are considered sacred by the
vitamin drops. Hindus and are not to be harmed. They are even fed
Ÿ Babies who have not yet opened their eyes must by many Hindu families, mainly because of their
be fed every 2-3 hours, even at night. association with Lord Rama.

35 Vuƒúwykhe 2021
PHOTO OF THE ISSUE
Vkuxku„úkV - hkò ò™e

Vuƒúwykhe 2021 36
PHOTO OF THE ISSUE
Vkuxku„úkV - [uŒ™ „kuMðk{e

37 Vuƒúwykhe 2021
yŒwÕÞ ÔÞÂõŒíð
“{k™ðŒk” - A Rise of Humanity
- yswo™ zkt„h

¼ÚÚkwt, yk …nkzku Œkhk Au, òu Œwt yu™u ‚kt¼¤e þfu Œku.."

yk þçËku Au s‚Ëý™k «u{k¤ hksðe y™u òýeŒk


…ÞkoðhýrðË ÷ðfw{kh ¾k[h™k...!!!
÷ðfw{kh ¾k[h su™u ÷kzÚke ¼ÚÚkwt fnu Au y™u rn{k÷Þ™k
WŒt„ rþ¾hku su™u {¤ðk ƒku÷kðu Au yuðk ¼hŒ¼kE fk{r÷Þk™
{¤ðk™wt ÚkÞwt.
{q¤ rËð y™u ¾khðk ‚{ks{kt Úke ykðŒk ¼hŒ¼kE
…nu÷e ™shu ‚kð ‚k{kLÞ ÷k„u , …ý ÓËÞ ¾ku÷u yux÷u
fwƒuh™ku ¾ò™ku …ý yu™e …k‚u xqtfku …zu...!!!
y{u Vku™ fhe™u {¤ðk™e EåAk ÔÞõŒ fhe yux÷u
yu{ýu …kuŒk™wt location {kuffâwt , y™u ™¬e fhu÷k xkE{u
y{™u Receive fhðk Ëhðksu W¼k'Œk.
ðkŒku™ku r‚÷r‚÷ku þÁ ÚkÞku , rËð ¾kŒu ™k™…ý{kt Œu{kt yLÞ fkuE ™ òuzkŒk ¼hŒ¼kE yuf÷k ©eV¤ [qtËze ÷E s‚Ëý Úke
òuÞu÷k yuf ÷kurnÞk¤ s„zkyu yu™kt fw{¤k {k™‚ {kt ƒË÷k™k ¼Þtfh ƒes [kuxe÷k ‚wÄe Ëkuzâk y™u [kuxe÷k zwt„h™e ‚VkE fhe , Œu{™e yk fk{„ehe™e ™kutÄ
hku…e ËeÄk , yu ƒË÷k™e ¼kð™k™u fkhýu ‚ŒŒ „wM‚k{kt hnu y™u ‚Ë™‚eƒu yu Ëuþ¼h™k ‚{k[kh {kæÞ{kuyu ÷eÄe y™u ¼hŒ¼kE™e «r‚rØ™u [kh [ktË ÷k„e
„wM‚ku yu™u swzku fhkxu y™u {k‚o÷ ykxo™e Œk÷e{ ÷uðk{kt ðk…Þkuo , {™{kt „Þk...…Ae Œku ½ýe søÞkyu fwËhŒ™u MðåA fhðk™k fk{ ‚w…uhu …kh …kzâk.
˃kðe™u hk¾u÷e ÷k„ýeykuyu ¼hŒ¼kE™u {k‚o÷ ykxo y™u fhkxu {kt ¢{‚ ç÷w n{uþk …zfkhku WXkððk xuðkÞu÷k ¼hŒ¼kRyu , Mfe…h , {kWLxuÞh , MVwƒk
ƒuÕx y™u ç÷uf ƒuÕx ‚wÄe™wt „úuzuþ™ ykÃÞwt y™u ™k{™k ðÄðk ÷k„e ... zÙkRðh , MfkÞ zÙkRðh Œhefu y™uf feŠŒ{k™ku MÚkkr…Œ fÞko Au , yu{™e …k‚u
«r‚rØ ‚kÚku ykËh y™u «u{ …ý {¤ðk ÷køÞk yux÷u …u÷e ƒË÷k™e hnu÷e ƒË{Ëkh {kuxe VkE÷ku{kt ™fhk «{ký …ºkku y™u ‚ŠxrVfux Úke ¼he …ze Au ,
¼kð™k yku„¤e™u «u{™wt {eXwt Íhýwt ƒ™e ðnuðk ÷k„e , yu{kt Úke y{qf™e ðkŒ fheyu Œku 1991{k ƒkðe‚ ÷kufku™u M™ku{ktÚke huMfâw fhe™u
Ëþ {kt Äkuhý{kt ™k…k‚ ÚkðkÚke {kuxh r{fur™f÷ fÞwO …ý fwËhŒu ƒ[kÔÞk Au , zqƒŒk y™uf™u {™w»Þ ƒ[kÔÞk Œku «kýe , …ûkeyku™e {ËËu [ze™u
…ý {k™ðŒk Ëk¾ðe Au , Œuyku™k {Œ {wsƒ ƒzo ^÷w fu yLÞ ƒe{khe™e ykþtfk
¼hŒ¼kR {kxu yuf y÷kÞËe …kXþk¤k ¾ku÷e hk¾e nŒe , yu™u [ku…zeyku ™net …ý
{ký‚ku «kýe …ûke™u {khe ™kt¾u Au ½kŒfe f]íÞ Au , {ký‚u yuðwt ™ fhðwt òuEyu ,
¾ku…zeyku Wfu÷ðk™wt fkÞo fhðk™wt nŒwt y™u yux÷u s 1986 {kt þk‚ý „eh ¾kŒu
yu{™k fkuE yu‚ku‚eyuþ™ ™Úke yux÷u yu{™ku Sððk™ku nf Ae™ðe ÷uðk™ku...!!!
Œuyku™e {w÷kfkŒ ÷ðfw{kh ¾k[h ‚kÚku ÚkE y™u yu{™e ‚kÚku …ðoŒkhkuný™k fuB… …kuŒu {k‚o÷ ykxo y™u fhkxu {kt „úuzuþ™ {u¤ðe ÷eÄk …Ae Œuykuyu
þY fÞko , „wshkŒ™k ®n„ku¤„Z Úke ÷E ÷un ÷Ëk¾ , {™k÷e , rn{k÷Þ{kt ¾qƒ hksfkux{kt nuÕÚk f÷ƒ ™k{u S{ þY fÞwO , ‚kÚku ‚kÚku Mfq÷™k rðãkÚkeoyku™u
y½hk „ýkŒk …ktzwhku…k y™u fkt„he suðk …nkzku …h fuB… fykÔÞk …nu÷e 𾌠Œk÷e{ …ý yk…ð™k fkÞo{kt «ð]Œ ÚkÞk , …xu÷ ƒku‹z„ y™u ‚kihküÙ nkEMfq÷ {kt
{kºk (250) Yr…Þk yZe‚ku™e ®f{Œ™k ‚kËk ‚qÍ …nuhe 17800 rVx …ðoŒkhkuný Œuykuyu ÷ktƒk ‚{Þ ‚wÄe ‚uðk yk…e , y™u S{ {kt ykE.yu.yu‚. y™u
fÞwO nŒwt yu ‚qÍ nsw ‚kt[ÔÞk Au, ykE.…e.yu‚.Ëhò™k Wå[ yrÄfkheyku Úke {ktze ™u fux÷kÞ ÷kufku þheh ‚kicð
(yíÞkhu yuf÷k¾ ™e ®f{Œ™k ‚qÍ ¾heËe þfu yu{ Au) ò¤ððk™e „{uŒu™k {kxu Any Time Available hnuŒk ¼hŒ¼kE ƒnw {kuxk
…Ae {UÚkkuffkt„úe 20000 rVx y™u fw÷w…k{kuhe 21500 rVx ™wt ‚V¤Œk …qðof {kuxk {ký‚ku ‚kÚku hne [qfâk Au , Œu{kt yux™eo s™h÷ þku÷e ‚kunhƒS ,
…ðoŒk hkuný fÞwO rðãkþtfh ½ku»k , yuz{eh÷ hk{Ëk‚ , ÷ðfw{kh ¾k[h ,suðk ½ýk ™k{ku „ýkðe
‚{Þu ‚kut…u÷e sðkƒËkhe {kt yuýu fâkhuÞ …kAe …k™e ™Úke fhe …Ae yu þfkÞ.
zwt„h [zðk™ku nkuÞ fu ËrhÞku ¾uzðk™ku nkuÞ , yu sL{òŒ ËrhÞk¾uzw nkuðk™k ‚ŒŒ «ð]rŒ{Þe hnuŒk ¼hŒ¼kR y™uf ‚tMÚkkyku ‚kÚku fkÞohŒ Au ,
su{kt rËð swzku fhkxu yu‚ku‚eyuþ™ , MðŠý{ „wshkŒ fr{xe , yktËk{k™
fkhýu Œhðwt Œku yu™k ÷kune{kt s nkuÞ...!!!
r™fkuƒkh ™uþ™÷ …kfo{kt «kusufx hsq fÞkuo , „wshkŒ „kihð ðkEÕz ÷kEV
‚ŒŒ ËrhÞk y™u …nkzku™k ‚ktr™æÞ hnuŒk ¼hŒ¼kE™wt ‚{„ú Sð™
VkWLzuþ™ ‚kÚku fkÞo fhe yuðkuzo {u¤ÔÞku , õ÷e™ rn{k÷Þ ytŒ„oŒ ‚VkE Íqtƒuþ
«f]rŒ{Þe ƒ™e „Þwt , fwËhŒ™ku ¾ku¤ku [kuϾku hk¾ðku yus yu™ku Sð™ æÞuÞ ƒ™e fhe , ™uþ™÷ {he™ …kfo ({uL„úw) ‚kÚku îkrhfk ™Sf ™k™k ƒÄk xk…wyku …h
„Þku . sE yÇÞk‚ fhe rh…kuxo ŒiÞkh fÞkuo AuÕ÷u 2018 {kt {uLÚkkufkt„úe {kWLxu™ þh fÞwO
fwËhŒ™k …rh‚hku „tËk ÚkŒk òuE ¼]„w ÷uf 141 𾌠…kh fh™kh y™u nk÷ nðu õ÷e™ yÚko W…h fk{ fhe hÌkk Au....
¼hŒ¼kE™ku ykí{k ff¤e WXu , 2014 {kt ÷ðfw{kh ¾k[hu [kuxe÷k zwt„h™e …]Úðe™u [kuϾe hk¾ðk {ÚkŒku yk {ký‚ y{™u rË÷™ku [kuϾku [ýkf
‚VkE fhðk yuf Ä{oËkuz™wt ykÞkus™ fÞwO nŒwt. ÷køÞku...¼hŒ¼kE {ký‚ {¤ðk suðk ¾hk...{¤òu fâkhuf..
Vuƒúwykhe 2021 38
yŒwÕÞ ðkh‚ku rðþu»k

yuf ‚{Þu „wshkŒ{kt...


yksÚke ÷k¾ku ð»ko …nu÷k ßÞkhu {k™ðe™ku sL{ ™nkuŒku ÚkÞku íÞkhu, yuf ‚{Þu ¼Y[ ƒtËhu hku{™ ‚k{úkßÞ{ktÚke rðrðÄ «fkh™ku ËkY
yk…ýk „wshkŒ{kt {nkfkÞ zkÞ™ku‚kuh rðnhŒk nŒk su ƒkƒŒ ‚{„ú rðï{kt W…hktŒ Exk÷e, „úe‚ y™u Rrsó{ktÚke ÞwðŒeyku™e ykÞkŒ ÚkŒe. R.‚.57 ™e
„wshkŒ™k RrŒnk‚™u rðþu»k {níð y…kðu Au. yk…ýk ¾uzk rsÕ÷k™k yk‚…k‚ ÷¾kÞu÷ „útÚk '…urhÃ÷‚' yu ™kutæÞwt Au, fu ¼Y[{kt yhurƒÞ™ fhŒk
ƒk÷kr‚™kuh …k‚u™k hiÞku÷e „k{{kt zkÞ™ku‚kuh™k #zk {¤e ykÔÞk Au. 1981{kt Rxkr÷Þ™ ËkY™e {kt„ ðÄkhu nŒe y™u Þð™fLÞkyku hkò-{nkhkòyku y™u
‚ki«Úk{ðkh hiÞku÷e{kt rsÞku÷kursf÷ ‚ðuo ykuV RÂLzÞk yu zkÞ™ku‚kuh™k W{hkðku™e ‚uðk{kt Œnu™kŒ hnuŒk.
Sðk~{ku™u þkuÄe fkZâk nŒk. ¼khŒ{kt zkÞ™ku‚kuh™e nÞkŒe™e ‚krƒŒe ÄhkðŒe yk
yuf ‚{Þu Ërûký ykr£fkÚke MðËuþ …hŒ Vhu÷k {nkí{k „ktÄe fkÞ{
‚kiÚke {kuxe ‚kEx Au y™u rðï{kt ºkeS {kuxe ‚kEx Au. Œu{s rðï¼h™k
{kxu MÚk¤ ™¬e fhe hÌkk nŒk su {kxu Œuykuyu ¼khŒ¼h{kt ¼ú{ý fÞwO. ½ýk
…u÷eykuLxku÷kuSMx {kxu ‚tþkuÄ™ fuLÿ ƒLÞwt Au. hiÞku÷e „k{{kt zwt„h™k …ÚÚkhku
hk¾kuze y™u hkŒkþ ht„™k {kuxk …ÚÚkh W…h #zk ykfkh™e ðMŒw ÚkeS „E nkuÞ MÚkk™kuyuÚke Œuyku™u yk{tºký ykÃÞk, …ý ytŒu „ktÄeSyu y{ËkðkË …h …‚tË„e
Œuðwt òuE þfkÞ Au yux÷wt s ™net …ÚÚkh {kt nkzfk ™k xwfzk òuE þfkÞ Au. ynet WŒkhe. su {kxu™k fkhýku Œu{ýu ‚íÞ™k «Þku„ku{kt ykÃÞk Au.
70 yufh™k rðMŒkh{kt yk yðþu»kku òuðk {¤u Au. ynetÚke yuf nòhÚke ðÄw 1. Ëuþ™e ‚kiÚke ©uc ‚uðk nwt {kŒ]¼k»kk „wshkŒe™k {kæÞ{Úke s fhe þfkÞ.
‚tÏÞk{kt zkÞ™k‚kuh™k #zk {¤e ykÔÞk Au. 2. y{ËkðkË nuLz÷w{ ™wt «k[e™ fuLÿ nkuðkÚke ynet Œuyku nkÚk ðýkx™k Wãku„™u
yuf ‚{Þu „wshkŒ{kt ‚kƒh{Œe, {ne, ykuh‚t„, fhsý, ™{oËk, …w™SorðŒ fhe þfu Œu{ nŒwt.
¼kËh, {kÍw{, rnhý Œu{s fåA™e ¾khe y™u ¼q¾e ™Ëe™e ¼u¾zku{kt ykrË 3. þnuh™k Är™fku ŒhVÚke ™kýkfeÞ {ËË ðÄkhu {¤e þfu yu{ Œuyku
{k™ð ð‚ðkx fhŒku nŒku. yk ƒÄe ™Ëe™e ¼u¾zku{ktÚke …k»kký Þw„™k yðþu»kku {k™Œk nŒk. yk…ýu ‚ki „ktÄeS™k yk¼khe Aeyu fu Œuykuyu „wshkŒ™u yk
«kó ÚkÞk Au. AuÕ÷k zkt„{kt ÚkÞu÷k ‚tþkuÄ™ku …hÚke ‚krƒŒ ÚkkÞ Au fu „wshkŒ™k ‚ki¼køÞ ykÃÞwt.
ƒÄk ¼k„ku{kt ykrË{k™ðu ¼ú{ý fÞwO nŒwt. zkt„ rsÕ÷k™k …ktzðk „k{ Úke Úkkuzkf ð»ko nŒwt R.‚. 1932 „wshkŒe [÷r[ºk RrŒnk‚™wt yuf ‚wðýo …k™wt.
ytŒhu «k[e™ „wVkyku {¤e ykðe Au, su ƒu ÷k¾ ð»ko fhŒkt …ý «k[e™ nkuðk™wt yk ð»kuo ™k™w¼kE ðfe÷ rËøËŠþŒ rVÕ{ '™h®‚n {nuŒk' [÷r[ºk™wt r™{koý ÚkÞwt
{™kÞ Au. Œífk÷e™ …whkŒíð rð¼k„™k r™Þk{f ©e su yu{ ™kýkðxe y™u zkt„
su „wshkŒe rVÕ{ s„Œ™e «Úk{ ƒku÷Œe rVÕ{ nŒe. {kºk yuf ð»ko y„kW s
rsÕ÷k{kt yirŒnkr‚f ‚tþkuÄ™ ™k yÇÞk‚e ©e ze.ƒe r[Œzu yk „wVkyku «fkþ{kt
¼khŒeÞ rVÕ{ s„Œ™e «Úk{ ƒku÷Œe rVÕ{ yk ™tƒh ™wt r™{koý 'yk÷{ ykhk'
÷kððk™wt ¼„ehÚk fkÞo fhu÷ Au. „wVk™e ytËh y™u ƒnkhÚke nkÚk fwnkze, f÷eðh,
Mfu…h suðk rðrðÄ …ÚÚkhku™k ykuòhku {¤e ykðu Au. yk „wVk{kt ykrË {k™ð ™wt r™{koý ÚkÞwt nŒwt. rVÕ{ ™h®‚n {nuŒk{kt {kÁrŒ hkð, {kun™ ÷k÷k, W{kfktŒ
ð‚ðkx fhŒku nŒku yu ƒkƒŒ yk…ýk hkßÞ™k {k™ð RrŒnk‚™u ƒu ÷k¾ ð»ko Ëu‚kE, {™nh, ƒ[w, ºkf{Ëk‚, s{™kËuðe y™u {nuŒkƒ {wÏÞ f÷kfkhku nŒk.
…kA¤ ÷E òÞ Au. 139 r{r™x™e yk rVÕ{{kt RrŒnk‚™u ¾k‚ «kÄkLÞ yk…ðk{kt ykÔÞwt Au. Yr…Þk
yuf ‚{Þu „wshkŒ{kt rðï™e «k[e™ ‚tMf]rŒyku{kt MÚkk™ ÄhkðŒe 17 nòh™k ¾[uo ŒiÞkh ÚkÞu÷ yk rVÕ{™k ‚ux ™u ðkMŒðËþeo ƒ™kððk™wt fkÞo
®‚Äw ‚ÇÞŒk™k y™uf MÚk¤ku rðfk‚ …kBÞk nŒk y™u Œu™k Úkfe ‚{„ú Ëwr™Þk f÷k„wÁ hrðþtfh hkð¤u fÞwO nŒwt. yk [÷r[ºk™e ‚V¤Œk™u y™w÷ûke™u yu s
‚kÚku ðu…kh [k÷Œku nŒku. hkßÞ™k ht„…wh, ÷kuÚk÷, Äku¤kðehk, ‚whfkuxzk, Ëuþ÷…wh þi÷e{kt '‚Œe ‚krðºke' rVÕ{ ŒiÞkh ÚkE nŒe.
ð„uhu fuLÿ …kt[ nòh ð»ko …nu÷k hkßÞ™e ‚ktMf]rŒf rðhk‚Œ™u Wsð¤ fhŒkt
yÂMŒíð ÄhkðŒk nŒk. yktƒ¤k :
yuf ‚{Þu „wshkŒ{kt 'nMŒð«' ™k{u ‚{]Ø ƒtËh nŒwt Œu rnLË yktƒ¤k ™kt Íkz ¼khŒ™k ƒÄk «ktŒku{kt òuðk {¤u Au. ytƒk¤k
{nk‚k„h™k Ëuþku W…hktŒ Rrsó, „úe‚ y™u hku{ ‚kÚku ðu…kh fhŒwt Œu Au yk…ýk st„÷{kt …ý yk…{u¤u ÚkkÞ Au. ytƒk¤k™wt Íkz ‚qfk …k™¾h st„÷{kt ÚkkÞ Au.
¼kð™„h …k‚u ykðu÷wt nk÷™wt nkÚkƒ. nkÚkƒ yu ËrhÞk rf™khk™wt ™k™fzwt „k{ Au. Œu™k …ktËzk yk{÷e suðk nkuÞ Au . Œu™k …kh rËðk¤e yux÷u fkhŒf {rn™u V¤
™uþ™÷ yku‚™ku„úkVe™k ©e yu‚.yu‚ „kuh™k ‚tþkuÄ™ Ëhr{Þk™ ynetÚke ÷k„e òÞ Au y™u Œu V¤ yk…ý™u …ku»k-{nk {rn™k ‚wÄe ƒòh{kt ðu[kŒk {¤u
…ÚÚkh™k fkuŒhýeðk¤k ÷t½hku, [¤fŒk {kxe™k ðk‚ýku, ÷k÷ yku… [zkðu÷ Au. n{ýkt þheh™u {sƒqŒ fh™kh, ½z…ý™u Ëqh fh™kh ŒÚkk r…¥kþk{f Au
hku{™ fkuXeyku W…hktŒ R.‚. …nu÷e ‚Ëe™e ðkð {¤e ykðu Au. su hkßÞ™e yLÞ yktƒ¤k ™u Äkºke yux÷u ËÞký, su{ ËÞký ƒk¤f™u {k™e „hs ‚khe MŒ™…k™
ðkðku fhŒkt ‚kiÚke «k[e™ nkuðk™wt {k™ðk{kt ykðu Au. …whkŒíð rð¼k„ ðzkuËhk fhkðe …ku»ku Au. Œu{ yk{¤wt ©uc …ku»kf Au. yk…ýu yksfk÷ yktƒ¤k™e ƒ™kðx,
ŒhVÚke R‚ðe‚™ 2002{kt ÚkÞu÷k ¾kuËfk{ Ëhr{Þk™ ûkºk… fk÷™e ƒúkñe åÞð™«kþ ½ýku ðk…heyu Aeyu . su™kÚke þheh™wt ‚«{ký …ku»ký ÚkR ½z…ý
r÷r…{kt ÷¾u÷ 160 sux÷e {wÿkyku {¤e ykðe Au. Aêe ‚Ëe Ëhr{Þk™ ð÷¼e
Ëqh ÚkkÞ Au. yktƒ¤k™ku {whçƒku ŒÚkk yÚkkýwt …ý ð…hkÞ Au. yktƒ¤k ™k fxfk fhe
hkßÞ™wt {wÏÞ {Úkf yuðwt nkÚkƒ ½ýwt s «k[e™ y™u yirŒnkr‚f {níð Ähkðu Au.
{eXwt {u¤ðe ‚qfðýe fhe ¾kðkÚke MðkrËü ÷k„u Au.{kÚkk™ku ¾kuzku. {u÷ ŒÚkk þheh
yuf ‚{Þu „wshkŒ™k ½ýk ðu…kheyku Ëwr™Þk ‚kÚku ðu…kh fhŒk Œu{kt
yuf nŒku fåA™ku fk™S {k÷{. fk™S {k÷{ r™Þr{Œ ykr£fk™e ‚Vh ¾uzŒk …h™k {u÷™u ‚kV fhðk {kxuyktƒ¤k, rþfkfkE ,yheXk, f…qh fk[÷e yk ƒÄk™ku
y™u fk…z, „¤e Œu{s ‚ku™k y™u nkÚke ËktŒ™ku ðu…kh fhŒk nŒk y™u yk s …kðzh fhe …kýe{kt …÷k¤e Œu …kýeÚke {kÚkwt ŒÚkk þheh ÄkuðkÚke {u÷ f…kE þheh
ðu…kheyu E‚ðe‚™ 1498{kt …kuxwo„eÍ ðnkýðxe ðkMfku-Ë-„k{k ™u fkr÷fx ‚wtðk¤wt ÚkkÞ Au. Œu{s ðk¤ fk¤k ÚkkÞ Au. ºkV¤k{kt yktƒ¤k ð…hkÞ Au. yktƒ¤k
ƒtËh ‚wÄe Ëkuhðýe yk…e nŒe. ™wt þhƒŒ ½ýwt Yr[fh ŒÚkk „h{e Ëqh fh™kh Au yktƒ¤k™u ‚tMf]Œ{kt y{]Œk fnu
Au. ‚t˼o : ð™ rð¼k„
39 Vuƒúwykhe 2021
nurhxus xwrhÍ{
{nu{ËkðkË – „wshkŒ™e «k[e™ hksÄk™e
‚tf÷™ : xe{ yŒwÕÞ ðkh‚ku

ðkºkf ™Ëe™u fktXu ykðu÷wt ¾uzk SÕ÷k™wt yk þnuh E.‚. 15{e ‚Ëe™wt ¼B{heÞku fqðku
Au y™u ‚w÷Œk™ {kunB{Ë ƒu„zk ‚kÚku ‚tf¤kÞu÷wt ™„h Au. E.‚. 1547Úke {kr÷fe – …whkŒíð rð¼k„, fuLÿ ‚hfkh
1554 ËhBÞk™ yk ™„h „wshkŒ™e hksÄk™e hnu÷wt Au su Œu™e {n¥kk ‚krƒŒ fnuðkÞ Au fu ‚w÷Œk™ {kunB{Ë ƒu„zkyu yk fqðku „h{eÚke ƒ[ðk {kxu
fhu Au. ƒktæÞku nŒku. „wshkŒyu …kuŒk™k s¤ MÚkk…íÞku {kxu rðï™k ‚tþkuÄfku{kt ¾qƒ s
hkuò hkuS, ‚kuò÷e òýeŒw Au y™u Œu{kt …ý yk…ýk ðkð y™u fqðkyu Œku yƼwŒ ‚ht[™kyku Au.
{kr÷fe – …whkŒíð rð¼k„, fuLÿ ‚hfkh …kxý™e hký fe ðkð, yzk÷s™e ðkð, sq™k„Z™ku ™ð½ý fqðku, {nu{ËkðkË™ku
¼B{heÞku fqðku rð„uhu «k[e™ MÚkk…íÞ þi÷e™kt yƼwŒ ™{q™kyku Au.
‚ki«Úk{ {nu{ËkðkË …nu÷k ‚kuò÷e „k{u {wƒkhf þneË™e hkuò-hkuS
{nu{ËkðkË™ku ¼B{heÞku fqðku yuf yuðe s yòÞƒe Au. W…hÚke ‚…kx ÷k„Œk yk
™k{™e Ëh„kn ykðu÷e Au. yk MÚkk…íÞ™e ƒktÄýe y™u y{ËkðkË ¾kŒu ykðu÷e
fqðk{kt ™k™k ™k™k …„rÚkÞk {khVŒ ™e[u WŒhe þfkÞ Au. ƒnkhÚke ‚k{kLÞ
Ëh„knku™e ƒktÄýe yuf ‚{k™ Au. ¼khŒ ‚hfkh™kt …whkŒíð rð¼k„u yk M{khf™u ÷k„Œku yk fqðku suðk s yuf {k¤ ™e[u WŒhþku íÞkt Œu™e ¼ÔÞŒk òuðk {¤þu.
hrûkŒ ònuh fhu÷ Au. ðkºkf ™Ëe™k fe™khu ykðu÷ yk Ëh„kn y‚÷{kt ½ýe rð©k{ fhe þfkÞ Œuðe ‚kEÍ™e ykuhzeyku, rþÕ… MÚkk…íÞ™k rðþk¤ ™{q™kyku,
{kuxe ‚kEx ‚krƒŒ ÚkE þf Œu{ Au. ynet yk‚…k‚™e ½ýe rËðk÷ y™u ™k™k {kuxk ÍÁ¾kyku yk fqðk™u s{e™ ™e[u™k {nu÷™ku Ëhßòu yk…ðk {kxu «uhu
yðþu»kku/¼ð™ku ËxkE „Þu÷k òuðk {¤u Au. ‚{„ú M{khf™e VhŒu Œífkr÷™ Au. fuLÿ ‚hfkh™k …whkŒíð rð¼k„u hrûkŒ M{khf Œhefu yk MÚk¤™u ònuh fhu÷
‚{Þu fkux nkuðk™e ‚t¼kð™k Au ð¤e, hkuò hkuS™e {q¤ søÞk ‚kÚku íÞktÚke Úkkuzkf Au.
ytŒhu ƒeS fux÷ef Ëh„knku, {fƒhkyku y™u yLÞ ™k™k {kuxk¼ð™ku nkuðk™e þfâŒkyku – ¼B{heÞk fqðk suðe yrŒ {níð™e ‚kEx™wt ÞkuøÞ {kfuoxet„ ™Úke ÚkÞwt
þfâŒkyku ËxkÞu÷k yðþu»kku …hÚke òýðk {¤u Au. …ÚÚkhku …h ™fþefk{ y™u Œu yrŒ sYhe Au su {kxu ‚hfkh W…hktŒ MÚkkr™f y™u ‚¢eÞ Œ{k{ ÔÞÂõŒykuyu
ò¤eyku™e fkuŒhýe yƼwŒ Au. yk Ëh„kn ƒktÄðk {kxu ½ýe {kuxe ‚tÏÞk{kt yk„¤ ykððw …zu Œu{ Au. ð¤e, ykðe y„íÞ™e ‚kEx …h fkuE s «fkh™wt
r…Õ÷hku™ku W…Þku„ fhðk{kt ykÔÞku Au. {krnŒe ËþkoðŒw ‚kE™ ƒkuzo ™Úke su yrŒ sYhe Au. {wÏÞ {k„kuoÚke ¼B{heÞk
þfâŒkyku – yk MÚk¤™e yk‚…k‚ òu Wí¾™™ fhðk{kt ykðu Œku fqðk™u òuzkŒk Œ{k{ {k„kuo …h ‚kE™ ƒkuzo y™u fqðk …h s¤ MÚkk…íÞ™e ‚{s
yk…Œwt, „wshkŒ™k nuhexus fqðk™e {krnŒe yk…Œw y™u ytŒu ¼B{heÞk fqðk™e
‚kuò÷e ¾kŒu ykðu÷e hkuò hkuS™e yk ‚kEx ½ýe rðþk¤ ‚kEx Œhefu ƒnkh
h[™k y™u Œu™k ErŒnk‚™e ‚{s yk…Œwt ‚kE™ ƒkuzo yrŒ sYhe Au. MÚkkr™f
ykðe þfu Œu{ Au y™u nuhexus «ðk‚™ ûkuºku yuf ™rð™ Œf Q¼e ÚkE þfu Œu{ Au.
÷kufku™u yk ƒkƒŒu Wò„h fhðk yrŒ sYhe Au.

Vuƒúwykhe 2021 40
«k[e™ ðkð {nu{ËkðkË{kt ðkh‚k™e ò¤ðýe y™u «ðk‚™ MŒhu rðfk‚
{kr÷fe – …whkŒíð rð¼k„, „wshkŒ ‚hfkh fk{„ehe {kxu MÚkkr™f ‚tMÚkk yÚkðk Œku MÚkkr™f ÷kufku™e yuf ‚r{Œe ƒ™kðe Œu™k
{nu{ËkðkË þnuh™e {æÞ{kt {wÏÞ ƒòh™e ™Sf{kt ¾qƒ s ‚wtËh Úkfe ‚¢eÞ fk{„ehe fhðk™e sYheÞkŒ Au. MÚkkr™f ÷kufku™e yuf ‚r{Œe ƒ™kðe
rþÕ… MÚkk…íÞ ÄhkðŒe yk ðkð ykðu÷e Au. „wshkŒ™k …whkŒíð rð¼k„u hrûkŒ þfkÞ Œu{kt MÚkkr™f y„úýeyku W…hktŒ ©uceyku,™„h…kr÷fk™k ‚ÇÞ, …ºkfkh,
ònuh fhu÷e yk ðkð E.‚. 15-16{e ‚Ëe yk‚…k‚™e Au. ðkð MÚkk…íÞ™u rþûký rð¼k„™kt ‚ÇÞ™u ‚kÚku òuze þfkÞ. su M{khfku …whkŒíð rð¼k„™kt Œkƒk
nuX¤ Au Œu{kt Œu rð¼k„ ‚kÚku ‚tf÷™ fhe «kÚkr{f sYheÞkŒ™e fk{„ehe nkÚk
‚{sðk {kxu yk yrŒ W¥k{ søÞk Au.
Ähe þfkÞ su{ fu ƒuXf ÔÞðMÚkk, fkÞ{e ‚VkE™e ÔÞðMÚkk, ‚kE™ ƒkuzo ð„uhu.
þfâŒkyku – ¼B{heÞk fqðk™e su{ s yk yrŒ {níð™e ‚kEx™wt ÞkuøÞ {kfuoxet„ «kÚkr{f Œƒ¬u MÚkkr™f ÷kufku™e yk„uðk™e nuX¤ fkÞoðkne «kht¼ Úkþu Œku ÷ktƒk
™Úke Œu{s ‚VkE™e yrŒ ykð~ÞõŒk Au. MÚkkr™f ðneðxeŒtºk™u yk {kxu ‚{Þ ‚wÄe Œu™e y‚h Úkþu y™u Œu™k Úkfe ÚkÞu÷e «ð]rŒyku™e y‚h sYhÚke
‚ktf¤eyu y™u Œu™e ‚kÚku MÚkkr™f y„úýeyku™e ‚r{Œe ŒiÞkh fhe fkÞ{e òuðk {¤þu.
MðåAŒk s¤ðkÞ Œuðe ÔÞðMÚkk „kuXðe þfkÞ. sYhe ‚krníÞ A…k{ýe fhkððe {nu{ËkðkË þnuh{kt nuhexus «ðk‚™ rðfk‚™e þfâŒkyku –
…ý yux÷e s sYheÞkŒ Au. Ÿ ‚{„ú þnuh{kt nuhexus MÚk¤ku™u ËþkoðŒk ‚kE™ ƒkuzo yrŒ sYhe Au.
yLÞ M{khfku Ÿ yk yirŒnkr‚f þnuh™wt ƒúkuþ‚o zeÍkE™ fhe þfkÞ y™u yt„úuS-„wshkŒe
{kr÷fe – yhrûkŒ M{khfku (™„h…kr÷fk y™u ¾k™„e {kr÷fe) ƒt™u ¼k»kk{kt nkuÞ y™u «ðk‚™ fUÿku, rðrðÄ þk¤k-fku÷uòu, xÙkðu÷
W…hkuõŒ WÕ÷u¾ fhu÷ {wÏÞ M{khfku W…hktŒ ƒeò y™uf M{khfku yk þnuh{kt ‚t[k÷fku,‚kurþÞ÷ r{zeÞk ð„uhu{kt rðŒhý fhe yk þnuh™kt «ðk‚™™u ðu„
ykðu÷k Au su yk þnuh™e {n¥kk ðÄkhu Au y™u y{ËkðkË suðk {kuxk þnuh™e yk…e þfkÞ.
Ÿ þnuh{kt nuhexus ðkuf zuð÷ku… fhe þfkÞ.
™Sf nuhexus™k rþûký {kxu yrŒ {níð™wt fuLÿ Œhefu rðf‚e þfu Œu{ Au.
Ÿ y{ËkðkË su ð÷oTz nuhexus þnuh Äkur»kŒ ÚkÞwt Au íÞkt ykðŒk …Þoxfku™u yk
«k[e™ þnuh™e VhŒu [kh Ëhðkòyku nŒk Œu{kt f[uhe Ëhðkò Œhefu yku¤¾kŒk þnuh {kxu …ý ykf»keo þfkÞ.
„ux{kt sq™ku yr¼÷u¾ òuðk {¤u Au su þnuh™kt ErŒnk‚™u Wò„h fhu Au. Ÿ MÚkkr™f þk¤k-fku÷us™kt rðÄkÚkeoyku™u ¾k‚ fhe™u y{ËkðkË-¾uzk-
‚ÕŒ™Œ fkr÷™ ‚wtËh fkuŒhýe yksu …ý þnuh™e MÚkk…íÞfeÞ þku¼k ðÄkhu Au. {nu‚kýk-‚whUÿ™„h-„ktÄe™„h ð„uhu y{ËkðkË ™Sf™kt SÕ÷k™k
[ktËk-‚whs …u÷u‚, ËqÄeÞkðkð, …ku¤ku™kt f÷kí{f {fk™ku ð„uhu òuðk÷kÞf Au òu þk¤k-fku÷us™kt ƒk¤fku™u nuhexus rþûký yk…ðk {kxu yk þnuh™ku W…Þku„
fu {kuxk ¼k„™kt ¼ø™ yðMÚkk{kt Au …ý «ðk‚™ ÿüeyu rðfk‚ fhe þfkÞ Œu{ fhe þfkÞ.
Au. Ÿ ‚{ÞktŒhu ykðk þnuhku{kt …ý rðrðÄ EðuLx fhðe òuEyu suÚke {uxÙku ‚exe™kt
÷kufku yk þnuh™e {w÷kfkŒ ÷uŒk ÚkkÞ.

41 Vuƒúwykhe 2021
Manali
Adventure
Trip
In Just 15000/-

Ÿ Adventure Trekking
Ÿ Paragliding Ÿ e all the activities are included in the Package
Ÿ River Ra ing with Transportation
Ÿ ATV Ride Ÿ If you want to join please book your trip within
Ÿ Zip Line
week.
Ÿ Mountain Climbing
Ÿ Tent Stay Ronak Rana : +91 9601971281
Ÿ Bullet Ride
Ÿ Sight Seeing

You might also like