Klucz odpowiedzi VI.

Procesy egzogeniczne Liczba punktów 117

Grupa A

1 A. Rozpuszczanie. B. Uwadnianie. Autor: Nowa Era

(0–2 pkt)
2 5–3–6–7 Autor: Nowa Era
(0–3 pkt)
3 1. Równikowy wilgotny. Autor: Nowa Era
2. Zwrotnikowy suchy. (0–3 pkt)
3. Polarny.
4. Umiarkowany morski.

4 wietrzenie biologiczne Autor: Nowa Era

(0–1 pkt)
5 Skreślone: eksfoliacja. Uzasadnienie: Eksfoliacja jest procesem łuszczenia się skał w Autor: Nowa Era
wyniku wietrzenia fizycznego, podczas gdy pozostałe wymienione procesy zalicza się do (0–2 pkt)
wietrzenia chemicznego.

6 3 Autor: Nowa Era

(0–1 pkt)
7 · Nasączenie zwietrzeliny wodą pochodzącą z opadów deszczu lub śniegu. Autor: Nowa Era
· Podcięcie stoku przez erozję. (0–1 pkt)
· Trzęsienie ziemi.

8 P, F, P, P, P Autor: Nowa Era

(0–3 pkt)
9 Obrywanie. Droga została zbudowana na zboczu stoku. Widoczne są nawisy skalne, które Autor: Nowa Era
w wyniku procesów niszczących, takich jak wietrzenie fizyczne (zamróz) lub wietrzenie (0–2 pkt)
biologiczne, mogą ulec niszczeniu i przemieścić się zgodnie z siłą grawitacji.

10 Np. Osunięcie się mas skalnych, wywołane np. przez drganie gruntu będące skutkiem Autor: Nowa Era
ruchu drogowego lub przez ulewne deszcze, może doprowadzić do zatarasowania drogi i (0–1 pkt)
stworzyć zagrożenie życia ludzkiego. Oberwanie się pojedynczych odłamków skalnych
może powodować uszkodzenia przejeżdżających samochodów.

11 A4, B5, C2, D4 Autor: Nowa Era

(0–3 pkt)
12 siły ciężkości, kilku, soliflukcją, języki soliflukcyjne Autor: Nowa Era
(0–3 pkt)
13 B Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
14 A Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
15 C Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
16 mogoty, polja, żłobki krasowe, lejki krasowe, żebra krasowe, ponory, wywierzyska Autor: Nowa Era
(0–3 pkt)
17 C Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
18 Draperie. Są to formy krasu podziemnego powstające w jaskiniach. Draperie są Autor: Nowa Era
naciekami, które przypominają wyglądem cienkie zasłony. Tworzą się w wyniku (0–2 pkt)
wytrącania się węglanu(IV) wapnia z wody sączącej się po nachylonej powierzchni ścian
oraz z występów skalnych.

19 1. Mogot. Autor: Nowa Era

2. Lejek. (0–3 pkt)
3. Polje.
4. Uwał.
5. Żebra krasowe.
6. Wywierzysko.

20 A. 4, B. 2, C. 1 Autor: Nowa Era

(0–3 pkt)
21 Autor: Nowa Era

strona 1 z 6
 A. Erozja wsteczna, wodospad. (0–3 pkt)
B. Erozja boczna, meander.
C. Transport, delta.

22 a) Erozja wgłębna, erozja wsteczna Autor: Nowa Era

b) niewielka (0–3 pkt)
c) szybka
d) głazy
e) wodospady, progi skalne

23 A2, B3, C6 Autor: Nowa Era

(0–3 pkt)
24 c Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
25 b Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
26 Występowanie słabych prądów przybrzeżnych oraz mała głębokość zbiornika morskiego Autor: Nowa Era
w miejscu ujścia rzeki, sprzyjające osadzaniu się materiału niesionego przez rzekę. (0–2 pkt)

27 A. Wody fluwioglacjalne. B. Erozja. Autor: Nowa Era

(0–1 pkt)
28 B Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
29 A, C, E, F, I Autor: Nowa Era
(0–3 pkt)
30 A. Moreny denne. B. Pradoliny. C. Drumliny. Autor: Nowa Era
(0–2 pkt)
31 B Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
32 Świadczy o tym występowanie doliny U-kształtnej. Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
33 Wydma paraboliczna. Roślinność rosnąca na wydmie lub wysokie położenie lustra wód Autor: Nowa Era
sprawiają, że piasek znajdujący się na ramionach jest cięższy niż suchy piasek na czole. (0–2 pkt)
To z kolei sprawia, że wiatr najszybciej przesuwa ziarenka, które znajdują się najwyżej
względem podłoża i są najbardziej wysunięte na czoło. Z kolei ramiona wydmy
przesuwają się wolniej.

34 A. bruki deflacyjne, B. bruzdy korozyjne, graniaki wiatrowe, C. wydmy podłużne, Autor: Nowa Era
barchany. (0–2 pkt)

35 B‒E‒A‒F‒C‒D Autor: Nowa Era

(0–3 pkt)
36 F, P, P, F Autor: Nowa Era
(0–3 pkt)
37 A2, B1, C4, D3 Autor: Nowa Era
(0–2 pkt)
38 Wielki Nefud – 4, Gobi – 5, Kalahari – 3, Wielka Pustynia Piaszczysta – 6, Autor: Nowa Era
Sonora – 1, Atakama – 2 (0–4 pkt)

39 Cecha charakterystyczna: występowanie fiordów, czyli głębokich długich i krętych zatok Autor: Nowa Era
morskich. Sposób powstania: zalanie dolin polodowcowych przez morze. (0–2 pkt)

40 1. Klif lub nawis skalny. 2. Platforma abrazyjna. 3. Nisza abrazyjna. Autor: Nowa Era
Proces: Abrazja (dopuszczalna odpowiedź: erozja) (0–2 pkt)

41 1. Wał burzowy. 2. Wał brzegowy. 3. Rewa. 4. Plaża. 5. Laguna. 6. Lido. Autor: Nowa Era
(0–4 pkt)
42 A. Szkierowe. B. Lagunowe. C. Riasowe. Autor: Nowa Era
(0–2 pkt)
43 A6, B7, C4, D2 Autor: Nowa Era
(0–4 pkt)
44 A1, B3, C2 Autor: Nowa Era
(0–2 pkt)
45 działalność akumulacyjna (kolejno wersami): Autor: Nowa Era
(0–4 pkt)

strona 2 z 6
 wydma paraboliczna - wiatr
barchan - wiatr
delta - wody płynące
mierzeja - wody morskie
działalność erozyjna (kolejno wersami):
graniak - wiatr
kocioł polodowcowy - lodowiec górski
klif - wody morskie
dolina V-kształtna - wody płynące
jezioro cyrkowe - lodowiec górski

46 A. Uwał. Jest formą krasu powierzchniowego, a pozostałe elementy to formy powstałe w Autor: Nowa Era
wyniku działalności wiatru. (0–3 pkt)
B. Oz. Jest formą powstałą w wyniku działalności wód fluwioglacjalnych, a pozostałe
elementy to rodzaje pustyń.
C. Mogot. Jest formą krasu powierzchniowego, a pozostałe elementy to formy krasu
podziemnego.

47 C Autor: Nowa Era

(0–1 pkt)
48 C Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
49 P, P, F, P, P, F Autor: Nowa Era
(0–5 pkt)
50 A1, B3, C4, D2 Autor: Nowa Era
(0–3 pkt)
51 1. osuwisko, ruchy masowe Autor: Nowa Era
2. kocioł polodowcowy, lodowiec górski (0–6 pkt)
3. grzyb skalny, wiatr (korazja)
4. klif, wody morskie (abrazja)
5. dolina V-kształtna, wody płynące (erozja wgłębna)
6. stalaktyt, wody krasowe (krasowienie)

Grupa B Liczba punktów 117

1 A. Utlenianie. B. Krasowienie. Autor: Nowa Era

(0–2 pkt)
2 1–4–2–8 Autor: Nowa Era
(0–3 pkt)
3 1. Podrównikowy wilgotny. Autor: Nowa Era
2. Zwrotnikowy suchy. (0–3 pkt)
3. Subpolarny.
4. Umiarkowany przejściowy.

4 wietrzenie termiczne (insolacyjne) Autor: Nowa Era

(0–1 pkt)
5 Skreślone: eksfoliacja. Uzasadnienie: Eksfoliacja jest procesem łuszczenia się skał w Autor: Nowa Era
wyniku wietrzenia fizycznego, podczas gdy pozostałe wymienione procesy zalicza się do (0–2 pkt)
wietrzenia chemicznego.

6 3 Autor: Nowa Era

(0–1 pkt)
7 Przykładowe odpowiedzi: Autor: Nowa Era
· Wylesienia. (0–1 pkt)
· Niewłaściwe prowadzenie prac ziemnych.
· Detonacje ładunków (np. w kamieniołomach).
· Drgania gruntu wywołane przez pojazdy.
· Budowa dróg na stromych stokach.
· Intensywna działalność rolnicza.

8 P, P, F, P, F Autor: Nowa Era

(0–3 pkt)

strona 3 z 6
9 Osuwanie. Zabudowa na stoku, połączona np. z intensywnymi opadami, spowodowała Autor: Nowa Era
pękniecie zwietrzeliny i przemieszczenie się jej w dół stoku. Na zdjęciu jest widoczna (0–2 pkt)
nisza osuwiskowa.

10 Np. Osunięcie się mas skalnych, wywołane np. przez drganie gruntu będące skutkiem Autor: Nowa Era
ruchu drogowego lub przez ulewne deszcze, może doprowadzić do zatarasowania drogi i (0–1 pkt)
stworzyć zagrożenie życia ludzkiego. Oberwanie się pojedynczych odłamków skalnych
lub powalone drzewa mogą powodować uszkodzenia przejeżdżających samochodów.

11 A4, B2, C3, D6 Autor: Nowa Era

(0–3 pkt)
12 cieczeniem, zwietrzeliny, głębszy, strefy korzeniowej Autor: Nowa Era
(0–3 pkt)
13 C Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
14 C Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
15 A Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
16 stalaktyty, stalagnaty, stalagmity, jaskinie, draperie, makarony, misy martwicowe Autor: Nowa Era
(0–3 pkt)
17 A Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
18 Stalagmity. Są to formy krasu podziemnego powstające w jaskiniach. Stalaktyty są Autor: Nowa Era
naciekami, które przypominają wyglądem rosnące ku górze stożki lub słupy. Kształtują (0–2 pkt)
się gdy woda skapuje na dno jaskini.

19 1. Wywierzysko. Autor: Nowa Era

2. Żebro krasowe. (0–3 pkt)
3. Uwał.
4. Mogot.
5. Lejek.
6. Polje.

20 A. 4, B. 1, C. 2 Autor: Nowa Era

(0–3 pkt)
21 A. Erozja wsteczna, dolina V-kształtna. Autor: Nowa Era
B. Erozja boczna, starorzecza. (0–3 pkt)
C. Akumulacja, mielizna.

22 a) akumulacja Autor: Nowa Era

b) duża (0–3 pkt)
c) wolno
d) drobny piasek, muł
e) mielizny, delty

23 A3, B5, C2 Autor: Nowa Era

(0–3 pkt)
24 b Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
25 c Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
26 Występowanie silnych prądów przybrzeżnych w miejscu ujscia rzeki, duża głębokość Autor: Nowa Era
zbiornika morskiego w miejscu ujścia rzeki, uniemożliwiające osadzanie się materiału (0–2 pkt)
niesionego przez rzekę.

27 A. lodowiec (jęzor lodowcowy), B. erozja. Autor: Nowa Era

(0–1 pkt)
28 C Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
29 B, D, G, H, J Autor: Nowa Era
(0–3 pkt)
30 A. Drumliny. B. Moreny czołowe. C. Eratyki. Autor: Nowa Era
(0–2 pkt)
31 D. Autor: Nowa Era

strona 4 z 6
 (0–1 pkt)
32 Świadczy o tym występowanie kotła polodowcowego. Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
33 Barchan. Czoło wydmy jest cięższe niż jej ramiona, na których jest mniej piasku. Dlatego Autor: Nowa Era
wiatr szybciej i łatwiej przesypuje piasek znajdujący się na ramionach. (0–2 pkt)

34 A. misy deflacyjne, B. grzyby skalne, jardangi, C. ripplemarki, wydmy gwiaździste. Autor: Nowa Era
(0–2 pkt)
35 A‒E‒B‒F‒C‒D Autor: Nowa Era
(0–3 pkt)
36 P, F, F, P Autor: Nowa Era
(0–3 pkt)
37 A4, B3, C2, D1 Autor: Nowa Era
(0–2 pkt)
38 Ar-Rab al-Chali – 4, Gobi – 5, Namib – 3, Wielka Pustynia Wiktorii – 6, Autor: Nowa Era
Mojave – 2, Atakama – 1 (0–4 pkt)

39 Cecha charakterystyczna: występowanie wysp i zatok ułożonych równolegle do linii Autor: Nowa Era
brzegowej. Sposób powstania: częściowe zalanie silnie rozczłonkowanych grzbietów (0–2 pkt)
górskich biegnących równolegle do linii brzegowej.

40 1. Platforma abrazyjna. 2. Klif lub nawis skalny. 3. Nisza abrazyjna. Autor: Nowa Era
Proces: Abrazja (dopuszczalna odpowiedź: erozja) (0–2 pkt)

41 1. Plaża. 2. Wał burzowy. 3. Laguna. 4. Wał brzegowy. 5. Lido. 6. Rewa. Autor: Nowa Era
(0–4 pkt)
42 A. Limanowe. B. Mierzejowe. C. Dalmatyńskie. Autor: Nowa Era
(0–2 pkt)
43 A5, B3, C4, D6 Autor: Nowa Era
(0–4 pkt)
44 A2, B1, C3 Autor: Nowa Era
(0–2 pkt)
45 działalność akumulacyjna (kolejno wersami): Autor: Nowa Era
wydma gwiaździsta - wiatr (0–4 pkt)
barchan - wiatr
lido - wody morskie
delta - wody płynące
kosa - wody morskie
oz - wody polodowcowe
działalność erozyjna (kolejno wersami):
grzyb skalny - wiatr
pradolina - wody polodowcowe
dolina U-kształtna - lodowiec górski

46 A. Stalagnat. Jest formą krasu podziemnego, a pozostałe elementy to formy krasu Autor: Nowa Era
powierzchniowego. (0–3 pkt)
B. Dolina U-Kształtna. Jest formą powstałą w wyniku działalności lodowca górskiego, a
pozostałe elementy to formy ukształtowane w wyniku działalności lądolodu i wód
fluwioglacjalnych.
C. Dolina V-kształtna. Jest formą powstałą w wyniku działalności wód rzecznych, a
pozostałe elementy to formy powstałe w wyniku działalności lodowca górskiego.

47 A Autor: Nowa Era

(0–1 pkt)
48 C Autor: Nowa Era
(0–1 pkt)
49 F, F, P, F, F, P Autor: Nowa Era
(0–5 pkt)
50 A4, B1, C3, D5 Autor: Nowa Era
(0–3 pkt)
51 1. klif, wody morskie (abrazja) Autor: Nowa Era
2. meandry, wody płynące (erozja boczna) (0–6 pkt)
3. kocioł lodowcowy, lodowiec górski

strona 5 z 6
4. wodospad, wody płynące (erozja wsteczna)
5. dolina U-kształtna, lodowiec górski
6. stalagmit, wody krasowe (krasowienie)

strona 6 z 6