Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 10

‫كتاب‬

‫أساس الصرف‬

‫تأليف‬

‫سيد سامل‬
‫‪Tsulatsiy Mujarrad‬‬
‫‪No‬‬ ‫‪Nama Bab‬‬ ‫‪Contoh‬‬ ‫)‪Wazan (Timbangan‬‬

‫‪1.‬‬ ‫‪Fathah Dhammah‬‬ ‫صُر‬


‫صَر َيْن ُ‬
‫نَ َ‬ ‫فَ َع َل َي ْفعُ ُل‬
‫‪2.‬‬ ‫‪Fathah Kasrah‬‬
‫ض ِر ُ‬
‫ب‬ ‫ب يَ ْ‬‫ضَر َ‬
‫َ‬ ‫فَ َع َل َي ْفعِ ُل‬
‫‪3.‬‬ ‫‪Fathatani‬‬ ‫فَتَ َح َي ْفتَ ُح‬ ‫فَ َع َل َي ْف َع ُل‬
‫‪4.‬‬ ‫‪Kasrah Fathah‬‬ ‫َعلِ َم َي ْعلَ ُم‬ ‫فَعِ َل َي ْف َع ُل‬
‫‪5.‬‬ ‫‪Dhammatani‬‬ ‫ـح ُس ُن‬
‫َح ُس َن يَ ْ‬ ‫فَعُ َل َي ْفعُ ُل‬
‫ب‬ ‫ح ِسب ي ِ‬ ‫فَعِ َل َي ْفعِ ُل‬
‫‪6.‬‬ ‫‪Kasratani‬‬
‫ـحس ُ‬ ‫َ َ َْ‬
‫‪Tsulatsiy Mazid Fih Satu Huruf‬‬
‫‪No‬‬ ‫‪Nama Bab‬‬ ‫‪Contoh‬‬ ‫)‪Wazan (Timbangan‬‬

‫‪1.‬‬ ‫‪If’al‬‬ ‫َأ ْكَرَم يُ ْك ِرُم ِإ ْكَر ًاما‬ ‫َأ ْف َع َل يُ ْفعِ ُل ِإ ْف َعاالً‬
‫‪2.‬‬ ‫‪Taf’il‬‬
‫فََّر َح يُ َفِّر ُح َت ْف ِريْ ً‬
‫ـحا‬ ‫فَ َّع َل يُ َف ّعِ ُل َت ْفعِْيالً‬
‫قَاتَ َل يُ َقاتِ ُل ُم َقاَتلَةً‬ ‫اعلَةً‬ ‫ِ‬
‫فَا َع َل يُ َفاع ُل ُم َف َ‬
‫‪3.‬‬ ‫‪Mufa’alah‬‬

‫َوقِتَاالً َوقِْيتَاالً‬ ‫َوفِ َعاالً َوفِْي َعاالً‬

‫‪Tsulatsiy Mazid Fih Dua Huruf‬‬


‫‪No‬‬ ‫‪Nama Bab‬‬ ‫‪Contoh‬‬ ‫)‪Wazan (Timbangan‬‬

‫‪1.‬‬ ‫‪Infi’al‬‬ ‫اِنْ َك َسَر َيْن َك ِس ُر اِنْ ِك َس ًارا‬ ‫اِنْ َف َع َل َيْن َفعِ ُل اِنِْف َعاالً‬
‫اعا‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اِفْتَ َع َل َي ْفتَعِ ُل اِفْتِ َعاالً‬
‫‪2.‬‬ ‫‪Ifti’al‬‬
‫ا ْجتَ َم َع جَيْتَم ُع ا ْجت َم ً‬
3. If’ilal ‫اِمْح ََّر حَيْ َمُّر اِمْحِ َر ًارا‬ ً‫اِ ْف َع َّل َي ْف َع ُّل اِفْعِالَال‬
4. Tafa’ ‘ul ‫تَ َكلَّ َم َيتَ َكلَّ ُم تَ َكلُّ ًما‬ ً‫تَ َف َّع َل َيَت َف َّع ُل َت َف ُّعال‬
‫اع ُل‬
َ ‫تَ َفا َع َل َيَت َف‬
5. Tafaa’ul ‫اع ُد َتبَاعُ ًدا‬
َ َ‫تَبَا َع َد َيَتب‬
ً‫َت َفاعُال‬
Tsulatsiy Mazid Fih Tiga Huruf
No Nama Bab Contoh Wazan (Timbangan)

‫اجا‬ ِ ِ ‫اِستَ ْفعل يسَت ْفعِل اِستِ ْفعاالً اِستَخرج يستَخر‬


1. Istif’al
ً ‫ِج ا ْست ْخَر‬
ُ ْ ْ َ َ َْ ْ َ ْ ُ ْ َ َ َ ْ
Ruba’iy Mujarrad
No Nama Bab Contoh Wazan (Timbangan)

1. Fa’lalah
ً‫ِج َد ْحَر َجة‬
ُ ‫َد ْحَر َج يُ َد ْحر‬ ً‫َف ْعلَ َل يُ َف ْعلِ ُل َف ْعلَلَة‬
‫اجا‬ ِ
ً ‫َود ْحَر‬ ً‫َوفِ ْعالَال‬

Dhamir (Kata Ganti)


Kata Ganti I Kata Ganti II Kata Ganti III
Jempol Telunjuk Jari Tengah Jari Manis Kelingking

‫َأاَن‬ ِ ْ‫َأن‬
‫ت‬ َ ْ‫َأن‬
‫ت‬ ‫ِه َي‬ ‫ُه َو‬
‫َأْنتُ َما‬ ‫ُأْنتُ َما‬ ‫مُهَا‬ ‫مُهَا‬
‫ـح ُن‬
ْ َ‫ن‬
َّ ‫َأْننُت‬ ‫َأْنتُ ْم‬ ‫ُه َّن‬ ‫ُه ْم‬
Keterangan untuk tabel di bawah :
- L singkatan Laki-laki dan P singkatan perempuan
Kata
Kata Ganti II Kata Ganti III
Jumlah Ganti 1
L/P P L P L
1 Saya Kamu Kamu Dia Dia
Kamu Kamu Mereka Mereka
2
berdua berdua berdua berdua
Kami, Kita
Kamu, Kamu,
3 Mereka Mereka
Kalian Kalian

Fi’il Madhi (Kejadian Telah Berlalu)


Kata Ganti I Kata Ganti II Kata Ganti III
Jempol Telunjuk Jari Tengah Jari Manis Kelingking

‫ت‬ ِ ‫َفع ْل‬


ُ ‫َف َع ْل‬ ‫ت‬ َ ‫ت‬
َ ‫َف َع ْل‬ ‫ت‬
ْ َ‫َف َعل‬ ‫َف َع َل‬
‫َف َع ْلتُ َما‬ ‫َف َع ْلتُ َما‬ ‫َف َعلَتَا‬ ‫َف َعاَل‬
‫َف َع ْلنَا‬
َّ ‫َف َع ْلنُت‬ ‫َف َع ْلتُ ْم‬ ‫َف َع ْل َن‬ ‫َف َعلُ ْوا‬

Fi’il Mudhari’ (Kejadian Sedang Terjadi)


Kata Ganti I Kata Ganti II Kata Ganti III
Jempol Telunjuk Jari Tengah Jari Manis Kelingking

‫َأ ْف َع ُل‬ ِ
َ‫تَ ْف َعلنْي‬ ‫تَ ْف َع ُل‬ ‫تَ ْف َع ُل‬ ‫يَ ْف َع ُل‬
‫تَ ْف َعالَ ِن‬ ‫تَ ْف َعالَ ِن‬ ‫تَ ْف َعالَ ِن‬ ‫يَ ْف َعاَل ِن‬
‫نَ ْف َع ُل‬
‫تَ ْف َع ْل َن‬ ‫تَ ْف َعلُ ْو َن‬ ‫يَ ْف َع ْل َن‬ ‫َي ْف َعلُ ْو َن‬
Fi’il Amar (Kata Perintah)
Kata Ganti I Kata Ganti II Kata Ganti III
Jempol Telunjuk Jari Tengah Jari Manis Kelingking

‫اِ ْف َعلِ ْي‬ ‫اِ ْف َع ْل‬


َ‫اِ ْف َعال‬ َ‫اِ ْف َعال‬
‫اِ ْف َع ْل َن‬ ‫اِ ْف َعلُ ْوا‬

Cara Membuat Fi’il ‘Amar


َ ْ‫ َأن‬kamu laki2 (‫)َت ْف َعل‬
1. Diambil dari fi’il mudhari’ dhamir ‫ت‬
ُ
2. Dihilangkan huruf mudhara’ahnya (huruf yang terdapat di
awal fi’il mudhari’) ‫ْف َعل‬
ُ
3. Jika bisa dibaca, dibiarkan. Jika tidak bisa dibaca,
ditambahkan hamzah diawalnya dengan ketentuan
sebagai berikut :
- Berharkat dhommah jika ‘ain fi’ilnya berharkat
dhommah
- Berharkat kasrah jika ‘ain fi’ilnya berharkat selain
dhommah
4. Disukunkan huruf akhirnya, jika huruf tersebut selain ،‫ا‬
‫ ي‬،‫ و‬, dan dihilangkan huruf akhirnya, jika huruf tersebut
‫ ي‬، ‫ و‬،‫ا‬
٤ ٣ ٢ ١

‫اِ ْف َع ْل‬ ‫اِ ْف َع ُل‬ ‫ْف َع ُل‬ ‫َت ْف َع ُل‬


‫اُ ْخ ُر ْج‬ ‫اُ ْخ ُر ُج‬ ‫ْخُر ُج‬ ‫خَت ُْر ُج‬
‫ضْأ‬َّ ‫َت َو‬ - ‫ضُأ‬
َّ ‫َت َو‬ ‫ضُأ‬
َّ ‫َتَت َو‬
‫اِ ْه ِد‬ ‫اِ ْه ِد ْي‬ ‫ْه ِد ْي‬ ‫َت ْه ِد ْي‬

Cara Membuat Isim Fa’il (Yang, Orang yang)


ِ َ‫ف‬
- Untuk Tsulatsiy Mujarrad sesuai dengan wazan ‫اعل‬
ٌ
‫اَن ِصٌر‬ ‫صَر‬
َ َ‫ن‬
Yang menolong, orang yang
Telah menolong
menolong, penolong
‫َخالِ ٌق‬ ‫َخلَ َق‬
Yang menciptakan, Pencipta Telah menciptakan

ٌ ‫ضا ِر‬
‫ب‬ َ ‫ب‬
َ ‫ضَر‬
َ
Yang memukul, orang yang
Telah memukul
memukul, pemukul
‫فَاتِ ٌح‬ ‫َفتَ َح‬
Yang membuka, orang yang
Telah membuka
membuka, pembuka
‫مِل‬ ‫َعلِ َم‬
ٌ ‫َعا‬
Yang mengetahui, orang yang
Telah mengetahui
mengetahui

- Untuk selain Tsulatsiy Mujarrad ada beberapa langkah :


a. Diambil fi’il mudhari’ ‫سلِم‬
ْ ُ‫ي‬ ُ
b. Diganti huruf mudhara’ah denga mim madhmumah
‫ُم ْسلِ ُم‬
c. Dikasrahkan huruf sebelum akhir ‫سلِم‬
ْ ‫ُم‬ ُ
d. Dikasih tanda isim (tanwin atau alim lam)
‫ الْ ُم ْسلِ ُم‬/ ‫ُم ْسلِ ٌم‬
٤ ٣ ٢ ١

‫ُم َعلِّ ٌم‬ ‫ُم َعلِّ ُم‬ ‫ُم َعلِّ ُم‬ ‫يُ َعلِّ ُم‬

‫اه ٌد‬ِ ‫جُم‬ ‫اه ُد‬ ِ ‫جُم‬ ِ ‫جُم‬


‫اه ُد‬ ‫اه ُد‬ِ ‫جَُي‬
َ َ َ َ
‫ُمَت َعلِّ ٌم‬ ‫ُمَت َعلِّ ُم‬ ‫ُمَت َعلَّ ُم‬ ‫َيَت َعلَّ ُم‬

‫ُمتَ َكلِّ ٌم‬ ‫ُمتَ َكلِّ ُم‬ ‫ُمتَ َكلَّ ُم‬ ‫َيتَ َكلَّ ُم‬

Cara Membuat Isim Maf’ul (Yang ter/di, Orang yang ter/


di)
- Untuk Tsulatsiy Mujarrad sesuai dengan wazan‫َم ْفعُ ْوٌل‬
‫ص ْوٌر‬
ُ ‫َمْن‬ ‫صَر‬
َ َ‫ن‬
Yang ditolong, yang tertolong Telah menolong
‫خَمْلُ ْو ٌق‬ ‫َخلَ َق‬
Yang diciptakan, yang
Telah menciptakan
tercipta
‫ب‬
ٌ ‫ض ُرْو‬
ْ ‫َم‬ ‫ب‬
َ ‫ضَر‬
َ
Yang dipukul, yang terpukul Telah memukul
‫َم ْفُت ْو ٌح‬ ‫َفتَ َح‬
Yang dibuka, yang terbuka Telah membuka
‫َم ْعلُ ْوٌم‬ ‫َعلِ َم‬
Yang diketahui Telah mengetahui

- Untuk selain Tsulatsiy Mujarrad ada beberapa langkah :


a. Diambil dari isim fa’il ‫ُمع‬
b. Diganti harkat huruf sebelum akhir yang kasrah menjadi
fathah

٢ ١

‫ُم َعلَّ ٌم‬ ‫ُم َعلِّ ٌم‬


‫ُمكَْرٌم‬ ‫ُم ْك ِرٌم‬
‫خُمَْر ٌج‬ ‫ِج‬
ٌ ‫خُمْر‬
‫ُمتَابَ ٌع‬ ‫ُمتَابِ ٌع‬
‫ُمَن َّوٌر‬ ‫ُمَن ِّوٌر‬

Cara Membuat Fi’il Majhul (Berawal di/ter)


- Untuk fi’il madhi :
a. Dipisahkan dua huruf terakhir
b. Didhommah semua huruf yang berharkat sebelum dua
huruf terakhir
c. Dikasrahkan huruf sebelum akhir

Hasilnya ٣ ٢ ١
‫صَر‬ ِ ُ‫ن‬ ‫نُـ ـ ـ ِصَر‬ ‫صَر‬َ ‫نُـ ـ ـ ـ‬ ‫صَر‬َ ‫نَـ ـ ـ‬ ‫صَر‬
َ َ‫ن‬
‫ُأ ْك ِرَم‬ ‫ُأ ْك ـ ـ ـ ـ ِر َم‬ ‫ُأ ْك ـ ـ ـ ـ َرَم‬ ‫َأ ْك ـ ـ ـ ـ َرَم‬ ‫َأ ْكَرَم‬
‫ُتعُلِّ َم‬ ‫ُتعُ ـ ـ ـ لِّـ َـم‬ َ‫ُتعُ ـ ـ ـ مَّل‬ َ‫َت َع ـ ـ ـ مَّل‬ ‫َت َعلَ َّم‬
‫ِج‬
َ ‫اُ ْستُ ْخر‬ ‫اُ ْستُ ْخـ ـ ـ ِر َج‬ ‫اُ ْستُ ْخـ ـ ـ ـ َر َج‬ ‫اِ ْستَ ْخ ـ ـ ـ ـ َر َج‬ ‫اِ ْستَ ْخَر َج‬

- Untuk fi’il mudhari’


a. Didhommahkan huruf yang pertama
b. Difathahkan huruf sebelum akhir
٢ ١
‫صُر‬َ ‫يُْن‬ ‫ص ُر‬
ُ ‫يُْن‬ ‫ص ُر‬ُ ‫َيْن‬
‫يُ ْكَر ُم‬ - ‫يُ ْك ِرُم‬
‫يُتَّبَ ُع‬ ‫يُتَّبِ ُع‬ ‫َيتَّبِ ُع‬
‫يُ ْستَ ْخَر ُج‬ ‫ِج‬
ُ ‫يُ ْستَ ْخر‬ ‫ِج‬
ُ ‫يَ ْستَ ْخر‬
Tashrif fi’il Madhi Majhul
Kata Ganti I Kata Ganti II Kata Ganti III
Jempol Telunjuk Jari Tengah Jari Manis Kelingking

‫ت‬ ِ
ُ ‫نُص ْر‬ ‫ص ْر ِت‬
ِ ُ‫ن‬ ‫ت‬
َ ‫نُص ْر‬
ِ ‫ت‬
ْ ‫صَر‬ ِ ُ‫ن‬ ِ ُ‫ن‬
‫صَر‬
ِ ُ‫ن‬
‫ص ْرمُتَا‬ ِ ُ‫ن‬
‫ص ْرمُتَا‬ ِ ُ‫ن‬
‫صَراَت‬ ِ ُ‫ن‬
‫صَرا‬
ِ ُ‫ن‬
‫ص ْراَن‬ ِ ُ‫ن‬
‫ص ْرتُ َّن‬ ِ ُ‫ن‬
ْ‫ص ْرمُت‬ ِ ُ‫ن‬
‫ص ْر َن‬ ِ ُ‫ن‬
‫ص ُر ْوا‬

Tashrif Fi’il Mudhari’ Majhul


Kata Ganti I Kata Ganti II Kata Ganti III
Jempol Telunjuk Jari Tengah Jari Manis Kelingking

‫ُأ ْكَرُم‬ ِ
َ ‫تُكَْرمنْي‬ ‫تُكَْرُم‬ ‫تُكَْرُم‬ ‫يُكَْرُم‬
ِ ‫تُكْرم‬
‫ان‬ ِ ‫تُكْرم‬
‫ان‬ ِ ‫تُكْرم‬
‫ان‬ ‫يُكَْرَمان‬
ََ ََ ََ
‫نُكَْرُم‬
‫تُكَْرْم َن‬ ‫تُكَْرُم ْو َن‬ ‫يُكَْرْم َن‬ ‫يُكَْرُم ْو َن‬

You might also like