II ვარიანტი

(30 ქულა)

გამოცდა შედგება ოთხი კომპონენტისაგან:

ღია კითხვები;
განმარტებები;
ტექსტის ანალიზი;
თემა (ესე)
შუალედური გამოცდის მაქსიმალური შეფასებაა 30 ქულა

I.კომპონენტი: ღია კითხვები 8 ქულა

მაქსიმალური შეფასებაა - 2x4 (8) ქულა. შეფასების კრიტერიუმები:

 პასუხი ზუსტი და ამომწურავია, ტერმინოლოგია მართებულია –100% 2 ქულა

 პასუხი არაამომწურავია, ტერმინოლოგიის სიზუსტე დარღვეულია –50% 1
ქულა
 პასუხი არასწორია –0% 0 ქულა

1. განმარტეთ ადამიანის სოციალურ ჯგუფთა ტიპები:

ა) ჯოგი-ესაა თავდაპირველი ადამიანური გაერთიანება, რომელიც ორგანიზებულია
ბუნებრივი მოთხოვნილებების საფუძველზე. ასეთ ჯგუფებში მმართველი
სტრუქტურა ნაკლებადაა განვითარებული.
ბ) თემი-ესაა უფრო სტრუქტურირებული და ორგანიზებული ჯგუფი, რომელიც
გულისხმობს ადამიანთა გარკვეულ სოციალურ ურთიერთობებს და საერთო
ინტერესებს. თემის წევრები ერთმანეთთან მჭიდრო კავშირით და სოლიდარობით
არიან დაკავშირებულნი.
გ) ტომი-ესაა უფრო კომპლექსური სოციალური გაერთიანება, რომელიც მოიცავს
რამდენიმე თემს. ტომს აქვს საკუთარი იდენტობა, კულტურა და სოციალური
წესრიგი.
 2. რომელი კერპები აღმართა ფარნავაზმა მცხეთაში?
ფარნავაზმა მცხეთაში აღმართა არმაზის,ზადენის და გაიმის კერპები.--

3. ქართლის რომელი მეფის სახელს უკავშირდება ქრისტიანობის სახელმწიფო

რელიგიად გამოცხადება?
ქართლის მეფე მირიან III-ის სახელს უკავშირდება ქრისტიანობის სახელმწიფო
რელიგიად გამოცხადება.

4. რა ეწოდებოდა სასანიდური სპარსეთის მიერ დანიშნულ მმართველს ქართლში

მეფობის გაუქმების შემდგომ?

სასანიდური სპარსეთის მიერ დანიშნულ მმართველს ქართლში მეფობის

გაუქმების შემდეგ ეწოდებოდა "პიტიახში".

II. კომპონენტი: განმარტებები 8 ქულა

1. მაქსიმალური შეფასებაა - 2x4 (8) ქულა. შეფასების კრიტერიუმები:

• პასუხი ზუსტი და ამომწურავია, ტერმინოლოგია მართებულია –
100% - 2
• პასუხი არაამომწურავია, ტერმინოლოგიის სიზუსტე დარღვეულია –
50% -1
• პასუხი ფრაგმენტულია – 25%
• პასუხი არასწორია –0% 0

ბრინჯაოს ხანა - საზოგადოების განვითარების ისტორიულ–კულტურული პერიოდი,

როდესაც საბრძოლო და სამუშაო იარაღების დასამზადებელი ძირითადი მასალა
იყო ბრინჯაო.

2. კერპი - წარმართული ღვთაების ქანდაკება.საგანი, გამოსახულება თუ ხატება,

რომელსაც ღმრთაებრივ თვისებებსა და უნარებს მიაწერენ და ეთაყვანებიან.
 3. დიოფიზიტიზმი - ქრისტოლოგიური კონცეფცია, რომლის თანახმადაც იესო
ქრისტეში თანაბრად აღიარებულია ორი ბუნება - ღვთაებრივი და ადამიანური

4. პალიმფსესტი -— ხელნაწერი (ჩვეულებრივ ეტრატი), რომლის ფურცლები გადარეცხვის

შემდეგ ხელახლა არის გამოყენებული საწერ მასალად. ეტრატი ძვირი ჯდებოდა, ამიტომ
გამოუსადეგარ ტექსტს რეცხავდნენ და მასზე ხელმეორედ წერდნენ ახალს, მაგრამ
მელანი ისე იყო ტყავში გამჯდარი, რომ ძველი ტექსტის კვალი მაინც არ ქრებოდა და
ქვედა ფენის ამოკითხვა შესაძლებელი იყო.

III. კომპონენტი: ტექსტის ანალიზი (8 ქულა)

 პასუხი ზუსტი და ამომწურავია, ტერმინოლოგია მართებულია –100%
 პასუხი სწორია, მაგრამ არაამომწურავი, ტერმინოლოგიის სიზუსტე დაცულია –
75%
 პასუხი არაამომწურავია, ტერმინოლოგიის სიზუსტე დარღვეულია –50%
 პასუხი ფრაგმენტულია –25%
 პასუხი არასწორია –0%

წყარო:
მაშინ ვითარ იქმნა ვახტანგ წლისა თხუთმეტისა, მოუწოდა ყოველთა წარჩინებულთა
ქართლისათა, და შემოკრიბნა ყოველნი ქალაქად. და განმზადა მეფემან სახლი ერთი და დაჯდა
საყდართა ზედა მაღალთა, ხოლო ჯუანშერ სპასპეტი და ორნი-ვე ეპისკოპოსნი დასხდეს
საყდართა-ვე, და სხუანი ყოველნი ერის-თავნი დასხდეს სელებითა, და ათასის-თავნი და ასის-
თავნი და ყოველი ერი წარმოდგეს ზე.
მაშინ მეფემან, ვითარცა მოხუცებულმან და ბრძენმან და ვითარცა აღზრდილმან
ფილოსოფოსთა თანა, იწყო ზრახვად ჴმითა მაღლითა და თქუა: „მეფეთა და ერთა ზედა
მოიწევის განსაცდელი და ჭირი ღმრთისა მიერ ცოდვათა მათთაგან: ოდეს მორწმუნეთა აკლონ
მსახურება ღმრთისა და გარდაჰჴდენ მცნებასა, მოაწევს ჭირთა ესე-ვითართა ზედა, რომელი აწ
ესე მოიწია ჩუენ ზედა, ვითარცა რა მამა კეთილი წურთინ შვილსა კეთილად კეთილთა ზედა
საქმეთა. და უკეთუ არა კეთილად აღასრულებდეს სწავლასა მამისა თჳსისასა, გუემს მამა იგი
გუემითა და სწავლითა, რათა ისწავოს ყოველი კეთილი და იქმნას საჴმარ კეთილისა. ეგრეთ-ვე
გუწუართნა ჩუენ ღმერთმან, დამბადებელმან ცისა და ქუეყანისამან. ამისთჳს გჳჴმს ჩუენ, რათა
ვმადლობდეთ მოწყალებათა მისთა” მაშინ ყოველთა მისცეს მადლი ღმერთსა.
კუალად იწყო ზრახვად მეფემან ვახტანგ და თქუა ყოველთა წარჩინებულთა: „ისმინეთ
ჴმისა ჩემისა; დაღაცათუ ყრმა ვარ და არა გინახავს ჩემგან კეთილი, მამათა კულა ჩემთაგან
გინახვან დიდნი კეთილნი და დიდებანი თქუენ, რომელნი დადგინებულ ხართ მთავრობასა
ზედა. აწ უკეთუ გუაცოცხლებს ღმერთი, მოგხუდენ კეთილნი და დიდებანი, რომელნი არა
გეხილნენ მამათა ჩემთაგან. აწ რომელსა გეტყჳ თქუენ, დაღაცათუ ჩემ ზედა და თქუენ ზედა
სწორად მოწევნულ არს განსაცდელი ესე, არამედ ესრეთ იპყართ, ვითარ-მცა არა მოწევნულ არს
თქუენ ზედა, არამედ ჩემ ზედა ოდენ. და არა იყოს გულსა ჩემსა სიტყუა, თუ რომელ მოიწივნეს
მათ ზედა განსაცდელნი, თჳსისა შურის-გებისათჳს ჰყოფენ ამას. არამედ ყოველნი ჩემდა
სამსახურებელად დავითუალო, ყოვლისათჳს კეთილი მოგაგო. და არა დავითმინო კიცხევა
ოვსთა, არამედ სასოებითა და მინდობითა ღმრთისათა, სამებისა ერთარსებისა დაუსაბამოსათა,
და წარძღუანებითა ჯუარისა მის პატიოსნისათა, რომელი მოცემულ არს წინა-მძღურად და
საჭურველად გულითა მოსავთა მისთა, და ვიძიოთ შური ოვსთა ზედა უკეთუ-მცა
წარგუკიდებოდა ესე სპარსთა მეფეთაგან, ანუ ბერძენთა მეფისაგან, მო-მცა-ვითმინეთ. არამედ რა
მოწევნულ არს ჩუენ ზედა ოვსთა კიცხთაგან, არა ჴამს დათმენა: სიკუდილი სჯობს თავთა
ჩუენთათჳს.
მაშინ აღდგა ჯუანშერ სპასპეტი და თქუა: „ცხოვნდი, მეფეო, უკუნისამდე დიდებით და
მტერთა შენთა ზედა ნება-აღსრულებით. ჭეშმარიტი ბრძანე, ცოდვათა ჩუენთა მიერ მოიწია
განსაცდელი ესე ჩუენ ზედა, და სამართლად დაგუსაჯნა ღმერთმან: რამეთუ განვამრავლეთ
ცოდვა წინაშე მისსა. და გჳღირს მადლობა ღმრთისა მიმართ: რამეთუ დიდსა პატიჟსა ღირს
ვიყვენით და არა ეზომსა, რომელ მოიწია ჩუენ ზედა; არამედ მრავალ-მოწყალემან არა
შეცოდებათა ჩუენთა ოდენი პატიჟი მოგუაგო, და ამით კნინითა პატიჟითა გუწუართნა. და ჩუენ,
მკჳდრთა ქართლისათა, ამისთჳს დიდი მადლობა გჳღირს ღმრთისა მიმართ. რამეთუ შენ,
უმჯობესი ყოველთა მეფეთა ქართლისათა და მამათა შენთა უფროსი, ყოვლითა-ვე სრული,
მსგავსი ნებროთ გმირისა, გამოგაჩინა წინა-მძღურად ჩუენდა და მოცემულ ხარ ღმრთისა მიერ
განმაქარვებელად ჭირთა ჩუენთა, ძუელთა და ახალთა. და უკეთუ ცოდვანი ჩუენნი არა
დასძლევენ, შენ მიერ მოველით განქარვებასა ყოველთა ჭირთა ჩუენთასა და უმეტეს წარმატებასა
საზღვართა ჩუენთასა ყოვლისა ჟამისასა, რამეთუ არა-ვინ ყოფილ არს მამათა ჩუენთაგანი მსგავს
შენდა. ცხოვნდი, მეფეო, უკუნისამდე, რათგან მოწევნულ არს ოვსთაგან ხუთსა ამას წელსა შინა,
ყოფილ-ვართ ჩუენ მწუხარებასა შინა დიდსა, ამისთჳს რამეთუ ყრმა იყავ, და არა ძალ-გედვა
მჴედრობა და წყობათა წინა-მძღურობა, და არ-ცა შინა მეფობისა განგება. აწ, მეფეო, დაღაცათუ
სრულ ხარ სიბრძნითა და ძალითა, სიმჴნითა და ასაკითა, არამედ გაკლს სისრულე დღეთა
მჴედრობისათჳს. ხოლო ვხედავ სიბრძნესა შენსა: დაღაცათუ ყრმა ხარ, არამედ ძალ-გიც განგება
მეფობისა, ხოლო მჴედრობისა და წყობათა წინა-განწყობისა შენისა არა არს ჟამი. ესე არს
განზრახვა ჩემი, რათა სიბრძნითა შენითა და კითხვითა დედისა შენისათა გამოარჩიე ერთი ვინ
ჩუენგანი წინა-მძღურად სპისა ჩუენისა, და მიგუცენ ჩუენ ყოველნი მას, და ვიყვნეთ მორჩილ
ვითარცა მამისა შენისა, და ძალითა სამებისა, ღმრთისა ერთარსებისათა, წარვიდეთ და ვიძიოთ
შური. ხოლო შენ იყავ შინა და განაგებდი მეფობასა. უკეთუ ცოდვათა ჩუენთაგან ვიძლივნეთ
ოვსთაგან, მეფობა შენი უვნებელად დარჩეს; ხოლო უკეთუ კუალად თავითა შენითა ცოდვათა
ჩუენთაგან იძლიო, სრულიად წარწყმდეს. ქუეყანა ჩუენი, რამეთუ ნაცვალი შენი არა არს
ქუეყანასა ზედა”. ესე თქუა ჯუანშერ სპასპეტმან და დაემოწმნეს ყოველნი წარჩინებულნი და
ერის-თავნი ზრახვასა მისსა.

ანალიზი
ტექსტი წარმოადგენს ისტორიულ აღწერას, რომელიც მეფე ვახტანგ
გორგასლის მმართველობის პერიოდს ასახავს. ტექსტში ასახულია მეფის მიერ
მოწვეული წარჩინებულთა კრება და მისი სიტყვა, რომელიც მოიცავს როგორც
ისტორიულ, ისე რელიგიურ და პოლიტიკურ მოტივებს.მეფე ვახტანგ
გორგასალი, თხუთმეტი წლის ასაკში, იწვევს ქართლის წარჩინებულებს და
ერის-თავებს ქალაქში. ამ კრების მიზანი არის საერთო პრობლემების განხილვა
და გადაჭრა. ტექსტი აღწერს კრების ფორმალობას: მეფე ვახტანგი ზის მაღალ
 საყდარზე, გვერდით ჯუანშერ სპასპეტითა და ორნი ეპისკოპოსებით, ხოლო
სხვა წარჩინებულები და ხალხი შეკრებილია.
მეფე ვახტანგის სიტყვა იწყება რელიგიური და მორალური მოტივებით. ის
აღნიშნავს, რომ განსაცდელი, რომელსაც ისინი ახლა განიცდიან, არის
ღმერთის სასჯელი მათი ცოდვების გამო. მეფე აჩვენებს, რომ ჭირი არის
ღმერთის მცდელობა, დააბრუნოს ხალხი სწორ გზაზე და შეასწავლოს მათ
მორალური და რელიგიური გაკვეთილები. ამ მოსაზრებით, ვახტანგი
ცდილობს მორალური სიძლიერის აღდგენისა და ხალხის ერთიანობის
განმტკიცებისკენ მიმართოს მათი ყურადღება.
ვახტანგი ახსენებს, რომ მიუხედავად მისი ასაკისა, ის მზადაა აიღოს
პასუხისმგებლობა და გაუმკლავდეს გამოწვევებს. ის აღიარებს, რომ ხალხის
წინაშე ჯერ კიდევ არ დაუმტკიცებია თავისი შესაძლებლობები, მაგრამ
აღნიშნავს, რომ მისი წინამორბედები იყვნენ დიდნი და შეძლებულნი. ის
იმედოვნებს, რომ ღმერთი მისცემს მას ძალასა და სიბრძნეს, რათა დაამტკიცოს
თავისი სიძლიერე და მიაღწიოს წარმატებას.
ჯუანშერ სპასპეტი ადასტურებს მეფის სიტყვებს და აღნიშნავს, რომ
მართალია, განსაცდელი მათი ცოდვების გამო მოიწია, მაგრამ ღმერთმა დიდი
წყალობა გამოავლინა და მძიმე სასჯელი არ მიაყენა. ის ამხნევებს მეფეს და
სთავაზობს, რომ, მისი სიბრძნის გათვალისწინებით, გამოარჩიოს ერთი ვინმე
წინა-მძღურად სპისა, რათა ის მათ წინამძღოლად იქცეს და შურისძიება
მოახდინოს ოვსებზე.
ეს ტექსტი აჩვენებს მეფე ვახტანგის სიბრძნესა და პასუხისმგებლობას, ასევე მის
მზაობას დაიცვას და გააძლიეროს თავისი ერი. ტექსტი სავსეა რელიგიური და
მორალური მოტივებით, რაც აშკარად აჩვენებს, თუ რამდენად მნიშვნელოვანი იყო
რელიგია და მორალი იმ პერიოდის მმართველობაში. გარდა ამისა, ტექსტი ხაზს
უსვამს საერთო მიზნისა და ერთიანობის მნიშვნელობას, რაც აუცილებელია ქვეყნის
წარმატებისა და კეთილდღეობისთვის.

IV.კომპონენტი: თემა (6 ქულა). ფასდება სამი ასპექტი; 1) ინფორმაციის სისრულე , 2)

მსჯელობის ლოგიკურობა, 3)დასკვნების დასაბუთებულობა და სტრუქტურა.
თემის მოცულობა უნდა იყოს 0,5-1.5 გვერდი.
1. .ინფორმაციის სისრულე - 2 ქულა
 სტუდენტი სრულად ფლობს აუცილებელ ინფორმაციას საკითხთან დაკავშირებით –100%–
2 ქულა
 სტუდენტი ფლობს აუცილებელი ინფორმაციის მნიშვნელოვან ნაწილს საკითხთან
დაკავშირებით –75%– 1,5 ქულა
 სტუდენტი ფლობს აუცილებელი ინფორმაციის საკმარის რაოდენობას საკითხთან
დაკავშირებით –50%– 1 ქულა
 სტუდენტის ინფორმაცია მოცემულ საკითხზე მწირია –25%– 0.5 ქულა
 სტუდენტი არ ფლობს საკითხთან დაკავშირებულ ინფორმაციას –0%– 0 ქულა
2. მსჯელობის ლოგიკურობა - 2 ქულა
 სტუდენტი სრულად ფლობს აუცილებელ ინფორმაციას საკითხთან დაკავშირებით –100%–
2 ქულა
 სტუდენტი ფლობს აუცილებელი ინფორმაციის მნიშვნელოვან ნაწილს საკითხთან
დაკავშირებით –75%– 1.5 ქულა
 სტუდენტი ფლობს აუცილებელი ინფორმაციის საკმარის რაოდენობას საკითხთან
დაკავშირებით –50%– 1 ქულა
 სტუდენტის ინფორმაცია მოცემულ საკითხზე მწირია –25%– 0.5 ქულა
 სტუდენტი არ ფლობს საკითხთან დაკავშირებულ ინფორმაციას –0%– 0 ქულა
3. დასკვნების დასაბუთებულობა -2 ქულა
 დასკვნები დამაჯერებლადაა დასაბუთებული; არგუმენტები მაქსიმალურად მყარია –
100%– 2 ქულა
 დასკვნები მთლიანობაში დასაბუთებულია, თუმცა ცალკეულ შემთხვევებში არგუმენტაცია
არასაკმარისად მყარია –75%– 1.5 ქულა
 დასკვნები მეტნაკლებად დასაბუთებულია, თუმცა ზოგჯერ არგუმენტებს დამაჯერებლობა
აკლია –50%– 1 ქულა
 დასკვნები ზერელედაა დასაბუთებული და არგუმენტები არადამაჯერებელია –0.25%– 0.5
ქულა
 დასკვნები დაუსაბუთებულია - 0%– 0 ქულა

ისლამის აღმოცენება და გავრცელება

ისლამის რელიგიის წარმოშობა და მისი გავრცელება ერთ-ერთ ყველაზე მნიშვნელოვან

მოვლენად ითვლება მსოფლიოს ისტორიაში. ისლამი, როგორც რელიგიური მოძღვრება,
მე-7 საუკუნეში დაიბადა არაბეთის ნახევარკუნძულზე, კონკრეტულად მექაში, სადაც
მუჰამედი, მომავალი წინასწარმეტყველი, დაიბადა და დაიწყო თავისი რელიგიური
საქმიანობა. მისი მოძღვრებები და გამოცხადებები, რომლებიც მოგვიანებით ყურანში
ჩაიწერა, საფუძველი გახდა ისლამის რელიგიისთვის.

მუჰამედის წინასწარმეტყველება დაიწყო 610 წელს, როდესაც მან მექაში პირველი

გამოცხადება მიიღო. ეს გამოცხადებები ღვთიური ნააზრევი იყო და მუჰამედის მეშვეობით
ღმერთის ნება იყო გამოხატული. მექაში მუჰამედის სწავლება თავდაპირველად მცირე
მიმდევრებით გამოირჩეოდა, მაგრამ მისი მოძღვრებები სწრაფად გავრცელდა და
გაიზარდა მუსლიმთა რიცხვი. 622 წელს, როდესაც მექაში დაძაბულობა გაიზარდა,
მუჰამედმა და მისმა მიმდევრებმა ქალაქი იატრიბი (მდინარე მედინა) გადავიდნენ. ეს
მოვლენა ჰიჯრა სახელითაა ცნობილი და ისლამური კალენდრის საწყის თარიღად
ითვლება.
მედინაში მუჰამედმა შექმნა რელიგიური და პოლიტიკური გაერთიანება, რომელიც ახალი
რელიგიის გარშემო გაერთიანდა. მუჰამედის ხელმძღვანელობით, მუსლიმებმა ბრძოლები
გამართეს და წარმატებები მოიპოვეს, რაც განაპირობებდა ისლამის სწრაფ გავრცელებას
არაბეთის ნახევარკუნძულის მასშტაბით. მუჰამედის გარდაცვალების შემდეგ, მისი
მემკვიდრეები, ხალიფები, აგრძელებდნენ რელიგიის გავრცელებას.
არაბთა დაპყრობები მნიშვნელოვანი ფაქტორი იყო ისლამის სწრაფი გავრცელებისთვის.
ისინი კონსტანტინოპოლისა და სირიის ტერიტორიებზე წარმატებულად იბრძოდნენ და
დაპყრობილ ტერიტორიებზე ისლამი ვრცელდებოდა. ასევე, ისლამი გავრცელდა
ჩრდილოეთ აფრიკაში, სპანეთში და შუა აზიაში. არაბთა მმართველობის ქვეშ მცხოვრები
მოსახლეობა მასობრივად იღებდა ახალ რელიგიას, რითაც ისლამი სწრაფად გახდა
დომინანტური რელიგია.
ისლამის სწრაფი გავრცელება დაკავშირებული იყო მის უნიკალურ რელიგიურ და
სოციალურ სისტემებთან. ისლამი მოიცავდა როგორც რელიგიურ, ისე იურიდიულ და
სოციალურ ნორმებს, რომლებიც განმტკიცებული იყო ყურანით და სუნნით, ანუ
მუჰამედის სიტყვებითა და ქმედებებით. ეს სისტემა უზრუნველყოფდა სტაბილურობას და
მართლმსაჯულებას, რაც ხელს უწყობდა რელიგიის მიმდევართა ერთობას და
სოლიდარობას.
დასკვნაში უნდა აღინიშნოს, რომ ისლამის აღმოცენება და გავრცელება მნიშვნელოვანი
მოვლენა იყო, რომელმაც მსოფლიო ისტორიის მიმდინარეობა შეცვალა. ისლამი არაბეთის
ნახევარკუნძულიდან გავრცელდა და გავლენა მოახდინა სხვადასხვა ხალხისა და
კულტურის ცხოვრების წესზე. მისი რელიგიური და სოციალური სისტემა თანამედროვე
სამყაროშიაც მნიშვნელოვან როლს ასრულებს და ახდენს გავლენას მრავალი
საზოგადოების განვითარებაზე.