Historia Szkoły Orląt

Lotnicza Akademia Wojskowa – "Szkoła Orląt" zmieniała kilkakrotnie swoją

nazwę, strukturę oraz kierunki kształcenia. Zmieniały się programy i metody
kształcenia teoretycznego oraz praktycznego szkolenia lotniczego w
powietrzu. Wszelkie transformacje były podyktowane troską o jak najlepsze
wykonanie zadań stojących przed uczelnią.

Oficerska Szkoła Lotnictwa

Oficerska Szkoła Lotnictwa utworzona została 5 listopada 1925 r. w
Grudzią d zu, na miejscu Wyż s zej Szkoły Pilotów. Przyję ł a od niej lotnisko z
zabudowaniami oraz sprzę t szkoleniowy. Zorganizowanie Oficerskiej Szkoły
Lotnictwa powierzono płk. pil. Romanowi Florerowi.

Zgodnie z rozkazem organizacyjnym i założ e niami programowymi szkoła

miała kształcić, na dwuletnim kursie, kandydatów na pilotów i obserwatorów
– młodzież cywilną , która uzyskała maturę i odbyła jednoroczny kurs w
Szkole Podchorą z ̇ y ch Piechoty lub szkole podchorą z ̇ y ch rezerwy. W skład
Oficerskiej Szkoły Lotnictwa wchodził Dział Nauk, którego dyrektor był
jednocześnie zastę p cą komendanta szkoły oraz Oddział Szkolny (od stycznia
1926 r. – Dywizjon Szkolny), składają c y się z dwóch, nastę p nie trzech eskadr
szkolnych podchorą z ̇ y ch.

Warunkiem przyję c ia do Oficerskiej Szkoły Lotnictwa było zdanie egzaminu

konkursowego, obejmują c ego pracę pisemną z wiedzy ogólnej i egzamin
pisemny oraz ustny z matematyki i fizyki. Kandydaci poddawani byli równiez ̇
badaniom lekarskim i psychologicznym. Regulamin tymczasowy szko ły ściśle
określał obowią z ki i prawa podchorą z ̇ e go: uczniowie przyję c i do szkoły winni
być głę b oko przeję c i ideą pracy lotniczej, pamię t ają c stale o swym przyszłym
zawodzie i na każ d ym kroku dają c dowody, ż e do lotnictwa wstą p ili z
zamiłowania.

W 1926 r. decyzją szefa Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw

Wojskowych zaniechano szkolenia pilotów i ograniczono sie ̨ do
przygotowywania jedynie obserwatorów. Było to znaczne ograniczenie
moż l iwości szkoleniowych Oficerskiej Szkoły Lotnictwa a i sama szkoła
straciła na atrakcyjności wśród młodzież y .

Oficerska Szkoła Lotnictwa – Szkoła Podchorą z ̇ y ch Lotnictwa

1927–1929
14 kwietnia 1927 r. Oficerską Szkołę Lotnictwa przeniesiono z Grudzią d za do
Dę b lina. W nowej siedzibie, choć nie w pełni jeszcze urzą d zonej stosownie do
wymagań programu, wszystkie obiekty potrzebne do lotniczego szkolenia
skupione były w jednym miejscu. W wyniku zaplanowanej wieloletniej
rozbudowy "Szkoła Orlą t " stała się jedną z najnowocześniejszych szkół
lotniczych na świecie.

15 września 1927 r. naukę ukończyli podchorą z ̇ o wie z pierwszego naboru.

Absolwenci odeszli do pułków lotniczych jako podchora ̨ z ̇ o wie obserwatorzy.
Po upływie sześciu miesię c y otrzymali nominacje na podporuczników.

W roku nastę p nym, 15 sierpnia, odbyła się pierwsza uroczysta promocja

absolwentów. Otrzymali oni stopień podporucznika i tytuł obserwatora. Po
raz pierwszy w Dę b linie przedstawiciel Prezydenta Rzeczypospolitej wre ̨ c zył
prymusowi szkoły, ppor. obs. Bronisławowi Boguckiemu, złoty kordzik.
Wśród 77 absolwentów byli późniejsi wybitni lotnicy: Zdzis ław Krasnodę b ski
(pierwszy dowódca 303 Dywizjonu Myśliwskiego "Warszawskiego" im. T.
Kościuszki), Walerian Jesionowski (dowódca 308 Dywizjonu Myśliwskiego
"Krakowskiego"), Stefan Łaszkiewicz (pierwszy dowódca 308 Dywizjonu
Myśliwskiego "Krakowskiego").

Oficerska Szkoła Lotnictwa, a od roku 1928 – Szkoła Podchora ̨ z ̇ y ch

Lotnictwa w Dę b linie, nadal jednak kształciła wyłą c znie obserwatorów, co
pogłę b iało niekorzystne zjawisko zmniejszania się liczby pilotów. Potrzebne
były kolejne zmiany w lotniczym szkolnictwie wojskowym.

Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa

Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa utworzone zostało na mocy
rozkazu szefa Departamentu Aeronautyki Ministerstwa Spraw Wojskowych z
6 kwietnia 1929 r. Podstawowym zadaniem centrum było szkolenie na kursie
dwuletnim kandydatów na o cerów personelu lataja ̨ c ego i na kursie rocznym
– podchorą z ̇ y ch rezerwy lotnictwa, doskonalenie lub przekwalifikowywanie
oficerów lotnictwa oraz przeszkalanie, skierowanych do s łuż b y w lotnictwie,
młodszych oficerów z innych rodzajów broni.

W skład Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa wchodziły: Komenda

Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa, Dział Nauk, Dywizjon Ćwiczebny,
Baza Lotnicza, Szkoła Podchorą z ̇ y ch Lotnictwa, Szkoła Pilotów Rezerwy oraz
Kurs Pilotaż u dla Oficerów Młodszych Lotnictwa i Eskadra Treningowa.

Utworzenie Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa rozszerzyło

moż l iwości polskiego szkolnictwa lotniczego, nie tylko zapewnia ło
wykształcenie nowych oficerów, ale również stwarzało warunki do
podwyż s zania kwalifikacji i przeszkalania, np. obserwatorów na pilotów, czy
oficerów innych rodzajów broni na obserwatorów lub pilotów. Organizowano
takż e specjalistyczne kursy dla o cerów na róż n ych poziomach, m.in. kursy
dowódców eskadr lub oficerów taktycznych. Centrum nie tylko kształciło
nowych oficerów, ale takż e unifikowało i podwyż s zało kwalifikacje całej
średniej kadry oficerskiej lotnictwa. Kształtowało też jednolitą doktrynę i
poglą d y na uż y cie lotnictwa. Było wizytówką polskiego lotnictwa
wojskowego.

Podstawowym ogniwem Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa

pozostawała Szkoła Podchorą z ̇ y ch Lotnictwa, która przygotowywała młodzież
do służ b y zawodowej. Jednak fakt, ż e funkcjonowała w ramach struktur
centrum powodował, ż e nie była obcią z ̇ o na problemami zabezpieczenia
logistycznego, a takż e organizowaniem szkolenia teoretycznego i
praktycznego. Szkołę Podchorą z ̇ y ch Lotnictwa stanowił tylko Dywizjon
Szkolny, czyli pododdział podchorą z ̇ y ch.
Szkoła nadal kształciła wyłą c znie obserwatorów, którzy dopiero po rocznej
lub dwuletniej służ b ie w pułku lotniczym mogli się ubiegać o przeszkolenie
na kursach pilotaż u . Jesienią 1934 r. zorganizowano, po raz pierwszy,
szkolenie podchorą z ̇ y ch pilotów. Miało trwać dwa lata. Powołano na to
szkolenie wyłą c znie absolwentów szkół podchorą z ̇ y ch rezerwy. Spośród 40
rozpoczynają c ych naukę , w roku 1936 promowano na podporuczników
pilotów tylko 30.

W latach 1935–1937 wzrosło znaczenie Szkoły Podchorą z ̇ y ch Lotnictwa.

Rozbudowano ją i przygotowano do przedłuż e nia nauki do trzech lat oraz
wprowadzono równoległe szkolenie pilotów i obserwatorów. Ponownie
włą c zono do niej Dział Nauk. Natomiast w Dywizjonie Szkolnym
powię k szono liczbę eskadr do czterech. Począ w szy od roku 1935 nauka w
szkole miała trwać trzy lata: I rok – szkolenie unitarne, II i III – szkolenie
specjalistyczne w dwóch grupach, pilotów i obserwatorów.

Wrzesień 1939 r.
Czę ś ciowa mobilizacja wojenna spowodowała, ż e już w czerwcu 1939 r.
podchorą z ̇ o wie trzeciego rocznika Szkoły Podchorą z ̇ y ch Lotnictwa zakończyli
naukę i zostali rozesłani do eskadr bojowych, gdzie kontynuowali szkolenie
specjalistyczne. Podchorą z ̇ o wie drugiego rocznika, po zrealizowaniu
skróconego programu szkolenia, zdali egzaminy i w lipcu rozpocze ̨ l i
przyspieszone szkolenie specjalistyczne. Podchorą z ̇ o wie pierwszego rocznika
szkolili się według programu wojennego.

Wybuch II wojny światowej przerwał funkcjonowanie szkoły, był równiez ̇

najtrudniejszym egzaminem dla jej wychowanków. Egzamin ten składali na
ziemi i pod niebem Polski we wrześniu 1939 r.

Od 2 września 1939 r. trwały naloty samolotów niemieckich na szkołe ̨ i jej

lotniska. 3 września postanowiono ewakuować kadrę , podchorą z ̇ y ch i sprzę t
lotniczy. Planowano kontynuować szkolenie na lubelskim we ̨ ź le lotnisk, lecz
szybkie postę p y wojsk niemieckich pokrzyż o wały te zamiary. Kontynuowano
wię c ewakuację na wschód, na wołyński wę z eł lotnisk. Wkroczenie Armii
Czerwonej 17 września 1939 r. przekreśliło wszelkie nadzieje, a kadrę i
podchorą z ̇ y ch ewakuowano do Rumunii. Czę ś ć kadry dostała się do niewoli
rosyjskiej i została zamordowana w Katyniu i Charkowie.

Dę b lin i rejony lotnisk szkolnych były bronione we wrześniu 1939 r. przez
doraźnie zorganizowane formacje lotnicze, przede wszystkim przez
myśliwską grupę dę b lińską , dowodzoną przez kpt. pil. Stanisława Brzezinę ,
komendanta Wyż s zej Szkoły Pilotaż u . Grupa ta, mają c tylko 27 samolotów
PZL P-7a, nie była w stanie nawią z ać równorzę d nej walki z agresorem,
jednak nie dopuszczała zwartych formacji niemieckich bombowców nad cel,
rozpraszają c je i zmuszają c do zaniechania ataku. Podczas walk w dniach 14 i
15 września 1939 r., por. pil. Henryk Szczę s ny, pilot dę b lińskiej grupy,
zestrzelił 2 samoloty niemieckie He 111.
We wrześniu 1939 r. dę b lińska szkoła lotnicza podzieliła los całego lotnictwa
polskiego, całego Wojska Polskiego. Podchorą z ̇ o wie i kadra wykazali jednak
niezłomną wolę walki w obronie ojczyzny. Szansy na dalszą walkę szukali we
Francji, a znaleźli w Wielkiej Brytanii.

Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa Nr 1

W roku 1936 podję t o decyzje dotyczą c e zmodernizowania i rozbudowy Sił
Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do roku 1942. Przyje ̨ t e założ e nia planu
powię k szenia lotnictwa wojskowego oraz przezbrojenia go w nowe samoloty,
wymagały wyszkolenia około 1000 o cerów personelu lataja ̨ c ego. Aby
sprostać tym wymaganiom dokonano reorganizacji Centrum Wyszkolenia
Oficerów Lotnictwa. W wyniku tych zmian utworzono, 17 lipca 1937 r.,
Centrum Wyszkolenia Lotnictwa Nr 1. Przemianowano równiez ̇ niektóre
jednostki, np. Baza Lotnicza stała się samodzielną Bazą Lotniczą Dę b lin, a
Oddział Portowy stał się Dowództwem Oddziału Portowego Bazy Lotniczej
Dę b lin.

Rozbudowana została Szkoła Podchorą z ̇ y ch Lotnictwa. Zwię k szono liczbę

eskadr szkolnych do sześciu, zgrupowano je w dwa dywizjony szkolne.
Dywizjon ćwiczebny powię k szono do czterech eskadr: eskadry pilotaż u
myśliwskiego, eskadry pilotaż u liniowego, eskadry pilotaż u bombowego i
eskadry szkolenia obserwatorów. Szkoła mogła docelowo kształcić
jednocześnie 600 podchorą z ̇ y ch.

20 sierpnia 1937 r. utworzono samodzielną Szkołę Podchorą z ̇ y ch Rezerwy

Lotnictwa. Jej siedzibą było nowo wybudowane lotnisko, z nowoczesnym
zapleczem, w Sadkowie koło Radomia.

W 1939 r. w skład Centrum Wyszkolenia Lotnictwa Nr 1 wchodziły: Komenda

Centrum Wyszkolenia Lotnictwa Nr 1, Szkoła Podchora ̨ z ̇ y ch Lotnictwa,
Szkoła Podchorą z ̇ y ch Rezerwy Lotnictwa, Kurs Obserwatorów Lotniczych dla
oficerów młodszych innych rodzajów broni wojsk lą d owych oraz dla oficerów
broni głównych i Wyż s za Szkoła Akrobacji i Strzelania dla lotnictwa
myśliwskiego w Ułę z ̇ u .

Wojenna Szkoła Lotnicza Wojska Polskiego

Jeszcze w trakcie walk, na wyzwolonych ziemiach polskich rozpocze ̨ ł y
działalność pierwsze ośrodki szkolenia lotniczego. 31 października 1944 r.
utworzono w Zamościu Wojenną Szkołę Lotniczą Wojska Polskiego i 15
Samodzielny Zapasowy Pułk Lotniczy.

W wyniku ofensywy styczniowej w 1945 r. wyzwolone zostały pozostałe

ziemie Polski. Powstały również warunki do stopniowego przeniesienia
szkoły do Dę b lina. 20 marca 1945 r. na lotnisko w Dę b linie została
przebazowana 3 eskadra. Rozpoczę ł o się praktyczne szkolenie w powietrzu
na samolotach UT-2. Dę b lin stał się ponownie kolebką polskiego lotnictwa.

13 kwietnia 1945 r., na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy Wojska

Polskiego, powołano w Dę b linie Wojskową Szkołę Pilotów. Przyspieszyło to
działania organizacyjne zwią z ane z tworzeniem dwóch samodzielnych szkół i
w rezultacie – 19 kwietnia zaczę t o przenosić ludzi i sprzę t z Zamościa do
Dę b lina. 25 kwietnia 1945 r. dotarły do Dę b lina ostatnie transporty. W
Zamościu pozostała Wojskowa Techniczna Szkoła Lotnicza.

Szkolenie w Dę b linie odbywało się w wyją t kowo trudnych warunkach,

spowodowanych zniszczeniami wojennymi. Dodatkowe trudności
powodowało to, ż e radziecka kadra szkoły nie znała ję z yka polskiego.
Skrócony wojenny program kształcenia był jednak realizowany skutecznie.

Na przełomie lat 1946 i 1947 szkoła przestawiła się na pokojowy proces

szkolenia. Nastę p owało stopniowe zmniejszanie stanu osobowego. Radziecką
kadrę dowódczą i instruktorską systematycznie zastę p owali Polacy.
Pogłę b iony został proces dydaktyczny, zaś okres szkolenia wydłuż y ł się z
dwóch do trzech lat.

W marcu 1947 r. szkoła została zreorganizowana i przemianowana na

Oficerską Szkołę Lotniczą . Reorganizacja dotyczyła takż e samych eskadr
szkolnych. 1 i 2 eskadrę połą c zono, tworzą c 1 Eskadrę Myśliwsko-Szturmową
składają c ą się z dwóch oddziałów. Bazowała w Radomiu. Eskadrę 3
przekształcono w 2 Eskadrę Szkolenia Nawigatorów, Strzelców i Pilotów
Bombowych. Stacjonują c a w Dę b linie eskadra 4 stała się 3 Eskadrą Szkolenia
Podstawowego.

Wojenny egzamin
Pokonani we wrześniu 1939 r. lotnicy polscy nigdy nie pogodzili sie ̨ z klę s ką .
We wrześniu 1939 r. przekraczali granicę z myślą , by znaleźć się w kraju,
który walkę podejmie. Walczyli we Francji, a po jej upadku – w Wielkiej
Brytanii.

We Francji lotnicy Polskich Sił Powietrznych kontynuowali szkolenie

lotnicze. Planowano sformowanie kilku dywizjonów lotniczych. Nie udało sie ̨
odtworzyć silnego lotnictwa polskiego, ale prawie 170 pilotów broni ło
francuskiego obszaru powietrznego w maju i w czerwcu 1940 r. (zestrzelili
ponad 50 samolotów niemieckich). Po upadku Francji pojawiły sie ̨ szanse
kontynuowania walki na wyspie ostatniej nadziei.

Zamiar odtworzenia silnego lotnictwa polskiego został zrealizowany w

Wielkiej Brytanii. Już w 1940 r., podczas "Bitwy o Anglię " , lotnictwo
brytyjskie było wspierane przez polskie dwa dywizjony myśliwskie i dwa
dywizjony bombowe. W ramach Polskich Sił Powietrznych łą c znie utworzono
14 dywizjonów lotniczych, w tym 8 myśliwskich, 4 bombowe, 1 myśliwsko-
rozpoznawczy i 1 współpracy z artylerią . Pod koniec wojny lotnictwo polskie
liczyło ponad 14 tysię c y ż o łnierzy, w tym prawie 4 tysią c e osób personelu
latają c ego.

W walce zginę ł o prawie 2000 lotników. Jednak drogo sprzedawali swoje

ż y cie – tylko piloci lotnictwa myśliwskiego zestrzelili ponad 900 samolotów
niemieckich. 42 z nich oficjalnie uzyskało tytuł asa lotnictwa myśliwskiego.
Sukcesy taki lotników jak: Skalski, Urbanowicz, Horbaczewski, Gładych,
Drobiński, Król, Rutkowski, Arciuszkiewicz i Łokuciewski – potwierdzaja ̨
wartość polskiej szkoły lotniczej. Ofiara polskich lotników była wielka, ale w
walce o wolność i niepodległość – nie ma miary poświę c enia.
Wychowankowie "Szkoły Orlą t " złoż y li daninę ż y cia. Czyż mogli dać wię c ej?

Uczelnia jako szkoła wyższa

1 stycznia 1968 roku Oficerska Szkoła Lotnicza (OSL) uzyskała status uczelni
wyższej, co spowodowało zmianę nazwy na Wyższą Oficerską Szkołę Lotniczą
(WOSL). 17 marca 1968 roku w "Szkole Orląt" odbyła się pierwsza
immatrykulacja podchorążych. Uczelnia w tym okresie była bardzo
rozbudowana, miała w swojej strukturze wiele podporządkowanych jednostek
rozlokowanych w różnych miejscach kraju.

Z dniem 1 października 1994 roku Uczelnia zmieniła nazwę na "Wyższa

Szkoła Oficerska Sił Powietrznych" (WSOSP) pod którą funkcjonuje do dnia
dzisiejszego. Do czasu wejścia w życie ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o
szkolnictwie wyższym, w której ustawodawca przesądził o zniesieniu ustawy z
31 marca 1965 r. o wyższym szkolnictwie wojskowym i wej ściu uczelni
wojskowych do krajowego (powszechnego) systemu szkolnictwa wyższego,
WSOSP była uczelnią zawodową prowadzącą – wyłącznie dla żołnierzy –
jeden kierunek studiów na poziomie tylko I stopnia (studia inżynierskie na
kierunku lotnictwo i kosmonautyka). W tym okresie Uczelnia nie miała
uprawnień prowadzenia studiów cywilnych.

Decyzją nr Z-63/Org/P1 Ministra Obrony Narodowej z dnia 22 wrze śnia

2008 roku, z początkiem 2009 r. WSOSP została podporządkowana
bezpośrednio Ministrowi Obrony Narodowej.

Rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia 28 sierpnia 2018 roku,

Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych zmieniła nazwę na Lotniczą
Akademię Wojskową.

Aktualnie w Lotniczej Akademii Wojskowej w dwóch wydziałach, na czterech

kierunkach prowadzone są studia stacjonarne i niestacjonarne, studia
podyplomowe, kursy doskonalenia zawodowego oraz kursy kwalifikacyjne na
kolejny stopień wojskowy. Uczelnia posiada prawo nadawania tytułu doktora
w dyscyplinie naukowej "budowa maszyn" oraz ubiega się o prawo nadawania
tytułu doktora w dyscyplinie "geodezja i kartografia".

Bibliografia:
https://www.wojsko-polskie.pl/law/historia/