Pro of Contra ?

‘t Is voor de S. I. ërs in den laatsten tijd, nadat zij op vele plaatsten vasten
voet krijgen, niet gemakkelijk ware vrienden van de schijn vrienden te
onderscheiden.
Wijl de z, g publieke meeningen k door kranten worden verkondigd, is F het voor de
S. I. in sommige gevallen moeilijk de kleur van het een of ander blad vast te
stellen. Voor bladen, zooals het Nieuws van den Dag v. N. I. het Soer. Handelsbl.
en het meeloopertje, de Preanger Bode, die, waar en wanneer zij een gelegenheid
vinden op de Sarekat Islam schimpen, weten de leden van deze vereeniging, welke
houding zij tegenover genoemde bladen moeten nemen. Er zijn echter andere kranten,
waarvan hun politiek zeer plooibaar is, die dan eens mee scheldt, dan weer een
pluimpje geeft, zoodat hun richting voor een goed partij-man, van welke vereeniging
hij ook zij, niet te volgen is. Het is daarom niet te verwonderen, dat de S. I. ërs
voor outsiders min of meer gesloten zijn. Een sterk staaltje van de buitengewone
plooibaarheid van een perspolitiek halen we hieronder aan twee entrefilets in het
Bat. Nbl. Het eerste is sterk gekruid tegen de S. I. terwijl het laatste in ronde
taal betoogt het goede van de inlandsche organisatie, ter bescherming harer leden
tegen ’ onrecht en köevelarij. * ’t Is verre van ons de publicatie van den
Buitenzorgschen Correspont den van genoemd blad af te keuren, wat betreft de
verkeerde handelingen I van de S. I. ërs, maar wij achten zijn sarcasme overbodig.
Zeer zeker de schuldige leden van de vereeniging Sarekat Islam dienen voor hun
wandaden gestraft te worden, indien
noodig zelfs voorbeeldig, ’t Kan de organisatie heusch niet schaden ! Waartoe is
echter noodig de toevoeging van de beleedigende uitdrukking „S. I. - vlerken" en de
bespottelijke benaming ,,S. I. paus"? We zullen de twee artikelen van genoemd blad
hieronder afdrukken, en kunnen de lezers aan de hand daarvan een eigen oordeel
vellen. Een van de leiders der S. I. aldaar ging direct naar Buitenzorg naar den
grooten Mas Rodjo, een ander, naar Batavia naar den nog grooteren Raden Goenarsan
of er ook zendelingen zijn uitgevlogen naar den S. I. paus (cursiveering Red.
Expr.) is mij onbekend. Te Buitenzorg werden door S. I. zendeling en gezelschap van
het ontslagen S. I. hoofd Hadji Hassan van Gemplak klachten ingebracht bij den
patih. Reeeds den lOden moest de tjamat te Tjibinong voor den patih verschijnen om
zich te verantwoorden. Een van de door den tjamat aangeklaagden was in het
kantoortje van den wedana, waar, zooals gewoonlijk, beklaagden en getuigen pèle
mêle hun beurt afwachten buitengewoon onhebbelijk tegen den tjamat en uitte zelfs
in presentie van verscheidene getuigen, schrijver, magangs, oppassers van den
wedana etc. dat op den roldag van den 21 sten een groot aantal te Tjibinong zou
zijn. Den volgenden dag weder nieuwe aanklachten van de S. I.’ers, die echter
evenals de vorige op niets uitdraaiden, daar zij als los zand aan elkaar hingen en
de getuigen elkander steeds tegenspraken. Zeer verdienstelijk in het verzamelen van
klachten tegen den tjamat m 1 0~T OCIOnkot (A I
maakte zich bij deze geiegenneia Soehga district-president van de S. I. in het
district Tjibinong. Zijn antecedenten zijn de volgende. Eerst was hij tjamat op het
land tjibinong en daarna op het land Tjilodong, uit de laatste betrekking werd hij
door den assistent resident, 'k meen door den heer Feith, ontslagen, omdat er een
massa klachten van ongeveer het geheele land Tjilodong binnen kwamen. Het laatste
baantje scheen voor hem vrij fortuinlijk te zijn geweest, hij ging naar Mecca en
kwam zoo rein als pas gevallen sneeuw in het Tjibinongsche terug. Vriend Hassan uit
Buitenzorg brengt de laatste dagen nog al eens bezoeken aan het Tjibinongsche. Mas
Rodjo, aan het Landbouwdepartement werkzaam, blijkt overvloed van tijd te hebben om
zich met zaken, die hem niets aangaan, te bemoeien en om aan het hoofd te staan van
een militante godsdienstige politieke beweging in de afdeeling Buitenzorg. ’k Raad
den directeur van Landbouw aan om dat jonge mensch in de gaten te houden. De S. I.
ontpopt zich hoe langer hoe meer als een interessante combinatie van vreemgericht
en lijmkwast en het is wel eigenaardig, dat een van de hoofdlieden een
gouvernementsambtenaar is. Een zonderlinge tijd en een zonderlinge regeering. Een
bedenkelijk Verschijnsel. — Men schrijft ons uit Becassie: Zoo even ben ik van
Babelan teruggekeerd, alwaar ik een zevental personen gehoord heb over den in den
avond van 5 op 6 dezer plaats gehad hebbenden volksoploop. De directe aanleiding
tot het slaan op de bedoek is geweest het slaan door den mandoor van kampong Wates
van den Inlander Tean, dien
w ates van aen xmanaer x ean, aien hij had opgeroepen om inlichtingen te bekomen
over de bekende atapkwestie. Tean antwoordde, dat hij van deze zaak niets af wist,
daar hij een paar dagen afwezig geweest was. Daarop sloeg de mandoor hem drie maal,
eerst met de hand, toen met een stuk hout en toen Tean zich verwijderen wilde,
haalde hij een „pistool” (vermoedelijk een revolver) te voorschijn en dreigde op
Tean te zullen schieten, indien hij het antwoord langer schuldig bleef. De man is
toen luide om hulp schreeuwende tot het huis van den mandoor weggeloopen, en een
gedienstige geest onder zijn goede vrienden is op de bedoek gaan slaan met het
bekende gevolg. Tean zelf heb ik niet gesproken, hij was door de politie te
Becassie opgeroepen en nog niet teruggekeerd. Ik vernam hier dat hij een verklaring
voor den wedono heeft afgelegd, gelijkluidende met hetgeen ik vernam van twee
personen, die tegenwoordig waren bij het voorgevallene ten huize van den mandoor.
Deze zaak staat niet op zich zelve. Meermalen is in den laatsten tijd geklaagd over
het ruwe optreden van de kampong-politie op de particuliere landen in 't
Becassische tegenover opgezetenen, die lid zijn van de S.I, En bedenkelijker is
het, wanneer men de menschen vraagt, waarom zij daarover niet te Becassi klagen,
bijna altijd het antwoord luidt, dat de politie te Becassie hen niet over zulke
klachten te woord wil staan. Reeds vroeger is beweerd, dat de tegenwoordige wedono
te Becassie niet op zijn plaats is. Van hem is gezegd, dat hij vergeet, dat hij
zijn persoonlijke antipathie tegen de Inlandsche organisatie en hare leden heeft te
onderdrukken, nadat de regeering meermalen heeft te kennen gegeven, dat de
ambtenaren de actie van de S. I. hebben te aanvaarden. De houding, door den wedono
tegenover deze vereeniging aangenomen, heeft er toe geleid, dat radhen Goenawan,
president van de S. I. te Batavia, een maand geleden in een aan de regeering
gericht rekest, houdende zeer ernstige klachten over dien Inlandschen ambtenaar,
van hem heeft durven neerschrijven, dat hij als beschermheer opgetreden is van de
onder Chineeschen invloed staande en met Chineesch geld werkende tegen-vereeniging
Kong Djie Hin. —Wien verstaat ge onder politie? vroeg ik aan een bejaard man met
een goedig, vertrouwen inboezemend uiterlijk. —Den Wedono. —Man, als de Wedono je
niet te woord wil staan, dan kan je toch naar den controleur gaan. —De controleur
is er dikwijls niet, en als hij thuis is, verwijst hij ons naar den wedono. Is het,
onder deze omstandigheden, te verwonderen, dat de menschen hun eigen rechter zijn
of liever, door een massaal optreden, geheel overeenkomstig de Inlandsche adat,
recht zoeken te verkrijgen? Ik wensch het onderzoek in deze niet vooruit te loopen
en mijn af keer van alles wat naar personaliteiten zweemt, heeft mij de pen doen
halen door hetgeen ik reeds had neergeschreven over enkele onhebbelijkheden van
dezen Inlandschen ambtenaar. Ik wensch thans slechts te constateeren, dat de
bevolking in ’t Becassische verdeeld is in twee scherp tegenover elkander staande
partijen en dat, volgens de openbare meening, de hoogste Inlandsche ambtenaren in
’t district, het hoofd is van een dier partijen. Een streng en onpartijdig
onderzoek in deze zaak is de taak, welke op den nieuw benoemden assistentresident
van Meester Cornelis rust
en mochten de klachten over den wedono ook maar ten deele juist blijken, dan dient
een afschrikwekkend voorbeeld gesteld te worden. De regeering streeft ér in den
laatsten tijd naar ook de Inlandsche ambtenaren een onbezorgde toekomst en een
onbekrompen bestaan te verzekeren, zij mag dus ook van hen meer gaan eischen.
Ongetwijfeld zou er ook onder hen, die ongezien doen wat zij ambsthalve verplicht
zijn maar ook wat hun geweten vordert. Soms kent zelfs de Europeesche
afdeelingschef ternauwernood hun naam, maar de Inlander spreekt over hen met
eerbied. Maar er zijn er ook, die zich aan ergerlijk plichtverzuim schuldig maken
en indien niet met strengheid tegen dezen opgetreden wordt, zullen de vrijgevigste
maatregelen om een beteren geest onder de bevolking eener rumoerige streek te doen
ontwaken, vruchteloos zijn. Aan het station alhier had ik een interessant gesprek
met een paar Chineezen. Deze bleken zoogenaamde „gecommitteerden" voor de tjoekei-
heffing te zijn. Vaste personen voor de heffing van tjoekei op het padi- gewas
hebben de particuliere landen niet in dienst. Het toezicht bij dat werk geschiedt
door Chineezen, die daarvoor tijdelijk in dienst genomen en na afloop weder
ontslagen worden. Het eene jaar doen zij hier, het andere jaar weder in een andere
streek dat werk, zoodat zij veelal menschen zijn, die een veelzijdige ervaring
hebben opgedaan. In het gesprek, dat Ik mét hen voerde, hadden zijn het ook over
bet lastige van hun werk sedert het öp* treden van de S. I. In vroeger jaren waren
geschillen bij de tjoekei-heffing uitzondering, in het laatste jaar deden zich
daarbij allerlei moeilijkheden op ; „als de Inlanders een kattie te veel te betalen
hadden, zetten zij een keel op als een varken, dat geslacht wordt", zeide een
hunner woordelijk. Toen ik hem opmerkte, dat zij toch gelijk hebben en hem vroea,
of hij geen
bezwaar zou maken te veel belasting te betalen, antwoordde hij zeer naïef : „ze
hebben al zoo lang te veel betaald, dat eenige katies méér of minder er niet toe
doet" ! Ziehier een der goede zijden van de actie de Inlandsche organisatie; haar
optreden tegen knevelarij. Laten zij, die beweren, dat de Inlander nog niet „rijp”
is voor zulk een organisatie, dit wel bedenken. Moet iemand „rijp” zijn om te
krijgen wat hem toekomt? Kan iemand „onrijp” genoeg zijn, om niet de vrucht te
mogen plukken van zijn eigen zwaren arbeid. En moeten die „rijpen" door hun
rijpheid maar altoos gerechtigd blijven tot zulk een stuitend onrecht, als waaraan
de opgezetenen der particuliere landerijen onder Chineesch beheer zijn bloot
gesteld ? Nieuwe Heldendaden der S. I. in het Tjibinongsche. —Onze Buitenzorgsche
correspondent schrijft ons: Een jeugdige S. I.'er permitteerde zich op het snij
veld de aardigheid om niettegenstaande aanmaningen van het op het veld aanwezige
kamponghoofd de dreppan (snijloon in padi) weg te nemen alvorans de tjoeke was
genomen. (Bij het snijden van een padiveld wordt het product in vijf gelijke deelen
op het veld gelegd, één deel voor den landheer, drie deelen
voor den eigenaar en het vijfde deel de dreppan voor dengene, die de padi gesneden
heeft.) Het gevolg van deze aardigheid was, dat het kamponghoofd den S. I.'er een
welverdiende rammeling gaf. Deze, in zijn eer getast, riep de S. I. te wapen en de
leden kwamen al spoedig toesnellen zelfs van ver af gelegen kampongs. De
hoofdlieden van de bende begonnen direct het kamponghoofd uit te schelden en te
bedreigen. Deze, hoewel niet voor een klein geruchtje vervaard, hij was tempo
doeloe officiersjongen op Atjeh, vond het verstandiger, de tierende bende niet te
tarten en ging naar huis terug; echter steeds achtervolgd door de S. I.’ers. Hij
begreep echter daar ook niet veilig te zijn en ging naar het landhuis, de bende
kwam achter hem aan. Zij ging niet het erf op, doch bleef buiten wachten. De
belhamel Asnawi ging zich intusschen beklagen bij den Tjamat, die gelukkig in de
nabijheid was. Het tumult verplaatste zich toen naar de woning van dit
politiehoofd, vooral toen daar ook op diens last het kamponghoofd verscheen. Al de
S. I.-vletken (cursiveering Red Expr.) drongen de katjamatan binnen, raasden en
tierden op de meest onbeschofte en dreigende wijze, zoowel tegen den tjamat als
tegen het kamponghoofd. De tjamat bleef gelukkig zijn tegenwoordigheid van geest
behouden, en dreigde de S. I. ‘ërs met een vervolging, waarop zij, de een na den
ander, afdropen, zoodat de rust toen vrijwel hersteld was. Den 9en ‘s morgens
informeerde de landheer, die toevallig, toen het relletje plaats had, niet te huis
was, voor de S. I. ers een groot geluk, bij den tjamat, het kamponghoofd en eenige
Inlanders, die het opstootje hadden bijgewoond. Uit dat verhoor bleek, dat de
toestand zeer ernstig was geweest en het slechts een haar had gescheeld of er zou
bloed gevloeid hebben. De controleur, die van Tjibaroesa moest komen, werd
ooaewacht en
LUUcai KUUicii, wuu upycwav.ui hem werd de zaak uiteen gezet. Hij meende, dat
Asnawi vermoedelijk niet strafbaar zou zijn, voor het wegnemen van de dreppan en
het herhaaldelijk provoceeren van het kamponghoofd ; wel echter voor het
bijeenroepen der S. I.'ers, dit laatste zal waarschijnlijk moeilijk te bewijzen
zijn, daar zijn kornuiten wel zullen ontkennen, dat zij op last van Asnawi te wapen
zijn gevlogen. Toch was ook de controleur er voor de leiders van het relletje te
straffen wegens artikel 3 alinea 2 van het politie reglement. Al spoedig verscheen
de wedana van Tjibinong en begon het verhoor in de Ketjamatan en zullen de heeren
S. I.'ers op den 21 sten a.s. voor de rol komen te Tjibinong. Sinds dat verhoor
groote verontwaardiging onder de S. I. ers en woede tegen den Tjamat en zooals dan
meer gebeurd, werden allerlei aanklachten tegen hem ingediend ; bijna allen bleken
verzonnen pet-, karas.
---

Advertentie
Voor alle maag-aandoeniligeü. Gébruikt Woods’ Beroemd Pepermunt Geneesmiddel. Prijs
f 1.25. 546d Burgerlijk üitkeeringsioniis bij Begrafenissen gevestigd te BANDOENG.
Uitkeering bij overlijden. Contributie f 1.— ’s maands voor een geheel gezin
gevestigd in de Preanger. Inlichtingen verstrekt gaarne. De Secretaris Thesaurier
327 Th, v. HAELEN.
Toko TAN A SOE Kramat, Weltevreden, t/o 3e School Tek-Joon No. 927. Handel in
Pr’övisiën en Drankeü, Ijzerwerk, allerlei söörten verf en gekleurde ruiten. Snijdt
Crik glas. Billijke prijzen. 474 Beleefd aanbevelend,
---

Advertentie
ZIKEL&Co. Bandoeng Telefoon No. 193. Groot magazijn van artikelen voor de
huishouding Iedere week nieuwe aanvoer Modes-Luxevoorwerpen Pas ontvangen Mooi
loopeiped en idem tapijten Regulateurs, horloges en horlogekettingen
Petroleumlampen. Naaimachines verbeterd sijsteem Singer met garantie, Speelgoed
Kindcrwagen-Sportwagen-Klnderfietsen Prachtig Koperwerk Sijp teapots in 3 Grootten
Maskers en Schertsartikelen De toco is op gewone dagen den geheelen dag geopend.
Billijkste prijzen — Beleefd aanbevolen. 317
Transport-, 10.-, Êouini.- en idnMekantoiir Sentnrang, Hogendor psiroomstraat.
Beveelt zich aan voor het houden van venduties en administraties j het uitvoeren
van commissies; het vervoeren en bezorgen van goederen ook naar het binnenland) en
belast zich met het doen van boomzaken. igcnUchppei worden gevraagd. F. W. VAN DE
KASTEELE, SEMARANG. Telef, No. 645 (Kantoor). Telef. No. 60 Tjandi (huis). In
commissie ontvangen; 1 piano, 2 violoncels, eenige violen, gramophones en platen,
meubels, enz. enz 458 Passar Baroe Apotheek Weltevreden Salicyl Bedak PRSJS ÉÉN
GULDEN. De Bedak is absoluut vrij van schadelijke bestanddeelen. Door hare groote
mate van fijnheid en fluweelachtige zachtheid verbindt zij zich innig met de huid
en is daardoor een onmisbaar toiletartikel. Verder wordt het gebruik van deze Bedak
aanbevolen bij alle soorten van tropische huidsluttag, huidjeuk, enz. 292
Bandoengsch Schoenen-Magazijn P. J. H. OTTENt Brag&weg — Bandoeng. Het grootste en
best voorziene Magazijn van alle Soöïten en modellen keurige le klasse Schoen- en
Lederwerken én Mode-Artikelen. STEEDS VOORRADIG: Engelsche-, Amerikaansche-,
Weener- en Hollandsche Dames- Heerenen Kinderwandel schoenen, Tuinschoenen, Tennis-
en verlakte Dansschoenen le Soort Focks Puttee- Dames tasschen Christy’s Zonne- en
Rijkappen Dames ceintuurs Stroohoeden Citybags Kitbags Ceintuur elastiek Petten
Lederen Koffers Schoengespen Badhanddoeken Stalen Koffers Ajour kousen, diverse
car,aP uj57s , . . , Thermo s Flesschen kleuren Sokkenhouders Portemonnaie s
Heerensokken Bretels Sigaren- en Sigaretten Kindersokjes Poetsborstels PANAMAHOEDEN
- REGENJASSEN. Aanmaak van alle soorten Laarzen en Schoenen: alles onder garantie
als deskundige. ||p|i|P?^' Prijzen lager dan elders. 135 BELEEFD AANBEVOLEN.
---

Advertentie
lOZONIA’S Ij Franco Ie wring over 11 CSP-!fa£>£>l ¥ «*«/€& naar plaatsen waar geen
|H wederverkoopers zijn. 12 PATENTFL. TAFELWATER f «> QC 12 id. LIMONADES # O C/ï
Êl I «*ö« ] fl. STROOP (16 SOORTEN) * OtOtP __l_fl_CREMEiiSTSOOPi^OESOEi__ DE
EERSTE ZENDING met inbegrip van 24 groote splinter2J| nieuwe heldere witte
patentflesschen van ^ V2 liter inhoud, goed ■ en zindelijk verpakt. Slechts f 9.85
I ELKE VOLGENDE KEER, bovengenoemde patentflesschen HU vooraf franco aan ons
teruggezonden : 530 1 Voor 28 fl. prima dranken in huis; § Slechts f 3.85 I OZONIA-
MAGELANG.
JANDARI 1913 SEPTEMBER 1913 OM ZET
---