Definicje kluczowe:

● Zmiana społeczna: Proces przekształcania się struktur, norm i wartości

społeczeństwa. Obejmuje ona szeroki zakres zjawisk, od ewolucyjnych
przemian do gwałtownych rewolucji. Zmiany społeczne mogą mieć charakter
pozytywny lub negatywny, a ich tempo może się różnić.
● Proces społeczny: Uporządkowany zbiór działań i interakcji społecznych,
które prowadzą do określonego rezultatu. Procesy społeczne stanowią
podstawowy mechanizm funkcjonowania społeczeństw.
● Postęp: Pozytywna zmiana w społeczeństwie, która prowadzi do poprawy
życia ludzi. Postęp może dotyczyć różnych sfer życia społecznego, takich jak
gospodarka, polityka, kultura i edukacja.
● Trauma: Silne, negatywne przeżycie, które może mieć trwały wpływ na
psychikę człowieka. Trauma może być wywołana przez różne czynniki, takie
jak katastrofy naturalne, wojny, przemoc i konflikty społeczne.

Rodzaje zmian społecznych:

● Zmiany ewolucyjne: Zachodzą powoli i stopniowo, w ciągu dłuższego czasu.

Przykładem mogą być zmiany w strukturze rodziny lub technologiczne
innowacje.
● Zmiany rewolucyjne: Zachodzą gwałtownie i szybko, często w wyniku
konfliktów społecznych. Przykładem mogą być rewolucje polityczne lub wojny.
● Zmiany planowane: Są celowo inicjowane przez ludzi, np. reformy społeczne
lub programy rozwoju. Celem zmian planowanych jest zazwyczaj poprawa
warunków życia ludzi lub rozwiązanie konkretnych problemów społecznych.
● Zmiany nieplanowane: Zachodzą spontanicznie, bez udziału ludzkiej woli, np.
klęski żywiołowe lub epidemie. Zmiany nieplanowane mogą mieć zarówno
pozytywne, jak i negatywne konsekwencje dla społeczeństwa.

Konteksty zmiany społecznej:

● Kontekst społeczny: Warunki społeczne, w których zachodzi zmiana.

Obejmuje on m.in. strukturę społeczną, kulturę, wartości i instytucje. Kontekst
społeczny ma istotny wpływ na charakter i przebieg zmiany społecznej.
● Kontekst globalny: Warunki globalne, które wpływają na zmianę społeczną.
Obejmuje on m.in. globalizację, migracje, zmiany klimatu i konflikty
międzynarodowe. Kontekst globalny staje się coraz ważniejszym czynnikiem
wpływającym na zmiany społeczne w XXI wieku.

Teorie zmiany społecznej:

 ● Teoria ewolucjonistyczna: Zakłada, że społeczeństwa rozwijają się w sposób
liniowy, od prostych do złożonych. Głównymi przedstawicielami tej teorii byli
Herbert Spencer i Lewis Henry Morgan.
● Teoria cykli społecznych: Zakłada, że społeczeństwa przechodzą przez
cykliczne fazy rozwoju i upadku. Głównymi przedstawicielami tej teorii byli
Oswald Spengler i Arnold J. Toynbee.
● Marksistowska teoria rozwoju społecznego: Zakłada, że społeczeństwa
rozwijają się poprzez walkę klasową. Głównym przedstawicielem tej teorii był
Karl Marx.

Przykładowe problemy społeczne:

● Bieda: Stan, w którym ludzie nie mają wystarczających środków do życia.

Bieda jest jednym z głównych problemów społecznych, z którym borykają się
społeczeństwa na całym świecie.
● Nierówności społeczne: Różnice w dostępie do dóbr i usług między różnymi
grupami społecznymi. Nierówności społeczne prowadzą do wielu problemów,
takich jak przestępczość, konflikty społeczne i niestabilność polityczna.
● Dyskryminacja: Niesprawiedliwe traktowanie ludzi ze względu na ich rasę,
płeć, religię lub inne cechy. Dyskryminacja narusza podstawowe prawa
człowieka i prowadzi do wykluczenia społecznego.
● Przestępczość: Naruszanie norm prawnych. Przestępczość jest poważnym
problemem społecznym, który ma negatywny wpływ na bezpieczeństwo i
jakość życia ludzi.
● Degradacja środowiska: Niszczenie środowiska naturalnego. Degradacja
środowiska jest jednym z najważniejszych problemów globalnych, z którym
boryka się ludzkość.