Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences

Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)

Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi

Dil Yozlaş ası ve “öyleyiş Bozukluğu: Televizyo Rekla larının

Gösterge ili sel Açıda Çözü le esi

E ru GÜZEL1 Arzu KARAKURT2

1
Y d. Doç. D ., Oka Ü i e sitesi MYO Paza la a e ‘ekla ılık Bölü ü, e u.guzel@oka .edu.t
2
Öğ . Gö ., Oka Ü i e sitesi MYO Paza la a e ‘ekla ılık Bölü ü, a zu.ka aku t@oka .edu.t

Özet :Dil, i sa la ı ke dile i i ifade ede ile eği e ö e li u su du . Ba thes e gö e dil, a ı za a da kültü el i liği
sağla a i a açtı . Dil ütü lüğü ü ko u a a ası iletişi e gelle i e ol açtığı gi i ulus e de letle i
ütü lüğü ü ozul ası a, dağıl ası a e ulusal ili i ozlaş ası a da se ep ol aktadı . Gü ü üzde
kü eselleş e, tek olojik geliş ele e kapitalist ideoloji i de etkisi le Tü k Dili i ozlaş ası so u u aşa aktadı .
Ya a ı söz ükle i Tü k Dili ku alla ı a u gu suz ola ak kulla ıl ası, sö le iş ozuklukla ı, a go e ka a sözle i
çokluğu dili ozlaş ası a a a ılık et ekte e u so u kitle iletişi a açla ı da açıkça gö ü ektedi . Özellikle
tele iz o ekla la ı da e ala popüle kişile i ozuk Tü kçe ile ko uş ası sö le iş ozukluğu u , ge çle i dili e
e leşik ola a go, ka a e a a ı söz ükle i sıklıkla kulla ı ı da dili ozlaş a sü e i de olduğu u
göste gele idi . Bu so u la ı üç fa klı ekla ö eği le ele alı dığı a aştı ada göste ge ili sel çözü le e ö te i
kulla ıl ıştı . A ı a göste ge ili ö te i i kulla ıl ası olu la, dilsel iletile le akı i a la ilişkisi ku a gö sel
iletiler, kültü el kodla e sö le it le i çözü le esi de a açla ıştı .

A ahtar “öz ükler: Dil, Reklam, Kültü , Dil Yozlaş ası, Göste ge ili .
JEL. M37, M30, M31

Corruption of Language and Articulation Disorders: “e ioti A alysis of

Televisio Co er ials
Abstract: Language is the most important means for the people to express themselves. According to Barthes,
language is also a tool that ensures cultural unity. When the language integrity cannot be maintained, this situation
not only leads to communication barriers but also causes the corruption of the national consciousness and threatens
the integrity of the nation and the state. Today, due to globalization, technological developments and the influence
of capitalist ideology Turkish language is in danger of corruption. The inappropriate use of foreign according to the
Turkish language rules and majority of the utterance disorders and slang expressions mediates language corruption
problems and these problems can observed clearly in the media. Especially corrupted speeches by popular people in
the television commercials and slang expressions and use of foreign words by young people are indications of the
corruption of the Turkish language. In this study three different commercial examples are discussed regarding the
above mentioned problems by using semiotic analysis method. In addition, through the use of semiotic methods, the
visual messages, which have a close relationship with the linguistic message, cultural codes, and myth, are intended
to be analyzed.
Key Words: Language, Advertisement, Culture, Corruption of Language, Semiotics.

JEL. M37, M30, M31

Giriş
Bizle i ha ata ağlı hale geti e , ilgi, du gu e
düşü ele i izi akta a ı sağla a e üz ılla
o u a a lığı ı ku alla ı ile i likte ida e etti e
iletişi a a ı ı dil olduğu u sö le e ili iz. O tak
apı ı, kültü ü e ilgi i iki i i oluştu a ı
başa a dili a lığıdı . Dil, kuşakla a öğ etile i
akta a , atala ı ı a lığı ı işit e i sağla a , e i
oluşu la ı i so aki esle taşı a , ode
toplu u oluş ası a ö ülük ede di .
Özellikle i i il ek, a la ak e a lat ak, ol ak
e oluş ak, du ak e akta ak içi e he
şe de ö e lisi a lığı ı aşa ak e aşat ak içi
dile ge eke değe e il elidi .
Dil, i sa la a ası da a laş a ı sağla a ta iî i
asıta, ke disi e özgü ka u la ı ola e a ak u
ka u la çe çe esi de gelişe a lı i a lık,
te eli ili e e za a la da atıl ış i gizli
a tlaş ala siste i, sesle de ö ül üş içti aî i
ku u du E gi , : . Toplu sal i apı ola
dil, al ız a i iletişi a a ı ol a ı a ı sı a
ke disi e ait özellikle i le de dikkat çek ektedi .
Yap a apa e doğal ol ak üze e sı ıfla dı ıla
dil; ke di içe isi de ulu a kodla la ke di i
1
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi
ütü le e il ekte e a açla dı a il ektedi .
“esle söz ükle i, söz ükle de ü lele i
oluştu akta e dil, u olla işle sel i o ut
kaza aktadı . A ı za anda her toplumun
ke disi e özgü i dil apısı ol ası e he ulusu
ko uştuğu dili ke di ulusu u adı la a ıl ası da
dili ulusu ko u a , i leşti e i apısı olduğu u
göste ektedi . Ta i dili doğası ge eği a lı i
a lık olduğu e ko uşu la ı ı da etkisi le, kültü el
i ağ ku duğu ge çeği de u utul a alıdı .
“os al i apı ola dil; toplu da toplu a fa klılık
göste ektedi . Toplu u dü a gö üşü a da
aşa ta zı, dili doğası da i leşe ek a
ul aktadı . A ı tıla ı ise dilde gizlidi . Ö eği ,
A apçada de e i e gi i a lata üze akı
söz ük kulla ılı ke , Tü kçede de e i e gi i
al ız de etü ü söz üğü ka şıla aktadı To u ,
: . Diğe açıda Tü kçede atı e gi i e
tü le i i göste e söz ükle , A apçada
kulla ıla la da fazladı . Bu ö ekle de de
a laşıldığı üze e; dil, toplu u ki liği ile ö tüşe ek
o ta a çık aktadı . Kültü el p atikle , eğili le ,
yetkinlikler ya da habitus1la , sö le it 2ler,
gele ek e gö e ekle kulla ıla dili ki liği ile
ö tüş ektedi . Ba thes, dili, sözü kulla ıl ası
olu la a ı toplu a ağlı i e le de e ala i
gö ü şekli de ifade et ektedi : .
Dil adı ı e diği iz toplu sal olgu; kültü dili, ili
dili, doğal dil, azı dili, ko uş a dili, ölü dil, aşa a
dil, yapay dil, resmi dil, ölçü lü dil, özel dil, ağız,
a go, lehçe e a adil ola ak özellikle i e e
kulla ı ağla la ı a gö e değişik adla
al aktadı Çotuksöke , : . Gü ü üzde
ekla fil le i de dili pek çok özellikle i
kulla ıl akta, sıklıkla a go, ka a dil ile i likte
a a ı söz ükle e de astla aktadı . Bi ülkede
ko uşula e azıla dili söz a lığı ı o ta a ko a
ö e li i ölçüt gazete ha e dili i i ele esi
1
Ha itus, e ta ola ak i e seldi , e de da a ışla ı
tek aşı a eli le ; u a ka şı , e le e le i içi de
işle e apıla dı ı ı i eka iz a, e le e le i çok
çeşitli du u la la aşa çık ası ı sağla a i st ateji
ü et e ilkesidi Bou dieu e Wa ua t, : .
Başka i ifade le e le e le i ha eketle i i ka ağı
ola ak; elli i du u da apıl ası ge ekli ola şe e
ilişki i tü p atiklik du usudu Bou dieu, a: . adlı kita ı da semeiotike te i i i ilk ola ak Joh
2
Göste ge ili sel açıda it; a i, sö le , ekla ı
de i le deki a la ı ı açıkla a i olgudu . Basit i söz
ö e ildi i ke , i sa la ta afı da sö le it hali e
geti ile il ektedi . A a ildi i i utlaka sözlü ol ası
şa t değildi ; fotog afik i i ge, azılı i eti , si e a,
ti at o gi i göste i le a da ekla sö le sel söze
te el oluştu a il ektedi Batı, : -183).
2
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
Tosu , : olduğu gi i pek ta i ekla la da
u söz a lığı ı göste gesel i ölçütü
sa ıla il ektedi . Bu ifadede ola çıka ak dili
ke disi i i göste ge e ekla ı da ileti dizgesi
ola ak ele alı dığı u çalış ada dili ozlaş a
sü e i i ekla la ilişkisi a aştı ıl ıştı . Bu
ağla da tele iz o ekla la ı i ele iş;
a a ı söz ükle , sö le iş ozukluğu, a go e ka a
dili ulu duğu i çok ekla a astla ıştı .
İ ele e ekla ka pa ala ı a ası da seçile
üç ekla ö eği, göste ge ili sel ö te le
çözü le işti . A ı a çalış a ı ka a sal e
ku a sal ölü ü de göste ge ili sel açıda dil,
kültü e ekla ilişkisi ağı lıklı ola ak “aussu e, E o
e Ba thes ı aklaşı la ı dahili de i dele işti .
Bu ilgile e ila e ola ak dili ozlaş ası e sö le iş
ozuklukla ı ı ekla la ilişkisi i a aştı ıl ası, dil
ütü lüğü açısı da da ö e taşı aktadı . ‘ekla
Ya atı ıla ı De eği i ılı da aşlattığı e
za a la çeşitle di diği ka pa ala a a ılığı la
Tü kçe i a a ı söz ükle le ze gi leştiği e
i a a ekla ıla ı hedef alı a ak Tü kçe i
ki letildiği e dikkat çek iş ol ası a aştı a ı
ö e i i u gula aktadı . A ı a ge çle i TV
p og a la ı da, dizile de, si e a fil le i de e
ekla la da kulla ıla a a ı söz ükle i, a go e
sö gü sözle i i e sö le iş ozuklukla ı ı gü lük
aşa da taklit et esi, ekla la ı , sos al
medyada Caps3 a a ılığı la küf e a a düze de
e ide ü eti i e u u i iletişi ta zı a
dö üş esi a aştı a ı toplu sal i fa da
a ata ile eği a sa ı ı ı doğu aktadı .
. Gösterge ili sel Açıda Dil, Kültür ve
Rekla İlişkisi
Dilbiliminin kurucusu ve çağdaş göste ge ili i
se i otik 4 te elle i i ata “aussu e e gö e dil,
3
İ giliz e, ek a gö ü tüsü ü akala ak a la ı a
gelen, capture söz üğü de gel ektedi . A ak sos al
ed ada ko ik gö ü tü akala ak a la ı da
kulla ıl aktadı De i i, : .
4
Göste ge ili i te elle i O taçağ a kada
uza aktadı . ̇ sa ı A la a Yetisi ̈zeri e Bir De e e
Lo ke kulla ıştı . Tü kçede ge ellikle göste ge ili
söz üğü ü kulla ı o uz; a ak se i otik e se i oloji
söz ükle i de sıklıkla i i i le ka ıştı ılı o . O ak
a ı da Ulusla a ası Göste ge ili De eği i ku a
ulusla a ası ko ite, iki söz üğü de tü ta ı la ala ı ı
kapsa a söz ük ola ak se i otik te i i i eli le ;
a ak se i oloji i de dışla az. “e i otik ve semiyoloji
fa klı akı la a ası daki çeşitlilikle i eli le . Semiyotik
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi

i göste gele dizgisidi . Göste ge sign , i içi : . E o u he e ötik a la adı ı

ola ak göste e signifier ile i düşü e a da e diği o u ölçütü de he şe dile dö üş ekte,
a la ola ak göste ile signified ka a la ı ı dil ise ileti gü ü ü ka et ektedi : .
i leş esi de oluş aktadı . Göste e ile A latı da kulla ıla ge eçle , dilsel ya da
göste ile a ası da ede siz i ilişki olduğu u gö ü tüsel he e olu sa olsu o ta a çıka a la ,
eli te “aussu e, dili, sözde , toplu sal ola ı a latı e içe iği kültü el uzlaşı da
u gula ası akı ı da a ı aktadı : - doğ aktadı . Başka i ifade le göste gele ,
56). kültü el i içe iğe u gu ap aktadı la .
“aussu e gi i göste ge ili i te el ala çalış ala a E o a gö e iletişi ta a ı la kodla ı
i za ata Pei e e gö e, göste ge (representamen), ege e liği dedi . Ya a la sal kodla da oluşa
he ha gi i şe i a da es e i e i i, he ha gi göste ge ili ku a ı ı te eli i, ütü kodla ı
i itelik akı ı da tuta i şe di : . i ii e ağla a hipe kod ka a ı la
Voloshi o a gö e ge çeği e i e geçe açıkla aktadı :
göste gele , a tık aşka i ge çeği
a sı aktadı la : . Bu da dil olu la U e to E o gi i ku a ıla , a a la ı
ideolojinin ü eti i e e a ı za a da di le i i i etisi i i pa çası olduğu u
göste gele i toplu sal ilişkile le ağla tısı a varsayarak yananlamsal bir kodlar
işa et et ektedi . göste ge ili i oluştu a a çalışı la . E o a
Dil dışı da aşka göste ge dizgele i olsa da dil, daha gö e kod, alt-kodla ı ka aşık i ütü ü,
es ek, ge iş e güçlü a latı ı e a la la dı a tü alt-kodla ı a a la sal e düza la sal
özelliği e sahip ol ası da dola ı e ka aşık, e i i i e ağla a i hipe kod du . He
geliş iş, e a gı , e i i ili e ildi işi iletişi edi i, toplu sal e ta ihsel ola ak
dizgesidi “aussu e, : . Bütü dille , eli le iş kodla ı ege e liği dedi . İleti de
a akla , t afik işa etle i, ede dili, ekla sö le sel zi i i i halkası da üst üste
afişle i, oda, üzik gi i u su la da oluşa gel iş i çok değe i içe e çok a la lı i
dizgele , eli li ku alla çe çe esi de i a la içi di . Bu akış açısı da E o, a la la ı
a at akta e u göste gele le ifade ul aktadı . dizgele i üze i e ku ul uş i iletişi olgusu
Ö eği i göste ge ola ak ekla da Ma il gi i a laşıl ası ge eke kültü ü ge el
Mo oe i kulla ıl ası olu la, güzellikle ku a ı ola ak ta ı ladığı i göste ge ili
özdeşleşe ütü a la la a ka a akta ıl akta, ku a ı ö e i . Bu aklaşı da kod ka a ı ı
tüketi i i Mo oe ile özdeşleş esi e ide ele al a ı ge ekti i . E o, ;
sağla aktadı . Pie e ı sı ıfla dı ası da Akta a Bou se e Yü el, : -150).
hareketle kültü el düze de Mo oe, güzel, seksi
kadı ölçütü oluştu duğu içi a ı za a da ku al Kültü ü dil üze i deki etkisi i göste gele i
göste ge e de dö üş ektedi . Göste gele i a lığı da ü ut ul ası, Ba thes ta da a a la
kültü el i a la taşı ası toplu sal uzlaş a ı ka a ı la açıkla a a çalışıl ıştı .
a lığı ı o ta a ko aktadı . Göste ge ili sel açıda “assu e u eksiği i
ta a ladığı ı iddia ede Ba thes, a a la ı ,
Yo u sa a ı He e eutik felsefe i etkisi le kalıplaş ış dizi i ege e olduğu dille de ö e
çağdaş göste ge ili e ü ük katkı sağla a E o, kaza a ildiği i açıkla aktadı . Göste ge i açık
“assu e e Pie e da fa klı ola ak i göste ge a la ı ı ol adığı du u la da iki il i
ta ı ı gelişti işti . Başka i şe i e i e geçe göste gele ütü ü ola il ekte, u da
göste ge i , o ada fiili ola ak a lığı ı zo u lu kulla ı ıla ı kültü el değe le i le
ol adığı ı açıkla a E o, u ta ı ı la açıkla a il ektedi . Ö eği düza la düze i de
göste ge ili i, ilkesel ola ak ala sö le ekte u a la a ha fi, ti at o dili de kö lü ağzı ı
kulla ıla ile i ili dalı ola ak o u la aktadı göste ekte; ö le olduğu da da kö lülük

te i i T.A. “ee ok, A.J. G ei as, ‘. Jako so , J. K iste a, de Pei e'ü çalış ala ı u gele ekle i eli le .
E. Be e iste, Y. Lot a ' a 'da ku ula , gü ü üzde Göste ge ili i a la la ı la ili idi . A la lı
de ülkede 'ü aşkı ü esi ulu a Ulusla a ası dizgele i i ele e ili le i , i sa ili le i i
Göste ge ili De eği' e e i se i . Bu iki söz üğü ö te ili idi Bou se e Yü el, : .
köke i a ıdı Yu a a semeinon ; a ak fa klı
göste ge ili gele ekle i e gö de ede ulu u .
İs iç e'de “aussu e'ü , A e ika Bi leşik De letle i' de
3
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi

ildi isi oluştu aktadı : . Kültü el toplumsal denetim uygulayabilen az

ağla da kodla a u a a la ı göste e le i sa ıdaki ku u da i idi Me gü,
a ı za a da ekla ılığı eto ik 5i olarak 2006:110).
ta ı la aktadı Dağtaş, : . Ba thes ı
diğe ifadele i de za a içi de göste gele i kitle Kültü el i eti ola ak değe le di ile ekla ,
kültü ü içi de doğallaşıp sö le e dö üştüğü Willia so açısı da , a la ı a atıldığı e di
şekli de özetle e il ektedi . Bi diğe ifade le : . Bu a la dilsel e gö sel iletile
a a la e sö le , göste gele i a a ılığı la oluş akta e kültü el kodla ı e
a la la dı a ı işle iş eka iz ala ı ola ak aldığı göste gele i içe ektedi . Gü ü üzde a tık
göste il ektedi . Bu ada sö le i iki il i göste ge ü ü le i e i e geçe i ajla , se olle e a
dizgesi ola ak ta ı la a düşü ü e gö e, sö le le , göste gele tüketil ekte e ekla ı etkili ol ası
nesne-dil e üst dilde oluşa iki gösterge içi u la a ükle e kültü el kodla ı tüketi ile
dizgesi de oluş aktadı : Nes e-dil doğallaş ış, ta afı dan bir anlam ifade etmesi gerekmektedir.
uzlaşı sal a la la ı düzle idi , üst-dil ise ‘ekla ı kültü el i eti ola ak oku ası ı
ideoloji i ku ulduğu e işlediği düzle di . İlk sağla a da işte u ge eklilikti . ‘ekla la da
dizge düza la a, iki isi ise a a la a ilişki di toplu sal i si et olle i de , ta ihi kah a a lık
: ; Akta a İ al, : . A ı a çağdaş ö küle i e kada i kültü e içki ütü değe ,
sö le le i ekla da kulla ıl ası sa esi de anlam ve pratikler yer ula il ektedi . Ö eği i
çelişkile i çözü le diği e toplu sal uzlaşı içe ek sof a gele eği üze i de aile i i leşti i i
sağla dığı Kell e , : dile geti il ektedi . gü ü te sil ede il ekte, spo tif i a a a statü
göste gesi e dö üşe il ekte, i te izlik ü ü ü
Dil ile i ütü ola ekla , dili tü özellikle i i
kadı lık olü ü aşa ısı la özdeşleşe il ekte a
ed a a se ki atı ı sağla a i a aç hali e
da i ko ut e i i aşa ta zı ola ak se olik i
gel işti . He iki ka a ı da a ıl az i ütü
a la taşı a il ektedi .
olduğu oldukça açıktı . Toplu sal ol a
özellikle i le ö e taşı a , a lı i e a lık Oda aşı a gö e, tüketi i da a ışla ı da
ol ala ı se e i le de ütü leşik i apı göste ge ili se i otik ü ük ö e
hali dedi le . He dil, he de ekla ı a lı taşı aktadı ; çü kü ü ü le sos al ki liği ifade
kala il esi içi değişi e açık ol ası et ekte kulla ıl aktadı . Ü ü le i kültü el
gerekmektedi . Kü eselleş e, değişe aşa a la la ı ı ifade et ede oldukça etkili i ol
ta zla ı, fa klılaşa tüketi i da a ışla ı e ola ak göste ile ekla , Oda aşı ta afı da i
tek olojide aşa a geliş ele gi i eli li etkile le kültü , i tüketi sözlüğü şekli de
i likte dil e ekla , değişi sü e i i hızlı o u la aktadı . Bu oktada söz ükle ü ü le i,
aşa aktadı . Bi i le i de a ıla oktala ı sa söz ükle i ta ı la ı ise kültü el a la la ı
eka etti ; çü kü i çok dil doğaldı e oluştu aktadı Oda aşı e Ba ış, : .
ke diliği de oluş uştu . A ak ekla , toplu a Ö eği ekla da i ü ü ola ak göste ile kah e,
al edile , üşte i i ili çle di ek e sade e içe ek a la ı taşı a akta, sos alleş e
şekille di ek içi i e toplu u i pa çası ola ola ak algıla aktadı . A ı şekilde Bi kah e i
i sa eli le hazı la aktadı . A ı za a da ed a ıl hatı ı a atasözü ekla a kültü el kod
üze i de ege e lik ku a e toplu sal de eti ola ak ekle ekte, Nes afe ekla la ı da
sağla a i güç ola ak o u la aktadı : kulla ıla i leşti i he kesi sözü ise i e
toplu sallığı u gula aktadı .
‘ekla da tıpkı dil gi i aşa içi le i,
alışka lıkla , kültü gi i çeşitlilikle e aza a
değişke lik göste e toplu sal i a lıktı . . Rekla ve Dil Yozlaş ası
… ekla , ed a üze i de ege e lik
Bütü leşik paza la a iletişi i e ha at e e
ku uş, popüle sta da tla ı
ekla , ü ü ile i sa la ı akı laştı a i güç
şekille di ede etkili i gü e sahipti e

5
A isto, di alektiği eşdeşi sa dığı eto ik ka a ı ı, açığa u a gü ü e; Di le i isi i oşkusu u
ka ıtla la i a dı a sa atı ı özü ola ak açıkla aktadı . u a dı a gü ü e e Bi ge çeği a da sözde ge çeği
Bu ada a gı ı oşkula la saptı ak a açla aktadı . i a dı ı ı ka ıtla la ta ıtla a gü ü e sahip ol alıdı la .
‘eto ik sa atı ı i tü göste i ola ak ele ala düşü ü e Bu üç addede ötü ü eto ik ile di alektik o tak çalış a
gö e, göste i i eto iksel içi i ö tüksel tası eto ik ala ı da ötü ü e zeş ektedi le : .
ka ıtla ola ak ta ı la aktadı . ‘eto ik sa atı ı
kullananla : Ko uş a ı a la lı kıla ak i ka akte i
4
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi

ola ak gö ül ektedi . Tüketi i e sesle e hatta ko u ası da ö e li i ol o a aktadı . Bu a

çoğu za a o la ı aklı ı çele ile , etenekli, ka şı , dil ütü lüğü ü ko u a a ası a da
zeki e hazı la ış e dili gü ü le ihtişa lı i hal çözül esi de, i de leti dağıl ası da ö e li i
ala ekla , paza la a ıla ı azgeçil ez etke ola il ektedi E işe , t. :26-27).
unsurudur. Kü eselleş e i de etkisi le, özellikle İ giliz e
söz ükle i Tü k Dili ku alla ı a u gu suz ola ak
Algı, tutu e da a ış üçge i de o u la
sokul ası dili ozlaş ası a a a ılık et ekte e
o a a , ü ü ü ta ı la ke kulla ı ıla ı şaşı ta
ulusal azda ki lik ka ı a ol aç aktadı .
a da akip fi a ı ü ü ü ü kulla a kulla ı ıla ı
Özellikle tele iz o da ölçü lü dil ku alla ı a
ke di elpazesi e kat a a çalışa ekla ,
uymayan itelikte p og a la ı , dizile i e
kulla ı a a ı a gö e fa klık göste ektedi .
ekla la ı a lığı, dili ozlaş a sü e i de
‘ekla , e ge el a latı la i güdü
olduğu u göste gele idi .
eka iz asıdı . Alı ıla a u ü ü ü alı sa utlu
olu su esajı ı e ektedi . Ta i u u ap a a Tü kçe i ozlaş a tehlikesi e i ö le ola ak
çalışı ke de dili gü ü de a a la aktadı . dili izi doğ u kulla ıl ası a a ı la, ılı da
‘ekla olu la dil, usta a kulla ıla ak kitlele e ‘ekla Ya atı ıla ı De eği, Hü i et İK Gazetesi ile
ulaş ak a açla aktadı . Paza ı kal i de at ak i likte Dili izde Uta a ı isi li sos al
iste e paza la a ıla ta afı da u iki ü e he so u luluk ka pa ası düze le işti . Kültü e
ekla e dil özdeşleşti ile ek, ekla üze i de Tu iz Baka lığı, Tü k Dil Ku u u Başka lığı,
st atejik paza la a ö te le i gelişti il işti . ‘ad o Tele iz o Üst Ku ulu gi i uz a i seçi i
Kısa ası ekla , paza ı kal i, paza la a ıla ı da ku ul ta afı da Tü kçe i toplu a ö ek
efesi ola ak o u la aktadı . oluştu a ak şekilde öze li kulla a , Tü k kültü ü e
hiz et ede e u ko uda çalış ala ı ulu a kişi
Bu u a ı da ekla i ulusu kültü el,
e ku u la ödülle di il işti ‘ekla Ya atı ıla ı
toplu sal e ideolojik değe le i i göste ekte,
De eği, . Dili izde Uta a ı e Ya lış
kapitalist a tığı izdüşü ü ü a sıt aktadı .
Yapı o uz ka pa ala ı ı de a ı iteliği de
Barthes, burju a değe le i i te sil ede dilsel
ola Dili Ke iği Yok, Ku alı Va , ka pa ası da
sü eçle e ed a eti le i ola ak ekla la ı
Tü kçe i sık sık a lış kulla a a da Tü kçe i
i elediği Çağdaş Söyle ler adlı ese i de, i dil
a a ı söz ükle le ze gi leştiği e i a a
içi i ola ak gö düğü sö le le i kapitalist siste i
ekla ıla a sesle ek a a ı la oluştu ul uştu .
te el değe le i i eş ulaştı ıp, doğallaştı dığı ı
‘ekla sektö ü de ö e li so u la da i i ola ;
dile getirmektedir (Ba thes, ; Akta a Dağtaş,
ö eği Milka ızı e aşı ızı se i tutun, okey?
2003:64- . ‘ekla esajla ı da kulla ıla
gi i a latı e sö le iş ozuklukla ı a da hi ,
çağdaş sö le le e i aşa ta zı ola ak
bye , ciao gi i a a ı söz ükle i kulla ı ı gi i
gö ül ekte, dil de u da asi i i al aktadı .
se eple le Tü k dili i ki le esi e dikkat çek ek
Tü ki e de ode lik ideali, ode leş e i
e u so u u iletişi i e gelle esi e e toplu u
Batılılaş a olu da ile le e az geliş iş,
o a ıl az a ala a da aç azla a sü üklemesine
geliş ekte ola e geliş iş gi i ifadele le ola ak
e gel ol a a çalışıl ıştı Küçüke doğa , : -
gö e aklaşı ı i uza tısı ola ak dil de a a ı
27).
köke li söz ükle i istilası a uğ a ıştı . Batı a
dö ük üzü üzle özellikle kü esel ölçekli ‘ekla Ya atı ıla ı De eği i Tü kçe Ka ak
ekla la da u gula a e i aşa odası, Gü lüğü logu da kitle iletişi a açla ı da
gi sile e, tüketi alışka lıkla ı a, dile, kısa ası gö üle Tü kçe hatala eş aşlıkta topla ıştı :
aşa ı he ala ı a üfuz et işti . A tik Ya a ı dille i kulla ıl ası,
sö le le deki kah a a la , kitle iletişi e azla ı /de i le i a lış kulla ı ı, sö le iş
a açla ı da i e çağdaş sö le ola ak o u ula a, a lışla ı, eş a la lı söz ükle i ü lede i a a a
şa kı ıla a, fut ol ula a, oda tasa ı ıla ı a, geti il esi le oluşa hatala e ge el a latı
a ke le e, si asetçile e dö üş üştü . Moda, ozuklukla ı. Bu a la da “elpak a kası ı
sa at, ili , toplu , kültü , dil gi i olgula da a tık kulla dığı Super soft çok u uşak sloga ı
çağdaş sö le le a a ılığı la ifade ul aktadı . a a ı söz ükle i kulla ı ı a ve bir Turkcell
ekla ı da Cell-O isi li kah a a ı a goda
Kapitalist siste i e kü eselleş e i etkisi le
öl ek a la ı da gele kalı ı di le di sözü de
ekla la da dili ozlaş ası a dai eleşti ile a ı
e az/de i le i a lış kulla ı ı a ö ek
za a da ekla ı dil ütü lüğü le ilişkisi e de
oluştu aktadı Tü kçeBilgisi, . Bu la ı
işa et et ektedi . Dil ütü lüğü, ulus e
dışı da ekla la da ko uş a ozukla ı a da
de letle i ütü lüğü ü oluş ası da e
5
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi
rastlanmaktadı . Ko uş a ozuklukla ı, sö le iş
ozukluğu, ses ozuklukla ı e ko uş a akışı daki
ozuklukla ola ak üçe a ıl aktadı Nilüfe
‘eh e lik e A aştı a Me kezi Dos ası, : .
“ö le iş ozukluğu, a ı a söz ükle i a lış
seslendirilmesi, vurguda bozukluk, a go söz ükle i
kulla ıl ası gi i se eple de oluş akta e
toplu sal za a la a ol aç aktadı : Eğle e
p og a la ı su u ula ı ı e ko uk sa atçıla ı
ko uş a ozuklukla ı, ekla la da ozuk dili
kulla ıl ası aşta ge çle ol ak üze e
i sa la ı ızı etkile ekte; toplu sal düze de
sö le iş ozuklukla ı a ede ol akta, a ı a a go
söz ükle i a gı kulla ıl ası da ge çle a ası da
i iletişi ta zı hali e gel ektedi Ce la ,
“o uç ola ak ekla la da dil ki le esi, dil
ozlaş ası, sö le iş ozukluğu, a go e ka a dili
kulla ıl ası du u u, ü ük esi de dil
ütü lüğü ü a a al ası a ede ol aktadı .
‘ekla la da Tü kçe i ütü lüğü ü, ze gi liği i
tehdit ede dil ozlaş ası iki alt aşlık altı da,
sö le iş ozukluğu ise a ı i aşlık altı da ele
alı ıştı .
. . Rekla larda Argo ve Ka a Dil Kulla ı ı
Dili tü le i kapsa ı da eli tile argo, deyim ve
de işle le ifade ula e a olduğu toplu u
kültü ü ü a sıta i apıdı . Ke diliği de
e da a gele e ku alla çe çe esi de i elenen
dil apısı, a aştı ıldıkça e i oluşu la ı o ta a
çıka aktadı . Bi toplu da geçe li o tak dilde
a ı, a a o da tü e iş ola , al ız elli
çe ele e kulla ıla , toplu u he kesi i e
a laşıl a a , ke di e özgü söz ük, de i e ağza e et iş söz ükle de oluş aktadı :
de işle de oluşa o tak dil Çotuksöke ,
2008:31) kulla ıl aktadı .
Toplu daki he sı ıf, he eslek e he aş gu u u
ise ke di içe isi de i özel dil oluştu aktadı . Bi
diğe ifade le i sa la ı eslekle i e ait ka a e
te i le , aslı da özel dili oluşu u u
sağla aktadı . Bugü he esleği ke disi e
ahsus i özel dili e uttu . Hukuk dili, tıp dili,
aske dili, ço uk dili … İşte a go da özel dili i
tü ü ola ak itele di il ektedi . Ke disi e özgü
söz ük, de i e de işle de oluş ası, he kesçe
a laşıl a ası gi i özellikle i ede i le i e i özel
dili ta ı ı ı a sıt aktadı :
He e şekilde e ha gi a açla olu sa
olsu , ütü ifade a açla ı ı , i sa la ı
i e sel e toplu ola ak elli ihti açla ı a
e ap e diği, dola ısı la işle sel olduğu
sö le e ili . El ette, a go da ö ledi ;
6
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
o ta a çıkışı iti a i le elli ihti açla a
da a aktadı Çiftçi, : .
Bazı ka akla da ka a i dil ola ak a sıtıla a go,
gü ü üzde halk dili ile ho oje i apı hali i
al ıştı . Ö le ki i i le i de a ıla oktala ı ı ,
a ıla az hale geldiği o u la aktadı . A go ile
halk dili a ası a sı ı çiz ek i kâ sız gi idi , çü kü
ugü ko uşula a go u , a ı halk dili e
ka ışa il esi ku etlidi “ağol, : . Diğe
açıda ka a dil akıştı ası apıla a go, o da
ta a e a ı i dil düze i i göste ektedi :
A go, dil ili i de o tak dili alt
. düze i de özel dil ola ak edilmesine
ağ e , halk a ası da u u i etle ka a,
küfü lü keli e e de i a ası da
kulla ıl aktadı . Hatta a go u u a la
sözlükle de de e al aktadı . Hal uki
ka a dil, sözlük ili i de a ı dil düze i i
göste e i te i di . Halk a ası da ka a
ve küfü lü keli ele i a go ola ak
değe le di il esi i se e i, u dili
te elde toplu u aşağı ta akası da
ko uşul ası da ile i gel ektedi . A go
i keli e ka a dil kapsa ı a gi e ili ,
ancak her kaba kelime ve ifadeyi argo
sa ak a lıştı Tahsi , t .
‘ekla eti le de ka şılaşıla ka a e sö gü
içe ikli söz e ifadele de a go a al edil ekte,
a ak ha gi sözü a go ha gi sözü sö gü olduğu
ko usu da ula ıklık aşa aktadı . ‘ekla
eti le de e ula a go ifadele , gü delik dilde,
Ka ka u e i kafası a? Nes afe ü
A ada “ütlü Köpüklü ekla ı
Me ele gaza geldi Ak i a soda ekla ı
Ata a ata , gide e gide , like a like ile e ap
e Caspe ilgisa a ekla ı
E kek ada a hika e ge isi A ko krem
ekla ı
Ağzı ola ko uşu o BP aka akıt ekla ı
Aga igi aga igi Fisko i lik-fı dık ekla ı
Çüş Tu k ell, Dü dük ekla ı
Ö ekle de de a laşıla ağı üze e toplu
ta afı da e i se iş ola a go söz ükle i çoğu,
gü lük aşa da, ekla la a a ılığı la e ide
ü etil ektedi . Bu ada so u a go u ekla la da
aşı ı kulla ı ı, ka a dil e sö gü ü a go ola ak
ko uşla asıdı . Ge elde a go ola ak
değe le di ile sö gü sözle i, Aka a gö e de, fa klı
a la ili sel gö de ele e sahip ol ası
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi

akı ı da a goda a ış aktadı . “ö gü sözle i açıda u so u sade e dili değil, kültü ü de

toplu ta afı da a ıp ka ul edile , haka et içe e ozlaşı o olduğu u ta tış a a aç aktadı .
e uhata ı ı aşağıla ak a a ı la kulla ıla
söz ükle de oluş akta, a go gi i gizle ek değil,
. . Rekla da Ya a ı Dil Kulla ı ı
gizli e a ıp ola ı açığa çıka ak a a ı la
kulla ıl aktadı . Aka , a go sözlükle i de sö gü Ge el ola ak ekla la i ele diği de fa k edile
söz ükle i e e e il esi i , u söz ükle i a go ilk şe kulla ıla a a ı söz ükle i sıklığıdı .
ola ak değe le di il esi le ilgili ge el ka ulü Ülke izde Batı a du ula ilgi so u u o ta a çıka
oluş ası a ol açtığı ı düşü ektedi . Ge el a a ı söz ük kulla ı la ı iste siz e e
ola ak sö gü sözle i, ... i sel o ga la ı adla ı, ili çsiz e apıla hatala ı aşı da gel ektedi .
i selliğe ilişki fiille , i sel ta u sa ıla Kü eselleş e le i likte çokuluslu fi ala ı
du u la ı tas i i, haka et a açlı kulla ıla a lığı, a a ı ekla aja sla ı ı çoğal ası,
kelimeler (eşek, u ak, aptal, di siz, e esil, i te et o ta la da dil ku alla ı a u ul a ası e
primat6...) ile bunlarla ilgili deyim ve u ozuk dili gü lük aşa a a sı ası, ithal
atasözle i de oluş aktadı : - . “ö gü a ka a da ü ü adla ı ı Tü kçeleşti il e esi;
söz ükle i i özellikle kadı la ı iki illeşti ildiği, dokunmatik cep telefonu, antibakteriyel el kremi,
es eleşti ildiği e aşağıla dığı i si etçi cep to ep gi i İ giliz ede tü etile söz ükle i
ekla la da kulla ıldığı gö ül ektedi . Üstelik kulla ıl ası olu la e pek çok ede de dola ı dil
sö gü ü aze ö gü ola ak göste il esi so u u ki le ekte e ozlaş a so u u aşa aktadı .
iki ikli doğası ı da gü üzü e çıka aktadı . Tü k Dil Bilgisi ku alla ı a a kı ı ola ak Tü kçe e
Ö gü ü hak ede da a ış k ite i i e keklikle sokula he tü lü a a ı söz ük e a a ı ku allı
ölçüldüğü Delika lı kızla Molped kulla ı kulla ı i i üs gi i dili sesleti e azı
sloga ı, To iki O u ak ekla ı da e kek ku alla ı a a kı ı düş ekte, Tü kçe i doğallığı ı,
ço uğu a ö gü içe e göste a a la a oğlu ze gi liği i e öz e liği i oz akta e u so u
sözü e ka şı , göste e i a ıp ka şıla dığı kız dili ozlaş ası ola ak ta ı la aktadı Tosu ,
ço uğu a düşe Ha i e i To iki ? sözü, 2005:146).
gele eksel kadı lık olü ü olu la a A şe Te ze
Star TV, Power FM, Grand Yazı ı Hotels and Resorts,
figü ü, kadı la teke üstü de ke Pol glass kat
Zorlu Center, Garanti Factoring gibi firma
edile olla da fazlasıdı ifadesi a da Ajda
isimlerinde, komedi show, talk show, showmen,
Pekka ı ol aldığı Opet Aka akıt ekla ı da
raiting gibi televizyon terimlerinde, sensitive
gö sellikle işle e kız gi i a a a fa tezisi Uça
(hassas), light (hafif), life aşa , oil ağ/pet ol
“üpü ge, kadı la ı ö elik aşağıla a;
gi i ekla söz ükle i de, İpa a Pro-Expert diş
dola ısı la da sö gü söz ükle i içe e ekla la da
macunu, Nivea Visage üz , Bonus ödül
azıla ıdı .
Amerikan Express Ka t gi i ü ü isi le i de a da
‘ekla ı sade e kitlele i etkile e gü ü e He kes oke i? gi i ekla sloga la ı da,
odakla ası da dola ı a go e ka a dili he e he e de a a ı söz ükle e
ge eke de fazla kulla ıl ası gü lük ko uş a ı astla aktadı . Ya a ı dille e ait söz ükle i
a golaş ası a e ka alaş ası a ol aç aktadı . Tü kçede kulla ıl ası adeta i oda hali e gel iş
Gü lük dilde zate az sa ıda söz ükle ko uşa e u oda hızla a ıl aktadı Güllüdağ,
ge çle , a tık du gu e düşü ele i i tele iz o 2007:51). Dili ze gi leşti il esi ge eki ke , dili
p og a la ı, dizile e ekla la da etkile e ek ozlaştı ıldığı ı ta tışıldığı, gü ü üz
oha , la , ada ı di i , gide i a gi i ka a toplu la ı da ilgi ç ola , a a ı söz ükle i
söz ükle le a lat aktadı . Kü eselleş e i dil ilgisi ku alla ı a u ul ada Tü kçe e
aşa ala ı da ola tek dil, kültü e ulus a la ışı sokul ası ı hiç adı ga a asıdı . Özellikle
ço ukla ı ızı tektipleşti ile ek a ı dili ekla eti le i de e sloga la ı da sıklıkla
ko uş ası la ke disi i göste ekte e a go, ka şılaşıla a la ili , ses ili , azı e oku a
kapitalist güçle i sözde özgü , ke di i ifade gele eği i oza ö ekle ka şısı da hiç i
ede e ke di e gü e e ge çlik fo ülü ola ak aptı ı u gula a aktadı . Dil ze gi liği i
su ul aktadı Gü a dı -Lakutoğlu, . Diğe kültü ü ze gi liği e da a dığı Tosu , :

6
Bütü a u tü le i i e ki i ilgi le i
sı ıfla dı ası a gö e i sa la ı da kapsa a e elile
takı ı Püsküllüoğlu, [ ] : .

7
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi

düşü üldüğü de o alleşti il e e çalışıla u apıla e kitlele i eğe isi e sunulan reklamda,
so u dili ozlaş ası da e dola ısı la kültü ü Tü k dili e ete i e haki ol a a i o u u u
ozlaş ası da aşka i a la taşı a aktadı . a lığı i so u sala dö üş ektedi . Çü kü
özellikle a adil ko uşu la ı ol adıkla ı da dola ı
sö le iş akı ı da güçlük çeke o u ula ,
. Rekla da “öyleyiş Bozuklukları
ekla ı a laşıl ası ı da zo laştı ıl aktadı .
Bi kod siste i ola ak dil, ke di e has ku alla ı İzle i i kitlesi i e oğu olduğu saatle de
ola toplu sal i ku u du . Diğe i a a ı söz ükle i dili esi aldığı, a go e ka a
ifade le i iletişi a a ı ola dil, a lı i dili oğu kulla ıldığı e sö le iş a lışla ı ı
apıldığı pek çok ekla , ozlaş a so u u u daha
a lıktı . Ko uş a ise sözel i iletişi a a ı
da de i le e kök sal ış olduğu a işa et et ektedi .
ol akla i likte kültü ü a sıta , dili usta a ilete
i a aç ola ak ta ı la aktadı . Ko uş ada
kulla ıla ileti sesti . Ko uş a ozuklukla ı ise . Yö te
sö le iş a lışlıkla ı, doğ u ha eketi ‘ekla ı dili ozlaş ası e ko uş a
sağla a a a ko uş a o ga la ı e ko t ol ozukluğu la ilişkisi i a aştı ıldığı u çalış ada
ozukluğu ede i le doğ u ola ak göste ge ili sel çözü le e ö te i
iletile e e esajla da ka akla aktadı : kulla ıl ıştı . ‘ekla gi i iletişi dizgele i i
Ko uş a a latı a da alı i dil çözü le esi de kulla ıla i ö te ola ak
e e isidi . A latı ı ola il esi içi göste ge ili , “aussu e a gö e dil ilimini de
ö elikle a la a ı ge çekleş esi e, kapsa aktadı . Bu ada Tü kçede göste ge ili
elli i dil düze eği e sahip olu ası a, ka a ı ı se i oloji e se i otik ola ak
a a dili g a e i e sahip olu ası a, kulla ıla a la ka ışıklığı ı çöz ek adı a
bilgi birikimi ve kelime hazinesi gibi se i otik i fa kı ı i ele ek ge ek ektedi .
zihi de a la ku gusu u sağla a ‘ifat a gö e dizgele deki göste gele i ildi işi
unsurlara ihtiyaç a dı . Bu la asıtası la sü e i deki işle le i açısı da a aştı a e
i a latı a a ı ola sözlü a latı o ta a dil ili i eti le e ö te i i kulla a se i oloji
çıka E de , : . ile, dizgele a ası da a la a odakla a se i otik
i i i de ta a e a ıl aktadı . Bildi işi
“ö le iş ozuklukla ı, di le e i kulağı dadı . Ya i göste ge ili i ola ak adla dı ıla semiyolojik
di le i i ko uş a sesle i i; ekle ele e çözü le ede, dile e dil etisi e üzeysel boyutta
ça pıt ala apıl ış a da atla ış e e aklaşıl aktadı . Ancak semiyotik aklaşı da,
değişti il iş gi i algıla ası so u u o ta a dil etisi, tek kat a lı i es e ola ak değil,
çık aktadı . Dö t addede i ele e sö le iş a la sal kat a la da oluştu ul uş i ütü
ozuklukla ı; sesi düşü ül esi , sesi ekle esi, ola ak ele alı akta, ka a akta e e ide
e i e ko a sesi değişti il esi e sesi a la la dı aktadı .. Bu u apa ke de
ozul ası da oluş aktadı Nilüfe ‘eh e lik e …gözle le e ile dil olgula ı ı eti le ekle
A aştı a Me kezi Dos ası, : . Özellikle eti e i tutu ol ak değil, ge el i dil etisi
tele iz o da popüle ola dizi o u ula ı ı ol ku a ı a at ak, i ili ku a ı içi i de
aldığı ekla fil le i de ol ala azı ü lüle a lış düze le ek a açla aktadı ‘ifat, : .
e ozuk i Tü kçe ile sö le iş ozukluğu a ö ek A aştı ada da se i otik aklaşı ı , i diğe
teşkil et ektedi . “o za a la da u tdışı da adı la a la la a göste ge ili i i seçilmesindeki
doğa , ü ü e a da a a ı u uklu ü lüle den ge ekçe, sade e gözle e da alı i dil ili
Isı a Ko fo ekla ı la Wil a Elles e Daike çözü le esi ap akta zi ade, ekla ı kültü el
Kli a ekla ı la da İ a a “e t, sö le iş kodla ı ı , a a la e sö le le i i de
ozukluğu u ö eği i oluştu aktadı la . a laşıl ası ı sağla aktadı .

İlha E de i de ifade ettiği gi i doğ u i dil A aştı ada ekla iletile i i dilsel e dilsel ola la
kulla ı ı e ko uş a içi elli i dil düze eği e ağı tılı gö sel iletile i i göste ge ili sel
sahip ol a ı a ı sı a, dilin gramerine ve kelime çözü le esi de Ba thes ı gelişti diği dil
haznesine de hakim olmak gerekmektedir. Hele ki odeli de a a la ıl ıştı . Moda üze i e aptığı
topluma reklam yoluyla bir mesaj verilmeye çalış ası da dil ili ile göste ge ili i
çalışılı o sa ko uş a e dil e e isi e daha çok ütü leşti e i çalış a a i za ata Ba thes,
dikkat edil elidi . “öz, sloga , logo gi i a açla la çalış ası da, dilsel i a la la a dizgesi i
öğele i de ola çıka ak dilsel odel kulla ıştı
8
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi

: . A aştı ada, Ba thes ı dil ili i içi assolist ha ası e edası içi de i i le i e ta ı
e keze ko a ak ge çekleşti diği göste ge ili apa ge çle , özellikle Me t i ta ı la ı la dalga
ö te i ola ak dil/söz, göste e /göste ge, geç ektedi . Me t, o gu olduğu içi site
dizge /dizi e düza la / a a la ikili ka şıtlıkla et ekte e i a da Muazzez A a ı a
kulla ıl ıştı . A ı a Ba thes ı a a la ı sö le dö üş ektedi . Bu sı ada ge çle ta afı da , ke di
olduğu u gusu da ola çıka ak, sö le le de a ala ı da az a da kap is ap akla eşdeğe
o u la a a çalışıl ıştı . tutula , a tistlik ap ak ifadesi kulla ılı . Bu
de i i i kulla ıl ası ı se e i Me t i o gu ,
aç e si i li ol asıdı . A kadaşla ı Me t e i az
. Veri ve Çözü le e
sö le dikte so a i “nickers verirler. Mert,
A aştı a ı e i ta a ı ı oluştu a ilk ekla da “ i ke s ı ısı dığı a da ke di hali e dö ekte e
a go u kulla ı ı e gü delik aşa daki ahatla aktadı . Açke assoliste ağla a Me t,
izdüşü ü ü i ele ek a a ı la Ma s Gıda a ait i o ik ola ak “ i ke s ı i e ek özü e, ge çliği e
“ i ke s çikolata a kası ı tele iz o ekla ı ge i dö üştü . ‘ekla et i şu di alogda
çözü le esi apıl ıştı . Bi u a la a ekla ola oluş aktadı :
“ i ke s ı Muazzez A a ı e Gö ül Yaza lı
Ge çle : Aaaa! Ya aş a i , a aş!
ekla ı, içi de a go e ka a dil kulla ıl ası, tü lü
a a söz kalı ı e Açke se se değilsi Muazzez A a ı: Hadi gö de a i, gö de Me t
sloga ı ı i te et o ta la ı a e gü lük dile o gu , aç e si i lidi . Dola ısı la, Muazzez
taşı ası da dola ı te ih edil işti . İki i A a ı a dö üş üştü .
ekla çözü le esi de Elido “aç Bakı
G.: A i i i isi ? Ka o içe isi deki
a kası ı , Me e Uze li i ol aldığı Doğa ı a kadaşla ı ı ilgisa a ı hızlı at ası so u u e e
E e jisi ekla ı sö le iş ozukluğu a ö ek düşe Me t i site i ile ka şılaş aktadı la .
oluştu aktadı . “o ölü de ise, i elenen pek
çok ekla a ası da , i çok ekla M.: Ufffffffff!
ka pa ası da a a ı söz ükle i kulla ası da G.: Ne oldu tuta adı ı tü lü a a ?
dola ı Tu ke t Gıda ı Ke tu k F ied Chi ke
KFC a kası seçil iş e Halı “aha ekla ı M.: Ki e di o su se ? Ba a ı so du uz
çözü le esi apıl ıştı . taşı ı ke ?
G.: Gö ü o su a i! A ıkı a he e assoliste
5.1. “ i kers TV Rekla ı Muazzez A a ı ve ağlı o a i!
Gö ül Yazar - Açke “e “e Değilsi M.: Gel gel ik ofo a ko uş, ik ofo a! Eli le
ABD de, Betty White ve Aretha Franklin gibi u uk işa eti ap aktadı .
ü lüle i ol aldığı e oldukça ses geti e G: Assolist tabi assolist!
“ i ke s ı u kü esel ekla ka pa ası,
ülke izde Ali e BBDO Tü ki e ‘ekla Aja sı M.: Haydaaaaa !
ta afı da u a la ıştı . ‘ekla da iki ses sa atçısı G: Tamam. Mert, al abi. Bi Snickers ye!
ol al aktadı ; çü kü ekla la da ü lü
kulla ı ı ı pek çok a a tajla ı ulu aktadı . G: İ i isi a i?
Kitlele ta afı da se ile e e i se e ü lü M: Çok i i geldi “ i ke s ı ı i e Me t, a tık
kişile i ekla la da e al ası, kulla ıla dili , Muazzez A a ı değildi .
üslu u a da stili popüle hale gel esi i e taklit
edile il esi i kola laştı aktadı . Bu du u Gö ül Yaza : A i aşla a ağı taşı a ızda a!
ekla da a ıl ası iste e i hedef e aşa ılı i Aaaaaa düşü o u aaaaaaa! Başka i e daha
ekla ı ha e isi ola ak ka ul edil ektedi . taşı ı o du e o adaki kişi de assoliste
Ge ek ekla da ü lü kulla ı ı la e ge ekse ağla ıştı .
dille e e leşik ola sloga ı la i ö ek oluştu a
“ i ke s ekla ı, a ı da ol a ası a ağ e
hatı la ı o ol ası, ekla ı iste ile aşa ı ı
akaladığı ı i göste gesidi .
‘ekla fil i de gö üle ge çle , e taşı a ı
e diği o gu luk ile ke dile i de geç iş e
e e jile i it iş i haldedi le . E e jile i düştüğü
9
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi

Göstere : Muazzez A a ı, Gö ül Yaza , ge ç atıf ap aktadı . Eş a taşı a a a e

e kekle , assolist kı afeti, ost iş, eş ala , ka o ,
cadde, evler, slogan7, logo.
Gösterge: Açlığı atıştı a , saki leşti e , e e ji
e e çikolata.
Söyle : Ci si et, E keklik, Güç, Ku et.
Çözü le e: “ i ke s ekla ı da a go dil ola ak
assoliste ağla ak e i i gel ek , ik ofo a
ko uş , a i , ka a dil ola ak da tü lü a a
söz esi kulla ıl ıştı . ‘ekla da göste e ,
sa atçıla e ge çle ; göste ile ise açlıktı .
“ i ke s edikte so a açlığı atışa ge i
saki leş esi e işe ko ul ası, ekla ı düz
a la ı ı oluştu aktadı : “ ike s a du ula
ihti aç, a ı da gele tat i e e e ji. ‘ekla
dizgesi de sa atçıla ı a lığı, gi sile i,
da a ışla ı, kap ise e illi tutu la ı, el işa eti gi i
gö sel göste gele ile a go ifadele de oluşa dilsel
göste gele i i likte kulla ıl ası a la ı ı
kuvvetlenmesini sağla aktadı . Ba thes a
gö e, gö sel göste gele tek aşı a i a la
oluştu a a akta, dile ihti aç du aktadı .
‘ekla ı a a la sal içe iği de çikolata, e e ji
ee üstü i güç ola ak sö le e
dö üştü ül üştü . A ı şekilde tü lü a a
benzet esi, düz a la da eşil e kli sah e
kostü ü gi e e ost iş taka i sa atçı ı;
Muazzez A a ı ı göste ekte, a ak u,
a a la sal açıda kültü el i a la
taşı aktadı . “ö gü söz ükle i daha ö e de
deği ildiği gi i i sellik u gusu içe ektedi .
Erkekle i ke di a ala ı da şakalaş a şekli ola ak
ili e a a 8 sözü, a a la sal akı da
ka a i dil oluştu akta e kulla ıldığı a da
toplu ta afı da deşif e edil ektedi . Me t i ,
a a haka eti de so a, ik ofo a ko uş
söz esi le aptığı el işa eti, kulla ıla ka a dili
gö sel ola ak da destekle ektedi . Ba thes ta
ha eketle a a sözü, fa klı i a la taşıdığı içi
dile dö üş ekte, dilsel iletile de ekla ı kültü el
i eti ola ak oku ası ı sağla aktadı .
Toplumsal bir pratik olan anlam, dil a a ılığı la
ge çekleş ekte; dil e se olleşti e, a la ı
ü etildiği a açla ola ak kulla ıl aktadı Dağtaş,
: . A ı a u adaki sö le , iki il dizge ola ak
ideolojik ola ı da göste ekte, e keklik olle i e de
o gu lukta e e düşe e kek, aslı da aşı ı al ış
i kadı dı , üstelik sa atçıdı . ‘ekla da açlığı
e diği taha ülsüzlük assolistlik eti le esi le,
etafo ik i a la a ü ü dü ül üştü .
E o u , a latı ı es ede öte, kültü el içe iği
göste diği ifadesi hatı la dığı da, iste ildiği de
ü ü le i e se ole dö üştü üle il ektedi .
Ya gı ka ı çikolata ı dişi i i ajı olduğu
ö ü dedi ; çü kü kadı la ı özel gü le i e
dep es o dö e le i le ilişkile di il ektedi .
Ancak bu reklam aracılığı la çikolata, e kekle le
ağ ku a ı, i si et hi e a şisi , güçlü kut u a
geç e i de e ektedi . A ı a e kekle i
dü ası a ait a i , ik ofo a ko uş gi i a go
dili kulla ı ı olu la e güç, e e ji, ge çlik,
e keklik gi i e ili kültü el kodla ı yeniden
a atı ı la da, üst-dilden ataerkil ideolojiye (ve
i si etçi i dile de gö de e apıl aktadı . Bu
du u , Ba thes ı ideoloji i ku ulduğu e işlediği
düzle ola ak üst-dili a a la la ilişkili olduğu
ge çeği i göste ektedi .
5.2. Unilever-Elidor TV Rekla ı - Doğa ı
E erjisi
Ma aja s/J. Walte Tho pso Tü ki e ta afı da
apıla Elido Doğa ı E e jisi ekla
ka pa ası da o a ı ı e e ide apıla dı ı ı saç
akı se isi, i uz a e i dizi o u usu da
oluşa popüle kişile a a ılığı la ta ıtıl aktadı .
‘ekla da o ada o a a koşuştu a Me e
Uze li, so u da itki düş üştü . “aç uz a ı
Tho as Ta , i dadı a etiş iş e o u u u
saçla ı ı o a ıştı . Aslı da u işle sa esi de
Me e Uze li i -ge çek aşa ı da da ifade
ettiği gi i- itki lik, tüke işlik se d o u da so a
e işti . ‘ekla fil i i so u da Meryem Uzerli,
Beş Me e gü ü de i sözle i le u a gı ı
doğ ula aktadı . ‘ekla et i şu di alogda
oluş aktadı :
M. U. Fotug afff çilesi... Fit o aaa çiilesi...
Arkadaşı a doğu gü ü sü p izi... Tatile ile
etiş e st esi…
M. U. O daaaa o a a koş Me e , koş, e
iti . “açla ı aapsı ?

7
Açke se se değilsi , “ i ke s açlığı ı ok et benzetimin, hem cinsellik vurgusu taşı ası, he de
toplu içi de sö le diği a da i e keği küçük
8
A go kadı sözlüğü de de e ula a a, küçük pe is düşü esi a da ala ko usu hali e geti esi, söz üğü
ile özdeşleşti ile i se ol ola ak açıkla aktadı sö gü g u u a ait olduğu u göste ektedi .
Kadı A go “özlüğü, t. . A ı a halk a ası da e kek
e ekle i i sel o ga ı la da özdeşleşti il ektedi . Bi
10
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi

Tho as Ta : Bu za a sızlıkta sa a doğa ı kadı hakkı da i a gıda ulu ul aktadı .

e e jisi lazı . Elido E p ess Bakı “p e i i iki Bu ada Me e Uze li güzel kadı ölçütü
ke e salla, saçı a sık, kola a ta a Tü kçe oluştu u ke , izle i ile de güzelliği ta ı ı ola ak
sesle di e apıl ıştı . e tek tek göste ile sağlıklı, içi li, güzel, sos al,
oda gi sile gi e , alı lı e sağlıklı saçla da
M. U. Bildiği a la dı. Şi di eş Me e
oluşa i i aj seti e sahip olmaya
gü ü de i .
öze di il ektedi .
Dış “es: Elido la eş kat daha güçlü saçla …
‘ekla da i diğe dilsel çözü le e de sö le iş
Göstere : Me e Uze li, saçla , gi sile , saç ozukluğu a tezat oluştu a ak i içi de, saç
tasa ı ısı Tho as Ta , sloga 9, logo, saç ü ü le i uz a ı ı ölçü lü dil kulla asıdı . Ta da u
oktada dili ozul ası göze çap ası a ağ e ,
Gösterge: Doğa ı e e jisi, güçlü e güzel saçla
so u , Uze li i popüle ki liği altı da gölgede
Söyle : Güzel kadı kal aktadı . Hatta ka pa a ı i ö eki ekla
fil i de saç uz a ı ı Muhteşe Yüz ıl dizisi e
Çözü le e: “ö le iş ozukluğu a ö ek ola ak
atıfta ulu a ak u defa da ke disi i ozuk i
i ele e u ekla fil i de a a ı u uklu
Tü kçe ile Uze li e, “ulta i e e hazi iz
Me e Uze li i popüla itesi Tü kçe i ö ü e
sözü ü sö ledikte so a Tü kçe i e de daha
geç ektedi . Tele iz o u , se i siz ol ası a
ça uk söktü e a ı ı al ası e gülüş ele i,
ağ e se i li kıldığı ko uş a kusu u a sahip
aslı da kötü i Tü kçe ko uşulduğu u da iti afı ı
ü lüle pek çok dizi, p og a a da ekla da e
oluştu aktadı .
al aktadı la . Muhteşe Yüz ıl dizisi le popüle
olan Meryem Uzerli de reklam filminde kendi
sesi le ko uştu ul uş, fotug af söz üğü le . . Turke t Gıda/ Ke tu ky Fried Chi ke
e i e ko a e sesi ozul ası, o a çileesi Türkiye TV Rekla ı Halı “aha
söz ükle i le de ses atla a ak sö le iş ozukluğu a
ede ol uştu . A ı a ekla daki ütü KFC i Twister Me ü adı la ta uklu dü ü
ko uş ala ı oğu la a e to la a a lışlıkla ı a ta ıtı ı ekla ka pa ası Halı “aha , Geli -
da ö ek oluştu akta, fit e express Da at , Doğu Gü ü adla ı la üç ekla
söz ükle i ile de dil ki liliği i ekla la a a ıldığı ı fil i de oluş aktadı . Bu üç ekla fil i i de
göste ektedi . o tak oktası i sa la ı e ö e li a la ı da ta uk
dü ü ü te ih et ele i e o la a site ede
Bu ekla da kulla ıla aşlı a kültü el kod, a kadaş, eş e ailele i e dü ü ildiği gi i değil
toplu sal i si ete içki , kadı lık olüdü . Bi diğe e a ı ı e ele idi . Bu a aştı ada ö ek ola ak
ifade le ode iz i i ideali ola e kadı a ele alı a Halı “aha ekla fil i de, ge ç e kek,
da atıla , güzel e güçlü kadı sö le i e ide halı sahadaki fut ol açı da kı afetle i le
ü etil ektedi . Elido u ekla fil i, ka i e kaç ış, iştahla dü ü ü ü e ektedi . ‘ekla
sahi i, sağlıklı fo u u ko u a , sos al, oda ı fil i de eka ola ak kulla ıla KFC ‘esto a ı
takip ede , kusu suz i ilde e ışıltılı saçla a sahip du a ı da By Real az aktadı . Takı
üke el kadı wonder women olü ü e a kadaşla ı, kaçak ge i esto a da ul uş, hesap
kada o u u olduğu la aşla aktadı . A ak so aktadı la . A a ge ç, dü ü ü ü e e e
kadı çalış ala ı da i so u sal ola ak işle e u de a et ekte e ekla , ge i dü ü
kadı lık olü ekla da da eleşti ili o uş gi i ildiği iz gi i değil a ıtı ı a dı da so a
göste ilse de ki lik so u salı Me e Uze li e ektedi . ‘ekla et i şu di alogda
göste e i le e ide i şa edil ektedi . ‘ekla ı oluş aktadı :
so u da ite ; a i tüke e u kadı ı
i dadı a i saç uz a ı etiş ektedi . Bu ada G up: Ne edesi a i a se ? Beş edik?
saçla ı i ileşti il esi olu la Me e i de Ge ç: Be le dü ü ildiği iz gi i değil
canla ası, a la la dı a ı i i i düze i i;
a i ekla ı düza la ı ı içe ektedi . Dış “es: KFC de Twister Ta uk Dü ü . Yal ız a
A la la dı a ı iki i düze i ola a a la ise . e.
Me e Uze li i sö le e dö üştü e ek, ekla Göstere : E kek o u ula , aç gi sile i, fut ol
dizgesi de dilsel e gö sel öğele a a ılığı la güzel topu, KFC ‘esto a t, dü ü , sloga 10, logo, azıla .

9
Elido la eş kat daha güçlü saçla 10
Dü ü ildiği gi i değil

11
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi

Gösterge: Dü ü e ekte alı a haz, KFC So Good ekla ka pa ası, he dildeki

tutkusu, e ö e li gü le de dahi uğ u a değe i ki le e i , he de a la ka ışıklığı ı i aşka
kaça ak. ö eğidi . Bu ka pa ada Fa e ook
kulla ı ıla ı da , KFC i sloga ı ola so good u
Söyle : Bağı lılık apa lezzet, daha fazla e daha
ideola a a ılığı la pa laşıl ası iste iş, e uzu
fazla utlu ol 11, değişe aşa ta zı.
ideo u pa laşa a ta let, dijital MP çala e e ü
Çözü le e: Ü ü ü dü ü ol ası da dola ı, ödülü e ile eği açıkla ıştı . Best of KFC
kü esel ölçekte i e eğe, üke , u a , sa a şe tele iz o ekla ka pa ası da o iji al is i le
a la ı a gele Twister adı e il işti . Ma ka ı kulla ıl ış; Tü kçe e çe il e işti . A ı so u
Tü ki e deki e üle i i ta a ı a ı Tü kçe, a ı ılı da, A ea ile iş i liği içi de ge çekleşti ile
İ giliz e söz ükle de oluş aktadı .12 Reklamda, Ata De i e li Ce ile KFC de ekla ı da da
gö sel ileti ola ak ilk göze ça pa du a da aza By gö ül ekte, fil de, a ka ı ku u usu Ha la d
Real göste e idi . Bu söz ük, KFC a kası “a de s i e ze i ta a e İ giliz e
göste ile i le i likte, he a ka ı i ajı ı ko uş aktadı . ‘ekla da A e ikalı pat o la,
güçle di e i ala ü et ekte, he de izle i i e lehçeli i dil kulla a Ce ile a ası da geçe
a ka ı akiple i de a ıa i esaj ko uş ada izle i i güldü ek a açla ıştı .
vermektedir. Ö eği ABD li pat o u but söz üğü, Ce ile
ta afı da ta uk udu ola ak a laşıl ası olu la
Düza la da KFC, dü ü ü ge çek ad esi i
ekla da izah a atıl a a çalışıl ıştı .
u gula ke , a a la akı ı da Tü k utfak
kültü ü e de atıfta ulu aktadı . Kü esel i Diğe açıda ekla daki ge i dü ü ü tutkuyla
a ka ı e el ola a u gusu, a kala ı iletişi e esi, ü ü ü fetiş o jesi e dö üştü ekte u
st atejisi i e elleşti e st atejisi i olla izle i i tah ik edil ektedi . Tüketi i
azgeçil ezi ola ak kulla dığı i ö te di . uhte ele daha ö e tattığı u lezzet
Dü ü e el i i e ekti , çü kü Tü kle i de e i i e zih i de ge i dö ekte, adeta ilk
İsla i et i ka ulü de so a, sof a kültü ü de, fı satta o a sahip ol a a kışkı tıl aktadı . Gıda ı
A ap utfağı ı etkile i gö ül üş, ke ap e lezzeti de asla şüphe du ul a aktadı , çü kü
sa ıla ak e e şekli ola dü ü kültü ü üz e hazı gıdala ta da u a açla ü etil ektedi .
e i se işti . Me kezi ABD ola i fi a ı ‘ekla ı gidişatı a gö e, asıl kulla ıl ası ge eke
e el kültü ü a sıta i e ek a da e e içi i i du u ildiği gi i değil ü lesi i , e i e
kulla ası, eskisi gi i doğal i ihti a ı dü ü ildiği gi i değil ü lesi i sö le esi,
giderilmesinde çok, kü esel a ka a su ula i gıda ı istek u a dı ak a a ı la kodla dığı ı
fa klılık, göste i a da gö sel şöle hali i al aktadı o ta a ko aktadı . Düza la da e ek i e i
Doğa , t. : . Ye elliği ka a a ı la kulla ı ı e kek gö ülü ke , a a la da do u e tat i
kültü e za a e ekte, kü eselleş e olgusu du gula ı a la dı ıl aktadı . Bu ada kulla ıla
kapitalist eko o ik siste i işle işi le göste e le , a i gö sel eti , azılı eti , ge ç
ütü leş esi ağla ı da eleştirilmektedir. e kek, i e eğe du ula tutku u göste ekte, u
gö sel e dilsel o taklık da çağdaş i sö le i
‘ekla ı so u da dış sesi KFC de Twister
oluştu aktadı : Değişe aşa ta zı 13; çü kü
Ta uk Dü ü . Yal ız a . e dilsel iletisi akılla a
hızlı e ek fast food sade e i gıda tü ü değil, i
kazı akta; çü kü u a a la ı ükle diği e ü
aşa ta zı ı da göste gesidi . Kültü le a ası
oldukça u gu i fi ata satıl aktadı . Ma ka ı ,
etkileşi , tek olojik geliş ele , hızlı şehi leş e,
ö eki ekla la ı a akıldığı da da Tü kçe dil
Batı kültü ü e akı laş a, tüketi
ku alı ı çiğ e diği e astla aktadı .
alışka lıkla ı daki fa klılaş ala , hız gi i etkile
ılı da, sos al ed ada e ula He Kafada Bi
e i i aşa ta zı oluştu uş e ütü u la

11
Besle e uz a ı El a Oda aşı Ka a , hızlı e e e kli ikte çok sıklıkla ka şılaşıla akala dı E şa , 3,
p og a lı olduğu uzu şu sözle le ifade et ektedi : Bu Hü i et Gazetesi .
i e ekle e i ize izi daha fazla e e daha utlu ol 12
Fillet Zinger Burger, li Hot Wings, But Me ü ...
esajı e i o . Gıdala la aşa ıla haz, u uştu u ula la
aşa ıla hazza çok e zi o … A u u u , fast food 13
Yaşa ta zı, eli li statü g upla ı ı a ı t edi i ha at
e eği so la dı a du gusu u azaltı o . İ sa ı ta zı a gö de e apa kısıtlı i sos olojik a la ı
edikçe i esi geli o . Uz a la u a Du gusal e e ol ası a ağ e , gü ü üzü tüketi kültü ü içe isi de
di o . Uz a Psikolog A li Gü doğdu a gö e, bu kavra i e selliği, ke di i ifade et e i e i
du gudu u değişiklikle i ede i le e e da a ışı öz ili i çağ ıştı aktadı Ha şıoğlu, : .

12
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi

hızlı e ek sektö ü ü gelişi i e se ep ol uştu gi diği iddia edile tü lü a a sözü ede i le

Ha şıoğlu, : . Yüz eş ülkede i de i katılı ı, a kadaşla ı ı ala et esi de
fazla satış oktası ola e Tü ki e paza ı a ko ktuğu içi tü lü gi sile gi ediği i Bu u
ılı da gi e www.kfcturkiye.com) KFC gibi apa i çok ge ç a , aşkala ı ı gi i le i le
kitlele e a ıla hızlı e ek ta zı za a lı i tü lü a a di e ek ala ede i sü ü i sa
ağı lılığa dö üştüğü içi esle e uz a la ı ili o u ü lesi le eli t esi, söz e e ükle e
ta afı da eleşti il ektedi . Bu a ağ e a tık olu suz a a la la ı, kültü el ki likle ağla tılı
e düst i hali e gele hızlı e ek sektö ü ü i u su olduğu şekli de o u la ıştı . Kapta ,
olu lu ağı lılık aptığı e daha fazla e daha a aştı ası da, Snickers ekla ı daki se i otik
fazla utlu ol u gusu, çağdaş i e sö le ola ak kodla ı , ekla ı hedef kitlesi ola ge çle
ekla la da oku aktadı . ta afı da e ide ü etildiği i, kitle iletişi
a açla ı da kulla ıla dili , ge çle i
ko uş ala ı ı içi e katıldığı ı dile geti işti
“o uç : . Bu oktada gü lük ko uşula dili ,
A aştı ada ele alı a tele iz o ekla la ı ı ge eği de fazla ölçüde a go e ka a dilde
göste ge ili sel çözü le esi so u u da, oluştuğu, özellikle kü esel e ulusla a ası ekla
i ele e ekla la da dil ozlaş ası e sö le iş aja sla ı ı eli de çıka ekla ka pa ala ı ı
ozukluğu so u la ı olduğu gö ül üştü . Başka i dili ozlaş a sü e i le ilişkisi so gula aktadı .
ifade le dilsel e gö sel göste gele de oluşa i
İki i ekla da, dilsel iletide sö le iş ozukluğu
a la la dizgesi ola ak ele alı a u ekla la da,
so u u ile i likte Me e Uze li göste e i
dil ki le esi, sö le iş ozuklukla ı, a go e sö gü
a a ılığı la iki i a la düze i de tüketi
sözle i e astla ıştı . Kültü el kodla ,
toplu la ı da i sö le e dö üşe güzel kadı
a a la la e sö le le i gö ü ü ol ası ı
i gesi e astla ıştı . Bili diği gi i ekla larda
sağla a Ba thes ı çözü le e odeli i
kitlele i se diği, ü lü i sa la ı kulla ıl ası
u gula dığı çalış ada, ekla la ı se i otik
ekla ı etki düze i i a ttı akta, a la ı da
aklaşı la i ele esi, dil ozukluğu u gö sel
güçle esi i sağla aktadı . Bu a açla Uze li e
öğele le de apıla ış olduğu u göstermektedir.
e e ile Elido ekla ka pa ası da kadı la
A aştı a ı ilk ekla çözü le esi ola “ i ke s içi i da at a a dö üşe güzel kadı i gesi
ekla ı da i de fazla a go söz kalı ı a e i olu la ı ke , diğe açıda ü lü o u u u ozuk
ka a söze astla ıştı . Tü lü a a Tü kçe ile ko uş ası sö le iş ozukluğu a ol
e zet esi, ka a dil ola ak sö gü sözü iteliği de aç aktadı . Bu u la i likte üçü ü ekla
olduğu düşü esi le a go dil kapsa ı da çözü le esi de a a ı keli ele i oğu ola ak
değe le di il e işti . Aka ı çalış ası da, kulla ıl ası da ekla ı dil ki liliği e ede
a go u ka a dilde ta a e a ıl ası ge ektiği, olduğu u göste ekte, a a ı söz ükle i aşı ı
a go sözlükle i e sokula sö gü sözle i de dola ı kulla ı ı, gü lük dilde Tü kçe i kulla ı ı da
a go ile ka a dili i i i e ka ıştı ıldığı da alt aktadı . Özellikle ge çle de gözle le e
açıkla aktadı . Batıda, seçki le i a go a a go e ka a dil ağı lıklı, sı ı lı keli ede oluşa ,
ö a gılı aklaşı ı ı te el olduğu düşü üle u de ik ü le ile ko uş a ta zı, Tü kçe e za a
sı ıfla dı a ka ışıklığı a e azı ka a sözle i e ektedi . Tele iz o p og a la ı, si e a e
za a la a go dili e ka ış ış ol ası a ka şı sö gü; dizi fil le a a ılığı la popüle ola kişile ,
a go dilde fa klı i ula dı . “ö gü e a ağı ka akte le , ko uş a ta zla ı a da sözle
sözle ile a go a ası daki i e i a ı ekla la a a sı akta, u da ekla e dil
ulu akta, a godaki e azi a latı la dili ilişkisi i olu suz ö de se et esi e ede
geliş esi e katkı sağla aktadı Çiftçi, : . ol aktadı .
Aka ı çalış ası da sö gü ü a ıp, haka et,
Çözü le esi apıla ekla la ı i e ka pa a
aşağıla a e ge elde i si et içe ikli sözle de
olduğu hatı la dığı da a ı ladıkla ı ta ih
oluş ası, tü lü a a e zet esi i de sö gü
a alığı da sü ekli e se i şekilde tele iz o da
sözü ola ak değe le di il esi ge ektiği e ol
dö üş ol ala ı, so u u ü üklüğü ü akılla a
aç ıştı .
geti ektedi . Bu oktada ozlaş a ifadesi i
Kapta ı “ i ke s ekla ı üze i e ü i e site kulla ıl ası ı ede i, ozlaş ası ı dil
öğ e ile i le aptığı odak g up çalış ası da, ki liliği de fa klı ola ak toplu a e leşik ir sorun
ge çle i ekla la ı ke di aşa p atikle i e olduğu u göste esidi . Bi diğe açıda dil
u a dıkla ı ı eli til işti . Ge çle e ait alt-kültü e ozlaş ası, kültü el ozlaş a a da işa et et ekti .

13
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi

A tık içi de ulu duğu uz e fo as o çağı da Çiftçi, M. . A go u Niteliği e A go a Bakış

kitle iletişi a açla ı a ası da kü eselleş ede etki Açı ız. Tü k Dü ası İ ele ele i De gisi Jou al o f
Turkish World Studies, 4(2), 289-296.
bir rol oynayan televizyonun, kapitalist ideolojiyi
Çotuksöke , Y. . U gula alı Tü k Dili. . Baskı.
a adaki işle i ta tışıl akta, kültü e dil İsta ul: Papat a Ya ı ılık.
e pe aliz i de söz edil ektedi . Med a,
Dağtaş, B. . ‘ekla ı Oku ak. A ka a: Ütop a
çokuluslu şi ketle e ulusla a ası ekla Ya ı e i.
aja sla ı ı iş i liği le, ekla la a kada a ıla De i i, H. . Capsle i Ma ipülas o Gü ü e
kü esel kitle kültü ü Hall a gö e, dilsel sı ı la ı E pati i Yok Edişi Üze i e Eleşti el İ ele e.
ahatlıkla geçe ile e tü dille e a ı da ifade Akademik Platform, 33-39. http://kritik-
edile gö ü tü ü ; a i tele iz o u analitik.com/ISCAT2015_bildiriler/C12-
ege e liği dedi : - . Bu aklaşı da ISCAT2015ID68.pdf
ha eketle tele iz o ekla la ı ı kültü el Doğa , H. t . Kü eselleş e “ü e i de Kültü el Değişi
e Med a İlişkisi: A ka a da Co Flakes Tüketi i
değişi i a sıttığı düşü üldüğü de; dili e Ö eği . Ya ı la a ış Yüksek Lisa s Tezi. A ka a:
dola ısı la kültü ü ozlaş ası da doğ uda etkili A ka a Ü i ̇ e sitesi ̇ ̇ “os al Bili̇ le E stitüsü̇ ‘ad o
olduğu sö le e il ektedi . Dili kültü le di sek Tele iż o e “i ̇ e a A a ili̇ ̇ Dalı.
te ası da olduğu u gö ü ü kıla i a aç ola ak E o, U. . Last u tu e A se te, I t odu tio à la
ekla , dili ze gi liği i e ütü lüğü ü de o ta a ‘e he he “é ioti ue. Pa is: Me u e de F a e.
çıka a i u su ola ak ö e taşı akta, u E o, U. .Ya lış Oku ala . M. H. Doğa , T a s. .
fa kı dalıkla gelişti ile p ojele e ihti aç İsta ul: Ca Ya ı la ı,
du ul aktadı . E o, U. . Bi Göste ge ili Ku a ı ı “ı ı la ı e
E ekle i. G. Işık, T a s. . Yazko Çe i i, 2(9),
Kası /A alık.
Teşekkür E de , İ. . Ko uş a Eğiti i Es ası da Ka şılaşıla
Bu çalış a ı ge çekleşti il esi de, değe li Ko uş a Bozuklukla ı e Bu la ı Düzelt e Yolla ı.
Adı a a Ü i e sitesi “os al Bili le E stitüsü De gisi
za a ı ı, ilgisi i e e eği i izi le pa laşa Tü kçe i Eğiti i Öğ eti i Özel “a ısı, .
Oka Ü i e sitesi Öğ eti Ü esi Y d. Doç. D . Işıla
E gi , M. . Tü k Dil Bilgisi. İsta ul: Ba ak Bası .
Uluso e Öğ eti Gö e lisi Ö de Ge ç e e
E işe , “.. t . Dil Bütü lüğü. -31.
Ça ka a T.C. Milli Eğiti Baka lığı Müdü ü “i el file:///C:/Users/ebru.guzel/Downloads/5654-34786-
Ak ı ık a so suz teşekkü ü üzü su a ız. 1-PB.pdf
Referanslar E şa , M. , Ma h , O la a Bağla a ız Tesadüf
Değil. Hü iyet Gazetesi.
Aka , A. . Tü k “özlük ili i de Ta ı sız Bi Ala : http://www.hurriyet.com.tr/onlara-baglanmamiz-
“ö gü “özle i. Dil A aştı ala ı, , -33. tesaduf-degil-22771145
A isto. . ‘eto ik. M. H. Doğa , T a s. . İsta ul: Güllüdağ, N. . Yazılı e Gö sel Bası da Dil Estetiği.
YKY. . Yüz ılda Eğiti e Toplu Eğiti Bili le i e
Ba thes, ‘. . Göste ge ili İlkele i. B. Vardar., M. “os al A aştı ala De gisi, .
‘ıfat, T a s. . A ka a: Kültü Baka lığı. http://turkoloji.cu.edu.tr/pdf/nesrin_gulludag_basin_
dil_estetigi.pdf
Ba thes, ‘. . Çağdaş “ö le le . T. Yü el, T a s. .
İsta ul: Hü i et Vakfı Ya ı la ı. Gü doğdu-Lakutoğlu, H. , Ma h . Ergenin
Ke di i İfade Şekli: A go, Kuze Eksp es.
Ba thes, ‘. . Yazı e Yo u : ‘o ald Ba thes da http://www.kuzeyekspres.com.tr/ergenin-kendini-
“eç e Yazıla . T. Yü el, T a s. . .Bası . İsta ul: ifade-sekli-argo-12992yy.htm
Metis Ya ı la ı.
Hall, “. . Ye el e Kü esel: Kü eselleş e e
Batı, U. . Bi A la Ya at a “ü e i e İdeolojik Et iklik . I G. “eçki , Ü. H. Yolsal, Ed , Kültü
Yapı Ola ak ‘ekla la ı Göste ge ili sel Bi Bakış Kü eselleş e e Dü a “iste i: Ki lik Te sili i
Açısı la Çözü le esi. C.Ü. “os al Bili le De gisi, Çağdaş Koşulla ı -61). Ankara: Bilim ve Sanat
29(2), 175-190. Ya ı la ı.
Bou dieu, P. . P atik Nede le . H. Tufa , T a s. . Ha şıoğlu, B. A. . Fast Food Ü ü le i “atı Ala
İsta ul: Kesit Ya ı ılık. Tüketi ile i Yaşa Ta zla ı ı Beli le e e Yö elik Bi
Bou dieu, P. & Wa ua t, L. J. D. . Düşü ü sel Bi Uygulama. International Journal of Economic and
A t opoloji İçi Ce apla . N. Ökte , T a s. . İsta ul: Administrative Studies, 6(11), 18-34.
İletişi . İ al, A. . ‘ola d Ba thes: Bi A a t-Ga de Yaza ı.
Bou se, M. & Yü el, H. . İletişi Bili le i i İletişi A aştı ala ı . , -38.
“e ü e i. “. Kı geze , Ed. . İsta ul: A ı tı. http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/23/665/8473.p
Ce la , D. . Tü k Dili i Ko u ası TBMM df
A aştı a Ko is o u a su ul ak üze e Kadı A go “özlüğü. t . Ba a .
hazı la ıştı . Müfettişle De eği ‘apo u. http://ikra4.tripod.com/kadinargo/b.html

14
 Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences
Güzel ve Karakurt, 2016: 02 (04)
Balka ve Yakı Doğu Sosyal Bili ler Dergisi

Kapta , Y. . Kü esellik e Ye ellik A ası da ‘ekla Toronto London: McGraw-Hill Book Company.
Adaptas o la ı: “ i ke s Ö eği , , -35. http://home.wlu.edu/~levys/courses/anth252f2006/
http://ilef.ankara.edu.tr/wp- saussure.pdf
content/uploads/id_2_2_ulakbim.pdf Saussure, F. (1990). Sign and Language, Culture and
Kell e , D. . Popula , Cultu e a d Co struction of Society, Contemporary Debates. C. J. Alexander & S.
Post ode Ide tities . Mode it a d Ide tit . Ed. “. Seidman (Ed). Cambridge University Press, 55-63.
Lash-J Friedman. Cambridge: Blackwell, (141-177). Sonay, T., H. (ty). Retrieved from
Küçüke doğa , ‘. Dili izde Uta a ı ‘ekla http://www.iasj.net/iasj?func=fulltext&aId=37791
Ka pa ası ı Göste ge ili sel Açıda To u , Y. . Di a u Lûgati t-Tü k te Tü ki e
Çözü le esi. The Tu kish O li e Jou al Of Desig , Tü kçesi Ağızla ı a De e İle İlgili “öz Va lığı Üze i e.
Art and Communication–TOJDAC, 1(1), 26-34. Turkish Studies - International Periodical For The
http://acikerisim.iku.edu.tr:8080/jspui/bitstream/114 Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,
13/705/1/tojdac_v01i104.pdf 7(1).
Me gü, M. . ‘ekla “loga la ı e Tüketi i )ih i . http://turkishstudies.net/Makaleler/905390501_111
İletişi Fakültesi De gisi, , -121. _torunyeter_1995-2002.pdf
http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuifd/article/vie Tosu , C. . Dil )e gi liği, Yozlaş a e Tü kçe.
wFile/1019012333/1019011569 Journal of Language and Linguistic Studies, 1(2).
Nilüfe ‘eh e lik e A aştı a Me kezi. . Dil e http://dergipark.ulakbim.gov.tr/jlls/article/viewFile/5
Ko uş a Güçlüğü T.C Milli Eğiti Baka lığı Bu sa. 000084130/5000078230
http://niluferram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/16/1 Tü kçe Bilgisi. . Tü kçe Ka ak Gü lüğü/‘ekla
4/879415/dosyalar/2014_01/16093342_dlkonuma.p Ya atı ıla ı De eği.
df http://turkcebilgisi.blogspot.com.tr
Oda aşı, Y. & Gülfida B.. . Tüketi i Da a ışı. . Uça “üpü ge Kadı İletişi e A aştı a De eği.
Baskı. İsta ul: MediaCat. . De ok asi Ya ı da/De o a o Ai P ojesi.
Peirce, C. (1984).Writings of Charles S. Pierce, Volume 2. http://ucansuperge.org
Bloomington: Indiana University Press. Voloshinov, V. N. (1973).Marxism and the Philosophy of
Püsküllüoğlu, A. . P i at . Tü kçe “özlük. Language. (L. Matejka & I. R. Titunik, Trans.). New
.Bası , İsta ul: Ca Ya ı la ı. York: Seminer Press.
‘ekla Ya atı ıla ı De eği e Gu u Ve e Ödül! (2010). Willia so , J. . ‘ekla la ı Dili: ‘ekla la da
‘ekla Ya atı ıla ı De eği. A la e İdeoloji. A. Fethi, T a s. . A ka a: Ütop a
http://www.ryd.org.tr/Reklam_Yaraticilari_Dernegin Ya ı e i.
e_Gurur_Veren_Odul_-content-n-5-1.html Yıl az, M. A. . Dil )ekası. İsta ul: Akis Kitap.
‘ifat, M. . Göste ge ili i ABC si. . Bası . ‘ekla la İçi E işi :
İsta ul: “a Ya ı la ı.
“ i ke s ‘ekla Fil i. . Muazzez A a ı e Gö ül
“ağol, G. . Tü k Kültü ü de A go. I E. G. Naskali & Yazar- “ i ke s ‘ekla ı .
G. “ağol Ed. , Tü k Kültü ü de A go. Tü kista e https://www.youtube.com/watch?v=b5t6iHI25Wc
Aze a a A aştı a Me kezi Ya ı ı. Haa le : “OTA.
http://turkoloji.cu.edu.tr/pdf/gulden_sagol_yuksekka Elido ‘ekla Fil i. . Doğa ı E e jisi .
ya_argo_sozlukleri.pdf https://www.youtube.com/watch?v=jRISTQbLO-Y
Saussure, F. C. (1995). In C. Bally & A. Sechehaye (Ed.), KFC ‘ekla Fil i. . Halı “aha.
W. Baskin (Trans.). General Linguistics. New York https://www.youtube.com/watch?v=fTivlg1F5ms

15