Anlatım Teknikleri

1. Gösterme Tekniği: Anlatıcının/yazarın devre dı ı kaldı ı, okurun karakterlerle do rudan bir araya
getirildi i bir anlatım tekni idir. (diyalog, iç konu ma, bilinç akı ı)

2. Tahkiye etme / anlatma (ki i tanıtımı, olay anlatımı, geriye dönü , iç çözümleme,
özetleme)

3. Pasti

4. Parodi

5. roni

1. Gösterme (Sahneleme):
Olaylar, ki iler, varlıklar okuyucuya do rudan sunulur. Anlatıcı, okuyucu ile eser arasına girmez.
Okuyucunun dikkati eser üzerinde yo unla ır.

Bu teknikte ki ilerin konu maları ve hareketleri yansıtılarak okuyucunun kendisini eserin kurmaca
dünyasında hissetmesi sa lanır.

Gösterme tekni i; diyalog, iç konu ma veya bilinç akı ı eklinde olabilir.

a. Diyalog:

Kahramanların kar ılıklı konu malarına dayanan anlatım tekni idir. Metne akıcılık kazandırır. Diyalog
tekni inde konu malar, kitabi de ildir. Kahramanlar, sosyal statülerine uygun biçimde konu turulur.

“— hsan, hsan karde im. Dönmeye çalı ıyor fakat aynı hırıltı. Saat, sabahın dördü... Büyük seyyarın
önündeyiz. Çadıra ko uyorum. Genç bir doktor, çadırın içini dı ını istila eden sedyelerde pansuman yapıyor.

— Alay Kumandanı hsan Bey vuruldu, getirdik, Hem ire Ay e yok mu?

— Mustafa Çavu sedyeciler, hey! Kumandanı Hem ire Ay e’nin çadırına götürelim, burada yer yok.”
(Halide Edip Adıvar, Ate ten Gömlek)

b. ç Konu ma:

Kahramanların içsel konu malarını aktarmaya dayanan anlatım tekni idir.

ç konu ma tekni inde, kahramanın duygu ve dü ünceleri sesli dü ünme eklinde yansıtılır. Bu anlatım
tekni inde kahraman, kar ısında biri varmı gibi kendi kendine konu ur.

Bu kedi, tahta masanın üstüne çıkmı , köpe ime durmadan homurdanacak mı? Sandalyenin üstün- deki
vi neçürü ü rengindeki delik çoraplar... Asmanın yaprakları daha yemye il. Bizim bahçedeki kurudu bile.
Deniz, Bozburun’a do ru ba ını almı gidiyor. Uzaklarda görünen, stanbul’un neresi kim bilir? Sesler
neden gelmiyor? (Sait Faik Abasıyanık, Son Kuşlar)

Sayfa 1 / 4
İ
İ
ş
İ
İ
ş
ğ
ğ
ş
ğ
ğ
ş
İ
ş
ş
ğ
ş
ş
ğ
ş
İ
ş
ğ
ş
ş
ğ
ş
ş
ş
ş
ğ
ş
ş
ğ
ş
ş
ş
ğ
ğ
ş
ş
ş
ğ
ş
ş
ş
ş
ş
ş
ğ
ş
ş
ş
ğ
ş
ş
ş
ş
İ
ş
ğ
ş
ş
ğ
ş
 c. Bilinç Akı ı:

Genellikle XX. yüzyıl modern roman ve hikâyesinde kullanılmı bir anlatım tekni idir.

Bu teknikte de iç konu mada oldu u gibi ki ilerin iç dünyaları, zihinlerinden geçirdikleri do rudan o
ki ilerin a zından, kendi kendilerine konu maları eklinde verilir.

Kahraman anlatıcı ve bakı açısı söz konusudur ancak bilinç akı ında iç konu madan farklı olarak cümleler
arasında mantık ili kisi zayıftır.

Daha çok serbest ça rı ım yoluyla bir dü ünceden bir ba ka dü ünceye atlanır.

Bu teknikte dı dünyaya ait nesneler, motifler bilinçaltını harekete geçiren serbest ça rı ım ögeleri olarak
i lev görür. Bilinç akı ı ile iç konu ma tekni i genellikle iç içe kullanılır.

"Gazete dediniz de aklıma geldi: Nermin yeme e bekler beni... Müsaadenizle. Espri yaparak kurtulamazsın,
koltukta söz verdin. Vazgeçiyorum; bütün insanlı ın önünde e ilerek özür diliyorum: beni yanlı lıkla
çıkardılar sahneye. Ben yoldan geçen... Bütün sorumluluk sende. Hayır de il. Benden paso; çocuk da daha
altı ya ını doldurmadı biletçi amcası. Evet çocuklar da bekliyor. Paramı geri istiyorum; yanlı filme
gelmi im. Görüyorsun, benim gibi bir insandan hayır gelmez. Ölü evinde oturmu ... Yataktan fırlayarak
kalktı, pencerenin önüne gitti.” (O uz Atay, Tutunamayanlar)

2. Tahkiye etme / Anlatma:

ki i tanıtımı,

olay anlatımı,

geriye dönü ,

iç çözümleme,

özetleme

a. Geriye Dönüş

Olay örgüsü normal, kendi zaman akı ında devam ederken anlatıcının zaman atlayarak geçmi e
yönelmesiyle olu an anlatım tekni idir. Bu teknikle okur bilgilendirilir.

“Dereden, tepeden uzun uzun konu tuk. Bu arada her gün, sabahın be inde çalar saatin sesiyle uyandı ını,
gaz oca ına çaydanlı ı oturttu unu, bula ıkları yıkadı ını, çar ıdan ekmek peynir aldı ını, altıya do ru
karde lerinin karnını doyurup altı buçukta omuz omuza i çi kalabalı ıyla vapura binip yedide köprüye
geldi ini, yediyi çeyrek geçe de atölyede i ba ı yaptı ını ö rendim.” (Orhan Kemal, Harika Çocuk)

Sayfa 2 / 4
ş
ş
ş
ğ
ş
ş
ş
ğ
ğ
ş
ş
ş
ş
ş
ğ
ğ
ş
ş
ş
ş
ğ
ğ
ğ
ğ
ş
ş
ş
ş
ş
ş
ş
ş
ğ
ş
ğ
ğ
ş
ğ
ğ
ş
ş
ğ
ğ
ş
ş
ş
ş
ğ
ş
ğ
ş
ş
ğ
ğ
ğ
ş
ğ
ş
ş
ş
ğ
ğ
 b. İç Çözümleme

Karakterin iç dünyasının, kafasından geçenlerin anlatıcı/yazar tarafından verildi i anlatım tekni idir. nsanı
çok yönlü vermeye yarayan bir tekniktir. Özellikle psikolojik tahlillerde kullanılır.

“Odasına girince kapıyı kapadı. Bo azı dü ümleniyordu. Kendini tuttu ve a lamadı. Belki son defa gördü ü
odasının her tarafına baktı. Yutkundu. A zında yine bir kuruluk vardı. Çok mu heyecanlıyım?” diye sordu
kendi kendine. Evet, bir isyan var içinde. Babasına kar ı de il. Kime kar ı oldu unu anlamıyor. Evden
hemen çıkıp gitmeyi dü ündü. Evden ve memleketten. Sabahleyin pasaport için te ebbüs etmek. Feriha ile
beraber, on gün sonra, Paris. Artık tereddüde lüzum var mıydı?” (Peyami Safa, Yalnızız)

c. Özetleme

Zaman kazandıran ve anlatıcıya daha çok eyi anlatma olana ı sunan bir anlatım tekni idir. Sayfalarca
anlatılacak olay, bu teknik sayesinde kısa bir ekilde verilir.

“Ak am hızlı indi. O evde ya anan yıllar boyunca, ak amın en önce bu eve girdi ini, güne in ise hiç
u ramadı ını, yapılan türlü sava ımlara kar ın farelerin bitmedi ini, hatta zaman zaman, kedilerimizin en
güzel yavrularının onlara yem olmasını ola an kar ılamayı, öte yandan bu evi sevmeyi, günü geldi inde
kapalı kapılarının, indirilmi perdelerinin güvenlik getirdi ini, açık kapısının ardından sızan ı ı ın ardında
iyi eyler oldu unu dü ünmeyi ö rendik. Büyüdük o evde. Herkes bir kapıyı açıyor ve yeni ko ulların
ortasına atılıyordu. Zorunlu bir eydi bu.” (Ayla Kutlu, Islak Güne )

3. Pasti

Yazarın, ba ka bir yazarın ya da edebî türün dil ve anlatım özelliklerini taklit etmesiyle olu an anlatım
tekni idir. Edebî türlere özgü söyleyi tarzları yazar tarafından metnin temel üslubu olarak kullanılır.
Postmodernist yönelimde kullanılan bir metinler arasılık tekni idir.

"Onlar uçmasın diye çalılarını tutarken ehirdeki tüm ku lar toplanıp naylon tahta evler mahallesine
geldiler. Konduların üstünde e ri e ri uçarak ku olmaya, kanat takmaya heves eden çatılara güldüler. Cik
cik çatıcık uçsana / Be ikten kanat taksana / Bize bir bebek atsana / Cik cik bebecik cik cik / Ku lar günlerce
konduların üstünde e ri e ri döndüler. Döne ötü e konduların yerini belli ettiler. Onlar “cik cik bebecik”
diye uçarken yıkımcılar mahalleye geldiler.” (Latife Tekin, Sevgili Arsız Ölüm)

4. Parodi

Yazarın bir metnin konusunu örnek almasıyla olu an bir anlatım tekni idir. Böylece bir metinden yeni bir
metin olu turulur. Postmodernist yönelimde kullanılan bir metinler arasılık tekni idir.

Orhan Pamuk’un Benim Adım Kırmızı romanında kimi konuları Umberto Eco’nun Gülün Adı adlı
romanından alması, Turgut Özakman’ın Sarıpınar -1914 adlı oyununda konuyu Re at Nuri Güntekin’in
De irmen adlı romanından alması parodiye örnek verilebilir.

Sayfa 3 / 4
ğ
ğ
ş
ş
ğ
ş
ş
ğ
ş
ğ
ğ
ş
ş
ş
ğ
ş
ş
ğ
ş
ğ
ş
ğ
ğ
ş
ğ
ş
ş
ğ
ğ
ş
ş
ş
ş
ş
ş
ş
ş
ş
ğ
ğ
ğ
ğ
ğ
ş
ğ
ş
ğ
ğ
ğ
ğ
ğ
ş
ş
ğ
ş
ş
ş
ş
ğ
ş
ğ
ğ
İ
ğ
 5. roni
Yazarın, örnek aldı ı bir metnin biçim ve içerik özelliklerini, kurgu tekniklerini alaya almak ya da okuru
e lendirmek amacıyla de i tirip gülünç ve e lendirici eser ortaya çıkarmasını sa layan tekniktir.
Postmodernist yönelimde kullanılan bir metinler arasılık tekni idir.

“Bu masal çok yeni uydurulmu bir masal oldu u için pek çok kimse bilmiyor. Masalı yeni duyanlar da onu
ba kalarına anlatmaya kalktıklarında ellerine yüzlerine bula tırıyorlar. Birçok yerine de yeni bölümler
uyduruyorlar. Bir kez uydurmaya ba layınca ise - imdi oldu u gibi- uydurdukça uyduruyorlar.” (Adalet
A ao lu, Sen Ey Kutsal I ık)

Sayfa 4 / 4
ğ
ğ
İ
ş
ğ
ğ
ğ
ş
ş
ş
ş
ğ
ğ
ş
ğ
ş
ğ
ğ