METODA

ELEMENTÓW
SKOŃCZONYCH
Na podstawie:
J. Zielnica „Wytrzymałość materiałów”
Wyd. Pol. Poznańskiej, 1996
Zadanie brzegowe (brzegowo-początkowe):

Problem opisany równaniem lub układem

równań różniczkowych, zwykle o pochod-nych
cząstkowych z warunkami jednoznaczności:

• warunki geometryczne
• warunki fizyczne
• warunki brzegowe
• warunki początkowe
 MES:

Numeryczna metoda przybliżonego

rozwiązywania zadań brzegowych
(brzegowo-początkowych)

• Podział (dyskretyzacja) układu na pewną ilość

elementów skończonych.

• Zastąpienie układu równań różniczkowych

układem równań algebraicznych (zmienne ciągłe
wyraża się za pomocą wartości węzłowych oraz
funkcji kształtu).
 Przykłady elementów skończonych
•Element skończony – prosta figura geomet-
ryczna (płaska lub przestrzenna), dla której
określone zostały wyróżnione punkty zwane
węzłami,
• Węzły - w wierzchołkach elementu skończonego;
- mogą być również na bokach i we wnętrzu.

• Węzły tylko w wierzchołkach - element liniowy.

W innych przypadkach - elementy wyższych rzędów.

•Liczba funkcji kształtu w pojedynczym elemencie

skończonym jest równa liczbie jego węzłów.

• Funkcje kształtu są zawsze tak zbudowane, aby w

węzłach których dotyczą ich wartości wynosiły „1”,
a pozostałych węzłach przyjmowały wartość „0”.
Element prętowy:

x dx
F1 F2=F1

1 L 2

dx
∂N
N N+ dx
∂x
q(x)

∂N
+ q( x) = 0
∂x
 ∂u 1 N
ε= ε= σ σ=
∂x E A

∂u
N = EA
∂x

∂N ∂u 2
∂x
+ q( x ) = 0
EA 2 + q (x) = 0
∂x
Funkcje kształtu:

⎧ u1 ⎫
u = N 1u1 + N 2u 2 u = [N 1 N 2 ] ⎨ ⎬
⎩ u2 ⎭

funkcje kształtu ⎛ x⎞ x
N 1 = ⎜ 1 − ⎟, N2 =
dla el. prętowego: ⎝ L⎠ L

∂ 2
⎧ u1 ⎫
EA 2 [N 1 N 2 ] ⎨ ⎬ + q( x ) = 0
∂x ⎩ u2 ⎭
 Metoda Galerkina:
⎛ x⎞ x
N1 = ⎜1− ⎟, N2 =
⎝ L⎠ L

L L
⎧ 1⎫
N ∂ 2
⎧ 1⎫
u ⎧ N1 ⎫
∫ ⎨⎩ N 2 ⎬⎭EA ∂x 2 [N1 N 2 ] ⎨⎩ u2 ⎬⎭dx + ∫ ⎨⎩ N 2 ⎬⎭q( x)dx = 0
0 0

∂2N j ∂N i ∂N j
tw. Greena: ∫ N i dx = − ∫ dx
∂x 2
∂x ∂x

⎡ ∂N ∂N 1 ∂N 1 ∂N 2 ⎤⎥
⎢ 1
L⎢ L
⎢ ∂x ∂x ∂x ∂x
⎥ ⎧ 1⎫
u ⎧ N1 ⎫
EA∫ ⎢
⎥
⎥dx ⎨ ⎬ − q( x ) ∫ ⎨ ⎬dx = 0
⎢ ∂N 2
0⎢
∂N 1 ∂N 2 ∂N 2 ⎥
⎥
⎩ u2 ⎭ 0⎩
N2 ⎭
⎢⎣ ∂x ∂x ∂x ∂x ⎥⎦
 ⎛ x⎞ x
Po scałkowaniu: N1 = ⎜1 − ⎟,
⎝ L⎠
N2 =
L

⎡ ⎤ ⎡ ⎤
⎢1 − 1⎥ ⎢L⎥
⎢L L ⎥ ⎧ u1 ⎫ ⎢2⎥ ⎧0⎫
⎨ ⎬ − q( x ) =⎨ ⎬
⎢ ⎥ ⎢ ⎥
EA ⎢ ⎥ ⎢ ⎥
⎢
− L1
⎢
1 ⎥
⎥
⎩ u2 ⎭ ⎢L⎥
⎢ ⎥
⎩0⎭
⎢⎣ L ⎥⎦ ⎢⎣ 2 ⎥⎦

Uwzględniając siły skupione F1 i F2:

⎡ ⎤
⎢1 − 1⎥
⎢L L⎥ ⎧ u1 ⎫ ⎧ F1 ⎫
⎨ ⎬=⎨ ⎬
⎢ ⎥
EA ⎢ ⎥ Keu=F
⎢
− L1
⎢
1 ⎥ ⎩ u 2 ⎭ ⎩ F2 ⎭
⎢⎣ L ⎥⎥
⎦
Dla układów liniowo-sprężystych:

KeU=F
Ke - globalna macierz sztywności układu
U - wektor przemieszczeń węzłowych
F - wektor sił węzłowych

Globalną macierz sztywności uzyskuje się

poprzez „zszywanie” macierzy sztywności
dla poszczególnych elementów (agregacja).
Agregacja macierzy:

...
 Tworzenie modelu:
• Elementy mogą się łączyć tylko w węzłach;
• Siły i momenty można zadawać tylko w węzłach;
• Podpory można umieszczać tylko w węzłach;
• Obciążenia ciągłe zastępujemy obc. skupionymi;
• Podparcia ciągłe zastępujemy podparciami w
węzłach;
• Odległości między węzłami przyjmujemy w miarę
równomierne;
• Różnica między numerami węzłów w elemencie
powinna być minimalna;
• Układ nie może tworzyć mechanizmu.
Macierz sztywności dla el. prętowego:
y
v2 2’

∆L
L+
y2 2
1’ L u2
v1
y1
1 u1

x
x1 x2

x2 − x1 y2 − y1
c = cosα = s = sinα =
L = (x2 − x1) + (y2 − y1)
2 2
L
,
L

∆L = (u2 − u1)c + (v2 − v1)s

 N
V2
2 H2
L

H1 1
α

V1
N

⇒ N = [(u2 − u1)c + (v2 − v1)s]

NL EA
∆L =
EA L ε = Bu
⎡u1 ⎤
1 ⎢v ⎥
B = [−c -s c s] u=⎢ 1⎥
L ⎢u2 ⎥
⎢ ⎥
B - macierz geometryczna ⎣v2 ⎦
 N = EAε = EABu= Cu
C - macierz sił węzłowych

Zależność między siłą wewnętrzną N

i siłami węzłowymi Vi i Hi:
⎡H1 ⎤ H1 = −Nc, V1 = −Ns, H2 = Nc, V2 = Ns
⎢V ⎥
F= ⎢ 1 ⎥
⎢H2 ⎥
⎢ ⎥ 1
B = [−c -s c s]
⎣V2 ⎦ L
F = BTLN =BTLEABu
 ⎡H1 ⎤ ⎡a11 a12 a13 a14 ⎤ ⎡u1 ⎤
⎢V ⎥ ⎢a a22 a23 a24 ⎥ ⎢v ⎥
F= ⎢ 1 ⎥
= B LN = B LEABu =
T T ⎢ 21 ⎥ ⎢ 1 ⎥ = Keu
⎢H2 ⎥ ⎢a31 a32 a33 a34 ⎥ ⎢u2 ⎥
⎢ ⎥ ⎢ ⎥ ⎢ ⎥
⎣V2 ⎦ ⎣a41 a42 a43 a44 ⎦ ⎣v2 ⎦

⎡a11 a12 a13 a14⎤ ⎡ c2 cs − c2 − cs⎤

⎢a ⎥ ⎢ 2⎥
⎢
a22 a23 a24 EA⎢ cs
⎥= s − cs − s ⎥
2
Ke = 21

⎢a31 a32 a33 a34⎥ L ⎢− c2 − cs c2 cs ⎥

⎢ ⎥ ⎢ 2 ⎥
⎣a41 a42 a43 a44⎦ ⎣− cs − s cs s ⎦
2
Globalna macierz sztywności:
y F1
2 2 3 6 5 F2
(3,4) (5,6) (9,10)

l3 1 5 7
3

1 (1,2) 4 4 (7,8)
x
l1 l2

⎡a11
(3)
a12
(3)
a15
(3)
a16
(3)
⎤ ⎡a55
(5)
a56
(5)
a57
(5)
a58
(5)
⎤
⎢ (3) (3) ⎥ ⎢ (5) (5) ⎥
⎢a21 a22 a25 a26 ⎥
(3) (3)
⎢a65 a66 a67 a68 ⎥
(5) (5)
Ke = (3)
(3)
Ke = (5)
(5)
⎢a51 a52
(3)
a55
(3)
a56
(3)
⎥ ⎢a75 a76
(5)
a77
(5)
a78
(5)
⎥
⎢ (3) (3) ⎥ ⎢ (5) (5) ⎥
⎣a61 a62 a65 a66 ⎦ ⎣a85 a86 a87 a88 ⎦
(3) (3) (5) (5)
 ⎡a11
(3)
a12
(3)
. . a15
(3)
a16
(3)
. . . . ⎤
⎢ (3) ⎥
⎢a21 a22 a25 a26
(3) (3) (3)
. . . . . . ⎥
⎢. . . . . . . . . . ⎥
⎢ ⎥
⎢. . . . . . . . . . ⎥
⎢a51
(3)
a(3)
. . a +a
(3) (5)
a +a
(3) (5)
. . . . ⎥
K(10x10) = ⎢ (3) 52 55 55 56 56
⎥
⎢a61 a(3)
62 . . a +a
(3)
65
(5)
65 a +a
(3)
66
(5)
66 . . . . ⎥
⎢. . . . . . . . a57
(5) (5) ⎥
a58
⎢ ⎥
⎢. . . . . . . . a67
(5)
a68 ⎥
(5)

⎢. . . . . . a75
(5)
a76
(5)
a77
(5) (5) ⎥
a78
⎢ ⎥
⎢⎣ . . . . . . a85
(5)
a86
(5)
a87
(5)
a88 ⎥⎦
(5)
 Uwzględniając warunki brzegowe:
F1
y
F2
u1 = u2 = u3 = u8 = 0
2 2 3 6 5
(3,4) (5,6) (9,10)

l3 1 5 7
3

⎡1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ⎤ ⎡ u1 ⎤ ⎡0⎤
1 (1,2) 4 4 (7,8) ⎢0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 ⎥ ⎢ u2 ⎥ ⎢0⎥
l1 l2 x ⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢ ⎥
⎢0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 ⎥ ⎢ u3 ⎥ ⎢0⎥
⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢ ⎥
⎢0 0 0 . . . . 0 . .⎥⎢ . ⎥ ⎢0⎥
⎢0 0 0 . . . . 0 . .⎥⎢ . ⎥ ⎢0⎥
⎢ ⎥⎢ ⎥ = ⎢ ⎥
⎢0 0 0 . . . . 0 . .⎥⎢ . ⎥ ⎢ F1 ⎥
⎢0 0 0 . . . . 0 . .⎥⎢ . ⎥ ⎢0⎥
⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢ ⎥
⎢0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 ⎥ ⎢ u8 ⎥ ⎢0⎥
⎢0 0 0 . . . . 0 . .⎥⎢ . ⎥ ⎢F ⎥
⎢ ⎥⎢ ⎥ ⎢ 2⎥
⎢⎣ 0 0 0 . . . . 0 . . ⎥⎦ ⎢⎣ . ⎥⎦ ⎣⎢ 0 ⎥⎦

Wartości niezerowe
Wyznacza się kolejno:

• przemieszczenia: u4 , u5 , u6 , u7 , u9 , u10

• odkształcenia: ε = Bu

• siły wewnętrzne: N = EAε = EABu = Cu

N
• naprężenia: σ=
A

w poszczególnych prętach układu

Element płaski trójkątny:
y VC
vC HC
C
uC

VA
vA
HA
A VB
uA
vB
HB
B uB
x