PAGSUSURI NG KARUNUNGAN SA PAGGAMIT NG WIKANG FILIPINO

AT IMPLIKASYON NITO SA PAKIKIPAG KOMUNIKASYON NG MGA

NASA IKALAWANG TAON SA KOLEHIYO NG MGA ESTUDYANTE NG
NURSING SA MARYHILL COLLEGE S.Y.2023-2024

Bilang Pagtupad sa Pangangailangan sa Asignaturang Filipino 2

Ipinasa nina:
Adobas, Aaron Jade Paulo G.
Olase, Jerick
Talavera, Louie Zues
Mendoza, Sam
Cea, Hannah

Ipinasa kay:
Miss, Maria Aloha Abril

Mayo 2024
 INTRODUKSYON

Saligan sa Pag-aaral

Komunikasyon ang nagsisilbing tulay upang magkaunawaan at makipag-ugnayan sa

bawat isa. Ito ay paraan upang mas maunawaan at maintindihan natin ang pananaw at opinyon
ng ibang tao.Upang maipahayag, maihatid at maibigay ang impormasyon sa mabisang paraan.
Nagsisimula ang komunikasyon sa paggamit ng wika, dito naipahahayag natin ang ang ating
saloobin gamit ang mga salita. Mahalaga ito upang mag ka konekonekta tayo sa bawat isa.

Ayon sa Word Press.com (n.d.), sinasabi na ang wika ang nagsisilbing tulay sa mabisang
komunikasyon, mas epektibong pakikipagtalastasan at mas epektibong pakikipag- ugnayan. Sa
pamamagitan ng paggamit ng wika malaya nating naipapahayag ang ating saloobin at kaisipan
hinggil sa mga bagay- bagay. Ang wika ay isa ring napakahalagang instrumento sapagkat ito
ang naging tulay sa pagkakabuklod buklod ng mga mamamayan ng isang bansa. Pinagtibay
nito ang diwa ng pagkakaisa at pagkakaintindihan ng mga mamamayang nasasakupan. Bukod
dito, ang pagkakaroon din ng sariling wika ay nakakatulong sa pag-angat ng ekonomiya ng
isang bansa. Kung kaya, bilang isang kabataan ng bagong henerasyon dapat nating
pangalagaan at tangkilikin ang wikang sariling atin.

Wikang filipino ang madalas na gamitin natin sa pakikipagkomunikasyon. Ginagamit natin

ito kung saan saan: sa Paaralan, sa palengke, sa pagsasakay ng sasakyan, sa pagbibili ng
pagkain, tuwing babati tayo, at pati narin hospital tuwing tayo'y nakikipag-usap sa ating
pasyente. Wikang Filipino ay tunay na makikita at maririnig mo kung saan saan at kasa-kasama
mo sa pang araw-araw.

Kaya naman, Malinaw ang nakasaad sa Artikulo XIV Seksyon 7 ng Saligang Batas ng
Pilipinas, “Ukol sa mga layunin ng komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang opisyal ng
Pilipinas ay Filipino at, hangga’t walang ibang itinatadhana ang batas, Ingles. Ang mga wikang
panrehyon ay pantulong na mga wikang opisyal sa mga rehiyon at magsisilbi na mga wikang
panturo roon.” Ibig sabihin, Filipino ang wikang prayoridad sa komunikasyon, hindi lamang sa
paaralan, kundi maging sa pamahalaan. Hindi dapat makahigit sa Filipino ang Ingles (Salvador,
M.A., 2022).
 Ang Filipino o Pilipino ay ang kombinasyon ng Tagalog at iba pang mga lokal na dialekto
at wika. Ang Tagalog ang opisyal na pambansang wika at sinasalita ng 23% ng Pilipinas. Upang
matuto ng Filipino kailangan mong magkaroon ng kaalaman tungkol sa Tagalog bilang ang
pagkakaiba lamang sa pagitan ng dalawang ay terminologies. Ang Filipino ay isang
pagsasamasama ng lahat ng mga lengguwaheng Pilipino, diyalekto, Sanskrit, Espanyol, at
Pranses na magkakasama. Ang Ingles ay itinuturo sa antas ng elementarya at mas mataas na
antas sa mga paaralan kaya ang mga tao ay nagsasalita ng Tagalog na may mga salitang
Ingles at sa puntong ito ang wikang ito ay nagiging Pilipino (Estrellado, L., 2018).

Gayunpaman marami pa rin sa ating mga pilipino ang di marunong gumamit ng wikang
Filipino sa tamang gamit. Hanggang ngayon nga, marami pa rin ang hindi nakaaalam na ang
Filipino ang pambansang wika. Patuloy pa ring ginagamit ang salitang Filipino bilang nationality
at hindi bilang language. Dapat maiwasto ito para naman ang mga susunod na hinerasyon ay
hindi na malito. Ang tao sa Pilipinas ay Pilipino at ang kanilang pambansang wika ay Filipino.
Maraming Pilipino ang hindi marunong mag-Filipino. At nakakahiya ang nangyayaring ito
sapagkat kung ano pa ang pambansang wika, doon marami ang mahina. Ang nangyayari
ngayon, mahina na sa Filipino ang mga Pilipino pero mahina pa rin sa English (Philstar, 2008).

Ayon sa Tomasinoweb (2020), Kung susuriing mabuti, mas prominente sa kolehiyo ang
mga asignaturang may kinalaman sa agham, partikular na sa teknolohiya, at matematika. Mas
binibigyang priyoridad din ng pamahalaan ang paglinang sa mga kasanayang ito lalo na sa
kasalukuyang panahon. Sa pagtagal din, ang mga asignaturang MAPEH at ekonomiks ay
itinuturo na sa wikang Ingles. Isama pa rito ang mga alituntunin sa mga paaralan tulad ng
“English-only policy”, at tiyak na maisasantabi ng isang bata ang kalinangan sa wikang Filipino.

Ayon pa kay Timbreza. (1987), Ang pagpapaunlad ng Filipino ay sa pamamagitan ng paggamit

lamang. Ito'y alinsunod sa pakiwari ng mga dalubwika na hindi uunlad ang alinmang wika kung
hindi ito gagamitin. Dahil dito, ang pakiwaring pabayaan munang umunlad ang wikang Filipino
bago ito gamitin ay isang uri ng pag-iwas sa tungkuling makibahagi sa pagpapaunlad ng ating
wika. Ang tanging dahilan kung bakit maraming salitang Ingles ang wala pang katapat o
katumbas na salitang Filipino ay sapagkat sa loob ng matagal na panahon ay itinigil ang
paggamit nito. Ginamit at ginagamit pa rin ang wikang Ingles, kung kaya't ito ang puspusang
umunlad. Ito ang yumabong at lumawak; samantalang ang wikang Filipino ay mistulang naluoy
at napuril dahil sa di-paggamit.
Alinsunod dito, Isa sa mga hamon na kinakaharap ng mga mag-aaral sa pagsasalita gamit ang
wikang Filipino ay paghalo ng ibang wika, tulad ng Ingles na naging isang kulturang popular.
Ayon kina Aroco, Valdez, Viloria, at Wapan (2019), pormal itong kinilala bilang “conyo” na
kombinasyon ng mga wikang Ingles at Filipino. Kapansin-pansing nagiging normal na ang
ganitong pakikipagtalastasan ngunit hindi naman dapat lalo na sa mga pormal na usapan o
sitwasyon.

Sa kabilang banda, Ayon kay Torres R.J., (n.d.), Sa panahon ng pandemya, naging
malaking bahagi ang wikang Filipino at mga katutubong wika. Nagkaroon ng pagkakaintindihan
at pagkakaunawaan saan mang sulok ng bansa. Mas pinili na gamitin ang mga simpleng
pananalita o ang kanilang katutubong wika o dialekto na mas higit na naiintindihan ng
nakararami sa isang komunidad. Dahil dito mas naging bukas ang pagkakaisa at
pagtutulungan.

Alinsunod dito, Ayon kay Noblejas, N. (n.d.), mahalaga ang pagsasalin sa kontekstong
Filipino sa aspekto ng pananaliksik. Tunay na ito ay paraan din upang maibahagi at
makapagbahagi ng karunungan sa lahat ng tao sa buong bansa. Ang pagsasalin rin sa
kontekstong Filipino ay pagtitiyak na aksisibol ang mga kaalaman at katuruan mula sa ibat
ibang disiplina ng siyensya at pananaliksik sa kontemporaryong panahon. Maihahalintulad ito
sa sa artikulo ni Jesus Ramos na Pagsasalin Tungo sa Pagpapayaman ng Wikang Pambansa,
binibigyang halaga ni to ang pagsasalin bilang agham disiplinang lumilitaw at makatotohanan sa
mga disiplinang gaya ng medisina, batas, matematiks, histori at iba pang disiplina sa
humanidades, natural na sayans, sosyal sayans at marami pang mga disiplina sa pagpapatuloy
sa binanggit nyang motibong unibersalismo at pagsasakatutubo ng sa gayon ayon sa kaniya ay
maging ganap na translatable na ang wikang Filipino tungo sa istandardisasyon, popularisasyon
at paggamit nito sa kapakinabangan ng sambayanan.

Ayon pa kay Metrillo. (2018), Napag-alaman na ang paminsan-minsang paggamit ng

wikang Filipino ng mga mag-aaral sa maraming paraan habang nasa paaralan. Ito ay nilayon
upang pasiglahin ang pakikipag-ugnayan ng mga mag-aaral na gamitin ang gayong mga salita.
Ang pagtataguyod ng paaralan sa paggamit ng wikang Ingles sa mga usapan at paggawa ng
mga ulat sa pagsasalaysay at mga papel sa Ingles ang mga bagay na pumipigil sa mga tao sa
paggamit ng wikang Filipino atbp.
Layunin sa Pag-aaral

Ang Pananaliksik na ito ay nais malaman na kung paano nagiging salik sa komunikasyon
ang karunungan sa wikang Filipino batay sa kanilang kasanayan at lawak ng kaalaman ng mga
estudyante ng Nursing sa Maryhill College at matamo ang mga sumusunod na layunin:

1.Ano ang demograpikong profile ng mga estudyante sa mga tuntunin ng:

a. Edad
b. Kasarian
c. Antas ng baitang
d. Nasyonalidad
e. Unang wikang natutunan

2. Malaman kung paano isaalang-alang ng mga estudyante ng nursing ang lebel ng karunungan
ng kausap sa pakikipagkomunikasyon sa pamamagitan ng pakikipag-usap at sulat (pasyente,
kaklase, mga trabahador sa Ospital at nakakasalamuha) gamit ang wikang Filipino.
Sa mga sumusunod;
1. Pakikipag-usap:
a. Bigkas
b. Kahulugan ng salita
c. Baybay
d. Kapasidad ng Kaalaman ng kausap
2. Pag sulat
a. Baybay
b. Kahulugan ng salita
c. Kapasidad ng Kaalaman ng Kausap
d. Nilalaman ng isang teksto

3. Matukoy kung paano ang tamang salin at gamit ng mga salita sa wikang Filipino upang mas
maintindihan ng kausap (pasyente, kaklase, mga trabahador sa Ospital at nakakasalamuha).

4. Maisa-isa ang naitutulong ng kaalaman sa Wikang Filipino sa pagpapahayag ng may

damdamin at wastong pagbuo ng pangungusap o pahayag upang maibigay ang nararapat na
alaga sa pasyente at mapanatili ang maayos na komunikasyon.
Theoretical Framework
Ayon sa pananaw ng Teoryang Cognitive, ang pagkatuto ng wika ay isang proseso dinamiko
kung saan ang pag-aaral ng wika ay palaging nangangailangan mag-isip at gawing
kapaki-pakinabang o makabuluhan ang bagong tanggap na impormasyon, alamin ang
pumaimbulog na tuntunin, at mailapat ang mga ito upang makabuo ng orihinal na pangungusap.

Conceptual Framework
Ang konseptwal na balangkas o"conceptual framework" ng pag-aaral na ito ay ginamitan ng
independent and dependent variable. Inilahad ng independent variable ang antas ng
karunungan sa paggamit ng wikang Filipino. Mga kasanayan ng mga estudyante sa paggamit
ng wikang Filipino. Ang dependent variable ay tumutukoy sa mga hakbang na gagawin ng
mananaliksik ukol sa pagkuha ng mga datos saklaw ang interbyu at dokumentasyon ng mga
nakalap na resulta.

Independyenteng baryabol Dependyenteng baryabol

Antas ng Karunungan sa Paggamit ng Pakikipagkomunikasyon ng mga nasa

Wikang Filipino: Ika-dalawang Taon sa Kolehiyo:

● Kakayahang umunawa at ● Kakayahang magpahayag ng

maipahayag ang sariling kaisipan sariling opinyon sa mga talakayan
at opinyon sa Filipino. at usapan.

● Kasanayan sa paggamit ng ● Digri ng kasanayan sa

wastong tono at istilo sa
komunikasyon.
● Kakayahang bumuo at gumamit ng
wastong gramatika at bokabularyo
sa Wikang Filipino.
pakikipag-ugnayan at
pakikipagsalamuha gamit ang
Filipino sa iba't ibang konteksto
tulad ng sosyal, akademiko, at
propesyonal na larangan.
Kahalagahan ng Pag-aaral

Ang pananaliksik na ito ay nais malaman na kung paano nagiging salik sa komunikasyon
ang pag-aaral ng wikang Filipino ng mga estudyante ng Nursing sa Maryhill College. Ang mga
resulta ng mga natuklasan sa pag-aaral na ito ay kapaki-pakinabang sa mga sumusunod:

Para sa Estudyante: Ang pananaliksik na ito ay tulungan na mas mapalawak pa ang kaalaman
sa iba't ibang aspeto ng paggamit sa wikang Filipino bilang isang sangkap sa mabisang
pakikipagkomunikasyon. Dagdag pa ri yan, ay magkaroon sila ng malalim na pag-unawa sa
bagay na ito.

Para sa Guro: Sa pananaliksik na ito magiging benepisyo ito sa mga Guro upang malaman at
makita nila ang mga dapat at kailangan na pagbutihin ng mga estudyante sa wastong paggamit
ng wikang Filipino sa pakikipagkomunikasyon.

Para sa mga susunod na mananaliksik: Ang Pananaliksik na ito ay magsisilbing sanggunian na

maaaring maging gabay sa susunod na mananaliksik kung paano ang Wikang Filipino ay
mahalaga na magamit sa tama at magkaroon ng sapat na karunungan ang mga gagamit nito.
Dagdag pa rito, magsilbing daan upang makahanap pa ng suliranin na kakailangin ng solusyon
upang mas mapagtibay ang wastong paggamit ng wikang Filipino.

Hipotesis
1. Mayroong relasyon ang karunungan ng wikang Filipino sa pakikipagkomunikasyon at
nagkakaroon ng negatibong epekto ito kung ang tao ay hindi masyadong marunong o
pinapahalagahan ang pagkatuto ng wikang Filipino.

Baryabol na Ginamit

Independyenteng baryabol Dependyenteng baryabol

WIKANG FILIPINO PAKIKIPAG KOMUNIKASYON:

● Tagalog ● Pakikipag-usap
● Pag sulat
Saklaw at Limitasyon

Ang pangkalahatang pag-aaral na ito ay nakatuon sa pagtukoy kung gaano kalawak at

kasanay ang mga mag-aaral sa paggamit ng wikang Filipino sa larangan ng komunikasyon sa
pamamagitan ng pakikipag-usap at pag sulat. Ang pag-aaral na ito ay nakatuon lamang sa kung
paano ginagamit ang wikang Filipino sa larangan ng medisina, at pagbibigay ng pangangalaga
at serbisyo sa iba at hindi sumasaklaw sa anumang iba pang literasiya ng wika at iba pang
paksa at larangan. Ang pag-aaral na ito ay isasagawa sa Maryhill College of Lucena city na
matatagpuan sa ML Tagarao St. Lucena City, 4301 Quezon Province. Ang mga magiging
respondente ay ang nasa ika-apat na taon ng Nursing sa MC. Ang pag-aaral na ito ay
isasagawa sa Disyembre ng 2023 at magtatapos sa Disyembre 2023.

Kahulugan ng mga Terminolohiya

Wika– ay isang bahagi ng pakikipag-talastasan. Kalipunan nito ng mga simbolo,tunog, at mga

kaugnay na batas upang maipahayag ang nais sabihin ng kaisipan.

Komunikasyon– ay isang uri ng komunikasyon kung saan nagpapalitan ngideya at kuro-kuro

ang mga taong nagtatalakayan. Mahalaga ito dahil malayangnasasabi ng tao ang kanilang
saloobin o anumang iniisip na may kinalaman sa paksang tinatalakay.

Wikang Filipino– ay tumutukoy sa salita o linguwahe na ginagamit ng mga Pilipino.Itoang

opisyal na salita sa Pilipinas.

Dialekto- ay tumutukoy sa sari-saring wika na isang katangian ng isang partikular na pangkat ng

mga nagsasalita ng wikang iyon.
 PAGBABALIK-ARAL SA MGA LITERATURA AT PAG-AARAL

Ayon kay Sirbu (2015) ang pagkakaisa ng Bansa sa Wika lalo na sa pakikipagtalastasan
o pagkakaroon lamang ng isang wika sa pakikipag usap ay mas makakatulong sa
pagkakaintindihan at pag-bubuklod o pagiging isang nasyon. Kelangan ang paggamit nito ay
pormal at hindi mahahaluan ng ibang wika. Kailangan ito rin ay simple at madali maunawaan
para sa lahat. Batay kay Widdowson (1978) ang dahilan kung bakit pinag-aaralan ang wika sa
paaralan ay para sa wasto at malinaw na paggamit nakasaad din dito na kailangan natin iwasto
ang ating paggamit ng wika dahil maaaring mag ugat ito sa hindi pagkakaunawaan.

Ang wikang binibigkas ng isang tao ay naglalahad ng pagkakakilanlan ng kanyang

pinagmulan. Ito rin ang nagsisilbing daan para mag kaunawaan at magkaintindihan ang mga
mamamayan sa isang bansa. Ang wika ay mahalaga at kinakailangan ng isang bansa maging
ng tao sapagkat ito ang ginagamit sa pakikipagkomunikasyon, pakikipag-ugnayan at pakikipag-
talastasan ng bawat mamamayan (Quijote, et.al, 2016)

Batay sa pag-aaral ni Dominguez(2004), ang mga aralin sa wika ay naglalayong luminang

ng kakayahang komunikatibo at kasanayang gumamit ng wikang Filipino sa iba’t ibang
sitwasyon sa pang araw araw na buhay.

Nakasaad sa pag-aaral ni Rommetveit (1974) parte na ng kultura ang wika at bilang

parte nito dapat gaya ng kultura ito ay dinamiko o pinapaunlad sa pag-tagal ng panahon dahil
gaya ng wika ang pag-babago ay maaaring maganap sa lahat ngunit dapat sa pag-tagal ng
panahon manatiling pormal ang paggamit sa pakikipagtalastasan. Nagkakaiba ang paggamit ng
wika sa karamihan sa kadahilanan ng mga dayalektong umusbong kaya napag pasyahan din
ng karamihan sa mga bansa na magkaroon ng Pambansang Wika. Ito ang sentro ng kalakalan
at maaaring maging sentro ng pakikipagtalastasan dahil magigigng mandatoryo ito o
ipapatupad sa buong bansa.

Ayon kay Torres R.J., (n.d.), Ang buwan ng Agosto ay kapistahan ng pagkilala at
pagbibigay parangal sa ating wikang Filipino. Ipinagdiriwang ang Buwan ng Wikang Pambansa
upang ipalaganap, gunitain, paunlarin, pahalagahan, at panatilihin sa kamalayan ng bawat
Pilipino ang ating ipinagmamalaking sariling wika. Alinsunod sa ipinalabas ng Komisyon ng
Wikang Filipino (KWF), ang tema ngayong taon ay “Filipino at Mga Katutubong Wika:
Kasangkapan sa Paglikha at Pagtuklas”. Layunin nito na maiangat ang kamalayan ng
mamamayang Pilipino ukol sa wika at kasaysayan nito. Nais ng Komisyon na mas maipamulat
pa sa lahat ang halaga ng wika bilang kasangkapan at sandigan upang mas magkaroon ng
pambansang kaunlaran at kaligtasan.

Filipino ang pangunahing wika sa Pilipinas tumutukoy ito sapangkalahatan pero ang
pinaka sentro ng wikang Filipino ay ang Tagalog (Mangahas, Philippine Daily Inquirer 2016).
Ginagamit ito sa pangaraw araw lalo na sa pakikipagtalastasan. Sa panahon ngayon ang
pagkadalubhasa sa wika ay para lamang sa mga dalubwika o mga propesyong may kinalaman
dito.Batay sa isang artikulo sa inquirer.net na pinamagatang Numberson Filipino, Cebuano and
English nakasaad dito na isa ang Tagalog sa tatlong pangunahing wika sa buong Pilipinas
kasabay ng Cebuano at Hiligaynon. Humigit kumulang 37.8 porsyento o higit 39 milyong katao
sa Pilipinas ang gumagamit nito sa pakikipag usap. Mas malaki ito ng di hamak sa ibang
makrong kasanayan dahil karaniwang ginagamit sa pag sulat ay ingles.

Nakasaad sa (Art. XIV, Sec. 6) ng Philippine Constitution sinasabing ang paggamit ng

wikang pambansa ay dapat pagyamanin at paunlarin habangtumatagal ang panahon.
Nakasaad din na kailangan mapanatili ang paggamit ng wika bilang paraan ng
pakikipagtalastasan sa Pilipinas at bilang parte ng sistema ng edukasyon. Mula noon ang
paggamit ng Tagalog ay lumawak hindina lamang sa Luzon kundi maging sa Visayas at
Mindanao na rin lumawak ang paggamit ng Tagalog at paggamit ng makrong kasanayan lalo na
sa sistema ng pananalita o pakikipagtalastasan. Maraming bihasa sa ating wika lalo na ang
mga dalubwika at mga nag aaral o mananaliksik ng linguistics at mga guro sa asignaturang
Filipino naging dalubhasa sila sa wika bilang requirements nila para makakuha ng digri o kaya
naman makapasa. Hindi required ang mga tao na gumamit ng purong Tagalog dahil hanggat
naiintindihan ayos lang ito. Pero dahil dito tuluyang nababaon o unti-unting nalilimot ang
nakagisnang wika napapalitan ng mga terminolohiyang mas maikli o mas madali bigkasin
(Baldon et.al 2014).
Nakasaad pa sa (Art. XIV, Sec. 6) ng Philippine constitution ang paggamit ng wika sa
pakikipag talastasan ay dapat tuloy-tuloy at dapat pang mas paunlarin sa pagtagal ng panahon
bilang batayhan ng iba pang wikang ginagamit sa pilipinas.Sinasabi rin na ang pakikipag usap o
pagbibigay utos o instruksyon ay dapat nakasaad sa Filipino at yan lamang maliban na lang
kung inatas ng gobyerno na gumamit ng ingles. Ang paggamit ng rehiyunal na wika ay auxiliary
lamang o nag sisilbi lamang pansuporta sa pambansang wika (Art. XIV, Sec. 7ng Philippine
constitution). Batay naman sa Pressreader sa artikulo nila na “Wikang Filipino pagyayamanin sa
‘Aklat ng Bayan” na mas mapapaigting ang paggamit ng ating wika sa pakikipag-talastasan at
pagsusulat kung ililimbag sa Tagalog ang mga banyagang libro upang mas lubos na
maunawaan at tuluyang masabi na maykasarinlan ang bansa pagdating sa wika at literatura.

Ayon pa kay Torres R.J., (n.d.), Ang paggamit ng wikang Filipino ay mahalaga upang
maging maayos ang komunikasyon ng bawat isa. Ito rin ang instrumento ng pagbabahagi ng
kaalaman. Tulad ng isang guro, katutubong wika at Filipino ang ginagamit muna sa pagtuturo at
pagkatuto ng mga bata mula sa Baitang 1 hanggang Baitang 3. Importante rin ito upang
magkaroon ng kaalaman at wastong pananaliksik upang makalikha at makatuklas ng
panibagong karunungan.Ang paggamit ng katutubong wika ay nagbibigay ng repleksyon sa
personal, sosyal at pangkultural na pagkakakilanlan ng isang tao. Ito ang wika ng mga etnikong
grupo dito sa bansa. Naipapamalas ng isang mamamayan ang kanyang damdamin na may
lakas ng loob gamit angkanyang katutubong wika.

Ayon pa kay Metrillo,A. (2019). Ang paggamit ng wikang Filipino ng mga mag-aaral sa
paaralan ay isang mahalagang aspeto ng kanilang edukasyon at identidad bilang mga Pilipino.
Sa pamamagitan ng paggamit ng wikang ito sa mga aralin, talakayan, at komunikasyon,
nakakatulong ito sa pagpapalalim ng kanilang pag-unawa sa sariling kultura at kasaysayan. Ang
mga gawaing may kinalaman sa panitikan, kasaysayan, at iba pang disiplina ay nagbibigay-diin
sa kahalagahan ng pagpapahalaga sa wikang Filipino bilang isang pundasyon ng kanilang
pagkakakilanlan.

Ang Memorandum Sirkular Blg.59 (Disyembre 1996) ay nagtadhana na ang Filipino ay

bahagi na ng kurikulum na pangkolehiyo, ayon sa CHED. Ito ang nagpapatibay na ang
pagtuturo ng wikang Filipino gamit ang wika na ito ay hindi sapat na maituro lamang sa
paaralang elementarya at sekondarya. Sa madaling sabi, higit na mapalalalim ang kaalamang
pangwika ng mga mag-aaral sa kolehiyo lalo na sa mga nagpapakadalubhasa sa wika ng ito.
Dagdag pa rito, kasiya-siyang mabatid na sa ilalaim ng Senior High School Tracks, magagamit
ang mga kasanayan sa pagsulat ng mga mag-aaral sa mga makabagong pag-aaral gaya ng
pananaliksik sa Filipino. Dahil dito, masasabing may pangangailangan pa ang bansa sa
pagpapaunlad ng wika kaya naman makatutulong ito sa pagtugon sa mga kasakukuyang
suliranin, (Ibay R.M., 2024).

Sa usapin naman ng ibat ibang disiplina o pag-aaral, isang mahalagang salik sa lahat ng
transaksyon ay ang paggamit ng wikang Filipino sa mga termino. Higit na magiging epiktibo ang
transaksyon sa nga disiplina kung ang wikang gagamitin sa nga termino ay ang wikang
nauunawaan ng nakararami. Sa dahilang ito masasabi na may intelektwalisado sa wikang
pambansa, (Ibay R.M., 2024).

Kaya naman sa panahon ng pandemya, naging malaking bahagi ang wikang Filipino at
mga katutubong wika. Nagkaroon ng pagkakaintindihan at pagkakaunawaan saan mang sulok
ng bansa. Mas pinili na gamitin ang mga simpleng pananalita o ang kanilang katutubong wika o
dialekto na mas higit na naiintindihan ng nakararami sa isang komunidad. Dahil dito mas naging
bukas ang pagkakaisa at pagtutulungan, (Torres R.J., n.d.),

Kaya naman ayon sa Philippine Information Agency (2020), ang Wika ay naging tuláy sa
paghahatid ng kamalayan sa mamamayan upang ang COVID-19 ay mapigilan. Ang pag gamit
sa wikang sinasalita ng isang pamayanan ay higit na epektibo hindi lámang sa paghahatid ng
impormasyon sa bawat mamamayán nitó kundi sa pag-aalis ng tákot o stigma dahil
nagagawang pag-usapan ang pandemya sa mga wikang komportable ang mamamayan.

Malaki ang naging gampanin ng wikang Filipino sa pagpapalaganap ng imporasyon ukol

sa COVID-19. Makakatulong ito hindi lamang para sa lokal na pamahalaan ng lungsod Quezon
kundi pati na rin sa ibang lungsod na maunawaan kung gaano kalaki ang gampanin at epekto
ng pag pili ng wikang gagamitin sa pagpapalagan ng mga impormasyon ukol sa sakit.
Mahihikayat nito hindi lamang ang mga lokal na pamahalaan sa bansa kung ang lahat ng
organisasyon sa bansa na gamitin ang wikang Filipino o di kaya ay ang taglish o pinaghalong
Filipino at English sa pagpapalaganap ng impormasyon. Sa pamamagitan nito, nakatitiyak na
mas mauunawaan ito ng mga mamamayan. Higit pa rito, nalaman na may ugnayan ang
paggamit at pagpili ng wikang gagamitin sa pagbabahagi ng mga impormasyon bilang tugon sa
pandemyang kinakaharap ng bansa ( Fortich, et.al., n.d.).
 Gayunpaman, Marami parin ang nahihirapan sa paggamit ng purong Filipino lalo na
pagdating sa pag-angkop ng mga teknikal na ideya at salitang hiram mula sa Ingles. Bagaman
umuunlad ang wikang Filipino sa pagdami ng mga akdang nasusulat dito, nananatiki paring
problema ang istandardisasyon nito at ang pangingibabaw ng wikang Ingles na lumalabas
maging sa paggamit ng Taglish o paghalo ng Filipino at Ingles. Marami rin ang hindi alam ang
kasaysayan ng wikang pambansa, opisyal at panturo ng Pilipinas at kung paano ito nagsimula
at paano napagyabong, (Ibay R.M., 2024).

Ayon kay Mangyao (2016) ang wika ay dynamic o patuloy na nagbabago sa katagalan ng
panahon ito ang nagiging sanhi ng pagkalimot o hindi paggamit ng natural na anyo ng wika. Isa
na rin ang modernisasyon sa nakakaapekto sa pagbabago ng wika sa pamamagitan ng
pagbabago o pag usbong ng mga makabagong terminolohiya na mas magpapadali sa pag
bigkas.

Isa sa mga hamon na kinakaharap ng mga mag-aaral sa pagsasalita gamit ang wikang
Filipino ay paghalo ng ibang wika, tulad ng Ingles na naging isang kulturang popular. Ayon kina
Aroco, Valdez, Viloria, at Wapan (2019), pormal itong kinilala bilang “conyo” na kombinasyon ng
mga wikang Ingles at Filipino. Kapansin-pansing nagiging normal na ang ganitong
pakikipagtalastasan ngunit hindi naman dapat lalo na sa mga pormal na usapan o sitwasyon.

Sa katunayan, ayon sa grupo nina Tactacon (2020), wikang Ingles ang pinakaginagamit na
wika na may 42% sa 76 na bilang ng tumugon. Ito ay sinusundan ng Filipino na may 34%.
Pinatutunayan nito na malaki ang impluwensiya ng kinalakihang wika (dayuhan o katutubo),
pag-usbong ng makabagong teknolohiya at globalisasyon. Bilang resulta, hindi maikakaila na
mayroong mga hamong kinakaharap ang mga mag-aaral sa pakikipagtalastasan gamit ang
wikang Filipino.

Saad ni Nadera, “ang KWF ang siya umanong kumakampi sa pagpapatupad ng Ingles
bilang midyum sa pagtuturo. Dahil dito, naitutulak palayo ang mga Pilipino sa pagtangkilik sa
sariling wika”. Itinanggi ng KWF ang umanong pagkiling nito sa paggamit ng Ingles bilang
midyum sa pagtuturo. Ipinaliwanag ni Ricardo Nolasco, ang tagapangulong komisyoner, na
itinataguyod lamang nila ang multilingguwalismo kung saan magsisimula ang pagtuturo ng mga
asignatura sa wikang sinasalita sa isang rehiyon. Kasama ang paggamit ng Ingles sa
patakarang ito, (Santos, 2008).

Karamihan sa mga gumagamit ng Filipino sa pagtuturo ng mga teknikal/bokasyonal na

kurso ay hindi pa bihasa sa tamang alituntunin ng ating wika. May mga pagkukulang sa
paggamit ng bantas (punctuation), mayroon ding hindi angkop na gamit ng salita, atbp. Kasi
nga…hindi sila dalubhasa sa wika. Sa Japan, ipinakilala ang IT, Sciences, Humanities, Arts sa
wika nila sa murang edad pa lamang. E dito sa atin? Kaya nga kahit pagdating nila ng
postgraduate, kahit sa propesyon nila, equipped na sila. Sa Pilipinas kasi, parang hindi natin
magagawa na magamit agad ang Filipino sa Siyensya, sa Engineering, atbp. Hindi pa sa
ngayon. Ang loyalty kasi ng mga tao, nasa wikang Inggles.

Iyon ang isang pinakamalaking suliraning kinakaharap ng wikang Filipino, lalo na kung
gagamitin ito sa mga maimpluwensyang domain, gaya ng law, business, medicine, sciences,
etc. Mas ginagamit lang ang Filipino sa domain ng arts, humanities, social sciences, media.
Kumbaga may dibisyon. Hindi gaya sa Korea, Japan, o Indonesia: kahit anumang domain,
mayroon silang language loyalty. Lagi niyang sinasabi, “Isasalin namin ito sa wika namin.” Kasi
nga,trained and equipped ang mga tao sa mga bansang iyon mula elementarya hanggang
tersyarya sa wika nila(DLSU-Dasmarinas newsette, 2015).

Kaya naman ang pagpapaunlad ng Filipino ay sa pamamagitan ng paggamit lamang. Ito'y

alinsunod sa pakiwari ng mga dalubwika na hindi uunlad ang alinmang wika kung hindi ito
gagamitin. Dahil dito, ang pakiwaring pabayaan munang umunlad ang wikang Filipino bago ito
gamitin ay isang uri ng pag-iwas sa tungkuling makibahagi sa pagpapaunlad ng ating wika. Ang
tanging dahilan kung bakit maraming salitang Ingles ang wala pang katapat o katumbas na
salitang Filipino ay sapagkat sa loob ng matagal na panahon ay itinigil ang paggamit nito.
Ginamit at ginagamit pa rin ang wikang Ingles, kung kaya't ito ang puspusang umunlad. Ito ang
yumabong at lumawak; samantalang ang wikang Filipino ay mistulang naluoy at napuril dahil sa
di-paggamit. Dapat nabubuhay at lumalago ang wika sa pamamagitan ng pag-aaruga,
pag-didilig, at pagsusumikap na gamitin ito. Ang wikang Filipino ay hindi nilikha para sa Pilipino.
Siya mismo ang lumikha at patuloy na lumilikha nito upang umunlad. Kinakailangang
ipagpatuloy ang paglikha at pagbuo ng mga salitang magpapayaman at magpapalawak sa
wikang ito at magpapalutang sa kahenyuhan ng liping kayumanggi, (coursehero.com).
Sintesis ng Kaugnay na Pag-aaral at Literatura
Ang mga pananaliksik na ito ay hinango sa mga batayang aklat na ginamit upang
magkarooon ng sapat na kaalaman sa Karunungan sa Wikang Filipino at sa Implikasyon nito sa
pakikipagkomunikasyon. Ang isang mabisang paraan upang mas maunawaan ang mga tao ay
ang pag-aaral ng salitang wika. Ang bawat Pilipino ay nauugnay sa kanilang wika. WIKA ang
kaagapay sa pakikipagtalastasan ng mga Pilipino. Ang pakikipagtalastasan ay ang
pakikipag-usap upang makapagbahagi ng impormasyon tungkol sa isang bagay o ang
pagpapalitan ng mga ideya at opinyon. Ang wika ay tumutulong din sa mga musmos na matuto
sa trabaho at sa paaralan. Ang wikang Filipino ay mahalaga sa mga mag-aaral dahil ang wika
ay mahalaga sa komunikasyon. Sa pamamagitan ng maayos at angkop na paggamit ng wika,
gayundin ang lawak at kasanayan sa paggamit nito, ang taong gumagamit nito ay
nakakaramdam ng pakikipag-ugnayan at maaaring magbahagi ng mga nararamdaman,
kaalaman, at mithiin. Ang pakikipagtastasan ay isang uri ng sining kung saan tayo ay
nagpapalawak ng ating kaalaman sa pamamagitan ng paghingi ng isang bagay. Dahil dito,
maaari tayong makipag-usap sa isa't isa tungkol sa ating mga opinyon, kaalaman, at opinyon
para sa ating sariling pag-unlad. Mahalaga ito dahil ang mga mag-aaral at mga indibidwal ay
maaaring malaya na ipahayag ang kanilang mga opinyon tungkol sa paksang tinatalakay nila.
Ginagamit natin ang wika sa pakikipagtalastasan.
 METODOLOHIYA

Sa kabanatang ito tinatalakay ang mga pamamaraang ginamit sa pag-aaral, at ang mga
kalahok kagaya ng populasyon ng pag-aaral, respondente, at lugar ng pananaliksik.

Pamamaraan ng Pananaliksik

Ang Pananaliksik na ito ay isang kwantitatibo na ang ginamit na disenyo sa pagnanaliksik

na ito ay deskriptibong disenyo. Layunin ng ganitong disenyo na sisitematikong mailarawan ang
sitwasyon at kundisyon nang makatotohanan at buong katiyakan. Ito ay binubuo ng
obserbasyon, pagsasagawa ng sarbey, panayam, standardized tests at case studies.
Naniniwala ang mga mananaliksik na angkop ang disenyong ito para sa paksang ito sapagkat
mas mapapadali ang pangangalap ng datos mula sa maraming respondente. Ang pahayag sa
itaas ay pinalakas ni Zohrer (2015) na ang deskriptibong disenyo ay nagbunsod ng
kaginhawaan sa pananaliksik sa pamamagitan ng pagbabahagi sa mga mananaliksik ng
estratehikong pag-atake sa mga pangunahing lugar ng problema ng pagsisiyasat na may
sukdulang tagumpay kaysa sa mga pagkabigo para sa panghuling pagsasara ng anumang uri
ng mga gawain sa pananaliksik.

Disenyo ng Pananaliksik
Sa ilalim ng desktiptibong saliksik, angkop na gamitin ang disenyong correlational na
pag-aaral. Nais tukuyin sa pag-aaral na ito ang ugnayan at relasyon ng mga baryabol na
Karunungan sa wikang Filipino at Pakikipagkomunikasyon. Sa pagtukoy ng ugnayan at relasyon
nito, magbibigay daan ito upang makabuo ng pagpaplano at solusyon na nakakiling sa wikang
Filipino.

Instrumentasyon
Ang instrumentong ginamit sa pagkalap ng datos ay survey questionnaire. Ito ay
mahalagang instrumento upang mabigyang-linaw ang kabisaan ng isinagawang pananaliksik.
Binubuo ito ng mga katanungan na makatutulong upang mailarawan ang kasanayan at
karunungan ng mga nasa ika apat na taon ng Nursing sa paggamit ng wikang Filipino bilang
sangkap sa pakikipagkomunikasyon. Ito ay humahantong sa pagsusuri ng kaalaman sa
paggamit ng wikang Filipino sa pakikipagkomunikasyon. Ginagamit ang mga survey
questionnaires sa pagkolekta ng malawak na Saklaw ng data mula sa malaking bilang ng mga
respondente upang makakuha ng mga istatistika para sa ibinigay na paksa. Gumamit ang
mananaliksik ng close ended question questionnaire upang mangolekta ng mga kwantitatibo na
sagot mula sa mga respondente. Sa pamamagitan ng paggamit ng malapit na tanong,
makakatulong ito sa mga mananaliksik na kontrolin ang mga resulta at makakakuha ng tumpak
at kailangan ng mga sagot para sa mas malawak na pagsusuri ng data.
Ang mga tagatugon ay sasagot sa talatanungan sa pamamagitan ng pagtiyak sa antas
ng kanilang pagpili ng bilang na may katumbas na berbal na enterpretasyon

Narito ang eskala batay sa Karunungan sa paggamit ng wikang Filipino batay sa

Pakikipag-usap
Bilang. Paglalarawan
1 Lubos na hindi Sumasang-ayon
2 Hindi Sumasang-ayon
3 Katamtamang Sumasang-ayon
4 Higit na Sumasang-ayon
5 Lubos na Sumasang-ayon

Narito ang eskala batay sa Karunungan sa paggamit ng wikang Filipino batay sa Pagsulat
Bilang. Paglalarawan
1 Lubos na Hindi Sumasang-ayon
2 Hindi Sumasang-ayon
3 Sumasang-ayon
4 Higit na Sumasang-ayon
5 Lubos na Sumasang-ayon

Narito naman ang eskala batay sa Paggamit ng wikang Filipino sa Pakikipagkomunikasyon

Bilang. Paglalarawan
1 Hindi Ginagamit
2 Medyo Ginagamit
3 Katamtamang Ginagamit
4 Madalas Ginagamit
5 Sobrang Dalas Ginagamit

Paraaan ng Pangangalap ng Datos

Ang mananaliksik ay naglikom ng mga datos mula sa mga sangguniang aklat, limbag na
tesis at sa internet na may kaugnayan sa pag-aaral upang maging matagumpay ang pag-aaral
na ito. May mga prosesong isinagawa ang mananaliksik upang makakalap ng mga datos. Ang
unang hakbang na isinagawa ay ang pagtukoy sa lebel ng karunungan ng mga estudyante sa
paggamit ng wikang Filipino. Ikalawa, pagririserts at paglalatag ng mga impormasyon sa
kaugnay sa paggamit ng wikang Filipino at bilang salik sa pakikipagkomunikasyon. Ikatlo, ang
pagkalap ng mga salita, pagbibigay ng kahulugan at halimbawang pangungusap nito upang
mailatag sa pormang “wikang Filipino". Ikaapat, pagbuo ng mga talatanungan na may
kinalaman sa PAGSUSURI NG KARUNUNGAN SA PAGGAMIT NG WIKANG FILIPINO SA
PAKIKIPAG KOMUNIKASYON NG MGA NASA IKALAWANG TAON SA KOLEHIYO NG MGA
ESTUDYANTE NG NURSING. Ikalima, pagsusumite ng liham at pagbabalideyt ng mga
talatanungan sa mga tagapagtaguyod ng asignaturang Filipino sa Maryhill College. Ikaanim,
pagpapasagot ng mga talatanungan sa mga mag-aaral ng mga nasa ika-apat na taon sa
kolehiyo ng kursong nursing sa Maryhill College. Ikapito, pangongolekta ng mga nasagutang
talatanungan at panghuli ay ang pag-aanalisa sa mga datos na nakalap, pagsasaayos sa
talahanayan at pagbibigay intepretasyon ng mananaliksik.

Estadistikang Gagamitin
Ang mga makakalap na datos ay bibigyan ng pagpapahalaga gamit ang mga estadistikang
pormula. Ito ay para layuning gawing balido ang mga magiging resulta

Narito ang mga gagamitin.

1. Pormula ni Slovin. Ito ay angkop sa pagkuha ng sampol mula sa kabuuang populasyon

 Pormula:
n=N/1 +Ne2

Kung saan:
n- kukuning sampol
N- kabuuang sampol
e- palugit para sa pagkakamali

2. Bahagdan. Ito ay gagamitin sa pagkuha ng tiyak na bilang ng tagatugon sa bawat strata

Pormula:
p = f/N × 100%

Kung saan:
p- bahagdan
f- dami
N- bilang ng tagatugon

3. Weighted Mean. Ito ay para pagkuha ng katumbas na bigat na magsasabi sa antas ng

pagpili o preperensya ng nga mananaliksik sa mga system na ilalahad sa talatanungan
(survey questionnaire). Ilalarawan sa pamamagitan ng pormulang ito ang Karunungan
sa wikang Filipino at Implikasyon nito sa pakikipagkomunikasyon.

Pormula:
n
∑ WF
1
WX=—---------------
n

Kung saan:
WX- Katumbas na bigat
W- Bigat na iniatas
 F- dami sa bawat opsyon
n- bilang ng tagatugon

Mula sa Makukuhang weighted mean, narito ang eskala ng paglalarawan

(pansamantala) sa Karunungan sa wikang Filipino batay sa Pakikipag-usap

Weighted Mean. Paglalarawan

4.20-5.00 Lubos na Sumasang-ayon
3.40-4.19. Higit na Sumasang-ayon
2.60-3.39. Sumasang-ayon
1.80-2.59. Hindi Sumasang-ayon
1.00-1.79. Lubos na Hindi Marunong/Maalam
Mula sa Makukuhang weighted mean, narito ang eskala ng paglalarawan
(pansamantala) sa Karunungan sa wikang Filipino batay sa Pagsulat

Weighted Mean. Paglalarawan

4.20-5.00 Lubos na Sumasang-ayon
3.40-4.19. Higit na Sumasang-ayon
2.60-3.39. Sumasang-ayon
1.80-2.59. Hindi Sumasang-ayon
1.00-1.79. Lubos na Hindi Sumasang-ayon

Mula sa Makukuhang weighted mean, narito ang eskala ng paglalarawan

(pansamantala) sa Paggamit ng wikang Filipino sa Pakikipagkomunikasyon

Weighted Mean. Paglalarawan

4.20-5.00 Sobrang Dalas Ginagamit
3.40-4.19. Madalas Ginagamit
2.60-3.39. Katamtamang Ginagamit
1.80-2.59. Medyo Ginagamit
1.00-1.79. Hindi Ginagamit

4. Person Product-Moment Correlation coefficient. Ito ay gagamitin para sa layuning makita ang
antas na ugnayan ng mga baryabol na ilalahad sa pag-aaral na ito. Ipapakita ang antas na
ugnayan ng Karunungan sa wikang Filipino at Implikasyon nito sa pakikipagkomunikasyon.

Pormula:

n∑xy-(∑x)(∑y)
r =—-----------------------------
√[n∑x²-(∑x²)[n∑y²-(∑y²)]]

Kung saan:

r - antas ng ugnayan
x - malayang baryabol
y - di-malayang baryabol
n - bilang ng tagatugon

Makikita sa ibaba ang antas ng ugnayan at katapat na paglalarawan

±1.00. Perfect positive (negative) relationship

±0.91—±0.99 Very high positive (negative) relationship
±0.71—±0.90 High positive (negative) relationship
±0.51—±0.70 Moderately positive (negative) relationship
±0.31—±0.50 Low positive (negative) relationship
±0.01—±0.30 Negligible positive (negative) relationship
0.0 No relationship
5. T-test. Ito ay gagamitin para sa pagalam ng kabuluhan ng ugnayan ng Karunungan sa
wikang Filipino at Implikasyon nito sa pakikipagkomunikasyon.

Pormula:
t= r[“(n-2)/(1-r²)]

Kung saan:
t - t value
r - person r value
n - bilang ng tagatugon

Tagasagot

Ang mga tagasagot ng mananaliksik ay magmumula ikalawang taon sa kolehiyo ng

nursing sa Maryhill College, Lucena City Quezon, na binubuo ng apat na pong (40) estudyante.
Ang ginamit na muestra ng mananaliksik ay ang “simple random sampling”, ito ay isang uri ng
pagpili ng mga tagatugon na sa isang malaking grupo ang bawat indibidwal ay may pantay
pantay na tyansa na mapili. Ang mananaliksik ay pipili ng walang may kinikilingan sa mga
tagatugon.

Lugar ng Pananaliksik

Ang pag-aaral na ito ay isasagawa sa lungsod ng Lucena, Quezon ngunit mas partikular
na ang WJP6+FWF, M. L. Tagarao Street, Lucena, 4301 Quezon dahil doon matatagpuan ang
Kolehiyo na nais pag-aralan na Maryhill College ng Lucena City.
 SANGGUNIAN

1. Arocot al. (2019). PILIPIT AT PINIPILIT: Karanasan ng Mag aaral sa

Pagsasalita ng Filipino. Academia. Hinago mula sa
https://www.academia.edu/41923494/PILIPIT_AT_PINIPILIT_Karanasan_ng_Mag_aaral
_sa_Pagsasalita_ng_Filipino?fbclid=IwAR2AcyZJ5kcbFpJIEsoX9x9pl8PcvUgyCsbfQSP
B6NtotZFBTvcKmMIXE9 (a)
2. Arocot al. (2019). PILIPIT AT PINIPILIT: Karanasan ng Mag aaral sa
Pagsasalita ng Filipino. Academia. Hinago mula sa
https://www.academia.edu/41923494/PILIPIT_AT_PINIPILIT_Karanasan_ng_Mag_aaral
_sa_Pagsasalita_ng_Filipino?fbclid=IwAR2AcyZJ5kcbFpJIEsoX9x9pl8PcvUgyCsbfQSP
B6NtotZFBTvcKmMIXE9 (b)

3. Baldon, J. et al. Wikang Filipino, sa Makabagong Panahon. Kinuha sa

http://www.slideshare.net/armialeonardo/thesis-wikang-filipino-sa-makabagong-panahon
4. Dominguez, Liticia F.(2004). Hiyas ng Filipino sa Iba’t Ibang Disiplina Makati City.
Groundwater Publication and Research Corporation
5. DLSU-Dasmarinas newsette, (November 24, 2015). Ano ba ang kahalagahan ng
pag-aaral ng wikang Filipino sa tersyarya?. Wordpress. Retrieved December 14, 2023.
From
https://dlsudmco.wordpress.com/2015/11/24/ano-ba-ang-kahalagahan-ng-pag-aaral-ng-
wikang-filipino-sa-tersyarya/
6. Estrellado, N. L. (2018, August 18). Ang Wikang Filipino. sentinel times. Retrieved
December 10, 2023, from
https://www.sentineltimes.net/2018/08/ang-wikang-filipino.html?m=1
7. Fortich, Charise, Giva, Jerrylen, Paet, Sheila mae.(n.d). GAMPANIN NG WIKANG
FILIPINO SA PAGPAPALAGANAP NG IMPORMASYON BILANG TUGON SA
COVID-19 SA LUNGSOD QUEZON. Retrieved December 11, 2023, from
https://philarchive.org/archive/GIVGNW?fbclid=IwAR0tJkCUVstwYHTrKK4AHEVolTKAs
4n8Oy6znfVqpSCVDYoIRIxDjz-wa_I
8. Ibay, R.M., (2024). Filipino: Wikang Pambansa, Opisyal at Panturo. Pressreader.com.
Hinango mula sa
 https://www.pressreader.com/philippines/sunstar-pampanga/20240228/28160383540912
9
9. Mangahas, M. (2016). Numbers on Filipino, Cebuano and Ingles. Inquirer.net.
10. Mangyao, R. (2016).Wikang Filipino sa Makabagong Panahon.Nakuha mula sa
https://www.academia.edu/32106593/
11. Mangyao, R. (2016).Wikang Filipino sa Makabagong Panahon.Nakuha mula sa
https://www.academia.edu/32106593/
12. Metrillo, A. (2019). PAGGAMIT NG WIKANG FILIPINO NG MGA MAG-AARALSA
PAARALAN Batangas Country Club. Batstate-u.
https://www.academia.edu/40167448/PAGGAMIT_NG_WIKANG_FILIPINO_NG_MGA_
MAG_AARALSA_PAARALAN_Batangas_Country_Club
13. Noblejas, N. (n.d.). PAGSASALIN SA KONTEKSTONG FILIPINO: BIGKIS NG
PAAMBANSANG PAGKAKAISA. Academia.edu. Retrieved December 11, 2023,
https://www.academia.edu/50688480/PAGSASALIN_SA_KONTEKSTONG_FILIPINO_BI
GKIS_NG_PAAMBANSANG_PAGKAKAISA
14. Philippine information agency. (n.d.). Philippine Information Agency. Retrieved
December 11, 2023, from https://pia.gov.ph/features/articles/1049346
15. Maraming Pilipino Ang Di-alam mag-Filipino. (2008, August 19). philstar.com. Retrieved
December 10, 2023, from
https://www.philstar.com/opinyon/2008/08/19/80182/editoryal-ndash-maraming-pilipino-a
ng-di-alam-mag-filipino/amp/
16. Quijote, et.al., (2016).Wordpress.com. Retrieved on May 17, 2024 from,
https://vjntwika16.wordpress.com/2016/11/08/ang-wikang-filipino-sa-makabagong-panah
on-isang-pananaliksik/
17. Rommetveit (1974), A framework for the study of language and communication.
https://psycnet.apa.org/record/1975-21085-000
18. SALVADOR, M.A., (2022, July 3). Wikang Filipino Sa Batas at Legal Na Mga
Dokumento. Rappler. Retrieved December 10, 2023, from
https://www.rappler.com/voices/ispeak/opinion-filipino-language-law-legal-documents/
19. Santos, T., (2008). Wikang Filipino: Kumusta na?.Varsitarian.net.Hinango mula sa,
https://varsitarian.net/news/20081117/wikang_filipino_kumusta_na
20. Sirbu, A., 2015, The significance of language as a tool of communication. Scientific
Bulletin" Mircea cel Batran" Naval Academy, 18(2), p.405.
https://www.bing.com/search?q=sirbu+2015&qs=n&form=QBRE&sp=-1&ghc=1&lq=0&p
 q=sirbu+2015&sc=11-10&sk=&cvid=57771566C2744BBB9459116D91B89BFF&ghsh=0
&ghacc=0&ghpl=#
21. Tactacon, M. (2020). Kalagayan ng Wikang Filipino samga Kabataan sa Kasalukuyang
Panahon: Isang Analisasyon. Couse Hero. Hinango mula sa
https://www.coursehero.com/file/94174852/texttxt/?fbclid=IwAR2t7ymhCC4WlZi7l1BgM0
WFEXSeEAEwGBR0d_jZDo6DIyKMxLwDtGr_MU
22. Timbreza. (1987). Mga Suliranin At Iba Pang Mga Balakid Sa Paggamit Ng Filipino Sa
Pagtuturo vol. 6 no. 1. Philippine E-Journal. Retrieved May 14, 2024, from
https://ejournals.ph/article.php?id=7717
23. Buwan Ng Wikang Pambansa 2020: Bakit Nga Ba Hirap Tayong Gamitin Ang Filipino?
(2020, August 20). Tomasinoweb-Medium. Retrieved December 10, 2023, from
https://medium.com/tomasinoweb/buwan-ng-wikang-pambansa-2020-bakit-nga-ba-hirap
-tayong-gamitin-ang-filipino-dbde27324d15
24. Torres, R.J.,(n.d.). Wikang Filipino at Mga Katutubong Wika, Wikang Ipinagmamalaki.
GOVPH. Retrieved December 11, 2023, from
https://sdo-meycauayan.com/2022/08/11/wikang-filipino-at-mga-katutubong-wika-wikang
-ipinagmamalaki/?fbclid=IwAR2CWVHZg5vWTFfMhOi-jV_A6QfuACwU_-xFQ2bj_D-N7o
xpuPVM9zrVB7E (a)
25. Torres, R.J.,(n.d.). Wikang Filipino at Mga Katutubong Wika, Wikang Ipinagmamalaki.
GOVPH. Retrieved December 11, 2023, from
https://sdo-meycauayan.com/2022/08/11/wikang-filipino-at-mga-katutubong-wika-wikang
-ipinagmamalaki/?fbclid=IwAR2CWVHZg5vWTFfMhOi-jV_A6QfuACwU_-xFQ2bj_D-N7o
xpuPVM9zrVB7E (b)
26. Torres, R.J.,(n.d.). Wikang Filipino at Mga Katutubong Wika, Wikang Ipinagmamalaki.
GOVPH. Retrieved December 11, 2023, from
https://sdo-meycauayan.com/2022/08/11/wikang-filipino-at-mga-katutubong-wika-wikang
-ipinagmamalaki/?fbclid=IwAR2CWVHZg5vWTFfMhOi-jV_A6QfuACwU_-xFQ2bj_D-N7o
xpuPVM9zrVB7E ( c )
27. Widdowson (1978), Teaching Language as Communication. Oxford: Oxford University
Press. https://www.scirp.org/reference/ReferencesPapers?ReferenceID=1190085
28. ANG WIKANG FILIPINO SA MEDIA NGAYON. (n.d.). wordpress.com. Retrieved
December 9, 2023, from https://kahalagahanngsocialmedia.wordpress.com/
29. https://www.coursehero.com/file/p65mptl/Ang-pagpapaunlad-ng-Filipino-ay-sa-pamamag
itan-ng-paggamit-lamang-Itoy-alinsunod