ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA

KHOA CƠ KHÍ GIAO THÔNG

TIỂU LUẬN CUỐI KỲ

KỸ THUẬT Ô TÔ HYBRID – Ô TÔ
ĐIỆN

Họ và tên : Phan Thế Long

Lớp : 20C4CLC3
MSSV : 103200162
GVHD : GS.TSKH Bùi Văn Ga

Đà Nẵng, 2024
 LỜI NÓI ĐẦU
Kính chào GS. TSKH Bùi Văn Ga, lời đầu tiên cho em xin được gửi lời cảm ơn vì
những kiến thức mà thầy mang lại trong suốt quá trình học. Mặc dù thầy đã phổ cập kiến
thức đầy đủ trên lớp nhưng em tin răng bài tiểu luận này giúp em mở mang kiến thức về
môn học, phát triển khả năng tìm kiếm tài liệu trên hệ thống thông tin đại chúng. Với vốn
kiến thức eo hẹp và với thái độ tích cực của em, nếu có gì sai sót mong thầy bỏ qua cho
em. Em xin trân trọng cảm ơn thầy!

Sinh viên thực hiện

Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

Bài 1.
1. Theo bảng giá trị đề cho, ta biết được momen cực đại của động cơ đạt được là 230
(Nm) tại số vòng quay 3000 (v/p). Ứng với tỷ số truyền của 3 cấp số, ta tính được momen
cực đại và số vòng quay tại thời điểm momen cực đại của 3 cấp số đó như sau:

Như vậy:
Cấp số 1: Momen cực đại là 920 (Nm) tại số vòng quay 750 (v/p)
Cấp số 2: Momen cực đại là 460 (Nm) tại số vòng quay 1500 (v/p)
Cấp số 3: Momen cực đại là 230 (Nm) tại số vòng quay 3000 (v/p)
2. Ta có:

trong đó: nR2 – số vòng quay của vành răng số 2; nm – tốc độ cực đại của động cơ điện.
Tốc độ cực đại của bánh răng số 1 theo 3 cấp số là:

1
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

Ta tính được tốc độ của vành răng n3 và cũng là tốc độ đầu ra của bộ bánh răng hành
tinh:

trong đó: nout1, nout2, nout3 – tốc độ cực đại đầu ra bộ bánh răng hành tinh ứng với 3 cấp số.
3.
Cấp số 1:

Ở đường đặc tính, ta có thể thấy tốc độ quay càng cao momen càng nhỏ, tức là tỷ lệ
nghịch, nên:

Cấp số 2: Tương tự ta có:

2
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

Cấp số 3: Tương tự ta có:

4.
Momen tại vành răng của bánh răng hành tinh:

Momen động cơ điện cung cấp cho vành răng:

n(v/ph) 1000 (nmin) 2000 3000 4000 5000 (nmax)

Te (Nm) 200 210 230 210 190
Tđcđ(Nm) 480 504 552 504 456

5.

3
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

ndc = 5000 v/p với Tm = 190 Nm

Động cơ đốt trong làm việc ở tốc độ cực đại ứng với cấp tốc độ số 3.
T3 = 950 Nm, T2 =760 Nm
Tm = Tmmax = 253,33 Nm
Công thức tính công suất:

Tại nb = 1600 (v/p), tính được momen:

Tmax = 253,33 (Nm)

Bảng giá trị:

TT n, v/ph P, kW T, Nm
1 0 0 253,333
2 800 21.223 253,333
3 1600 42.446 253,333
4 2400 42.446 168,889
5 3200 42.446 126,667
6 4000 42.446 101,333
7 4800 42.446 84,444
8 5600 42.446 72,381
9 6400 42.446 63,333
10 7200 42.446 56,296
11 8000 42.446 50,667

4
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

Đồ thị đặc tính momen và công suất động cơ điện:

300
Đặc tính T(n) và P(n) 54

250

200 36
T, Nm

P, kW
150

100 18

50

0 0
0 1600 3200 4800 6400 8000
n, v/ph
T, Nm P, kW

6.
Hình 1 cho thấy hệ thống động lực hybrid với các thành phần bao gồm động cơ, ly
hợp, hộp số, động cơ điện, bộ điều khiển động cơ, pin và hai khóa (Khóa 1 và Khóa 2).
Và các chế độ làm việc khác nhau của hệ thống hybrid này là: - Chế độ chạy điện thuần
túy:
Hoạt động:
• Động cơ đốt trong được ngắt kết nối bằng ly hợp.
• Khóa 1 được kích hoạt, Khóa 2 không được kích hoạt.
• Động cơ điện, được cấp nguồn bởi pin và điều khiển bởi bộ điều khiển động cơ,
truyền động cho bánh xe.
Trường hợp sử dụng:
• Lý tưởng cho việc di chuyển ngắn, lái xe trong đô thị, và khi xe cần hoạt động yên
tĩnh và không phát thải. - Chế độ hybrid nối tiếp:

5
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

Hoạt động:
• Động cơ đốt trong hoạt động để tạo ra điện, nhưng không trực tiếp truyền động
cho bánh xe.
• Động cơ đốt trong kết nối với bộ phát động qua ly hợp và hộp số.
• Điện tạo ra được lưu trữ trong pin hoặc trực tiếp sử dụng bởi động cơ điện để
truyền động cho bánh xe.
• Khóa 1 được kích hoạt, Khóa 2 không được kích hoạt.
Trường hợp sử dụng:
• Phù hợp cho các tình huống khi pin không đủ, như các chuyến đi dài hoặc khi cần
thêm sức mạnh để tăng tốc. - Chế độ hybrid song song:
Hoạt động:
• Cả động cơ đốt trong và động cơ điện có thể truyền động cho bánh xe, hoạt động
độc lập hoặc đồng thời.
• Ly hợp kết nối động cơ đốt trong với hộp số, Khóa 1 không được kích hoạt trong
khi Khóa 2 được kích hoạt để kết nối động cơ điện với hệ truyền động.
• Động cơ điện hỗ trợ động cơ đốt trong trong các yêu cầu công suất cao, như tăng
tốc hoặc leo dốc.
Trường hợp sử dụng:
• Hiệu quả trong việc cải thiện tiết kiệm nhiên liệu và hiệu suất trong các điều kiện
lái xe hỗn hợp. - Chế độ phanh tái sinh:
Hoạt động:
• Khi phanh, động cơ điện hoạt động như một máy phát, chuyển đổi năng lượng
động lực trở lại thành điện năng.
• Năng lượng tái sinh này được lưu trữ trong pin.
• Khóa 1 được kích hoạt để cho phép động cơ điện kết nối với hệ truyền động, và ly
hợp được ngắt để tách động cơ đốt trong.

6
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

Trường hợp sử dụng:

• Sử dụng để cải thiện hiệu quả năng lượng và mở rộng phạm vi hoạt động bằng
cách thu hồi năng lượng mà lẽ ra sẽ mất dưới dạng nhiệt. - Chế độ chỉ dùng động cơ đốt
trong:
Hoạt động:
• Động cơ điện được ngắt kết nối, và xe được truyền động hoàn toàn bằng động cơ
đốt trong.
• Ly hợp được kích hoạt, kết nối động cơ đốt trong với hộp số, và cả Khóa 1 và
Khóa 2 đều không được kích hoạt.
Trường hợp sử dụng:
• Hữu ích khi lái xe trên xa lộ hoặc khi pin yếu.
Bài 2:
1. Hệ thống động lực hybrid phối hợp mô-men và phối hợp tốc độ (hình 3) giữa động
cơ xăng và động cơ điện thông qua các ly hợp (clutch) và khóa (lock) để tối ưu hóa hiệu
suất và tiết kiệm nhiên liệu. Các thành phần chính bao gồm:
• Động cơ xăng (Engine)
• Động cơ điện (Motor)
• Bộ truyền động (Transmission)
• Ly hợp (Clutch 1, Clutch 2, Clutch 3)
• Khóa (Lock 1, Lock 2) - Chế độ Khởi động bằng Động cơ Điện
• Clutch 1: Mở
• Clutch 2: Đóng
• Clutch 3: Mở
• Lock 1 và Lock 2: Mở
• Nút 1 và Nút 2: Hoạt động (kết nối Motor với hệ thống truyền động)
• Nút 3: Không hoạt động (ngắt kết nối hệ thống truyền động và trục dẫn động bánh
xe)

7
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

Động cơ điện cung cấp toàn bộ mô-men để khởi động và di chuyển ở tốc độ thấp,
giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm khí thải. Mô-men từ động cơ điện được truyền trực tiếp
qua Clutch 2 đến hệ thống truyền động và bánh xe. - Chế độ Tăng tốc Mạnh (Kết hợp
Động cơ Xăng và Động cơ Điện):
• Clutch 1: Đóng
• Clutch 2: Đóng
• Clutch 3: Mở
• Lock 1 và Lock 2: Mở
• Nút 1, Nút 2, và Nút 3: Hoạt động (kết nối cả động cơ xăng và Motor với hệ thống
truyền động)
Cả động cơ xăng và động cơ điện cùng hoạt động để cung cấp mô-men tối đa, giúp
xe tăng tốc mạnh mẽ. Mô-men từ cả hai nguồn được kết hợp và truyền qua hệ thống
truyền động đến bánh xe.
Chế độ Vận hành Bình thường (Sử dụng Động cơ Xăng)
• Clutch 1: Đóng
• Clutch 2: Mở
• Clutch 3: Mở
• Lock 1 và Lock 2: Mở
• Nút 1: Hoạt động (kết nối động cơ xăng với hệ thống truyền động)
• Nút 2 và Nút 3: Không hoạt động (ngắt kết nối Motor và trục dẫn động bánh xe)
Động cơ xăng cung cấp toàn bộ mô-men để duy trì tốc độ vận hành bình thường. Mô
men từ động cơ xăng được truyền qua Clutch 1 đến hệ thống truyền động và bánh xe. -
Chế độ Phanh Tái Sinh (Regenerative Braking)
• Clutch 1: Mở
• Clutch 2: Đóng
• Clutch 3: Mở
• Lock 1 và Lock 2: Mở
• Nút 1: Không hoạt động (ngắt kết nối động cơ xăng)
• Nút 2: Hoạt động (kết nối Motor với hệ thống truyền động)

8
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

• Nút 3: Hoạt động (kết nối trục dẫn động bánh xe với hệ thống truyền động)
Động cơ điện hoạt động như một máy phát, chuyển đổi động năng thành điện năng
để
sạc pin. Mô-men từ hệ thống truyền động được sử dụng để quay động cơ điện, tạo ra điện
năng. - Chế độ Dừng xe hoặc Chờ đèn đỏ (Idle/Stop-Start)
• Clutch 1: Mở
• Clutch 2: Mở
• Clutch 3: Mở
• Lock 1 và Lock 2: Mở
• Nút 1, Nút 2, và Nút 3: Không hoạt động (ngắt kết nối toàn bộ hệ thống truyền
động)
Cả động cơ xăng và động cơ điện đều ngừng cung cấp mô-men, ngắt kết nối hệ thống
truyền động để tiết kiệm năng lượng.
2.
Khởi động và Tốc độ Thấp (Chế độ EV - Electric Vehicle):
• Clutch 1: Mở
• Clutch 2: Đóng
• Clutch 3: Mở
• Lock 1 và Lock 2: Mở
• Nút 1: Không hoạt động
• Nút 2: Hoạt động
• Nút 3: Hoạt động
Động cơ điện cung cấp mô-men xoắn cao ngay từ khi bắt đầu, giúp xe khởi động
mượt mà và tăng tốc từ tốc độ thấp. - Tăng Tốc Mạnh (Kết hợp Động cơ Xăng và Động
cơ Điện)
• Clutch 1: Đóng
• Clutch 2: Đóng
• Clutch 3: Mở

9
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

• Lock 1 và Lock 2: Mở
• Nút 1: Hoạt động
• Nút 2: Hoạt động
• Nút 3: Hoạt động
Kết hợp mô-men từ cả động cơ xăng và động cơ điện giúp xe tăng tốc nhanh chóng,
đáp ứng yêu cầu vận tốc cao trong thời gian ngắn. - Tốc độ Trung Bình và Cao (Vận hành
Bình Thường)
• Clutch 1: Đóng
• Clutch 2: Mở
• Clutch 3: Mở
• Lock 1 và Lock 2: Mở
• Nút 1: Hoạt động
• Nút 2: Không hoạt động
• Nút 3: Hoạt động
Động cơ xăng duy trì tốc độ ổn định và hiệu suất nhiên liệu tối ưu khi xe di chuyển ở
tốc độ trung bình và cao.
Phanh Tái Sinh (Regenerative Braking)
• Clutch 1: Mở
• Clutch 2: Đóng
• Clutch 3: Mở
• Lock 1 và Lock 2: Mở
• Nút 1: Không hoạt động
• Nút 2: Hoạt động
• Nút 3: Hoạt động
Quá trình phanh tái sinh giúp giảm tốc độ xe một cách hiệu quả, đồng thời tái tạo
năng lượng. - Dừng xe hoặc Chờ Đèn Đỏ (Idle/Stop-Start)
• Clutch 1: Mở
• Clutch 2: Mở

10
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

• Clutch 3: Mở
• Lock 1 và Lock 2: Mở
• Nút 1: Không hoạt động
• Nút 2: Không hoạt động
• Nút 3: Không hoạt động
Khi xe dừng lại hoàn toàn, cả động cơ xăng và động cơ điện đều ngừng hoạt động để
tiết kiệm năng lượng. Các ly hợp và khóa đều mở để ngắt kết nối hệ thống truyền động,
ngăn chặn bất kỳ mô-men xoắn nào truyền đến bánh xe.
3.

Bài 3.
1.
Toyota Prius sử dụng kết hợp hai nguồn động lực là động cơ đốt trong và động cơ
điện. Động cơ đốt trong là một động cơ nhiệt sử dụng nhiên liệu xăng, còn động cơ điện
ở đây là một tổ hợp motor-máy phát điện, nó là một motor điện khi cần cung cấp cơ năng
cho hệ thống hoạt động và là máy phát điện để nạp điện cho ác quy khi tận dụng nguồn
năng lượng dư thừa từ động cơ của động cơ nhiệt hoặc tái sinh năng lượng trong quá

11
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

trình phanh giảm tốc độ, xuống dốc,…Bộ phận chia công suất phối hợp hai nguồn động
lực này một cách tối ưu để tận dụng tối da nguồn năng lượng, giúp tiết kiệm nhiên liệu.
Bộ phận chia công suất thực chất là một hệ bánh răng hành tinh trong đó: - Vành răng
bao liên kết với tổ hợp motor-máy phát số 2 (MG2). Trục vành răng bao cũng là trục ra
của bộ phận chia công suất, truyền momen qua một hệ bánh răng tới trục bánh xe. - Bánh
răng mặt trời liên kết với tổ hợp motor-máy phát số 1 (MG1). - Giá của các bánh răng vệ
tinh liên kết với trục ra động cơ nhiệt.

Hình 3.1. Cấu tạo bộ phân chia công suất

2.
Hình 4 bao gồm các thành phần chính như sau: Engine (Động cơ xăng), Clutch (Ly
hợp), Planetary Gear Unit (Bộ bánh răng hành tinh), MG1 (Motor Generator 1), Traction
Motor (Motor kéo), Motor Controllers (Bộ điều khiển động cơ), Batteries (Pin),Generator
(Máy phát điện),Lock (Khóa).
Các chế độ vận hành: - Chế độ EV (Electric Vehicle Mode)
+ Mô-men:
• Engine: Tắt
• MG1: Tắt
• Traction Motor: Hoạt động
• Clutch: Mở

12
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

• Lock: Mở
Trong chế độ này, xe được dẫn động hoàn toàn bởi động cơ điện (Traction Motor),
lấy năng lượng từ pin. Điều này giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm khí thải.
+ Tốc độ: Động cơ điện cung cấp mô-men xoắn cao ngay từ khi bắt đầu, giúp xe khởi
động mượt mà và tăng tốc từ tốc độ thấp. - Chế độ Kết hợp (Hybrid Mode)
+ Mô-men:
• Engine: Hoạt động
• MG1: Hoạt động
• Traction Motor: Hoạt động
• Clutch: Đóng
• Lock: Mở
Khi cần tăng tốc mạnh hoặc duy trì tốc độ cao, cả động cơ xăng và động cơ điện đều
hoạt động. Động cơ xăng cung cấp mô-men trực tiếp thông qua bộ bánh răng hành tinh,
trong khi động cơ điện hỗ trợ thêm mô-men xoắn.
+Tốc độ: Cả hai động cơ kết hợp để cung cấp mô-men xoắn tối đa, giúp xe tăng tốc mạnh
mẽ và duy trì tốc độ cao. - Chế độ Tái tạo năng lượng (Regenerative Braking Mode)
+ Mô-men:
• Engine: Tắt
• MG1: Hoạt động (tái tạo năng lượng)
• Traction Motor: Hoạt động (tái tạo năng lượng)
• Clutch: Mở
• Lock: Mở
Khi xe giảm tốc hoặc phanh, động cơ điện và MG1 hoạt động như máy phát điện,
chuyển đổi động năng của xe thành điện năng để sạc lại pin.
+ Tốc độ: Quá trình phanh tái tạo giúp giảm tốc độ xe một cách hiệu quả, đồng thời tái
tạo năng lượng. - Chế độ Dừng/Chờ (Idle/Stop Mode)
+ Mô-men:

13
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

• Engine: Tắt
• MG1: Tắt
• Traction Motor: Tắt
• Clutch: Mở
• Lock: Mở
Khi xe dừng lại hoàn toàn, cả động cơ xăng và động cơ điện đều ngừng hoạt động để
tiết kiệm năng lượng.
+ Tốc độ: Xe dừng lại hoàn toàn, không có mô-men truyền đến bánh xe. - Chế độ Nạp
Năng lượng (Charging Mode)
+ Mô-men:
• Engine: Hoạt động
• MG1: Hoạt động (sạc pin)
• Traction Motor: Tắt
• Clutch: Đóng
• Lock: Mở
Động cơ xăng hoạt động để nạp năng lượng cho pin thông qua MG1. MG1 hoạt động
như một máy phát điện để sạc pin.
+ Tốc độ: Động cơ xăng hoạt động ở tốc độ tối ưu để nạp năng lượng hiệu quả.
3.
Khởi động động cơ xăng:
• Chức năng: MG1 hoạt động như một máy khởi động để khởi động động cơ xăng.
• Cách hoạt động: Khi động cơ xăng cần khởi động, MG1 hoạt động như một động
cơ điện, quay trục khuỷu của động cơ xăng đến khi đạt tốc độ đủ để khởi động quá
trình đốt cháy.
Điều chỉnh tốc độ và mô-men
• Chức năng: MG1 giúp điều chỉnh tốc độ và mô-men giữa động cơ xăng và các
bánh xe thông qua bộ bánh răng hành tinh.

14
Tiểu luận cuối kỳ Kỹ thuật ô tô Hybrid – Ô tô điện GS. TSKH Bùi Văn Ga

• Cách hoạt động: MG1 có thể thay đổi tốc độ quay của mình để điều chỉnh tỷ lệ
truyền giữa động cơ xăng và bánh xe. Bằng cách thay đổi tốc độ của MG1, hệ
thống có thể tối ưu hóa mô-men và tốc độ của động cơ xăng theo nhu cầu vận
hành.
Tái tạo năng lượng
• Chức năng: MG1 hoạt động như một máy phát điện để tái tạo năng lượng và sạc
pin.
• Cách hoạt động: Khi xe giảm tốc hoặc phanh, MG1 hoạt động như một máy phát
điện, chuyển đổi động năng của xe thành điện năng và lưu trữ nó trong pin. Điều
này giúp tăng hiệu quả năng lượng của xe bằng cách thu hồi một phần năng lượng
bị mất trong quá trình phanh.
Sạc pin từ động cơ xăng
• Chức năng: MG1 có thể sử dụng động cơ xăng để sạc pin khi cần thiết.
• Cách hoạt động: Khi mức pin thấp hoặc trong các điều kiện nhất định, động cơ
xăng có thể hoạt động để quay MG1, tạo ra điện năng để sạc pin. Điều này đảm
bảo rằng pin luôn có đủ năng lượng để hỗ trợ động cơ điện khi cần thiết.

15