Cách đây vài ngày, có bạn nhà văn – nhiếp ảnh gia trẻ xinh đẹp

lên ném đá một lab nổi tiếng. Vốn cũng chỉ là một trong rất
nhiều viên đá vớ vẩn thiếu hiểu biết tào lao mà nhiều người
nhằm vào các lab, dù vô tình hay cố ý. Tự nhiên thấy thương
mấy bạn làm dịch vụ.
Trước năm 2010, dân chơi film bị hạn chế về cả thiết bị lẫn film,
thị trường không đa dạng như bây giờ. Tráng film ở HN có lab
Hoà Bình, Đức Anh…, ở SG thì có Phương Quỳnh, Ảnh màu
Sài Gòn…Tuy vậy, chất lượng tráng và scan khá thất thường, đa
phần là trung bình tới tệ, rất ít khi có ảnh tốt. Anh em cũng
chẳng có cách nào cải thiện, vì đen trắng thì còn tráng thủ công
được chứ film âm bản và dương bản thì không phải ai cũng biết
và đủ khả năng làm. Sau đó anh Hưng, nhân viên của lab Hoà
Bình, cũng là một người chơi, tách ra mở lab ở số 10 Hàng Bè,
cũng đặt tên là lab Hàng Bè luôn, đây chính là tiền thân của
Xlab hiện tại. Khi mới mở, mọi người cũng rất ủng hộ, nhưng
tiếc là sau một thời gian hoạt động, có một số trục trặc nên phải
tạm ngừng hoạt động, và mọi chuyện lại quay về tình trạng cũ.
Mình mới chơi, kỹ thuật còn kém nên cũng không biết ảnh xấu
do mình hay do lab, nhưng khá nhiều đàn anh lâu năm phàn nàn
về chất lượng tráng scan. Đỉnh điểm là đầu năm 2012, khi anh
Tú Zone5 bị lab Đức Anh làm hỏng bộ ảnh nude đầu tư bao
công sức. Biến đau thương thành hành động, sau hàng loạt cân
nhắc đắn đo, tham khảo ý kiến mọi người, anh Tú mở lab Zone5
để phục vụ chính mình và anh em. Ban đầu lab đặt tại số 5
Nguyễn Thượng Hiền, cạnh hồ Thiền Quang, kết hợp café và
tráng film. Mình nhớ những ngày ấy giống như ngày hội của
giới chơi film, ngoài chuyện anh em nô nức qua lab ngồi, gửi
film về còn lên diễn đàn lập topic post ảnh động viên. Chất
lượng thì khỏi nói, cải thiện rõ rệt so với trước đây.
Làm nhiều tất nhiên có sai sót, đây là chuyện khó có thể tránh
được ở bất cứ ngành nghề nào, Zone5 lại càng không ngoại lệ.
Bên cạnh lời khen của số đông, một thời gian sau bắt đầu có
những phàn nàn của một vài nguời. Thời gian này cũng xuất
hiện một lab khác ở HN là AEG Lab (AEG là viết tắt của Anh
Em Group) do anh Thanh ở báo Nhi Đồng lập nên. Điểm đặc
biệt là anh làm một mình ở nhà, khá cẩn thận và nhiệt tình nên
nhiều người thích. Cũng thời gian này, Zone5 chuyển sang địa
chỉ mới, đầu tiên là Quán Thánh, sau đó là Trần Quốc Toản. Lab
cũng gặp nhiều khó khăn, nhưng anh Tú và các anh khác vẫn
kiên trì duy trì hoạt động. Thời gian này mình chụp nhiều, lúc
thì gửi AEG, lúc thì gửi Zone5, tuỳ xem tiện đường bên nào.
2/86 Trần Quốc Toản cũng là địa chỉ cuối cùng của Zone5. Tầm
giữa 2015, Zone5 chính thức ngừng hoạt động. Về sau này, anh
Tú hợp tác với một số người, mở ra lab 36+, rồi tới lab Nadar.
Tuy vậy, hiện anh đã chuyển vào Nam sinh sống và tạm rút khỏi
mọi hoạt động của các lab. Có thể nói thời điểm Zone5 mở cửa
là một mốc đáng nhớ với cộng đồng chơi film Việt Nam, đánh
dấu sự bắt đầu của thời kỳ xuất hiện các lab của người chơi lập
nên để phục vụ chính cộng đồng chơi film. Cũng nhờ Zone5 mà
mình quen được rất nhiều bạn bè tốt trong giới này.
2013 là một năm vui với giới chơi film. Ngoài AEG Lab còn ghi
dấu sự xuất hiện của 2 lab mới là Quang Nguyen lab ở Hà Nội
và Croplab Sài Gòn. Quang Nguyen lab do anh Quang, thành
viên của CLB Leica lập nên, ban đầu hợp tác với Hoàng, chủ
Sáng Studio, sau đó tự làm. Đây là lab đầu tiên tráng film đen
trắng và cine tự động hoàn toàn, cũng là lab tráng film cine đẹp
nhất, đúng chất film nhựa nhất tính cho đến thời điểm hiện tại.
Đáng tiếc là sau tầm 2 năm, lab đã ngừng hoạt động.
Croplab thì có lẽ quá nổi tiếng rồi, không cần phải nói thêm
nhiều nữa. Mình biết đến Crop từ những ngày đầu, nhưng chủ
yếu là…mua film vì giá tốt, chỉ đến khi chuyển vào SG mới sử
dụng dịch vụ tráng film ở đây. Có thể vài người không quen với
cách nói một số bạn bên Crop, nhưng không thể phủ nhận Crop
đang vận hành rất tốt. Nhận xét cá nhân, Crop là lab có cách làm
việc chuyên nghiệp nhất và cũng là lab lớn mạnh nhất Việt Nam
hiện nay.
Năm 2014, một lab mới tiếp tục xuất hiện là Llab của anh Linh.
Đây cũng là một lab khá chuyên nghiệp, chất lượng tráng scan
ổn. Điều làm nên sự đặc biệt của Llab là ngoài nhận tráng và
scan film thì lab nhận rọi ảnh thủ công và dịch vụ tự tráng film
đen trắng tại chỗ cho những người thích tìm hiểu.
Như vậy, tính đến thời điểm bài viết này ra đời, hiện có 6 lab by
filmers and for filmers còn hoạt động tại Việt Nam là AEG, 36+,
Nadar, Xlab, Crop và Llab. Nhìn lại quá khứ cũng như so với
một số nước thì đây là một sự phát triển mạnh mẽ của giới chơi
film Việt Nam, chưa kể giá tráng scan có thể nói là rẻ vô địch so
với chất lượng dịch vụ mang lại.
Mình chơi film từ năm 2010, chứng kiến sự hình thành, phát
triển và thậm chí lụi tàn của các lab do người chơi lập ra, cảm
thấy có chút ngậm ngùi. Mấy hôm trước lên tìm thông tin tráng
film đen trắng, chợt gặp lại topic về lab Zone5, nghĩ rằng nên
viết lại một chút về thời kỳ ấy, có lẽ như một cách ghi công tất
cả những anh em đã bỏ công phục vụ cộng đồng chơi film đó
giờ, cũng là hoài niệm của bản thân về những người bạn đã sống
hết mình cho một thú chơi của bản thân.