ΕΤΟΣ : 2024

ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΑΞΗ : Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Α1.
1. Λάθος ἵνα μὴ κατὰ πόλεις μηδὲ δήμους οἰκῶμεν ἰδίοις ἕκαστοι διωρισμένοι δικαίοις
2. Σωστό ὥσπερ ἀγέλης συννόμου νόμῳ κοινῷ συντρεφομένης
3. Λάθος οὐ γάρ, ὡς Ἀριστοτέλης συνεβούλευεν αὐτῷ[...] πολέμων πολλῶν καὶ φυγῶν ἐνέπλησε καὶ στάσεων
ὑπούλων τὴν ἡγεμονίαν
4. Σωστό οὓς τῷ λόγῳ μὴ συνῆγε τοῖς ὅπλοις βιαζόμενος
5. Λάθος προσέταξεν ἡγεῖσθαι πάντας … συγγενεῖς δὲ τοὺς ἀγαθούς, ἀλλοφύλους δὲ τοὺς πονηρούς

B1.
Λέξεις κλειδιά: αρμοστής, διαλλακτής
Ο Αλέξανδρος, σύμφωνα με την θεώρηση του Πλουτάρχου, προέβαλε το προφίλ του ηγέτη που εκπληρώνει έργο
θεάρεστο (θεόθεν), με σκοπό την συμφιλίωση και την ευημερία των λαών υπό την καθιέρωση της νέας τάξης
πραγμάτων που ο ίδιος επέβαλε. Δεν το έκανε όμως με τη χρήση βίας και όπλων, αλλά χρησιμοποίησε τον ορθό
λόγο(λόγω) ώστε να συγκεράσει τις διαφορετικότητες των πολιτισμών υπό την κοινή αιγίδα ενός ¨προστάτη-
αρχηγού¨ που λειτουργεί διαμεσολαβητικά (αρμοστής και διαλλακτής). Η απουσία της βίας και η κυριαρχία του
Λόγου, παρέπεμψαν τον Πλούταρχο στην Ζηνώνεια Πολιτεία, μια ιδανική και ουτοπική πολιτεία οικουμενική, με
ισοτιμία, ειρηνική συνύπαρξη ,απουσία υποταγής, από την οποία εκλείπουν οι εξεγέρσεις, οι συγκρούσεις και οι
στάσεις. Αυτά τα χαρακτηριστικά (αρμοστής και διαλλακτής) του αποδίδει ο Πλούταρχος ,προκειμένου να
τεκμηριώσει ότι πράγματι ο Αλέξανδρος υλοποίησε το όραμα που αποτύπωσε ο Ζήνων στην Πολιτεία του,
σχετικά με την οικουμενικότητα του κόσμου μετά τις μεγάλες κατακτήσεις του Αλεξάνδρου και την
αποδυνάμωση του θεσμού των πόλεων-κρατών. Έτσι λοιπόν ο Αλέξανδρος ανέμιξε τρόπους, ήθη και έθιμα και
ενθάρρυνε κοινούς γάμους ώστε να επέλθει μια πολιτισμική σύμμιξη από την οποία θα προκύψει ο πολίτης αυτού
του καινούριου κόσμου που ο ίδιος διαμόρφωσε. Αυτός ο πολίτης, όπως ακριβώς και ο ηγέτης του, θεωρεί ως
πατρίδα του την οικουμένη, τον κόσμο ολόκληρο, διαμορφώνοντας έτσι την αντίληψη ότι καθένας έχει
ουσιαστική και φυσική σύνδεση με την ανθρωπότητα. Υποστήριξε δηλαδή μια ιδεολογία που διεύρυνε την
διάσταση της έννοιας της πατρίδας, κατά συνέπεια και της φιλοπατρίας. Το γεγονός ότι ο ίδιος ο Αλέξανδρος
πρώτος εφάρμοσε όλες αυτές τις «καινοτομίες», επιβεβαιώνει τρόπο τινά τον Πλούταρχο, ως προς τα στωϊκά
(Ζηνώνεια) χαρακτηριστικά του νέου κόσμου που διαμόρφωσε ο μέγας στρατηλάτης.
Β2.
Πρόλογος
Το δοθέν απόσπασμα από την φιλοσοφική πραγματεία «Εις εαυτόν» του Μάρκου Αυρήλιου, σημαντικού
εκπροσώπου της στωικής φιλοσοφίας, και η παρουσίαση της «Πολιτείας» του Ζήνωνα, ιδρυτή της Στοάς, όπως
αποτυπώνεται στο έργο του Πλουτάρχου «Περί Αλεξάνδρου τύχης και αρετής» παρουσιάζουν σημαντικές
ομοιότητες.
Ενδεικτικές ομοιότητες (οι μαθητές έπρεπε να γράψουν δύο)

ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ

Βασικό αξίωμα για κάθε άτομο προβάλλεται η ένταξη
σε ένα σύνολο, το οποίο καθοδηγείται από τον φυσικό
νόμο («Είμαι μέρος ενός συνόλου που υπακούει σε
φυσικούς νόμους»). Ο φυσικός νόμος παρουσιάζεται
ως αλάνθαστος ρυθμιστής, αφού είναι προνόμιο της
φύσης να μην οδηγεί σε βλαβερά προς το σύνολο
αποτελέσματα.
Στην ιδεατή Πολιτεία του Ζήνωνα, θα υπάρχει «εἷς
βίος καὶ κόσμος», δηλαδή μια ενιαία τάξη και ένας
κοινός νόμος για κάθε δήμο και πόλη. Και εδώ
προβάλλεται η αξία του φυσικού νόμου, ο οποίος θα
έχει καθολική ισχύ και θα οδηγήσει στην αρμονική
κοινωνική συμβίωση, όπως αισθητοποιείται και από
την παρομοίωση με αγέλη ζώων («ὥσπερ ἀγέλης
συννόμου νόμῳ κοινῷ συντρεφομένης»)

Δεύτερη βασική αρχή που θα πρέπει να εμπεδώσει ο
κάθε άνθρωπος είναι η «συγγένεια με τα ομοειδή»,
δηλαδή η σύνδεσή του με τα υπόλοιπα μέλη της
κοινότητας και, συνακόλουθα, το ενδιαφέρον για το
συλλογικό όφελος.
Ο Ζήνων προτρέπει να θεωρούμε «πάντας
ἀνθρώπους» ως «δημότας καὶ πολίτας», προβάλλοντας
την ιδεολογία μιας κοσμόπολης, που ξεπερνά τα όρια
ενός συγκεκριμένου τόπου και βασίζεται στην κοινή
ανθρώπινη ιδιότητα όλων των μελών της.

Κύριος σκοπός κάθε μέρους του συνόλου, σύμφωνα
με τον Μάρκο Αυρήλιο στο απόσπασμα «δεν θα
πράξω … συμφέρον», είναι η αποφυγή κάθε επιζήμιας
πράξης και ο αυτοπεριορισμός, με γνώμονα το κοινό
συμφέρον και την αρμονική συμβίωση.
Ο Ζήνων οραματίζεται την «ευνομία», η οποία θα
επικρατεί στην Πολιτεία που κατασκεύασε θεωρητικά,
διασφαλίζοντας το ατομικό και συλλογικό όφελος .
Οι μαθητές αναμένεται να αξιοποιήσουν τα σχόλια
του σχολικού βιβλίου ευνομία και πολιτεία.

Επίλογος
Είναι, λοιπόν, φανερό το κοινό φιλοσοφικό υπόβαθρο των δύο δοθέντων αποσπασμάτων, στα οποία
προβάλλονται τα βασικά ιδεώδη του στωικισμού, όπως ο κοσμοπολιτισμός και η στροφή στην φύση για την
αναζήτηση της ευδαιμονίας.
Σημείωση: Απαραίτητη η τεκμηρίωση με κειμενικές παραπομπές.
 Β3.
α)ένταση
β)προαιρετική
γ)κράση
δ)πληθυσμού
ε)χρήσης

Β4. 1.γ
2. α
3. β
4. α
5. α

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Γ3.α.
πλῆθος : πλήθεσι(ν)
ἰδίαν : ἰδιαιτέραν / ἰδιωτέραν
πολλὰ : πλεῖστα
ἑαυτοῦ : ὑμᾶς αὐτάς
ὑπαρχουσῶν : ὑπαρχόντων
ἐλπίδων : ἐλπίδι

Γ3.β.
ἔπεισε: πέπεικε(ν)
ψηφισαμένων: ἐψηφισμένων
πλεύσας: πεπλευκώς
κατῆγεν: κατῆχε(ν), καταγήοχε(ν)
Γ4.α.
τὰ πράγματα: Αντικείμενο στο ρήμα «μετέστησε»
ἄδειαν: Αντικείμενο στη μετοχή «ψηφισαμένων»
ὡς τὸν Τισσαφέρνην: επιρρηματικός εμπρόθετος προσδιορισμός κατεύθυνσης σε πρόσωπο στη μετοχή «πλεύσας»
ἐκκλησίας: υποκείμενο στη μετοχή «γενομένης»
τῶν μελλόντων: επιθετική μετοχή με υποκείμενο το άρθρο της, που λειτουργεί ως γενική αντικειμενική στο
«ἐλπίδας»
οἴκοι: επιρρηματικός προσδιορισμός της στάσης σε τόπο στη μετοχή «οἱ ἔχοντες»
τῷ Τισσαφέρνει: ονοματικός ετερόπτωτος προσδιορισμός, δοτική αντικειμενική στο «οἱ πολέμιοι»

Γ4.β. πλεύσας:
Επιρρηματική χρονική μετοχή, συνημμένη στο Υποκείμενο του ρήματος «κατῆγεν» (Θρασύβουλος), που δηλώνει
το προτερόχρονο στο παρελθόν.
Αναλύεται σε δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση.
ἐπεί ἔπλευσεν/ἔπλευσε