ΕΤΟΣ : 2024

ΜΑΘΗΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΠΡΟΣ_ΜΟΥ ΤΑΞΗ : Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΠΠΑΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΡΟΥΦΙΚΤΟΣ,

ΑΝΤΩΝΗΣ ΒΥΛΛΙΩΤΗΣ, ΓΙΩΤΑ ΠΑΠΠΑ

ΘΕΜΑ Α
Α1. γ
Α2. β
Α3. α
Α4. δ
Α5. Γ

ΘΕΜΑ Β

B1.

1. B
2. A
3. Γ
4. Γ
5. Α
6. Γ
7. Β

Β2. Όλοι οι οργανισμοί αποτελούνται από κύτταρα και από κυτταρικά παράγωγα.
• Όλα τα κύτταρα δομούνται από τις ίδιες χημικές ενώσεις και εκδηλώνουν παρόμοιες μεταβολικές
διεργασίες.
• Η λειτουργία των οργανισμών είναι το αποτέλεσμα της συλλογικής δράσης και αλληλεπίδρασης των
κυττάρων που τους αποτελούν.
• Κάθε κύτταρο προέρχεται από τη διαίρεση προϋπάρχοντος κυττάρου.

Β3. Η επιλογή των βακτηρίων που δέχτηκαν ανασυνδυασμένο πλασμίδιο στηρίζεται στην ικανότητα ανάπτυξής
τους παρουσία αντιβιοτικού, επειδή το ανασυνδυασμένο πλασμίδιο περιέχει ένα γονίδιο που τους προσδίδει
ανθεκτικότητα στο συγκεκριμένο αντιβιοτικό.
Η τεχνική που χρησιμοποιείται συνήθως περιλαμβάνει τη χρήση ιχνηθετημένων ανιχνευτών μορίων DNA ή
RNA που περιέχουν αλληλουχίες συμπληρωματικές προς το κλωνοποιημένο DNA. Οι ανιχνευτές
αναμειγνύονται με το DNA της βιβλιοθήκης (το οποίο έχει αποδιαταχθεί) και υβριδοποιούν μόνο το
συμπληρωματικό τους DNA.

Β4. Η μελέτη των χρωμοσωμάτων είναι δυνατή μόνο σε κύτταρα τα οποία διαιρούνται. Τα κύτταρα αυτά μπορεί
να
προέρχονται είτε από ιστούς που διαιρούνται φυσιολογικά είτε από κυτταροκαλλιέργειες, όπου γίνεται in vitro
επαγωγή της διαίρεσης με ουσίες που έχουν μιτογόνο δράση.
Στη συνέχεια τα κύτταρα επωάζονται σε υποτονικό διάλυμα, ώστε να σπάσει η κυπαρική τους μεμβράνη.
Β5. Οργανισμός Α : 10 χρωμοσώματα και 2x109
Οργανισμός Β : 40 χρωμοσώματα και 1x108
Σημείωση αν ληφθεί υπόψιν το μιτοχονδριακό DNA, οι παραπάνω ποσότητες θα είναι ελάχιστα λιγότερες.

ΘΕΜΑ Γ

Γ1. Η κωδική αλυσίδα του γονιδίου της εικόνας 1 είναι η επάνω και έχει αριστερά το 5’ άκρο και δεξιά το 3΄άκρο.
Με δεδομένη την αλληλουχία του ολιγοπεπτιδίου της εικόνας 2, είναι προφανές ότι έχουν αποκοπεί ένα ή
περισσότερα αμινοξέα από το αρχικό αμινικό άκρο. Για τον εντοπισμό της κωδικής αλυσίδας διαβάζουμε και τις
δύο αλυσίδες και προς τις δύο κατευθύνσεις. Όποια διαθέτει κωδικόνιο έναρξης 5’ATG 3’ και με βήμα τριπλέτας,
συνεχώς και μη επικαλυπτόμενα τριπλέτες που κωδικοποιούν τα αμινοξέα της εικόνας 2, διακοπτόμενες από
αλληλουχία 5’ GT……… AG 3’ (εσώνιο) αποτελεί την κωδική αλυσίδα.

Γ2. 5’ AGUAAUGCAUUUUAAAUGACAUA 3’

Γ3. H2N – met – his – leu – ser – gln – COOH

Στην αλληλουχία της εικόνας 3 εμφανίζεται αντικατάσταση του 13ου ζεύγους βάσεων, σε σχέση με την αλληλουχία
της εικόνας 1. Συγκεκριμένα, το ζεύγος G-C αντικαθίσταται από το ζεύγος A-T με αποτέλεσμα να αλλάζει η
αλληλουχία που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αποκοπή του εσωνίου. Επομένως, η αλληλουχία του
εσωνίου κωδικοποιεί αμινοξέα.

mRNA γονιδίου α: 5’ AGUAAUGCAUUUAUCCCAGUAAAUGACAUA 3’

Γ4. Για να προκύψουν 50% ανευπλοειδή ζυγωτά και 50% με φυσιολογικό καρυότυπο, πρέπει κατά τη μειωτική
διαίρεση του άωρου γεννητικού κυττάρου να γίνει λάθος στη 2η μειωτική διαίρεση που οδηγεί σε δύο
φυσιολογικούς και δύο μη φυσιολογικούς γαμέτες.
Λάθος στη 1η μειωτική διαίρεση θα οδιγούσε σε 4 μη φυσιολοφικούς γαμέτες.
Περίπτωση α: Λάθος στη 2η μειωτική διαίρεση του χρωμοσώματος με το γονίδιο Α.
Γαμέτες: ΑΑ, -, α, α
Φυσιολογικοί γαμέτες ατόμου που δεν φέρει τη μετάλλαξη: Α
Πιθανοί γονότυποι ζυγωτών: ΑΑΑ, Α-, Αα, Αα

Περίπτωση β: Λάθος στη 2η μειωτική διαίρεση του χρωμοσώματος με το γονίδιο α.

Γαμέτες: Α, Α, αα, -
Φυσιολογικοί γαμέτες ατόμου που δεν φέρει τη μετάλλαξη: Α
Πιθανοί γονότυποι ζυγωτών: ΑΑ, ΑΑ, Ααα, Α-
ΘΕΜΑ Δ

Δ1. Παρατηρούμε ότι η αναλογία των θηλυκών ατόμων προς των αρσενικών είναι 400/200, συνεπώς 2/1.
Γεγονός που υποδηλώνει την παρουσία φυλοσύνδετου θνησιγόνου. Το οποίο θα πρέπει να το φέρει το θηλυκό
άτομο. Εφόσον το αρσενικό άτομο διαθέτει το μάυρο χρώμα και όλοι θηλυκοί απόγονοι έχουν μαύρο χρώμα
σημαίνει ότι θα είναι το επικρατές αλληλόμορφο. Καθώς και ότι κληρονομείται με φυλοσύνδετο τρόπο, λόγω
διαφορετικών φαινοτύπων μεταξύ των φύλων. Έτσι το λευκό χρώμα υπολείπεται του μαύρου καθώς όλοι οι
αρσενικοί απόγονοι κληρονομούν το χρώμα του θηλυκού ατόμου. Τέλος υπάρχει και ένα τρίτο αλληλόμορφα
που υπολείπεται και του μαύρου και του λευκού.

Συνεπώς πρόκειται για πολλαπλά φυλοσύνδετα αλληλόμορφα γονίδια.

ΧΑ1 : μαύρο χρώμα

ΧΑ2: λευκό χρώμα ΧΑ1> ΧΑ2> Χθ
Χθ: θνησιγόνο

ΧΑ2Χθ × ΧΑ1Υ

γαμέτες : ΧΑ2, Χθ ΧΑ1, Υ

ΧΑ1ΧΑ2 μαύρο ΧΑ2Υ λευκό

ΧΑ1Χθ μαύρο ΧθΥ απεβιώνει

Δ2.
2 : χρωμόσωμα 2 χωρίς το γονίδιο Α
2Α: χρωμόσωμα 2 με το γονίδιο Α
5 : χρωμόσωμα 5 χωρίς το γονίδιο Β
5Β: χρωμόσωμα 5 με το γονίδιο Β

P: 22Α55 × 2255Β
γαμέτες : 25, 2Α5 25, 25Β

F1: 2255 άσπρο 22Α55 γαλάζιο

2255Β άσπρο 22Α55Β μωβ

2 άσπρα : 1 γαλάζιο : 1 μωβ

Δ3. 2255 × 22Α55

γαμέτες: 25 25, 2Α5

2255 άσπρο 22Α55 γαλάζιο

 22Α55 × 2255Β
γαμέτες : 25, 2Α5 25, 25Β

2255 άσπρο 22Α55 γαλάζιο

2255Β άσπρο 22Α55Β μωβ
Απορρίπτεται

Δ4.
Λόγω της μετάλλαξης στον χειριστή, η πρωτεΐνη καταστολέας δεν μπορεί να συνδεθεί με τον χειριστή κι έτσι
τα δομικά γονίδια εκφράζονται συνεχώς.
α. Εφόσον το οπερόνιο του βακτηρίου βρίσκεται σε συνεχή έκφραση, παρουσία λακτόζης η μετάλλαξη είναι
ευνοϊκή καθώς παράγει τα τρία ένζυμα που την διασπούν.
β. Παρουσία γλυκόζης και στρεπτομυκίνης δεν θα επιβιώσει, καθώς η πρωτεΐνη καταστολέας συνδέεται με τον
χειριστή του πλασμίδιου και δεν επιτρέπει την έκφραση του γονιδίου ανθεκτικότητας στην στρεπτομυκίνη, από
την RNA πολυμεράση.
γ. Τέλος, παρουσία λακτόζης και στρεπτομυκίνης στο θρεπτικό υλικό, θα επιβιώσει καθώς το οπερόνιο
βρίσκεται σε συνεχή έκφραση και το γονίδιο ανθεκτικότητας εκφράζεται κανονικά, καθώς η λακτόζη δεν
επιτρέπει στην πρωτείνη καταστολέα να συνδεθεί με το χειριστή του πλασμιδίου.